| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
සඞ්‌ඝුපොසථාදිකථාවණ්‌ණනා
Saṅghuposathādikathāvaṇṇanā
168. සඞ්‌ඝසන්‌නිපාතතො පඨමං කාතබ්‌බං පුබ්‌බකරණන්‌ති වුත්‌තං, පුබ්‌බකරණතො පච්‌ඡා කාතබ්‌බම්‌පි උපොසථකම්‌මතො පඨමං කාතබ්‌බත්‌තා පුබ්‌බකිච්‌චන්‌ති වුත්‌තං. උභයම්‌පි චෙතං උපොසථකම්‌මතො පඨමං කත්‌තබ්‌බත්‌තා කත්‌ථචි පුබ්‌බකිච්‌චමිච්‌චෙව වොහරීයති ‘‘කිං සඞ්‌ඝස්‌ස පුබ්‌බකිච්‌ච’’න්‌තිආදීසු විය.
168. Saṅghasannipātato paṭhamaṃ kātabbaṃ pubbakaraṇanti vuttaṃ, pubbakaraṇato pacchā kātabbampi uposathakammato paṭhamaṃ kātabbattā pubbakiccanti vuttaṃ. Ubhayampi cetaṃ uposathakammato paṭhamaṃ kattabbattā katthaci pubbakiccamicceva voharīyati ‘‘kiṃ saṅghassa pubbakicca’’ntiādīsu viya.
උපොසථොති තීසු උපොසථදිවසෙසු අඤ්‌ඤතරදිවසො. තස්‌මිඤ්‌හි සති ඉදං සඞ්‌ඝස්‌ස උපොසථකම්‌මං පත්‌තකල්‌ලං නාම හොති, නාසති. යථාහ ‘‘න ච, භික්‌ඛවෙ, අනුපොසථෙ උපොසථො කාතබ්‌බො’’ති (මහාව. 183). යාවතිකා ච භික්‌ඛූ කම්‌මප්‌පත්‌තාති යත්‌තකා භික්‌ඛූ තස්‌ස උපොසථකම්‌මස්‌ස පත්‌තා යුත්‌තා අනුරූපා සබ්‌බන්‌තිමෙන පරිච්‌ඡෙදෙන චත්‌තාරො භික්‌ඛූ පකතත්‌තා, තෙ ච ඛො හත්‌ථපාසං අවිජහිත්‌වා එකසීමායං ඨිතා. සභාගාපත්‌තියො ච න විජ්‌ජන්‌තීති එත්‌ථ යං සබ්‌බො සඞ්‌ඝො විකාලභොජනාදිනා සභාගවත්‌ථුනා ලහුකාපත්‌තිං ආපජ්‌ජති, එවරූපා ‘‘වත්‌ථුසභාගා’’ති වුච්‌චන්‌ති. එතාසු හි අවිජ්‌ජමානාසු විසභාගාසු විජ්‌ජමානාසුපි පත්‌තකල්‌ලං හොතියෙව.
Uposathoti tīsu uposathadivasesu aññataradivaso. Tasmiñhi sati idaṃ saṅghassa uposathakammaṃ pattakallaṃ nāma hoti, nāsati. Yathāha ‘‘na ca, bhikkhave, anuposathe uposatho kātabbo’’ti (mahāva. 183). Yāvatikā ca bhikkhū kammappattāti yattakā bhikkhū tassa uposathakammassa pattā yuttā anurūpā sabbantimena paricchedena cattāro bhikkhū pakatattā, te ca kho hatthapāsaṃ avijahitvā ekasīmāyaṃ ṭhitā. Sabhāgāpattiyo ca na vijjantīti ettha yaṃ sabbo saṅgho vikālabhojanādinā sabhāgavatthunā lahukāpattiṃ āpajjati, evarūpā ‘‘vatthusabhāgā’’ti vuccanti. Etāsu hi avijjamānāsu visabhāgāsu vijjamānāsupi pattakallaṃ hotiyeva.
වජ්‌ජනීයා ච පුග්‌ගලා තස්‌මිං න හොන්‌තීති ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, සගහට්‌ඨාය පරිසායා’’ති (මහාව. 154) වචනතො ගහට්‌ඨො, ‘‘න, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනියා නිසින්‌නපරිසාය පාතිමොක්‌ඛං උද්‌දිසිතබ්‌බ’’න්‌තිආදිනා (මහාව. 183) නයෙන වුත්‌තා භික්‌ඛුනී සික්‌ඛමානා සාමණෙරො සාමණෙරී සික්‌ඛාපච්‌චක්‌ඛාතකො අන්‌තිමවත්‌ථුඅජ්‌ඣාපන්‌නකො ආපත්‌තියා අදස්‌සනෙ උක්‌ඛිත්‌තකො ආපත්‌තියා අප්‌පටිකම්‌මෙ උක්‌ඛිත්‌තකො පාපිකාය දිට්‌ඨියා අප්‌පටිනිස්‌සග්‌ගෙ උක්‌ඛිත්‌තකො පණ්‌ඩකො ථෙය්‍යසංවාසකො තිත්‌ථියපක්‌කන්‌තකො තිරච්‌ඡානගතො මාතුඝාතකො පිතුඝාතකො අරහන්‌තඝාතකො භික්‌ඛුනීදූසකො සඞ්‌ඝභෙදකො ලොහිතුප්‌පාදකො උභතොබ්‍යඤ්‌ජනකොති ඉමෙ වීසති චාති එකවීසති පුග්‌ගලා වජ්‌ජනීයා නාම, තෙ හත්‌ථපාසතො බහිකරණවසෙන වජ්‌ජෙතබ්‌බා. එතෙසු හි තිවිධෙ උක්‌ඛිත්‌තකෙ සති උපොසථං කරොන්‌තො සඞ්‌ඝො පාචිත්‌තියං ආපජ්‌ජති, සෙසෙසු දුක්‌කටං. එත්‌ථ ච තිරච්‌ඡානගතොති යස්‌ස උපසම්‌පදා පටික්‌ඛිත්‌තා, සොව අධිප්‌පෙතො, තිත්‌ථියා ගහට්‌ඨෙනෙව සඞ්‌ගහිතා. එතෙපි හි වජ්‌ජනීයා. එවං පත්‌තකල්‌ලං ඉමෙහි චතූහි අඞ්‌ගෙහි සඞ්‌ගහිතන්‌ති වෙදිතබ්‌බං.
Vajjanīyā ca puggalā tasmiṃ na hontīti ‘‘na, bhikkhave, sagahaṭṭhāya parisāyā’’ti (mahāva. 154) vacanato gahaṭṭho, ‘‘na, bhikkhave, bhikkhuniyā nisinnaparisāya pātimokkhaṃ uddisitabba’’ntiādinā (mahāva. 183) nayena vuttā bhikkhunī sikkhamānā sāmaṇero sāmaṇerī sikkhāpaccakkhātako antimavatthuajjhāpannako āpattiyā adassane ukkhittako āpattiyā appaṭikamme ukkhittako pāpikāya diṭṭhiyā appaṭinissagge ukkhittako paṇḍako theyyasaṃvāsako titthiyapakkantako tiracchānagato mātughātako pitughātako arahantaghātako bhikkhunīdūsako saṅghabhedako lohituppādako ubhatobyañjanakoti ime vīsati cāti ekavīsati puggalā vajjanīyā nāma, te hatthapāsato bahikaraṇavasena vajjetabbā. Etesu hi tividhe ukkhittake sati uposathaṃ karonto saṅgho pācittiyaṃ āpajjati, sesesu dukkaṭaṃ. Ettha ca tiracchānagatoti yassa upasampadā paṭikkhittā, sova adhippeto, titthiyā gahaṭṭheneva saṅgahitā. Etepi hi vajjanīyā. Evaṃ pattakallaṃ imehi catūhi aṅgehi saṅgahitanti veditabbaṃ.
අජ්‌ජ මෙ උපොසථො පන්‌නරසොතිපීති පි-සද්‌දෙන පාළියං ආගතනයෙනෙව ‘‘අජ්‌ජ මෙ උපොසථො’’තිපි වත්‌තුං වට්‌ටතීති දීපෙති. මාතිකාට්‌ඨකථායං (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. නිදානවණ්‌ණනා) පන ‘‘අජ්‌ජ මෙ උපොසථො චාතුද්‌දසොති වා පන්‌නරසොති වා වත්‌වා අධිට්‌ඨාමීති වත්‌තබ්‌බ’’න්‌ති වුත්‌තං.
Ajja me uposatho pannarasotipīti pi-saddena pāḷiyaṃ āgatanayeneva ‘‘ajja me uposatho’’tipi vattuṃ vaṭṭatīti dīpeti. Mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) pana ‘‘ajja me uposatho cātuddasoti vā pannarasoti vā vatvā adhiṭṭhāmīti vattabba’’nti vuttaṃ.
සඞ්‌ඝුපොසථාදිකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṅghuposathādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 91. සඞ්‌ඝුපොසථාදිප්‌පභෙදං • 91. Saṅghuposathādippabhedaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සඞ්‌ඝුපොසථාදිකථා • Saṅghuposathādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / ඡන්‌දදානකථාදිවණ්‌ණනා • Chandadānakathādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 91. සඞ්‌ඝුපොසථාදිකථා • 91. Saṅghuposathādikathā
