| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථාවණ්‌ණනා
Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
363. පඤ්‌ච මාසෙති අච්‌චන්‌තසංයොගෙ උපයොගවචනං. වඩ්‌ඪිං පයොජෙත්‌වා ඨපිතඋපනික්‌ඛෙපතොති වස්‌සාවාසිකත්‌ථාය වෙය්‍යාවච්‌චකරෙහි වඩ්‌ඪිං පයොජෙත්‌වා ඨපිතඋපනික්‌ඛෙපතො. තත්‍රුප්‌පාදතොති නාළිකෙරආරාමාදිතත්‍රුප්‌පාදතො. ‘‘වස්‌සාවාසිකලාභවසෙන වා මතකචීවරවසෙන වා තත්‍රුප්‌පාදවසෙන වා අඤ්‌ඤෙන වා කෙනචි ආකාරෙන සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස උප්‌පන්‌නචීවරං, සබ්‌බං තස්‌සෙව අත්‌ථතකථිනස්‌ස පඤ්‌ච මාසෙ, අනත්‌ථතකථිනස්‌ස එකං චීවරමාසං පාපුණාතී’’ති අවිසෙසතො වත්‌වාපි පුන වස්‌සාවාසිකලාභවසෙන උප්‌පන්‌නෙ ලබ්‌භමානවිසෙසං දස්‌සෙතුං ‘‘යං පන ඉද’’න්‌තිආදි ආරද්‌ධං. තත්‌ථ ඉධාති අභිලාපමත්‌තමෙතං. ‘‘වස්‌සංවුත්‌ථසඞ්‌ඝස්‌ස දෙමා’’ති වුත්‌තෙපි සොයෙව නයො. අනත්‌ථතකථිනස්‌සපි පඤ්‌ච මාසෙ පාපුණාතීති වස්‌සාවාසිකලාභවසෙන උප්‌පන්‌නත්‌තා අනත්‌ථතකථිනස්‌සපි වුත්‌ථවස්‌සස්‌ස පඤ්‌ච මාසෙ පාපුණාති. කෙනචි පන ‘‘ඉධ-සද්‌දෙන නියමිතත්‌තා’’ති කාරණං වුත්‌තං, තං අකාරණං. තථා හි ඉධ-සද්‌දෙන අනියමෙත්‌වාපි ‘‘වස්‌සංවුත්‌ථසඞ්‌ඝස්‌ස දෙමා’’ති වා ‘‘වස්‌සාවාසිකං දෙමා’’ති වා අන්‌තොහෙමන්‌තෙ වස්‌සාවාසිකලාභවසෙන දින්‌නං චීවරං අනත්‌ථතකථිනස්‌සපි වුත්‌ථවස්‌සස්‌ස පඤ්‌ච මාසෙ පාපුණාති, තෙනෙව පරතො අට්‌ඨසු මාතිකාසු ‘‘වස්‌සංවුත්‌ථසඞ්‌ඝස්‌ස දෙතී’’ති ඉමස්‌ස මාතිකාපදස්‌ස විනිච්‌ඡයෙ (මහාව. අට්‌ඨ. 379) ‘‘චීවරමාසතො පට්‌ඨාය යාව හෙමන්‌තස්‌ස පච්‌ඡිමො දිවසො, තාව වස්‌සාවාසිකං දෙමාති වුත්‌තෙ කථිනං අත්‌ථතං වා හොතු අනත්‌ථතං වා, අතීතවස්‌සංවුත්‌ථානමෙව පාපුණාතී’’ති වුත්‌තං. තතො පරන්‌ති පඤ්‌චමාසතො පරං, ගිම්‌හානස්‌ස පඨමදිවසතො පට්‌ඨායාති අත්‌ථො.
363.Pañca māseti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ. Vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepatoti vassāvāsikatthāya veyyāvaccakarehi vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepato. Tatruppādatoti nāḷikeraārāmāditatruppādato. ‘‘Vassāvāsikalābhavasena vā matakacīvaravasena vā tatruppādavasena vā aññena vā kenaci ākārena saṅghaṃ uddissa uppannacīvaraṃ, sabbaṃ tasseva atthatakathinassa pañca māse, anatthatakathinassa ekaṃ cīvaramāsaṃ pāpuṇātī’’ti avisesato vatvāpi puna vassāvāsikalābhavasena uppanne labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ pana ida’’ntiādi āraddhaṃ. Tattha idhāti abhilāpamattametaṃ. ‘‘Vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vuttepi soyeva nayo. Anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātīti vassāvāsikalābhavasena uppannattā anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti. Kenaci pana ‘‘idha-saddena niyamitattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ, taṃ akāraṇaṃ. Tathā hi idha-saddena aniyametvāpi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vā ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti vā antohemante vassāvāsikalābhavasena dinnaṃ cīvaraṃ anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti, teneva parato aṭṭhasu mātikāsu ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa detī’’ti imassa mātikāpadassa vinicchaye (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva vassāvāsikaṃ demāti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu anatthataṃ vā, atītavassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti vuttaṃ. Tato paranti pañcamāsato paraṃ, gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāyāti attho.
‘‘කස්‌මා? පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නත්‌තා’’ති ඉදං ‘‘උදාහු අනාගතවස්‌සෙ’’ති ඉමස්‌සානන්‌තරං දට්‌ඨබ්‌බං. ගිම්‌හානස්‌ස පඨමදිවසතො පට්‌ඨාය උප්‌පන්‌නමෙව හි පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නත්‌තා ‘‘කිං අතීතවස්‌සෙ ඉදං වස්‌සාවාසික’’න්‌තිආදිනා පුච්‌ඡිතබ්‌බං, තෙනෙව පරතොපි වක්‌ඛති ‘‘ගිම්‌හානං පඨමදිවසතො පට්‌ඨාය වුත්‌තෙ පන මාතිකා ආරොපෙතබ්‌බා ‘අතීතවස්‌සාවාසස්‌ස පඤ්‌ච මාසා අතික්‌කන්‌තා, අනාගතො චාතුමාසච්‌චයෙන භවිස්‌සති, කතරවස්‌සාවාසස්‌ස දෙසී’ති. සචෙ ‘අතීතවස්‌සංවුත්‌ථානං දම්‌මී’ති වදති, තංඅන්‌තොවස්‌සංවුත්‌ථානමෙව පාපුණාතී’’ති (මහාව. අට්‌ඨ. 379). පොත්‌ථකෙසු පන ‘‘අනත්‌ථතකථිනස්‌සපි පඤ්‌ච මාසෙ පාපුණාතී’’ති ඉමස්‌සානන්‌තරං ‘‘කස්‌මා? පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නත්‌තා’’ති ඉදං ලිඛන්‌ති, තං න යුජ්‌ජති. න හි පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නං සන්‌ධාය ‘‘අනත්‌ථතකථිනස්‌සපි පඤ්‌ච මාසෙ පාපුණාතී’’ති වුත්‌තං, න ච පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නං වුත්‌ථවස්‌සස්‌සෙව පාපුණාති, සම්‌මුඛීභූතානං සබ්‌බෙසං පාපුණාති, තෙනෙව පරතො වක්‌ඛති ‘‘අසුකවිහාරෙ වස්‌සංවුත්‌ථසඞ්‌ඝස්‌සාති වදති, තත්‍ර වස්‌සංවුත්‌ථානමෙව යාව කථිනස්‌සුබ්‌භාරා පාපුණාති. සචෙ පන ගිම්‌හානං පඨමදිවසතො පට්‌ඨාය එවං වදති, තත්‍ර සම්‌මුඛීභූතානං සබ්‌බෙසං පාපුණාති. කස්‌මා? පිට්‌ඨිසමයෙ උප්‌පන්‌නත්‌තා’’ති (මහාව. අට්‌ඨ. 379).
‘‘Kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ ‘‘udāhu anāgatavasse’’ti imassānantaraṃ daṭṭhabbaṃ. Gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāya uppannameva hi piṭṭhisamaye uppannattā ‘‘kiṃ atītavasse idaṃ vassāvāsika’’ntiādinā pucchitabbaṃ, teneva paratopi vakkhati ‘‘gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana mātikā āropetabbā ‘atītavassāvāsassa pañca māsā atikkantā, anāgato cātumāsaccayena bhavissati, kataravassāvāsassa desī’ti. Sace ‘atītavassaṃvutthānaṃ dammī’ti vadati, taṃantovassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379). Potthakesu pana ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti imassānantaraṃ ‘‘kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ likhanti, taṃ na yujjati. Na hi piṭṭhisamaye uppannaṃ sandhāya ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, na ca piṭṭhisamaye uppannaṃ vutthavassasseva pāpuṇāti, sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti, teneva parato vakkhati ‘‘asukavihāre vassaṃvutthasaṅghassāti vadati, tatra vassaṃvutthānameva yāva kathinassubbhārā pāpuṇāti. Sace pana gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya evaṃ vadati, tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti. Kasmā? Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti (mahāva. aṭṭha. 379).
ඨිතිකා පන න තිට්‌ඨතීති එත්‌ථ අට්‌ඨිතාය ඨිතිකාය පුන අඤ්‌ඤස්‌මිං චීවරෙ උප්‌පන්‌නෙ සචෙ එකො භික්‌ඛු ආගච්‌ඡති, මජ්‌ඣෙ ඡින්‌දිත්‌වා ද්‌වීහිපි ගහෙතබ්‌බං. ඨිතාය පන ඨිතිකාය පුන අඤ්‌ඤස්‌මිං චීවරෙ උප්‌පන්‌නෙ සචෙ නවකතරො ආගච්‌ඡති, ඨිතිකා හෙට්‌ඨා ගච්‌ඡති. සචෙ වුඩ්‌ඪතරො ආගච්‌ඡති, ඨිතිකා උද්‌ධමාරොහති. අථ අඤ්‌ඤො නත්‌ථි, පුන අත්‌තනො පාපෙත්‌වා ගහෙතබ්‌බං. දුග්‌ගහිතානි හොන්‌තීති එත්‌ථ සඞ්‌ඝිකානෙව හොන්‌තීති අධිප්‌පායො. ගහිතමෙව නාමාති ‘‘ඉමස්‌ස ඉදං පත්‌ත’’න්‌ති කිඤ්‌චාපි න විදිතං, තෙ පන භාගා අත්‌ථතො තෙසං පත්‌තායෙවාති අධිප්‌පායො. ඉතොවාති ථෙරානං දාතබ්‌බතොයෙව.
Ṭhitikā pana na tiṭṭhatīti ettha aṭṭhitāya ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace eko bhikkhu āgacchati, majjhe chinditvā dvīhipi gahetabbaṃ. Ṭhitāya pana ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace navakataro āgacchati, ṭhitikā heṭṭhā gacchati. Sace vuḍḍhataro āgacchati, ṭhitikā uddhamārohati. Atha añño natthi, puna attano pāpetvā gahetabbaṃ. Duggahitāni hontīti ettha saṅghikāneva hontīti adhippāyo. Gahitameva nāmāti ‘‘imassa idaṃ patta’’nti kiñcāpi na viditaṃ, te pana bhāgā atthato tesaṃ pattāyevāti adhippāyo. Itovāti therānaṃ dātabbatoyeva.
සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 222. සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථා • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථා • Saṅghikacīvaruppādakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථාවණ්‌ණනා • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථාවණ්‌ණනා • Saṅghikacīvaruppādakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 222. සඞ්‌ඝිකචීවරුප්‌පාදකථා • 222. Saṅghikacīvaruppādakathā
