Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథావణ్ణనా
Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
౩౬౩. పఞ్చ మాసేతి అచ్చన్తసంయోగే ఉపయోగవచనం. వడ్ఢిం పయోజేత్వా ఠపితఉపనిక్ఖేపతోతి వస్సావాసికత్థాయ వేయ్యావచ్చకరేహి వడ్ఢిం పయోజేత్వా ఠపితఉపనిక్ఖేపతో. తత్రుప్పాదతోతి నాళికేరఆరామాదితత్రుప్పాదతో. ‘‘వస్సావాసికలాభవసేన వా మతకచీవరవసేన వా తత్రుప్పాదవసేన వా అఞ్ఞేన వా కేనచి ఆకారేన సఙ్ఘం ఉద్దిస్స ఉప్పన్నచీవరం, సబ్బం తస్సేవ అత్థతకథినస్స పఞ్చ మాసే, అనత్థతకథినస్స ఏకం చీవరమాసం పాపుణాతీ’’తి అవిసేసతో వత్వాపి పున వస్సావాసికలాభవసేన ఉప్పన్నే లబ్భమానవిసేసం దస్సేతుం ‘‘యం పన ఇద’’న్తిఆది ఆరద్ధం. తత్థ ఇధాతి అభిలాపమత్తమేతం. ‘‘వస్సంవుత్థసఙ్ఘస్స దేమా’’తి వుత్తేపి సోయేవ నయో. అనత్థతకథినస్సపి పఞ్చ మాసే పాపుణాతీతి వస్సావాసికలాభవసేన ఉప్పన్నత్తా అనత్థతకథినస్సపి వుత్థవస్సస్స పఞ్చ మాసే పాపుణాతి. కేనచి పన ‘‘ఇధ-సద్దేన నియమితత్తా’’తి కారణం వుత్తం, తం అకారణం. తథా హి ఇధ-సద్దేన అనియమేత్వాపి ‘‘వస్సంవుత్థసఙ్ఘస్స దేమా’’తి వా ‘‘వస్సావాసికం దేమా’’తి వా అన్తోహేమన్తే వస్సావాసికలాభవసేన దిన్నం చీవరం అనత్థతకథినస్సపి వుత్థవస్సస్స పఞ్చ మాసే పాపుణాతి, తేనేవ పరతో అట్ఠసు మాతికాసు ‘‘వస్సంవుత్థసఙ్ఘస్స దేతీ’’తి ఇమస్స మాతికాపదస్స వినిచ్ఛయే (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౩౭౯) ‘‘చీవరమాసతో పట్ఠాయ యావ హేమన్తస్స పచ్ఛిమో దివసో, తావ వస్సావాసికం దేమాతి వుత్తే కథినం అత్థతం వా హోతు అనత్థతం వా, అతీతవస్సంవుత్థానమేవ పాపుణాతీ’’తి వుత్తం. తతో పరన్తి పఞ్చమాసతో పరం, గిమ్హానస్స పఠమదివసతో పట్ఠాయాతి అత్థో.
363.Pañca māseti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepatoti vassāvāsikatthāya veyyāvaccakarehi vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepato. Tatruppādatoti nāḷikeraārāmāditatruppādato. ‘‘Vassāvāsikalābhavasena vā matakacīvaravasena vā tatruppādavasena vā aññena vā kenaci ākārena saṅghaṃ uddissa uppannacīvaraṃ, sabbaṃ tasseva atthatakathinassa pañca māse, anatthatakathinassa ekaṃ cīvaramāsaṃ pāpuṇātī’’ti avisesato vatvāpi puna vassāvāsikalābhavasena uppanne labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ pana ida’’ntiādi āraddhaṃ. Tattha idhāti abhilāpamattametaṃ. ‘‘Vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vuttepi soyeva nayo. Anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātīti vassāvāsikalābhavasena uppannattā anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti. Kenaci pana ‘‘idha-saddena niyamitattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ, taṃ akāraṇaṃ. Tathā hi idha-saddena aniyametvāpi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vā ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti vā antohemante vassāvāsikalābhavasena dinnaṃ cīvaraṃ anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti, teneva parato aṭṭhasu mātikāsu ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa detī’’ti imassa mātikāpadassa vinicchaye (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva vassāvāsikaṃ demāti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu anatthataṃ vā, atītavassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti vuttaṃ. Tato paranti pañcamāsato paraṃ, gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāyāti attho.
‘‘కస్మా? పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నత్తా’’తి ఇదం ‘‘ఉదాహు అనాగతవస్సే’’తి ఇమస్సానన్తరం దట్ఠబ్బం. గిమ్హానస్స పఠమదివసతో పట్ఠాయ ఉప్పన్నమేవ హి పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నత్తా ‘‘కిం అతీతవస్సే ఇదం వస్సావాసిక’’న్తిఆదినా పుచ్ఛితబ్బం, తేనేవ పరతోపి వక్ఖతి ‘‘గిమ్హానం పఠమదివసతో పట్ఠాయ వుత్తే పన మాతికా ఆరోపేతబ్బా ‘అతీతవస్సావాసస్స పఞ్చ మాసా అతిక్కన్తా, అనాగతో చాతుమాసచ్చయేన భవిస్సతి, కతరవస్సావాసస్స దేసీ’తి. సచే ‘అతీతవస్సంవుత్థానం దమ్మీ’తి వదతి, తంఅన్తోవస్సంవుత్థానమేవ పాపుణాతీ’’తి (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౩౭౯). పోత్థకేసు పన ‘‘అనత్థతకథినస్సపి పఞ్చ మాసే పాపుణాతీ’’తి ఇమస్సానన్తరం ‘‘కస్మా? పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నత్తా’’తి ఇదం లిఖన్తి, తం న యుజ్జతి. న హి పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నం సన్ధాయ ‘‘అనత్థతకథినస్సపి పఞ్చ మాసే పాపుణాతీ’’తి వుత్తం, న చ పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నం వుత్థవస్సస్సేవ పాపుణాతి, సమ్ముఖీభూతానం సబ్బేసం పాపుణాతి, తేనేవ పరతో వక్ఖతి ‘‘అసుకవిహారే వస్సంవుత్థసఙ్ఘస్సాతి వదతి, తత్ర వస్సంవుత్థానమేవ యావ కథినస్సుబ్భారా పాపుణాతి. సచే పన గిమ్హానం పఠమదివసతో పట్ఠాయ ఏవం వదతి, తత్ర సమ్ముఖీభూతానం సబ్బేసం పాపుణాతి. కస్మా? పిట్ఠిసమయే ఉప్పన్నత్తా’’తి (మహావ॰ అట్ఠ॰ ౩౭౯).
‘‘Kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ ‘‘udāhu anāgatavasse’’ti imassānantaraṃ daṭṭhabbaṃ. Gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāya uppannameva hi piṭṭhisamaye uppannattā ‘‘kiṃ atītavasse idaṃ vassāvāsika’’ntiādinā pucchitabbaṃ, teneva paratopi vakkhati ‘‘gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana mātikā āropetabbā ‘atītavassāvāsassa pañca māsā atikkantā, anāgato cātumāsaccayena bhavissati, kataravassāvāsassa desī’ti. Sace ‘atītavassaṃvutthānaṃ dammī’ti vadati, taṃantovassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379). Potthakesu pana ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti imassānantaraṃ ‘‘kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ likhanti, taṃ na yujjati. Na hi piṭṭhisamaye uppannaṃ sandhāya ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, na ca piṭṭhisamaye uppannaṃ vutthavassasseva pāpuṇāti, sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti, teneva parato vakkhati ‘‘asukavihāre vassaṃvutthasaṅghassāti vadati, tatra vassaṃvutthānameva yāva kathinassubbhārā pāpuṇāti. Sace pana gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya evaṃ vadati, tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti (mahāva. aṭṭha. 379).
ఠితికా పన న తిట్ఠతీతి ఏత్థ అట్ఠితాయ ఠితికాయ పున అఞ్ఞస్మిం చీవరే ఉప్పన్నే సచే ఏకో భిక్ఖు ఆగచ్ఛతి, మజ్ఝే ఛిన్దిత్వా ద్వీహిపి గహేతబ్బం. ఠితాయ పన ఠితికాయ పున అఞ్ఞస్మిం చీవరే ఉప్పన్నే సచే నవకతరో ఆగచ్ఛతి, ఠితికా హేట్ఠా గచ్ఛతి. సచే వుడ్ఢతరో ఆగచ్ఛతి, ఠితికా ఉద్ధమారోహతి. అథ అఞ్ఞో నత్థి, పున అత్తనో పాపేత్వా గహేతబ్బం. దుగ్గహితాని హోన్తీతి ఏత్థ సఙ్ఘికానేవ హోన్తీతి అధిప్పాయో. గహితమేవ నామాతి ‘‘ఇమస్స ఇదం పత్త’’న్తి కిఞ్చాపి న విదితం, తే పన భాగా అత్థతో తేసం పత్తాయేవాతి అధిప్పాయో. ఇతోవాతి థేరానం దాతబ్బతోయేవ.
Ṭhitikā pana na tiṭṭhatīti ettha aṭṭhitāya ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace eko bhikkhu āgacchati, majjhe chinditvā dvīhipi gahetabbaṃ. Ṭhitāya pana ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace navakataro āgacchati, ṭhitikā heṭṭhā gacchati. Sace vuḍḍhataro āgacchati, ṭhitikā uddhamārohati. Atha añño natthi, puna attano pāpetvā gahetabbaṃ. Duggahitāni hontīti ettha saṅghikāneva hontīti adhippāyo. Gahitameva nāmāti ‘‘imassa idaṃ patta’’nti kiñcāpi na viditaṃ, te pana bhāgā atthato tesaṃ pattāyevāti adhippāyo. Itovāti therānaṃ dātabbatoyeva.
సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౨౨౨. సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథా • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథా • Saṅghikacīvaruppādakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథావణ్ణనా • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథావణ్ణనా • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౨౨౨. సఙ్ఘికచీవరుప్పాదకథా • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā