Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౩. సఙ్ఘాటికణ్ణసుత్తవణ్ణనా
3. Saṅghāṭikaṇṇasuttavaṇṇanā
౯౨. తతియే సఙ్ఘాటికణ్ణేతి చీవరకోటియం. గహేత్వాతి పరామసిత్వా. అనుబన్ధో అస్సాతి అనుగతో భవేయ్య. ఇదం వుత్తం హోతి – ‘‘భిక్ఖవే, ఇధేకచ్చో భిక్ఖు అత్తనో హత్థేన మయా పారుతస్స సుగతమహాచీవరస్స కణ్ణే పరామసన్తో వియ మం అనుగచ్ఛేయ్య, ఏవం మయ్హం ఆసన్నతరో హుత్వా విహరేయ్యా’’తి. పాదే పాదం నిక్ఖిపన్తోతి గచ్ఛన్తస్స మమ పాదే పాదం నిక్ఖిత్తట్ఠానే పాదుద్ధారణానన్తరం అత్తనో పాదం నిక్ఖిపన్తో. ఉభయేనాపి ‘‘ఠానగమనాదీసు అవిజహన్తో సబ్బకాలం మయ్హం సమీపే ఏవ విహరేయ్య చేపీ’’తి దస్సేతి. సో ఆరకావ మయ్హం, అహఞ్చ తస్సాతి సో భిక్ఖు మయా వుత్తం పటిపదం అపూరేన్తో మమ దూరేయేవ, అహఞ్చ తస్స దూరేయేవ. ఏతేన మంసచక్ఖునా తథాగతదస్సనం రూపకాయసమోధానఞ్చ అకారణం, ఞాణచక్ఖునావ దస్సనం ధమ్మకాయసమోధానమేవ చ పమాణన్తి దస్సేతి. తేనేవాహ ‘‘ధమ్మఞ్హి సో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు న పస్సతి, ధమ్మం అపస్సన్తో న మం పస్సతీ’’తి. తత్థ ధమ్మో నామ నవవిధో లోకుత్తరధమ్మో. సో చ అభిజ్ఝాదీహి దూసితచిత్తేన న సక్కా పస్సితుం, తస్మా ధమ్మస్స అదస్సనతో ధమ్మకాయఞ్చ న పస్సతీతి. తథా హి వుత్తం –
92. Tatiye saṅghāṭikaṇṇeti cīvarakoṭiyaṃ. Gahetvāti parāmasitvā. Anubandho assāti anugato bhaveyya. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave, idhekacco bhikkhu attano hatthena mayā pārutassa sugatamahācīvarassa kaṇṇe parāmasanto viya maṃ anugaccheyya, evaṃ mayhaṃ āsannataro hutvā vihareyyā’’ti. Pāde pādaṃ nikkhipantoti gacchantassa mama pāde pādaṃ nikkhittaṭṭhāne pāduddhāraṇānantaraṃ attano pādaṃ nikkhipanto. Ubhayenāpi ‘‘ṭhānagamanādīsu avijahanto sabbakālaṃ mayhaṃ samīpe eva vihareyya cepī’’ti dasseti. So ārakāva mayhaṃ, ahañca tassāti so bhikkhu mayā vuttaṃ paṭipadaṃ apūrento mama dūreyeva, ahañca tassa dūreyeva. Etena maṃsacakkhunā tathāgatadassanaṃ rūpakāyasamodhānañca akāraṇaṃ, ñāṇacakkhunāva dassanaṃ dhammakāyasamodhānameva ca pamāṇanti dasseti. Tenevāha ‘‘dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu na passati, dhammaṃ apassanto na maṃ passatī’’ti. Tattha dhammo nāma navavidho lokuttaradhammo. So ca abhijjhādīhi dūsitacittena na sakkā passituṃ, tasmā dhammassa adassanato dhammakāyañca na passatīti. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘కిం తే, వక్కలి, ఇమినా పూతికాయేన దిట్ఠేన? యో ఖో, వక్కలి, ధమ్మం పస్సతి సో మం పస్సతి; యో మం పస్సతి, సో ధమ్మం పస్సతీ’’తి (సం॰ ని॰ ౩.౮౭).
‘‘Kiṃ te, vakkali, iminā pūtikāyena diṭṭhena? Yo kho, vakkali, dhammaṃ passati so maṃ passati; yo maṃ passati, so dhammaṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87).
‘‘ధమ్మభూతో బ్రహ్మభూతో’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౨౦౩; పటి॰ మ॰ ౩.౫) చ.
‘‘Dhammabhūto brahmabhūto’’ti (ma. ni. 1.203; paṭi. ma. 3.5) ca.
‘‘ధమ్మకాయో ఇతిపి, బ్రహ్మకాయో ఇతిపీ’’తి (దీ॰ ని॰ ౩.౧౧౮) చ ఆది.
‘‘Dhammakāyo itipi, brahmakāyo itipī’’ti (dī. ni. 3.118) ca ādi.
యోజనసతేతి యోజనసతే పదేసే, యోజనసతమత్థకేతి అత్థో. సేసం వుత్తవిపరియాయేన వేదితబ్బం. అరియమగ్గాధిగమవసేన చస్స అనభిజ్ఝాలుఆదిభావో దట్ఠబ్బో.
Yojanasateti yojanasate padese, yojanasatamatthaketi attho. Sesaṃ vuttavipariyāyena veditabbaṃ. Ariyamaggādhigamavasena cassa anabhijjhāluādibhāvo daṭṭhabbo.
గాథాసు మహిచ్ఛోతి కామేసు తిబ్బసారాగతాయ మహాఇచ్ఛో. విఘాతవాతి పదుట్ఠమనసఙ్కప్పతాయ సత్తేసు ఆఘాతవసేన మహిచ్ఛతాయ ఇచ్ఛితాలాభేన చ విఘాతవా. ఏజానుగోతి ఏజాసఙ్ఖాతాయ తణ్హాయ దాసో వియ హుత్వా తం అనుగచ్ఛన్తో. రాగాదికిలేసపరిళాహాభిభవేన అనిబ్బుతో. రూపాదివిసయానం అభికఙ్ఖనేన గిద్ధో. పస్స యావఞ్చ ఆరకాతి అనేజస్స నిబ్బుతస్స వీతగేధస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స ఓకాసవసేన సమీపేపి సమానో మహిచ్ఛో విఘాతవా ఏజానుగో అనిబ్బుతో గిద్ధో బాలపుథుజ్జనో ధమ్మసభావతో యత్తకం దూరే, తస్స సో దూరభావో పస్స, వత్తుమ్పి న సుకరన్తి అత్థో. వుత్తఞ్హేతం –
Gāthāsu mahicchoti kāmesu tibbasārāgatāya mahāiccho. Vighātavāti paduṭṭhamanasaṅkappatāya sattesu āghātavasena mahicchatāya icchitālābhena ca vighātavā. Ejānugoti ejāsaṅkhātāya taṇhāya dāso viya hutvā taṃ anugacchanto. Rāgādikilesapariḷāhābhibhavena anibbuto. Rūpādivisayānaṃ abhikaṅkhanena giddho. Passa yāvañca ārakāti anejassa nibbutassa vītagedhassa sammāsambuddhassa okāsavasena samīpepi samāno mahiccho vighātavā ejānugo anibbuto giddho bālaputhujjano dhammasabhāvato yattakaṃ dūre, tassa so dūrabhāvo passa, vattumpi na sukaranti attho. Vuttañhetaṃ –
‘‘నభఞ్చ దూరే పథవీ చ దూరే,
‘‘Nabhañca dūre pathavī ca dūre,
పారం సముద్దస్స తథాహు దూరే;
Pāraṃ samuddassa tathāhu dūre;
తతో హవే దూరతరం వదన్తి,
Tato have dūrataraṃ vadanti,
సతఞ్చ ధమ్మో అసతఞ్చ రాజా’’తి. (అ॰ ని॰ ౪.౪౭; జా॰ ౨.౨౧.౪౧౪);
Satañca dhammo asatañca rājā’’ti. (a. ni. 4.47; jā. 2.21.414);
ధమ్మమభిఞ్ఞాయాతి చతుసచ్చధమ్మం అభిఞ్ఞాయ అఞ్ఞాయ ఞాతతీరణపరిఞ్ఞాహి యథారహం పుబ్బభాగే జానిత్వా. ధమ్మమఞ్ఞాయాతి తమేవ ధమ్మం అపరభాగే మగ్గఞాణేన పరిఞ్ఞాదివసేన యథామరియాదం జానిత్వా. పణ్డితోతి పటివేధబాహుసచ్చేన పణ్డితో. రహదోవ నివాతే చాతి నివాతట్ఠానే రహదో వియ అనేజో కిలేసచలనరహితో ఉపసమ్మతి, యథా సో రహదో నివాతట్ఠానే వాతేన అనబ్భాహతో సన్నిసిన్నోవ హోతి, ఏవం అయమ్పి సబ్బథాపి పటిప్పస్సద్ధకిలేసో కిలేసచలనరహితో అరహత్తఫలసమాధినా వూపసమ్మతి, సబ్బకాలం ఉపసన్తసభావోవ హోతి. అనేజోతి సో ఏవం అనేజాదిసభావో అరహా అనేజాదిసభావస్స సమ్మాసమ్బుద్ధస్స ఓకాసతో దూరేపి సమానో ధమ్మసభావతో అదూరే సన్తికే ఏవాతి.
Dhammamabhiññāyāti catusaccadhammaṃ abhiññāya aññāya ñātatīraṇapariññāhi yathārahaṃ pubbabhāge jānitvā. Dhammamaññāyāti tameva dhammaṃ aparabhāge maggañāṇena pariññādivasena yathāmariyādaṃ jānitvā. Paṇḍitoti paṭivedhabāhusaccena paṇḍito. Rahadova nivāte cāti nivātaṭṭhāne rahado viya anejo kilesacalanarahito upasammati, yathā so rahado nivātaṭṭhāne vātena anabbhāhato sannisinnova hoti, evaṃ ayampi sabbathāpi paṭippassaddhakileso kilesacalanarahito arahattaphalasamādhinā vūpasammati, sabbakālaṃ upasantasabhāvova hoti. Anejoti so evaṃ anejādisabhāvo arahā anejādisabhāvassa sammāsambuddhassa okāsato dūrepi samāno dhammasabhāvato adūre santike evāti.
తతియసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౩. సఙ్ఘాటికణ్ణసుత్తం • 3. Saṅghāṭikaṇṇasuttaṃ