| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
सङ्घिकचीवरुप्पादकथावण्णना
Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
३६३. नो चे अत्थतं होति ‘‘एकं चीवरमास’’न्ति न वत्तब्बं। कस्मा? ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, तस्सेव तानि चीवरानि याव चीवरमासा’’ति वचनस्स अभावतो, तस्मा अनत्थतकथिनस्स अननुञ्ञातन्ति चे? न, हेट्ठा अनुञ्ञातत्ता, ततो लीनत्थदीपनत्थमिध तथा वुत्तत्ता च। हेट्ठा हि ‘‘अकालचीवरं नाम अनत्थते कथिने एकादसमासे उप्पन्नं, अत्थते कथिने सत्तमासे उप्पन्नं, कालेपि आदिस्स दिन्नं, एतं अकालचीवरं नामा’’ति (पारा॰ ५००) वचनतो अनत्थतकथिनानं एकचीवरमासे उप्पन्नं, तेसंयेव होतीति सिद्धं, तस्मा इध तं अवत्वा एकोपि तयो गणपूरके लभित्वा कथिनं अत्थरितुं लभतीति इमं लीनत्थं पकासेतुं ‘‘याव कथिनस्स उब्भाराया’’ति वुत्तं। इतरथा अयमत्थो न ञायति। ‘‘जानितब्बो च विनयधरेहीति तथा वुत्तोति अपरे’’ति वुत्तं। अत्थतं होति, पञ्च मासे सब्बं तस्सेव भिक्खुनो होतीति सम्बन्धो। अच्चन्तसंयोगवसेन उपयोगवचनं। ‘‘इध वस्संवुत्थसङ्घस्सा’’ति नियमितत्ता ‘‘वस्सावासिकं देमा’’ति एत्थ च ‘‘इधा’’ति अधिकारत्ता तस्मिं वुत्ते लभति। ‘‘पिट्ठिसमये उप्पन्नत्ताति चीवरकालस्सासन्नत्ता च अनत्थतकथिनानम्पि वुत्थवस्सानञ्च अनुञ्ञातट्ठानत्ता एव वुत्त’’न्ति अञ्ञतरस्मिं गण्ठिपदे लिखितं। केचि पन ‘‘यं पन इदं ‘इध वस्संवुत्थसङ्घस्सा’तिआदिं कत्वा याव ‘अनागतवस्से’ति पदं, ताव पुच्छित्वा ‘कस्मा? पिट्ठिसमये उप्पन्नत्ता’ति इदं परतो ‘तत्र सम्मुखीभूतानं सब्बेसं पापुणाती’ति इमस्स परियोसाने ‘कस्मा? पिट्ठिसमये उप्पन्नत्ता’ति लिखितब्बं। कस्माति चे? परतो ‘चीवरमासतो पट्ठाय याव हेमन्तस्सा’ति वुत्तेन निब्बिसेसत्ता, तस्मा एव एकच्चेसु पण्डितन्ति वदन्ती’’ति वदन्ति। इध पन इध-सद्देन विसेसितं, तत्थ नत्थि, तस्मा अञ्ञमञ्ञविरोधो नत्थीति गहेतब्बं। ‘‘मय्हिमानि चीवरानि पापुणन्ती’’ति वचनमेवाधिट्ठानं, इदमेत्थ उक्कट्ठवसेन वुत्तं। ‘‘मय्हिमानि चीवरानी’ति वुत्तेपि अधिट्ठितमेव होती’’ति वुत्तं। ‘‘मय्हिमानी’ति वुत्ते तस्स चीवरानि नाम नत्थि, तस्मा ‘चीवरानि पापुणन्ती’ति वत्तब्बमेवा’’ति वदन्ति। दुग्गहितानीति सङ्घिकानेव होन्ति। ‘‘गहितमेव नामा’ति इमस्स इदं पत्तन्ति किञ्चापि न विदितं, ते पन भागा तेसं अत्थतो पत्तायेवाति अधिप्पायो’’ति लिखितं। ‘‘एकस्मिं अपतिते पुन आगता लभन्ती’’ति वुत्तं।
363. No ce atthataṃ hoti ‘‘ekaṃ cīvaramāsa’’nti na vattabbaṃ. Kasmā? ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, tasseva tāni cīvarāni yāva cīvaramāsā’’ti vacanassa abhāvato, tasmā anatthatakathinassa ananuññātanti ce? Na, heṭṭhā anuññātattā, tato līnatthadīpanatthamidha tathā vuttattā ca. Heṭṭhā hi ‘‘akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti (pārā. 500) vacanato anatthatakathinānaṃ ekacīvaramāse uppannaṃ, tesaṃyeva hotīti siddhaṃ, tasmā idha taṃ avatvā ekopi tayo gaṇapūrake labhitvā kathinaṃ attharituṃ labhatīti imaṃ līnatthaṃ pakāsetuṃ ‘‘yāva kathinassa ubbhārāyā’’ti vuttaṃ. Itarathā ayamattho na ñāyati. ‘‘Jānitabboca vinayadharehīti tathā vuttoti apare’’ti vuttaṃ. Atthataṃ hoti, pañca māse sabbaṃ tasseva bhikkhuno hotīti sambandho. Accantasaṃyogavasena upayogavacanaṃ. ‘‘Idha vassaṃvutthasaṅghassā’’ti niyamitattā ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti ettha ca ‘‘idhā’’ti adhikārattā tasmiṃ vutte labhati. ‘‘Piṭṭhisamaye uppannattāti cīvarakālassāsannattā ca anatthatakathinānampi vutthavassānañca anuññātaṭṭhānattā eva vutta’’nti aññatarasmiṃ gaṇṭhipade likhitaṃ. Keci pana ‘‘yaṃ pana idaṃ ‘idha vassaṃvutthasaṅghassā’tiādiṃ katvā yāva ‘anāgatavasse’ti padaṃ, tāva pucchitvā ‘kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’ti idaṃ parato ‘tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇātī’ti imassa pariyosāne ‘kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’ti likhitabbaṃ. Kasmāti ce? Parato ‘cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassā’ti vuttena nibbisesattā, tasmā eva ekaccesu paṇḍitanti vadantī’’ti vadanti. Idha pana idha-saddena visesitaṃ, tattha natthi, tasmā aññamaññavirodho natthīti gahetabbaṃ. ‘‘Mayhimāni cīvarāni pāpuṇantī’’ti vacanamevādhiṭṭhānaṃ, idamettha ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. ‘‘Mayhimāni cīvarānī’ti vuttepi adhiṭṭhitameva hotī’’ti vuttaṃ. ‘‘Mayhimānī’ti vutte tassa cīvarāni nāma natthi, tasmā ‘cīvarāni pāpuṇantī’ti vattabbamevā’’ti vadanti. Duggahitānīti saṅghikāneva honti. ‘‘Gahitameva nāmā’ti imassa idaṃ pattanti kiñcāpi na viditaṃ, te pana bhāgā tesaṃ atthato pattāyevāti adhippāyo’’ti likhitaṃ. ‘‘Ekasmiṃ apatite puna āgatā labhantī’’ti vuttaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / २२२. सङ्घिकचीवरुप्पादकथा • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / सङ्घिकचीवरुप्पादकथा • Saṅghikacīvaruppādakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सङ्घिकचीवरुप्पादकथावण्णना • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सङ्घिकचीवरुप्पादकथावण्णना • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २२२. सङ्घिकचीवरुप्पादकथा • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā
