English Edition
    Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation

    දීඝ නිකාය 33

    Long Discourses 33

    සඞ්ගීතිසුත්ත

    Reciting in Concert

    ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා මල්ලේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි භික්ඛුසතේහි යේන පාවා නාම මල්ලානං නගරං තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා පාවායං විහරති චුන්දස්ස කම්මාරපුත්තස්ස අම්බවනේ.

    So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Mallas together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus when he arrived at a Mallian town named Pāvā. There he stayed in Cunda the smith’s mango grove.

    තේන ඛෝ පන සමයේන පාවේය්‍යකානං මල්ලානං උබ්භතකං නාම නවං සන්ධාගාරං අචිරකාරිතං හෝති අනජ්ඣාවුට්ඨං සමණේන වා බ්‍රාහ්මණේන වා කේනචි වා මනුස්සභූතේන. අස්සෝසුං ඛෝ පාවේය්‍යකා මල්ලා: “භගවා කිර මල්ලේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි භික්ඛුසතේහි පාවං අනුප්පත්තෝ පාවායං විහරති චුන්දස්ස කම්මාරපුත්තස්ස අම්බවනේ”ති. අථ ඛෝ පාවේය්‍යකා මල්ලා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු. ඒකමන්තං නිසින්නා ඛෝ පාවේය්‍යකා මල්ලා භගවන්තං ඒතදවෝචුං: “ඉධ, භන්තේ, පාවේය්‍යකානං මල්ලානං උබ්භතකං නාම නවං සන්ධාගාරං අචිරකාරිතං හෝති අනජ්ඣාවුට්ඨං සමණේන වා බ්‍රාහ්මණේන වා කේනචි වා මනුස්සභූතේන. තඤ්ච ඛෝ, භන්තේ, භගවා පඨමං පරිභුඤ්ජතු, භගවතා පඨමං පරිභුත්තං පච්ඡා පාවේය්‍යකා මල්ලා පරිභුඤ්ජිස්සන්ති. තදස්ස පාවේය්‍යකානං මල්ලානං දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා”ති. අධිවාසේසි ඛෝ භගවා තුණ්හීභාවේන.

    Now at that time a new town hall named Ubbhaṭaka had recently been constructed for the Mallas of Pāvā. It had not yet been occupied by an ascetic or brahmin or any person at all. The Mallas of Pāvā also heard that the Buddha had arrived and was staying in Cunda’s mango grove. Then they went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him, “Sir, a new town hall named Ubbhaṭaka has recently been constructed for the Mallas of Pāvā. It has not yet been occupied by an ascetic or brahmin or any person at all. May the Buddha be the first to use it, and only then will the Mallas of Pāvā use it. That would be for the lasting welfare and happiness of the Mallas of Pāvā.” The Buddha consented in silence.

    අථ ඛෝ පාවේය්‍යකා මල්ලා භගවතෝ අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා යේන සන්ධාගාරං තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා සබ්බසන්ථරිං සන්ධාගාරං සන්ථරිත්වා භගවතෝ ආසනානි පඤ්ඤාපේත්වා උදකමණිකං පතිට්ඨපේත්වා තේලපදීපං ආරෝපේත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං අට්ඨංසු. ඒකමන්තං ඨිතා ඛෝ තේ පාවේය්‍යකා මල්ලා භගවන්තං ඒතදවෝචුං: “සබ්බසන්ථරිසන්ථතං, භන්තේ, සන්ධාගාරං, භගවතෝ ආසනානි පඤ්ඤත්තානි, උදකමණිකෝ පතිට්ඨාපිතෝ, තේලපදීපෝ ආරෝපිතෝ. යස්සදානි, භන්තේ, භගවා කාලං මඤ්ඤතී”ති.

    Then, knowing that the Buddha had consented, the Mallas got up from their seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on their right. Then they went to the new town hall, where they spread carpets all over, prepared seats, set up a water jar, and placed a lamp. Then they went back to the Buddha, bowed, stood to one side, and told him of their preparations, saying, “Please, sir, come at your convenience.”

    අථ ඛෝ භගවා නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේන යේන සන්ධාගාරං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පාදේ පක්ඛාලේත්වා සන්ධාගාරං පවිසිත්වා මජ්ඣිමං ථම්භං නිස්සාය පුරත්ථාභිමුඛෝ නිසීදි. භික්ඛුසඞ්ඝෝපි ඛෝ පාදේ පක්ඛාලේත්වා සන්ධාගාරං පවිසිත්වා පච්ඡිමං භිත්තිං නිස්සාය පුරත්ථාභිමුඛෝ නිසීදි භගවන්තංයේව පුරක්ඛත්වා. පාවේය්‍යකාපි ඛෝ මල්ලා පාදේ පක්ඛාලේත්වා සන්ධාගාරං පවිසිත්වා පුරත්ථිමං භිත්තිං නිස්සාය පච්ඡිමාභිමුඛා නිසීදිංසු භගවන්තංයේව පුරක්ඛත්වා.

    Then the Buddha robed up and, taking his bowl and robe, went to the new town hall together with the Saṅgha of bhikkhus. Having washed his feet he entered the town hall and sat against the central column facing east. The Saṅgha of bhikkhus also washed their feet, entered the town hall, and sat against the west wall facing east, with the Buddha right in front of them. The Mallas of Pāvā also washed their feet, entered the town hall, and sat against the east wall facing west, with the Buddha right in front of them.

    අථ ඛෝ භගවා පාවේය්‍යකේ මල්ලේ බහුදේව රත්තිං ධම්මියා කථාය සන්දස්සේත්වා සමාදපේත්වා සමුත්තේජේත්වා සම්පහංසේත්වා උය්‍යෝජේසි: “අභික්කන්තා ඛෝ, වාසේට්ඨා, රත්ති. යස්සදානි තුම්හේ කාලං මඤ්ඤථා”ති.

    The Buddha spent much of the night educating, encouraging, firing up, and inspiring the Mallas with a Dhamma talk. Then he dismissed them, “The night is getting late, Vāseṭṭhas. Please go at your convenience.”

    “ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ පාවේය්‍යකා මල්ලා භගවතෝ පටිස්සුත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කමිංසු.

    “Yes, sir,” replied the Mallas. They got up from their seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on their right, before leaving.

    අථ ඛෝ භගවා අචිරපක්කන්තේසු පාවේය්‍යකේසු මල්ලේසු තුණ්හීභූතං තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලෝකේත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං ආමන්තේසි: “විගතථිනමිද්ධෝ ඛෝ, සාරිපුත්ත, භික්ඛුසඞ්ඝෝ. පටිභාතු තං, සාරිපුත්ත, භික්ඛූනං ධම්මීකථා. පිට්ඨි මේ ආගිලායති. තමහං ආයමිස්සාමී”ති.

    Soon after they left, the Buddha looked around the Saṅgha of bhikkhus, who were so very silent. He addressed Venerable Sāriputta, “Sāriputta, the Saṅgha of bhikkhus is rid of dullness and drowsiness. Give them some Dhamma talk as you feel inspired. My back is sore, I’ll stretch it.”

    “ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ ආයස්මා සාරිපුත්තෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි.

    “Yes, sir,” Sāriputta replied.

    අථ ඛෝ භගවා චතුග්ගුණං සඞ්ඝාටිං පඤ්ඤාපේත්වා දක්ඛිණේන පස්සේන සීහසේය්‍යං කප්පේසි පාදේ පාදං අච්චාධාය, සතෝ සම්පජානෝ උට්ඨානසඤ්ඤං මනසි කරිත්වා.

    And then the Buddha spread out his outer robe folded in four and laid down in the lion’s posture—on the right side, placing one foot on top of the other—mindful and aware, and focused on the time of getting up.

    තේන ඛෝ පන සමයේන නිගණ්ඨෝ නාටපුත්තෝ පාවායං අධුනාකාලඞ්කතෝ හෝති. තස්ස කාලඞ්කිරියාය භින්නා නිගණ්ඨා ද්වේධිකජාතා භණ්ඩනජාතා කලහජාතා විවාදාපන්නා අඤ්ඤමඤ්ඤං මුඛසත්තීහි විතුදන්තා විහරන්ති: “න ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාසි, අහං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානාමි, කිං ත්වං ඉමං ධම්මවිනයං ආජානිස්සසි. මිච්ඡාපටිපන්නෝ ත්වමසි, අහමස්මි සම්මාපටිපන්නෝ. සහිතං මේ, අසහිතං තේ. පුරේවචනීයං පච්ඡා අවච, පච්ඡාවචනීයං පුරේ අවච. අධිචිණ්ණං තේ විපරාවත්තං, ආරෝපිතෝ තේ වාදෝ, නිග්ගහිතෝ ත්වමසි, චර වාදප්පමෝක්ඛාය, නිබ්බේඨේහි වා සචේ පහෝසී”ති.

    Now at that time the Jain ascetic of the Ñātika clan had recently passed away at Pāvā. With his passing the Jain ascetics split, dividing into two factions, arguing, quarreling, and disputing, continually wounding each other with barbed words: “You don’t understand this teaching and training. I understand this teaching and training. What, you understand this teaching and training? You’re practicing wrong. I’m practicing right. I stay on topic, you don’t. You said last what you should have said first. You said first what you should have said last. What you’ve thought so much about has been disproved. Your doctrine is refuted. Go on, save your doctrine! You’re trapped; get yourself out of this—if you can!”

    වධෝයේව ඛෝ මඤ්ඤේ නිගණ්ඨේසු නාටපුත්තියේසු වත්තති. යේපි නිගණ්ඨස්ස නාටපුත්තස්ස සාවකා ගිහී ඕදාතවසනා, තේපි නිගණ්ඨේසු නාටපුත්තියේසු නිබ්බින්නරූපා විරත්තරූපා පටිවානරූපා, යථා තං දුරක්ඛාතේ ධම්මවිනයේ දුප්පවේදිතේ අනිය්‍යානිකේ අනුපසමසංවත්තනිකේ අසම්මාසම්බුද්ධප්පවේදිතේ භින්නථූපේ අප්පටිසරණේ.

    You’d think there was nothing but slaughter going on among the Jain ascetics. And the Jain Ñātika’s white-clothed lay disciples were disillusioned, dismayed, and disappointed in the Jain ascetics. They were equally disappointed with a teaching and training so poorly explained and poorly propounded, not emancipating, not leading to peace, proclaimed by someone who is not a fully awakened Buddha, with broken monument and without a refuge.

    අථ ඛෝ ආයස්මා සාරිපුත්තෝ භික්ඛූ ආමන්තේසි: “නිගණ්ඨෝ, ආවුසෝ, නාටපුත්තෝ පාවායං අධුනාකාලඞ්කතෝ, තස්ස කාලඞ්කිරියාය භින්නා නිගණ්ඨා ද්වේධිකජාතා …පේ… භින්නථූපේ අප්පටිසරණේ. ඒවඤ්හේතං, ආවුසෝ, හෝති දුරක්ඛාතේ ධම්මවිනයේ දුප්පවේදිතේ අනිය්‍යානිකේ අනුපසමසංවත්තනිකේ අසම්මාසම්බුද්ධප්පවේදිතේ. අයං ඛෝ පනාවුසෝ, අම්හාකං භගවතා ධම්මෝ ස්වාක්ඛාතෝ සුප්පවේදිතෝ නිය්‍යානිකෝ උපසමසංවත්තනිකෝ සම්මාසම්බුද්ධප්පවේදිතෝ. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    Then Sāriputta told the bhikkhus about these things. He went on to say, “That’s what happens, friends, when a teaching and training is poorly explained and poorly propounded, not emancipating, not leading to peace, proclaimed by someone who is not a fully awakened Buddha. But this teaching is well explained and well propounded to us by the Blessed One, emancipating, leading to peace, proclaimed by someone who is a fully awakened Buddha. You should all recite this in concert, without disputing, so that this spiritual path may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.

    කතමෝ චාවුසෝ, අම්හාකං භගවතා ධම්මෝ ස්වාක්ඛාතෝ සුප්පවේදිතෝ නිය්‍යානිකෝ උපසමසංවත්තනිකෝ සම්මාසම්බුද්ධප්පවේදිතෝ; යත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං?

    And what is that teaching?

    1. ඒකක

    1. Ones

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඒකෝ ධම්මෝ සම්මදක්ඛාතෝ. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමෝ ඒකෝ ධම්මෝ?

    There are teachings grouped by one that have been rightly explained by the Blessed One, who knows and sees, the perfected one, the fully awakened Buddha. You should all recite these in concert, without disputing, so that this spiritual path may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans. What are the teachings grouped by one?

    සබ්බේ සත්තා ආහාරට්ඨිතිකා.

    All sentient beings are sustained by food.

    සබ්බේ සත්තා සඞ්ඛාරට්ඨිතිකා.

    All sentient beings are sustained by conditions.

    අයං ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඒකෝ ධම්මෝ සම්මදක්ඛාතෝ. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by one that have been rightly explained by the Blessed One, who knows and sees, the perfected one, the fully awakened Buddha. You should all recite these in concert, without disputing, so that this spiritual path may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.

    2. දුක

    2. Twos

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ද්වේ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ ද්වේ?

    There are teachings grouped by two that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by two?

    නාමඤ්ච රූපඤ්ච.

    Name and form.

    අවිජ්ජා ච භවතණ්හා ච.

    Ignorance and craving for continued existence.

    භවදිට්ඨි ච විභවදිට්ඨි ච.

    Views favoring continued existence and views favoring ending existence.

    අහිරිකඤ්ච අනෝත්තප්පඤ්ච.

    Lack of conscience and prudence.

    හිරී ච ඕත්තප්පඤ්ච.

    Conscience and prudence.

    දෝවචස්සතා ච පාපමිත්තතා ච.

    Being hard to admonish and having bad friends.

    සෝවචස්සතා ච කල්‍යාණමිත්තතා ච.

    Being easy to admonish and having good friends.

    ආපත්තිකුසලතා ච ආපත්තිවුට්ඨානකුසලතා ච.

    Skill in offenses and skill in rehabilitation from offenses.

    සමාපත්තිකුසලතා ච සමාපත්තිවුට්ඨානකුසලතා ච.

    Skill in meditative attainments and skill in emerging from those attainments.

    ධාතුකුසලතා ච මනසිකාරකුසලතා ච.

    Skill in the elements and skill in application of mind.

    ආයතනකුසලතා ච පටිච්චසමුප්පාදකුසලතා ච.

    Skill in the sense fields and skill in dependent origination.

    ඨානකුසලතා ච අට්ඨානකුසලතා ච.

    Skill in what is possible and skill in what is impossible.

    අජ්ජවඤ්ච ලජ්ජවඤ්ච.

    Integrity and scrupulousness.

    ඛන්ති ච සෝරච්චඤ්ච.

    Patience and gentleness.

    සාඛල්‍යඤ්ච පටිසන්ථාරෝ ච.

    Friendliness and hospitality.

    අවිහිංසා ච සෝචේය්‍යඤ්ච.

    Harmlessness and purity.

    මුට්ඨස්සච්චඤ්ච අසම්පජඤ්ඤඤ්ච.

    Lack of mindfulness and lack of situational awareness.

    සති ච සම්පජඤ්ඤඤ්ච.

    Mindfulness and situational awareness.

    ඉන්ද්‍රියේසු අගුත්තද්වාරතා ච භෝජනේ අමත්තඤ්ඤුතා ච.

    Not guarding the sense doors and eating too much.

    ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරතා ච භෝජනේ මත්තඤ්ඤුතා ච.

    Guarding the sense doors and moderation in eating.

    පටිසඞ්ඛානබලඤ්ච භාවනාබලඤ්ච.

    The power of reflection and the power of development.

    සතිබලඤ්ච සමාධිබලඤ්ච.

    The power of mindfulness and the power of immersion.

    සමථෝ ච විපස්සනා ච.

    Serenity and discernment.

    සමථනිමිත්තඤ්ච පග්ගහනිමිත්තඤ්ච.

    The foundation of serenity and the foundation of exertion.

    පග්ගහෝ ච අවික්ඛේපෝ ච.

    Exertion, and not being scattered.

    සීලවිපත්ති ච දිට්ඨිවිපත්ති ච.

    Failure in ethics and failure in view.

    සීලසම්පදා ච දිට්ඨිසම්පදා ච.

    Accomplishment in ethics and accomplishment in view.

    සීලවිසුද්ධි ච දිට්ඨිවිසුද්ධි ච.

    Purification of ethics and purification of view.

    දිට්ඨිවිසුද්ධි ඛෝ පන යථා දිට්ඨිස්ස ච පධානං.

    Purification of view and making an effort in line with that view.

    සංවේගෝ ච සංවේජනීයේසු ඨානේසු සංවිග්ගස්ස ච යෝනිසෝ පධානං.

    Inspiration, and making a suitable effort when inspired by inspiring places.

    අසන්තුට්ඨිතා ච කුසලේසු ධම්මේසු අප්පටිවානිතා ච පධානස්මිං.

    To never be content with skillful qualities, and to never stop trying.

    විජ්ජා ච විමුත්ති ච.

    Knowledge and freedom.

    ඛයේඤාණං අනුප්පාදේඤාණං.

    Knowledge of ending and knowledge of non-arising.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ද්වේ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by two that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    3. තික

    3. Threes

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන තයෝ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ තයෝ?

    There are teachings grouped by three that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by three?

    තීණි අකුසලමූලානි—ලෝභෝ අකුසලමූලං, දෝසෝ අකුසලමූලං, මෝහෝ අකුසලමූලං.

    Three unskillful roots: greed, hate, and delusion.

    තීණි කුසලමූලානි—අලෝභෝ කුසලමූලං, අදෝසෝ කුසලමූලං, අමෝහෝ කුසලමූලං.

    Three skillful roots: non-greed, non-hate, and non-delusion.

    තීණි දුච්චරිතානි—කායදුච්චරිතං, වචීදුච්චරිතං, මනෝදුච්චරිතං.

    Three ways of performing bad conduct: by body, speech, and mind.

    තීණි සුචරිතානි—කායසුචරිතං, වචීසුචරිතං, මනෝසුචරිතං.

    Three ways of performing good conduct: by body, speech, and mind.

    තයෝ අකුසලවිතක්කා—කාමවිතක්කෝ, බ්‍යාපාදවිතක්කෝ, විහිංසාවිතක්කෝ.

    Three unskillful thoughts: sensuality, malice, and cruelty.

    තයෝ කුසලවිතක්කා—නේක්ඛම්මවිතක්කෝ, අබ්‍යාපාදවිතක්කෝ, අවිහිංසාවිතක්කෝ.

    Three skillful thoughts: renunciation, good will, and harmlessness.

    තයෝ අකුසලසඞ්කප්පා—කාමසඞ්කප්පෝ, බ්‍යාපාදසඞ්කප්පෝ, විහිංසාසඞ්කප්පෝ.

    Three unskillful intentions: sensuality, malice, and cruelty.

    තයෝ කුසලසඞ්කප්පා—නේක්ඛම්මසඞ්කප්පෝ, අබ්‍යාපාදසඞ්කප්පෝ, අවිහිංසාසඞ්කප්පෝ.

    Three skillful intentions: renunciation, good will, and harmlessness.

    තිස්සෝ අකුසලසඤ්ඤා—කාමසඤ්ඤා, බ්‍යාපාදසඤ්ඤා, විහිංසාසඤ්ඤා.

    Three unskillful perceptions: sensuality, malice, and cruelty.

    තිස්සෝ කුසලසඤ්ඤා—නේක්ඛම්මසඤ්ඤා, අබ්‍යාපාදසඤ්ඤා, අවිහිංසාසඤ්ඤා.

    Three skillful perceptions: renunciation, good will, and harmlessness.

    තිස්සෝ අකුසලධාතුයෝ—කාමධාතු, බ්‍යාපාදධාතු, විහිංසාධාතු.

    Three unskillful elements: sensuality, malice, and cruelty.

    තිස්සෝ කුසලධාතුයෝ—නේක්ඛම්මධාතු, අබ්‍යාපාදධාතු, අවිහිංසාධාතු.

    Three skillful elements: renunciation, good will, and harmlessness.

    අපරාපි තිස්සෝ ධාතුයෝ—කාමධාතු, රූපධාතු, අරූපධාතු.

    Another three elements: sensuality, form, and formlessness.

    අපරාපි තිස්සෝ ධාතුයෝ—රූපධාතු, අරූපධාතු, නිරෝධධාතු.

    Another three elements: form, formlessness, and cessation.

    අපරාපි තිස්සෝ ධාතුයෝ—හීනධාතු, මජ්ඣිමධාතු, පණීතධාතු.

    Another three elements: lower, middle, and higher.

    තිස්සෝ තණ්හා—කාමතණ්හා, භවතණ්හා, විභවතණ්හා.

    Three cravings: for sensual pleasures, to continue existence, and to end existence.

    අපරාපි තිස්සෝ තණ්හා—කාමතණ්හා, රූපතණ්හා, අරූපතණ්හා.

    Another three cravings: sensuality, form, and formlessness.

    අපරාපි තිස්සෝ තණ්හා—රූපතණ්හා, අරූපතණ්හා, නිරෝධතණ්හා.

    Another three cravings: form, formlessness, and cessation.

    තීණි සංයෝජනානි—සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසෝ.

    Three fetters: identity view, doubt, and misapprehension of precepts and observances.

    තයෝ ආසවා—කාමාසවෝ, භවාසවෝ, අවිජ්ජාසවෝ.

    Three defilements: sensuality, desire for continued existence, and ignorance.

    තයෝ භවා—කාමභවෝ, රූපභවෝ, අරූපභවෝ.

    Three realms of existence: sensual, form, and formless.

    තිස්සෝ ඒසනා—කාමේසනා, භවේසනා, බ්‍රහ්මචරියේසනා.

    Three searches: for sensual pleasures, for continued existence, and for a spiritual path.

    තිස්සෝ විධා—සේය්‍යෝහමස්මීති විධා, සදිසෝහමස්මීති විධා, හීනෝහමස්මීති විධා.

    Three kinds of discrimination: ‘I’m better’, ‘I’m equal’, and ‘I’m worse’.

    තයෝ අද්ධා—අතීතෝ අද්ධා, අනාගතෝ අද්ධා, පච්චුප්පන්නෝ අද්ධා.

    Three periods: past, future, and present.

    තයෝ අන්තා—සක්කායෝ අන්තෝ, සක්කායසමුදයෝ අන්තෝ, සක්කායනිරෝධෝ අන්තෝ.

    Three extremes: identity, the origin of identity, and the cessation of identity.

    තිස්සෝ වේදනා—සුඛා වේදනා, දුක්ඛා වේදනා, අදුක්ඛමසුඛා වේදනා.

    Three feelings: pleasure, pain, and neutral.

    තිස්සෝ දුක්ඛතා—දුක්ඛදුක්ඛතා, සඞ්ඛාරදුක්ඛතා, විපරිණාමදුක්ඛතා.

    Three forms of suffering: the suffering inherent in painful feeling, the suffering inherent in conditions, and the suffering inherent in perishing.

    තයෝ රාසී—මිච්ඡත්තනියතෝ රාසි, සම්මත්තනියතෝ රාසි, අනියතෝ රාසි.

    Three heaps: the heap of surety in the wrong way, the heap of surety in the right way, and the heap of lack of surety.

    තයෝ තමා—අතීතං වා අද්ධානං ආරබ්භ කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති, අනාගතං වා අද්ධානං ආරබ්භ කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති, ඒතරහි වා පච්චුප්පන්නං අද්ධානං ආරබ්භ කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති.

    Three darknesses: one is doubtful, uncertain, undecided, and lacking confidence about the past, future, and present.

    තීණි තථාගතස්ස අරක්ඛේය්‍යානි—පරිසුද්ධකායසමාචාරෝ ආවුසෝ තථාගතෝ, නත්ථි තථාගතස්ස කායදුච්චරිතං, යං තථාගතෝ රක්ඛේය්‍ය: ‘මා මේ ඉදං පරෝ අඤ්ඤාසී(අ)ති. පරිසුද්ධවචීසමාචාරෝ ආවුසෝ, තථාගතෝ, නත්ථි තථාගතස්ස වචීදුච්චරිතං, යං තථාගතෝ රක්ඛේය්‍ය: ‘මා මේ ඉදං පරෝ අඤ්ඤාසී(අ)ති. පරිසුද්ධමනෝසමාචාරෝ, ආවුසෝ, තථාගතෝ, නත්ථි තථාගතස්ස මනෝදුච්චරිතං යං තථාගතෝ රක්ඛේය්‍ය: ‘මා මේ ඉදං පරෝ අඤ්ඤාසී(අ)ති.

    Three things a Realized One need not hide: The Realized One’s behavior by way of body, speech, and mind is pure. He has no misconduct in these three ways that need be hidden, thinking: ‘Don’t let others find this out about me!’

    තයෝ කිඤ්චනා—රාගෝ කිඤ්චනං, දෝසෝ කිඤ්චනං, මෝහෝ කිඤ්චනං.

    Three possessions: greed, hate, and delusion.

    තයෝ අග්ගී—රාගග්ගි, දෝසග්ගි, මෝහග්ගි.

    Three fires: greed, hate, and delusion.

    අපරේපි තයෝ අග්ගී—ආහුනේය්‍යග්ගි, ගහපතග්ගි, දක්ඛිණේය්‍යග්ගි.

    Another three fires: a fire for those worthy of offerings dedicated to the gods, a fire for householders, and a fire for those worthy of a religious donation.

    තිවිධේන රූපසඞ්ගහෝ—සනිදස්සනසප්පටිඝං රූපං, අනිදස්සනසප්පටිඝං රූපං, අනිදස්සනඅප්පටිඝං රූපං.

    Threefold classification of the physical: visible and resistant, invisible and resistant, and invisible and non-resistant.

    තයෝ සඞ්ඛාරා—පුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරෝ, අපුඤ්ඤාභිසඞ්ඛාරෝ, ආනේඤ්ජාභිසඞ්ඛාරෝ.

    Three choices: good choices, bad choices, and imperturbable choices.

    තයෝ පුග්ගලා—සේක්ඛෝ පුග්ගලෝ, අසේක්ඛෝ පුග්ගලෝ, නේවසේක්ඛෝ නාසේක්ඛෝ පුග්ගලෝ.

    Three individuals: a trainee, an adept, and one who is neither a trainee nor an adept.

    තයෝ ථේරා—ජාතිථේරෝ, ධම්මථේරෝ, සම්මුතිථේරෝ.

    Three seniors: a senior by birth, a senior in the teaching, and a senior by convention.

    තීණි පුඤ්ඤකිරියවත්ථූනි—දානමයං පුඤ්ඤකිරියවත්ථු, සීලමයං පුඤ්ඤකිරියවත්ථු, භාවනාමයං පුඤ්ඤකිරියවත්ථු.

    Three grounds for making merit: giving, ethical conduct, and meditation.

    තීණි චෝදනාවත්ථූනි—දිට්ඨේන, සුතේන, පරිසඞ්කාය.

    Three grounds for accusations: what is seen, heard, and suspected.

    තිස්සෝ කාමූපපත්තියෝ—සන්තාවුසෝ සත්තා පච්චුපට්ඨිතකාමා, තේ පච්චුපට්ඨිතේසු කාමේසු වසං වත්තේන්ති, සේය්‍යථාපි මනුස්සා ඒකච්චේ ච දේවා ඒකච්චේ ච විනිපාතිකා. අයං පඨමා කාමූපපත්ති. සන්තාවුසෝ, සත්තා නිම්මිතකාමා, තේ නිම්මිනිත්වා නිම්මිනිත්වා කාමේසු වසං වත්තේන්ති, සේය්‍යථාපි දේවා නිම්මානරතී. අයං දුතියා කාමූපපත්ති. සන්තාවුසෝ සත්තා පරනිම්මිතකාමා, තේ පරනිම්මිතේසු කාමේසු වසං වත්තේන්ති, සේය්‍යථාපි දේවා පරනිම්මිතවසවත්තී. අයං තතියා කාමූපපත්ති.

    Three kinds of sensual rebirth: There are sentient beings who desire what is present. They fall under the sway of presently arisen sensual pleasures. Namely, humans, some gods, and some beings in the underworld. This is the first kind of sensual rebirth. There are sentient beings who desire to create. Having repeatedly created, they fall under the sway of sensual pleasures. Namely, the Gods Who Love to Create. This is the second kind of sensual rebirth. There are sentient beings who desire what is created by others. They fall under the sway of sensual pleasures created by others. Namely, the Gods Who Control the Creations of Others. This is the third kind of sensual rebirth.

    තිස්සෝ සුඛූපපත්තියෝ—සන්තාවුසෝ සත්තා උප්පාදේත්වා උප්පාදේත්වා සුඛං විහරන්ති, සේය්‍යථාපි දේවා බ්‍රහ්මකායිකා. අයං පඨමා සුඛූපපත්ති. සන්තාවුසෝ, සත්තා සුඛේන අභිසන්නා පරිසන්නා පරිපූරා පරිප්ඵුටා. තේ කදාචි කරහචි උදානං උදානේන්ති: ‘අහෝ සුඛං, අහෝ සුඛන්(අ)ති, සේය්‍යථාපි දේවා ආභස්සරා. අයං දුතියා සුඛූපපත්ති. සන්තාවුසෝ, සත්තා සුඛේන අභිසන්නා පරිසන්නා පරිපූරා පරිප්ඵුටා. තේ සන්තංයේව තුසිතා සුඛං පටිසංවේදේන්ති, සේය්‍යථාපි දේවා සුභකිණ්හා. අයං තතියා සුඛූපපත්ති.

    Three kinds of pleasant rebirth: There are sentient beings who, having repeatedly given rise to it, dwell in pleasure. Namely, the gods of Brahmā’s Host. This is the first pleasant rebirth. There are sentient beings who are drenched, steeped, filled, and soaked with pleasure. Every so often they feel inspired to exclaim: ‘Oh, what bliss! Oh, what bliss!’ Namely, the gods of streaming radiance. This is the second pleasant rebirth. There are sentient beings who are drenched, steeped, filled, and soaked with pleasure. Since they’re truly content, they experience pleasure. Namely, the gods replete with glory. This is the third pleasant rebirth.

    තිස්සෝ පඤ්ඤා—සේක්ඛා පඤ්ඤා, අසේක්ඛා පඤ්ඤා, නේවසේක්ඛානාසේක්ඛා පඤ්ඤා.

    Three kinds of wisdom: the wisdom of a trainee, the wisdom of an adept, and the wisdom of one who is neither a trainee nor an adept.

    අපරාපි තිස්සෝ පඤ්ඤා—චින්තාමයා පඤ්ඤා, සුතමයා පඤ්ඤා, භාවනාමයා පඤ්ඤා.

    Another three kinds of wisdom: wisdom produced by thought, learning, and meditation.

    තීණාවුධානි—සුතාවුධං, පවිවේකාවුධං, පඤ්ඤාවුධං.

    Three weapons: learning, seclusion, and wisdom.

    තීණින්ද්‍රියානි—අනඤ්ඤාතඤ්ඤස්සාමීතින්ද්‍රියං, අඤ්ඤින්ද්‍රියං, අඤ්ඤාතාවින්ද්‍රියං.

    Three faculties: the faculty of understanding that one’s enlightenment is imminent, the faculty of enlightenment, and the faculty of one who is enlightened.

    තීණි චක්ඛූනි—මංසචක්ඛු, දිබ්බචක්ඛු, පඤ්ඤාචක්ඛු.

    Three eyes: the eye of the flesh, the eye of clairvoyance, and the eye of wisdom.

    තිස්සෝ සික්ඛා—අධිසීලසික්ඛා, අධිචිත්තසික්ඛා, අධිපඤ්ඤාසික්ඛා.

    Three trainings: in higher ethics, higher mind, and higher wisdom.

    තිස්සෝ භාවනා—කායභාවනා, චිත්තභාවනා, පඤ්ඤාභාවනා.

    Three kinds of development: the development of physical endurance, the development of the mind, and the development of wisdom.

    තීණි අනුත්තරියානි—දස්සනානුත්තරියං, පටිපදානුත්තරියං, විමුත්තානුත්තරියං.

    Three unsurpassable things: unsurpassable seeing, practice, and freedom.

    තයෝ සමාධී—සවිතක්කසවිචාරෝ සමාධි, අවිතක්කවිචාරමත්තෝ සමාධි, අවිතක්කඅවිචාරෝ සමාධි.

    Three kinds of immersion: Immersion with placing the mind and keeping it connected. Immersion without placing the mind, but just keeping it connected. Immersion without placing the mind or keeping it connected.

    අපරේපි තයෝ සමාධී—සුඤ්ඤතෝ සමාධි, අනිමිත්තෝ සමාධි, අප්පණිහිතෝ සමාධි.

    Another three kinds of immersion: emptiness, signless, and undirected.

    තීණි සෝචේය්‍යානි—කායසෝචේය්‍යං, වචීසෝචේය්‍යං, මනෝසෝචේය්‍යං.

    Three purities: purity of body, speech, and mind.

    තීණි මෝනේය්‍යානි—කායමෝනේය්‍යං, වචීමෝනේය්‍යං, මනෝමෝනේය්‍යං.

    Three kinds of sagacity: sagacity of body, speech, and mind.

    තීණි කෝසල්ලානි—ආයකෝසල්ලං, අපායකෝසල්ලං, උපායකෝසල්ලං.

    Three skills: skill in progress, skill in regress, and skill in means.

    තයෝ මදා—ආරෝග්‍යමදෝ, යෝබ්බනමදෝ, ජීවිතමදෝ.

    Three vanities: the vanity of health, the vanity of youth, and the vanity of life.

    තීණි ආධිපතේය්‍යානි—අත්තාධිපතේය්‍යං, ලෝකාධිපතේය්‍යං, ධම්මාධිපතේය්‍යං.

    Three ways of putting something in charge: putting oneself, the world, or the teaching in charge.

    තීණි කථාවත්ථූනි—අතීතං වා අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථේය්‍ය: ‘ඒවං අහෝසි අතීතමද්ධානන්(අ)ති; අනාගතං වා අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථේය්‍ය: ‘ඒවං භවිස්සති අනාගතමද්ධානන්(අ)ති; ඒතරහි වා පච්චුප්පන්නං අද්ධානං ආරබ්භ කථං කථේය්‍ය: ‘ඒවං හෝති ඒතරහි පච්චුප්පන්නං අද්ධානන්(අ)ති.

    Three topics of discussion: You might discuss the past: ‘That is how it was in the past.’ You might discuss the future: ‘That is how it will be in the future.’ Or you might discuss the present: ‘This is how it is at present.’

    තිස්සෝ විජ්ජා—පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණං විජ්ජා, සත්තානං චුතූපපාතේඤාණං විජ්ජා, ආසවානං ඛයේඤාණං විජ්ජා.

    Three knowledges: recollection of past lives, knowledge of the death and rebirth of sentient beings, and knowledge of the ending of defilements.

    තයෝ විහාරා—දිබ්බෝ විහාරෝ, බ්‍රහ්මා විහාරෝ, අරියෝ විහාරෝ.

    Three meditative abidings: the heavenly meditation, the divine meditation, and the noble meditation.

    තීණි පාටිහාරියානි—ඉද්ධිපාටිහාරියං, ආදේසනාපාටිහාරියං, අනුසාසනීපාටිහාරියං.

    Three demonstrations: The demonstration of psychic power, the demonstration of revealing, and the demonstration of instruction.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන තයෝ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by three that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    4. චතුක්ක

    4. Fours

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරෝ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං, න විවදිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ චත්තාරෝ?

    There are teachings grouped by four that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by four?

    චත්තාරෝ සතිපට්ඨානා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු කායේ කායානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා, විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. වේදනාසු වේදනානුපස්සී …පේ… චිත්තේ චිත්තානුපස්සී …පේ… ධම්මේසු ධම්මානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං.

    Four kinds of mindfulness meditation: It’s when a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. They meditate observing an aspect of feelings … mind … principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.

    චත්තාරෝ සම්මප්පධානා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු අනුප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අනුප්පාදාය ඡන්දං ජනේති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති. උප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය ඡන්දං ජනේති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති. අනුප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං උප්පාදාය ඡන්දං ජනේති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති. උප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං ඨිතියා අසම්මෝසාය භිය්‍යෝභාවාය වේපුල්ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්දං ජනේති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති.

    Four right efforts: A bhikkhu generates enthusiasm, tries, makes an effort, exerts the mind, and strives so that bad, unskillful qualities don’t arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that bad, unskillful qualities that have arisen are given up. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities arise. They generate enthusiasm, try, make an effort, exert the mind, and strive so that skillful qualities that have arisen remain, are not lost, but increase, mature, and are completed by development.

    චත්තාරෝ ඉද්ධිපාදා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු ඡන්දසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති. චිත්තසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති. වීරියසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති. වීමංසාසමාධිපධානසඞ්ඛාරසමන්නාගතං ඉද්ධිපාදං භාවේති.

    Four bases of psychic power: A bhikkhu develops the basis of psychic power that has immersion due to enthusiasm, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to mental development, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to energy, and active effort. They develop the basis of psychic power that has immersion due to inquiry, and active effort.

    චත්තාරි ඣානානි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ ච සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති, යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති: ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා, පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා, අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති.

    Four jhānas: A bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. As the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. And with the fading away of rapture, they enter and remain in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ Giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness.

    චතස්සෝ සමාධිභාවනා. අත්ථාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරාය සංවත්තති. අත්ථාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ඤාණදස්සනපටිලාභාය සංවත්තති. අත්ථාවුසෝ සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා සතිසම්පජඤ්ඤාය සංවත්තති. අත්ථාවුසෝ සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ආසවානං ඛයාය සංවත්තති.

    Four ways of developing immersion further: There is a way of developing immersion further that leads to blissful meditation in the present life. There is a way of developing immersion further that leads to gaining knowledge and vision. There is a way of developing immersion further that leads to mindfulness and awareness. There is a way of developing immersion further that leads to the ending of defilements.

    කතමා චාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරාය සංවත්තති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං … පේ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං, ආවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා දිට්ඨධම්මසුඛවිහාරාය සංවත්තති.

    And what is the way of developing immersion further that leads to blissful meditation in the present life? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna … second jhāna … fourth jhāna. This is the way of developing immersion further that leads to blissful meditation in the present life.

    කතමා චාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ඤාණදස්සනපටිලාභාය සංවත්තති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු ආලෝකසඤ්ඤං මනසි කරෝති, දිවාසඤ්ඤං අධිට්ඨාති යථා දිවා තථා රත්තිං, යථා රත්තිං තථා දිවා. ඉති විවටේන චේතසා අපරියෝනද්ධේන සප්පභාසං චිත්තං භාවේති. අයං, ආවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ඤාණදස්සනපටිලාභාය සංවත්තති.

    And what is the way of developing immersion further that leads to gaining knowledge and vision? A bhikkhu focuses on the perception of light, concentrating on the perception of day regardless of whether it’s night or day. And so, with an open and unenveloped heart, they develop a mind that’s full of radiance. This is the way of developing immersion further that leads to gaining knowledge and vision.

    කතමා චාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා සතිසම්පජඤ්ඤාය සංවත්තති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ විදිතා වේදනා උප්පජ්ජන්ති, විදිතා උපට්ඨහන්ති, විදිතා අබ්භත්ථං ගච්ඡන්ති. විදිතා සඤ්ඤා උප්පජ්ජන්ති, විදිතා උපට්ඨහන්ති, විදිතා අබ්භත්ථං ගච්ඡන්ති. විදිතා විතක්කා උප්පජ්ජන්ති, විදිතා උපට්ඨහන්ති, විදිතා අබ්භත්ථං ගච්ඡන්ති. අයං, ආවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා සතිසම්පජඤ්ඤාය සංවත්තති.

    And what is the way of developing immersion further that leads to mindfulness and awareness? A bhikkhu knows feelings as they arise, as they remain, and as they go away. They know perceptions as they arise, as they remain, and as they go away. They know thoughts as they arise, as they remain, and as they go away. This is the way of developing immersion further that leads to mindfulness and awareness.

    කතමා චාවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ආසවානං ඛයාය සංවත්තති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු පඤ්චසු උපාදානක්ඛන්ධේසු උදයබ්බයානුපස්සී විහරති. ඉති රූපං, ඉති රූපස්ස සමුදයෝ, ඉති රූපස්ස අත්ථඞ්ගමෝ. ඉති වේදනා …පේ… ඉති සඤ්ඤා … ඉති සඞ්ඛාරා … ඉති විඤ්ඤාණං, ඉති විඤ්ඤාණස්ස සමුදයෝ, ඉති විඤ්ඤාණස්ස අත්ථඞ්ගමෝ. අයං, ආවුසෝ, සමාධිභාවනා භාවිතා බහුලීකතා ආසවානං ඛයාය සංවත්තති.

    And what is the way of developing immersion further that leads to the ending of defilements? A bhikkhu meditates observing rise and fall in the five grasping aggregates. ‘Such is form, such is the origin of form, such is the ending of form. Such are feelings … perceptions … choices … consciousness, such is the origin of consciousness, such is the ending of consciousness.’ This is the way of developing immersion further that leads to the ending of defilements.

    චතස්සෝ අප්පමඤ්ඤා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු මේත්තාසහගතේන චේතසා ඒකං දිසං ඵරිත්වා විහරති. තථා දුතියං. තථා තතියං. තථා චතුත්ථං. ඉති උද්ධමධෝ තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලෝකං මේත්තාසහගතේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාපජ්ජේන ඵරිත්වා විහරති. කරුණාසහගතේන චේතසා …පේ… මුදිතාසහගතේන චේතසා …පේ… උපේක්ඛාසහගතේන චේතසා ඒකං දිසං ඵරිත්වා විහරති. තථා දුතියං. තථා තතියං. තථා චතුත්ථං. ඉති උද්ධමධෝ තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලෝකං උපේක්ඛාසහගතේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාපජ්ජේන ඵරිත්වා විහරති.

    Four limitless states: A bhikkhu meditates spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. They meditate spreading a heart full of compassion … rejoicing … equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.

    චත්තාරෝ ආරුප්පා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති.

    Four formless states: A bhikkhu, going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite space. Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception.

    චත්තාරි අපස්සේනානි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සඞ්ඛායේකං පටිසේවති, සඞ්ඛායේකං අධිවාසේති, සඞ්ඛායේකං පරිවජ්ජේති, සඞ්ඛායේකං විනෝදේති.

    Four supports: After appraisal, a bhikkhu uses some things, endures some things, avoids some things, and gets rid of some things.

    චත්තාරෝ අරියවංසා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන චීවරේන, ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, න ච චීවරහේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති; අලද්ධා ච චීවරං න පරිතස්සති, ලද්ධා ච චීවරං අගධිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති; තාය ච පන ඉතරීතරචීවරසන්තුට්ඨියා නේවත්තානුක්කංසේති න පරං වම්භේති. යෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පටිස්සතෝ, අයං වුච්චතාවුසෝ: ‘භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ(අ).

    Four noble traditions: A bhikkhu is content with any kind of robe, and praises such contentment. They don’t try to get hold of a robe in an improper way. They don’t get upset if they don’t get a robe. And if they do get a robe, they use it untied, uninfatuated, unattached, seeing the drawback, and understanding the escape. And on account of that they don’t glorify themselves or put others down. A bhikkhu who is deft, tireless, aware, and mindful in this is said to stand in the ancient, primordial noble tradition.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන පිණ්ඩපාතේන, ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, න ච පිණ්ඩපාතහේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති; අලද්ධා ච පිණ්ඩපාතං න පරිතස්සති, ලද්ධා ච පිණ්ඩපාතං අගධිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති; තාය ච පන ඉතරීතරපිණ්ඩපාතසන්තුට්ඨියා නේවත්තානුක්කංසේති න පරං වම්භේති. යෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පටිස්සතෝ, අයං වුච්චතාවුසෝ: ‘භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ(අ).

    Furthermore, a bhikkhu is content with any kind of almsfood …

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේන සේනාසනේන, ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා ච වණ්ණවාදී, න ච සේනාසනහේතු අනේසනං අප්පතිරූපං ආපජ්ජති; අලද්ධා ච සේනාසනං න පරිතස්සති, ලද්ධා ච සේනාසනං අගධිතෝ අමුච්ඡිතෝ අනජ්ඣාපන්නෝ ආදීනවදස්සාවී නිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති; තාය ච පන ඉතරීතරසේනාසනසන්තුට්ඨියා නේවත්තානුක්කංසේති න පරං වම්භේති. යෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පටිස්සතෝ, අයං වුච්චතාවුසෝ: ‘භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ(අ).

    Furthermore, a bhikkhu is content with any kind of lodgings …

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු පහානාරාමෝ හෝති පහානරතෝ, භාවනාරාමෝ හෝති භාවනාරතෝ; තාය ච පන පහානාරාමතාය පහානරතියා භාවනාරාමතාය භාවනාරතියා නේවත්තානුක්කංසේති න පරං වම්භේති. යෝ හි තත්ථ දක්ඛෝ අනලසෝ සම්පජානෝ පටිස්සතෝ අයං වුච්චතාවුසෝ: ‘භික්ඛු පෝරාණේ අග්ගඤ්ඤේ අරියවංසේ ඨිතෝ(අ).

    Furthermore, a bhikkhu enjoys giving up and loves to give up. They enjoy meditation and love to meditate. But they don’t glorify themselves or put down others on account of their love for giving up and meditation. A bhikkhu who is deft, tireless, aware, and mindful in this is said to stand in the ancient, primordial noble tradition.

    චත්තාරි පධානානි. සංවරපධානං පහානපධානං භාවනාපධානං අනුරක්ඛණාපධානං. කතමඤ්චාවුසෝ, සංවරපධානං? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං චක්ඛුන්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං, තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති චක්ඛුන්ද්‍රියං, චක්ඛුන්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝතේන සද්දං සුත්වා … ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා … ජිව්හාය රසං සායිත්වා … කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා … මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං මනින්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං, තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති මනින්ද්‍රියං, මනින්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. ඉදං වුච්චතාවුසෝ, සංවරපධානං.

    Four efforts: The efforts to restrain, to give up, to develop, and to preserve. And what is the effort to restrain? When a bhikkhu sees a sight with their eyes, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of sight were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of sight, and achieving its restraint. When they hear a sound with their ears … When they smell an odor with their nose … When they taste a flavor with their tongue … When they feel a touch with their body … When they know a thought with their mind, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of mind were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of mind, and achieving its restraint. This is called the effort to restrain.

    කතමඤ්චාවුසෝ, පහානපධානං? ඉධ, භික්ඛවේ, භික්ඛු උප්පන්නං කාමවිතක්කං නාධිවාසේති පජහති විනෝදේති බ්‍යන්තිං කරෝති අනභාවං ගමේති; උප්පන්නං බ්‍යාපාදවිතක්කං …පේ… උප්පන්නං විහිංසාවිතක්කං …පේ… උප්පන්නුප්පන්නේ පාපකේ අකුසලේ ධම්මේ නාධිවාසේති පජහති විනෝදේති බ්‍යන්තිං කරෝති අනභාවං ගමේති. ඉදං වුච්චතාවුසෝ, පහානපධානං.

    And what is the effort to give up? It’s when a bhikkhu doesn’t tolerate a sensual, malicious, or cruel thought that’s arisen, but gives it up, gets rid of it, eliminates it, and obliterates it. They don’t tolerate any bad, unskillful qualities that have arisen, but give them up, get rid of them, eliminate them, and obliterate them. This is called the effort to give up.

    කතමඤ්චාවුසෝ, භාවනාපධානං? ඉධ, භික්ඛවේ, භික්ඛු සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං. ඉදං වුච්චතාවුසෝ, භාවනාපධානං.

    And what is the effort to develop? It’s when a bhikkhu develops the awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity, which rely on seclusion, fading away, and cessation, and ripen as letting go. This is called the effort to develop.

    කතමඤ්චාවුසෝ, අනුරක්ඛණාපධානං? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු උප්පන්නං භද්‍රකං සමාධිනිමිත්තං අනුරක්ඛති—අට්ඨිකසඤ්ඤං, පුළුවකසඤ්ඤං, විනීලකසඤ්ඤං, විච්ඡිද්දකසඤ්ඤං, උද්ධුමාතකසඤ්ඤං. ඉදං වුච්චතාවුසෝ, අනුරක්ඛණාපධානං.

    And what is the effort to preserve? It’s when a bhikkhu preserves a meditation subject that’s a fine foundation of immersion: the perception of a skeleton, a worm-infested corpse, a livid corpse, a split open corpse, or a bloated corpse. This is called the effort to preserve.

    චත්තාරි ඤාණානි—ධම්මේ ඤාණං, අන්වයේ ඤාණං, පරියේ ඤාණං, සම්මුතියා ඤාණං.

    Four knowledges: knowledge of the present phenomena, inferential knowledge, knowledge of others’ minds, and conventional knowledge.

    අපරානිපි චත්තාරි ඤාණානි—දුක්ඛේ ඤාණං, දුක්ඛසමුදයේ ඤාණං, දුක්ඛනිරෝධේ ඤාණං, දුක්ඛනිරෝධගාමිනියා පටිපදාය ඤාණං.

    Another four knowledges: knowing about suffering, the origin of suffering, the cessation of suffering, and the practice that leads to the cessation of suffering.

    චත්තාරි සෝතාපත්තියඞ්ගානි—සප්පුරිසසංසේවෝ, සද්ධම්මස්සවනං, යෝනිසෝමනසිකාරෝ, ධම්මානුධම්මප්පටිපත්ති.

    Four factors of stream-entry: associating with good people, listening to the true teaching, rational application of mind, and practicing in line with the teaching.

    චත්තාරි සෝතාපන්නස්ස අඞ්ගානි. ඉධාවුසෝ, අරියසාවකෝ බුද්ධේ අවේච්චප්පසාදේන සමන්නාගතෝ හෝති: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ, භගවා(අ)ති. ධම්මේ අවේච්චප්පසාදේන සමන්නාගතෝ හෝති: ‘ස්වාක්ඛාතෝ භගවතා ධම්මෝ සන්දිට්ඨිකෝ අකාලිකෝ ඒහිපස්සිකෝ ඕපනේය්‍යිකෝ පච්චත්තං වේදිතබ්බෝ විඤ්ඤූහී(අ)ති. සඞ්ඝේ අවේච්චප්පසාදේන සමන්නාගතෝ හෝති: ‘සුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ උජුප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ ඤායප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ සාමීචිප්පටිපන්නෝ භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ යදිදං චත්තාරි පුරිසයුගානි අට්ඨ පුරිසපුග්ගලා, ඒස භගවතෝ සාවකසඞ්ඝෝ ආහුනේය්‍යෝ පාහුනේය්‍යෝ දක්ඛිණේය්‍යෝ අඤ්ජලිකරණීයෝ අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛේත්තං ලෝකස්සා(අ)ති. අරියකන්තේහි සීලේහි සමන්නාගතෝ හෝති අඛණ්ඩේහි අච්ඡිද්දේහි අසබලේහි අකම්මාසේහි භුජිස්සේහි විඤ්ඤුප්පසත්ථේහි අපරාමට්ඨේහි සමාධිසංවත්තනිකේහි.

    Four factors of a stream-enterer: A noble disciple has experiential confidence in the Buddha: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They have experiential confidence in the teaching: ‘The teaching is well explained by the Buddha—apparent in the present life, immediately effective, inviting inspection, relevant, so that sensible people can know it for themselves.’ They have experiential confidence in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Buddha’s disciples is practicing the way that’s good, direct, systematic, and proper. It consists of the four pairs, the eight individuals. This is the Saṅgha of the Buddha’s disciples that is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world.’ And a noble disciple’s ethical conduct is loved by the noble ones, unbroken, impeccable, spotless, and unmarred, liberating, praised by sensible people, not mistaken, and leading to immersion.

    චත්තාරි සාමඤ්ඤඵලානි—සෝතාපත්තිඵලං, සකදාගාමිඵලං, අනාගාමිඵලං, අරහත්තඵලං.

    Four fruits of the ascetic life: stream-entry, once-return, non-return, and perfection.

    චතස්සෝ ධාතුයෝ—පථවීධාතු, ආපෝධාතු, තේජෝධාතු, වායෝධාතු.

    Four elements: earth, water, fire, and air.

    චත්තාරෝ ආහාරා—කබළීකාරෝ ආහාරෝ ඕළාරිකෝ වා සුඛුමෝ වා, ඵස්සෝ දුතියෝ, මනෝසඤ්චේතනා තතියා, විඤ්ඤාණං චතුත්ථං.

    Four foods: solid food, whether coarse or fine; contact is the second, mental intention the third, and consciousness the fourth.

    චතස්සෝ විඤ්ඤාණට්ඨිතියෝ. රූපූපායං වා, ආවුසෝ, විඤ්ඤාණං තිට්ඨමානං තිට්ඨති රූපාරම්මණං රූපප්පතිට්ඨං නන්දූපසේචනං වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජති; වේදනූපායං වා ආවුසෝ … සඤ්ඤූපායං වා, ආවුසෝ …පේ… සඞ්ඛාරූපායං වා, ආවුසෝ, විඤ්ඤාණං තිට්ඨමානං තිට්ඨති සඞ්ඛාරාරම්මණං සඞ්ඛාරප්පතිට්ඨං නන්දූපසේචනං වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජති.

    Four bases for consciousness to remain: As long as consciousness remains, it remains involved with form, supported by form, founded on form. And with a sprinkle of relishing, it grows, increases, and matures. Or consciousness remains involved with feeling … Or consciousness remains involved with perception … Or as long as consciousness remains, it remains involved with choices, supported by choices, grounded on choices. And with a sprinkle of relishing, it grows, increases, and matures.

    චත්තාරි අගතිගමනානි—ඡන්දාගතිං ගච්ඡති, දෝසාගතිං ගච්ඡති, මෝහාගතිං ගච්ඡති, භයාගතිං ගච්ඡති.

    Four prejudices: making decisions prejudiced by favoritism, hostility, stupidity, and cowardice.

    චත්තාරෝ තණ්හුප්පාදා—චීවරහේතු වා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ තණ්හා උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජති; පිණ්ඩපාතහේතු වා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ තණ්හා උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජති; සේනාසනහේතු වා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ තණ්හා උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජති; ඉතිභවාභවහේතු වා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ තණ්හා උප්පජ්ජමානා උප්පජ්ජති.

    Four things that give rise to craving: Craving arises in a bhikkhu for the sake of robes, almsfood, lodgings, or rebirth in this or that state.

    චතස්සෝ පටිපදා—දුක්ඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, දුක්ඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා දන්ධාභිඤ්ඤා, සුඛා පටිපදා ඛිප්පාභිඤ්ඤා.

    Four ways of practice: painful practice with slow insight, painful practice with swift insight, pleasant practice with slow insight, and pleasant practice with swift insight.

    අපරාපි චතස්සෝ පටිපදා—අක්ඛමා පටිපදා, ඛමා පටිපදා, දමා පටිපදා, සමා පටිපදා.

    Another four ways of practice: impatient practice, patient practice, taming practice, and calming practice.

    චත්තාරි ධම්මපදානි—අනභිජ්ඣා ධම්මපදං, අබ්‍යාපාදෝ ධම්මපදං, සම්මාසති ධම්මපදං, සම්මාසමාධි ධම්මපදං.

    Four footprints of the Dhamma: contentment, good will, right mindfulness, and right immersion.

    චත්තාරි ධම්මසමාදානානි—අත්ථාවුසෝ, ධම්මසමාදානං පච්චුප්පන්නදුක්ඛඤ්චේව ආයතිඤ්ච දුක්ඛවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, ධම්මසමාදානං පච්චුප්පන්නදුක්ඛං ආයතිං සුඛවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, ධම්මසමාදානං පච්චුප්පන්නසුඛං ආයතිං දුක්ඛවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, ධම්මසමාදානං පච්චුප්පන්නසුඛඤ්චේව ආයතිඤ්ච සුඛවිපාකං.

    Four ways of taking up practices: There is a way of taking up practices that is painful now and results in future pain. There is a way of taking up practices that is painful now but results in future pleasure. There is a way of taking up practices that is pleasant now but results in future pain. There is a way of taking up practices that is pleasant now and results in future pleasure.

    චත්තාරෝ ධම්මක්ඛන්ධා—සීලක්ඛන්ධෝ, සමාධික්ඛන්ධෝ, පඤ්ඤාක්ඛන්ධෝ, විමුත්තික්ඛන්ධෝ.

    Four spectrums of the teaching: ethics, immersion, wisdom, and freedom.

    චත්තාරි බලානි—වීරියබලං, සතිබලං, සමාධිබලං, පඤ්ඤාබලං.

    Four powers: energy, mindfulness, immersion, and wisdom.

    චත්තාරි අධිට්ඨානානි—පඤ්ඤාධිට්ඨානං, සච්චාධිට්ඨානං, චාගාධිට්ඨානං, උපසමාධිට්ඨානං.

    Four foundations: the foundations of wisdom, truth, generosity, and peace.

    චත්තාරි පඤ්හබ්‍යාකරණානි—ඒකංසබ්‍යාකරණීයෝ පඤ්හෝ, පටිපුච්ඡාබ්‍යාකරණීයෝ පඤ්හෝ, විභජ්ජබ්‍යාකරණීයෝ පඤ්හෝ, ඨපනීයෝ පඤ්හෝ.

    Four ways of answering questions: There is a question that should be answered definitively. There is a question that should be answered analytically. There is a question that should be answered with a counter-question. There is a question that should be set aside.

    චත්තාරි කම්මානි—අත්ථාවුසෝ, කම්මං කණ්හං කණ්හවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, කම්මං සුක්කං සුක්කවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, කම්මං කණ්හසුක්කං කණ්හසුක්කවිපාකං. අත්ථාවුසෝ, කම්මං අකණ්හඅසුක්කං අකණ්හඅසුක්කවිපාකං කම්මක්ඛයාය සංවත්තති.

    Four deeds: There are deeds that are dark with dark result. There are deeds that are bright with bright result. There are deeds that are dark and bright with dark and bright result. There are neither dark nor bright deeds with neither dark nor bright results, which lead to the ending of deeds.

    චත්තාරෝ සච්ඡිකරණීයා ධම්මා—පුබ්බේනිවාසෝ සතියා සච්ඡිකරණීයෝ; සත්තානං චුතූපපාතෝ චක්ඛුනා සච්ඡිකරණීයෝ; අට්ඨ විමෝක්ඛා කායේන සච්ඡිකරණීයා; ආසවානං ඛයෝ පඤ්ඤාය සච්ඡිකරණීයෝ.

    Four things to be realized: Past lives are to be realized with recollection. The passing away and rebirth of sentient beings is to be realized with vision. The eight liberations are to be realized with direct meditative experience. The ending of defilements is to be realized with wisdom.

    චත්තාරෝ ඕඝා—කාමෝඝෝ, භවෝඝෝ, දිට්ඨෝඝෝ, අවිජ්ජෝඝෝ.

    Four floods: the floods of sensuality, desire for rebirth, views, and ignorance.

    චත්තාරෝ යෝගා—කාමයෝගෝ, භවයෝගෝ, දිට්ඨියෝගෝ, අවිජ්ජායෝගෝ.

    Four yokes: the yokes of sensuality, desire for rebirth, views, and ignorance.

    චත්තාරෝ විසඤ්ඤෝගා—කාමයෝගවිසඤ්ඤෝගෝ, භවයෝගවිසඤ්ඤෝගෝ, දිට්ඨියෝගවිසඤ්ඤෝගෝ, අවිජ්ජායෝගවිසඤ්ඤෝගෝ.

    Four unyokings: unyoking from the yokes of sensuality, desire for rebirth, views, and ignorance.

    චත්තාරෝ ගන්ථා—අභිජ්ඣා කායගන්ථෝ, බ්‍යාපාදෝ කායගන්ථෝ, සීලබ්බතපරාමාසෝ කායගන්ථෝ, ඉදංසච්චාභිනිවේසෝ කායගන්ථෝ.

    Four ties: the personal ties to covetousness, ill will, misapprehension of precepts and observances, and the insistence that this is the only truth.

    චත්තාරි උපාදානානි—කාමුපාදානං, දිට්ඨුපාදානං, සීලබ්බතුපාදානං, අත්තවාදුපාදානං.

    Four kinds of grasping: grasping at sensual pleasures, views, precepts and observances, and theories of a self.

    චතස්සෝ යෝනියෝ—අණ්ඩජයෝනි, ජලාබුජයෝනි, සංසේදජයෝනි, ඕපපාතිකයෝනි.

    Four kinds of reproduction: reproduction for creatures born from an egg, from a womb, from moisture, or spontaneously.

    චතස්සෝ ගබ්භාවක්කන්තියෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිං ඕක්කමති, අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිස්මිං ඨාති, අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිම්හා නික්ඛමති, අයං පඨමා ගබ්භාවක්කන්ති. පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිං ඕක්කමති, අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිස්මිං ඨාති, අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිම්හා නික්ඛමති, අයං දුතියා ගබ්භාවක්කන්ති. පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිං ඕක්කමති, සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිස්මිං ඨාති, අසම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිම්හා නික්ඛමති, අයං තතියා ගබ්භාවක්කන්ති. පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිං ඕක්කමති, සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිස්මිං ඨාති, සම්පජානෝ මාතුකුච්ඡිම්හා නික්ඛමති, අයං චතුත්ථා ගබ්භාවක්කන්ති.

    Four kinds of conception: Someone is unaware when conceived in their mother’s womb, unaware as they remain there, and unaware as they emerge. This is the first kind of conception. Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, but unaware as they remain there, and unaware as they emerge. This is the second kind of conception. Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, aware as they remain there, but unaware as they emerge. This is the third kind of conception. Furthermore, someone is aware when conceived in their mother’s womb, aware as they remain there, and aware as they emerge. This is the fourth kind of conception.

    චත්තාරෝ අත්තභාවපටිලාභා. අත්ථාවුසෝ, අත්තභාවපටිලාභෝ, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභේ අත්තසඤ්චේතනායේව කමති, නෝ පරසඤ්චේතනා. අත්ථාවුසෝ, අත්තභාවපටිලාභෝ, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභේ පරසඤ්චේතනායේව කමති, නෝ අත්තසඤ්චේතනා. අත්ථාවුසෝ, අත්තභාවපටිලාභෝ, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභේ අත්තසඤ්චේතනා චේව කමති පරසඤ්චේතනා ච. අත්ථාවුසෝ, අත්තභාවපටිලාභෝ, යස්මිං අත්තභාවපටිලාභේ නේව අත්තසඤ්චේතනා කමති, නෝ පරසඤ්චේතනා.

    Four kinds of reincarnation: There is a reincarnation where only one’s own intention is effective, not that of others. There is a reincarnation where only the intention of others is effective, not one’s own. There is a reincarnation where both one’s own and others’ intentions are effective. There is a reincarnation where neither one’s own nor others’ intentions are effective.

    චතස්සෝ දක්ඛිණාවිසුද්ධියෝ. අත්ථාවුසෝ, දක්ඛිණා දායකතෝ විසුජ්ඣති නෝ පටිග්ගාහකතෝ. අත්ථාවුසෝ, දක්ඛිණා පටිග්ගාහකතෝ විසුජ්ඣති නෝ දායකතෝ. අත්ථාවුසෝ, දක්ඛිණා නේව දායකතෝ විසුජ්ඣති නෝ පටිග්ගාහකතෝ. අත්ථාවුසෝ, දක්ඛිණා දායකතෝ චේව විසුජ්ඣති පටිග්ගාහකතෝ ච.

    Four ways of purifying a religious donation: There’s a religious donation that’s purified by the giver, not the recipient. There’s a religious donation that’s purified by the recipient, not the giver. There’s a religious donation that’s purified by neither the giver nor the recipient. There’s a religious donation that’s purified by both the giver and the recipient.

    චත්තාරි සඞ්ගහවත්ථූනි—දානං, පේය්‍යවජ්ජං, අත්ථචරියා, සමානත්තතා.

    Four ways of being inclusive: giving, kindly words, taking care, and equality.

    චත්තාරෝ අනරියවෝහාරා—මුසාවාදෝ, පිසුණාවාචා, ඵරුසාවාචා, සම්ඵප්පලාපෝ.

    Four ignoble expressions: speech that’s false, divisive, harsh, or nonsensical.

    චත්තාරෝ අරියවෝහාරා—මුසාවාදා වේරමණී, පිසුණාය වාචාය වේරමණී, ඵරුසාය වාචාය වේරමණී, සම්ඵප්පලාපා වේරමණී.

    Four noble expressions: refraining from speech that’s false, divisive, harsh, or nonsensical.

    අපරේපි චත්තාරෝ අනරියවෝහාරා—අදිට්ඨේ දිට්ඨවාදිතා, අස්සුතේ සුතවාදිතා, අමුතේ මුතවාදිතා, අවිඤ්ඤාතේ විඤ්ඤාතවාදිතා.

    Another four ignoble expressions: saying you’ve seen, heard, thought, or known something, but you haven’t.

    අපරේපි චත්තාරෝ අරියවෝහාරා—අදිට්ඨේ අදිට්ඨවාදිතා, අස්සුතේ අස්සුතවාදිතා, අමුතේ අමුතවාදිතා, අවිඤ්ඤාතේ අවිඤ්ඤාතවාදිතා.

    Another four noble expressions: saying you haven’t seen, heard, thought, or known something, and you haven’t.

    අපරේපි චත්තාරෝ අනරියවෝහාරා—දිට්ඨේ අදිට්ඨවාදිතා, සුතේ අස්සුතවාදිතා, මුතේ අමුතවාදිතා, විඤ්ඤාතේ අවිඤ්ඤාතවාදිතා.

    Another four ignoble expressions: saying you haven’t seen, heard, thought, or known something, and you have.

    අපරේපි චත්තාරෝ අරියවෝහාරා—දිට්ඨේ දිට්ඨවාදිතා, සුතේ සුතවාදිතා, මුතේ මුතවාදිතා, විඤ්ඤාතේ විඤ්ඤාතවාදිතා.

    Another four noble expressions: saying you’ve seen, heard, thought, or known something, and you have.

    චත්තාරෝ පුග්ගලා. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ අත්තන්තපෝ හෝති අත්තපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ පරන්තපෝ හෝති පරපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ අත්තන්තපෝ ච හෝති අත්තපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ, පරන්තපෝ ච පරපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ නේව අත්තන්තපෝ හෝති න අත්තපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ න පරන්තපෝ න පරපරිතාපනානුයෝගමනුයුත්තෝ. සෝ අනත්තන්තපෝ අපරන්තපෝ දිට්ඨේව ධම්මේ නිච්ඡාතෝ නිබ්බුතෝ සීතීභූතෝ සුඛප්පටිසංවේදී බ්‍රහ්මභූතේන අත්තනා විහරති.

    Four persons: One person mortifies themselves, committed to the practice of mortifying themselves. One person mortifies others, committed to the practice of mortifying others. One person mortifies themselves and others, committed to the practice of mortifying themselves and others. One person doesn’t mortify either themselves or others, committed to the practice of not mortifying themselves or others. They live without wishes in the present life, extinguished, cooled, experiencing bliss, with self become divine.

    අපරේපි චත්තාරෝ පුග්ගලා. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ අත්තහිතාය පටිපන්නෝ හෝති නෝ පරහිතාය. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ පරහිතාය පටිපන්නෝ හෝති නෝ අත්තහිතාය. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ නේව අත්තහිතාය පටිපන්නෝ හෝති නෝ පරහිතාය. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ පුග්ගලෝ අත්තහිතාය චේව පටිපන්නෝ හෝති පරහිතාය ච.

    Another four persons: One person practices to benefit themselves, but not others. One person practices to benefit others, but not themselves. One person practices to benefit neither themselves nor others. One person practices to benefit both themselves and others.

    අපරේපි චත්තාරෝ පුග්ගලා—තමෝ තමපරායනෝ, තමෝ ජෝතිපරායනෝ, ජෝති තමපරායනෝ, ජෝති ජෝතිපරායනෝ.

    Another four persons: the dark bound for darkness, the dark bound for light, the light bound for darkness, and the light bound for light.

    අපරේපි චත්තාරෝ පුග්ගලා—සමණමචලෝ, සමණපදුමෝ, සමණපුණ්ඩරීකෝ, සමණේසු සමණසුඛුමාලෝ.

    Another four persons: the confirmed ascetic, the white lotus ascetic, the pink lotus ascetic, and the exquisite ascetic of ascetics.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරෝ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by four that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    පඨමභාණවාරෝ නිට්ඨිතෝ.

    The first recitation section is finished.

    5. පඤ්චක

    5. Fives

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන පඤ්ච ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ පඤ්ච?

    There are teachings grouped by five that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by five?

    පඤ්චක්ඛන්ධා. රූපක්ඛන්ධෝ වේදනාක්ඛන්ධෝ සඤ්ඤාක්ඛන්ධෝ සඞ්ඛාරක්ඛන්ධෝ විඤ්ඤාණක්ඛන්ධෝ.

    Five aggregates: form, feeling, perception, choices, and consciousness.

    පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා. රූපුපාදානක්ඛන්ධෝ වේදනුපාදානක්ඛන්ධෝ සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධෝ සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධෝ විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධෝ.

    Five grasping aggregates: form, feeling, perception, choices, and consciousness.

    පඤ්ච කාමගුණා. චක්ඛුවිඤ්ඤේය්‍යා රූපා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසඤ්හිතා රජනීයා, සෝතවිඤ්ඤේය්‍යා සද්දා … ඝානවිඤ්ඤේය්‍යා ගන්ධා … ජිව්හාවිඤ්ඤේය්‍යා රසා … කායවිඤ්ඤේය්‍යා ඵෝට්ඨබ්බා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසඤ්හිතා රජනීයා.

    Five kinds of sensual stimulation: Sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. Sounds known by the ear … Smells known by the nose … Tastes known by the tongue … Touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing.

    පඤ්ච ගතියෝ—නිරයෝ, තිරච්ඡානයෝනි, පේත්තිවිසයෝ, මනුස්සා, දේවා.

    Five destinations: hell, the animal realm, the ghost realm, humanity, and the gods.

    පඤ්ච මච්ඡරියානි—ආවාසමච්ඡරියං, කුලමච්ඡරියං, ලාභමච්ඡරියං, වණ්ණමච්ඡරියං, ධම්මමච්ඡරියං.

    Five kinds of stinginess: stinginess with dwellings, families, material possessions, praise, and the teachings.

    පඤ්ච නීවරණානි—කාමච්ඡන්දනීවරණං, බ්‍යාපාදනීවරණං, ථිනමිද්ධනීවරණං, උද්ධච්චකුක්කුච්චනීවරණං, විචිකිච්ඡානීවරණං.

    Five hindrances: sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt.

    පඤ්ච ඕරම්භාගියානි සංයෝජනානි—සක්කායදිට්ඨි, විචිකිච්ඡා, සීලබ්බතපරාමාසෝ, කාමච්ඡන්දෝ, බ්‍යාපාදෝ.

    Five lower fetters: identity view, doubt, misapprehension of precepts and observances, sensual desire, and ill will.

    පඤ්ච උද්ධම්භාගියානි සංයෝජනානි—රූපරාගෝ, අරූපරාගෝ, මානෝ, උද්ධච්චං, අවිජ්ජා.

    Five higher fetters: desire for rebirth in the realm of luminous form, desire for rebirth in the formless realm, conceit, restlessness, and ignorance.

    පඤ්ච සික්ඛාපදානි—පාණාතිපාතා වේරමණී, අදින්නාදානා වේරමණී, කාමේසුමිච්ඡාචාරා වේරමණී, මුසාවාදා වේරමණී, සුරාමේරයමජ්ජප්පමාදට්ඨානා වේරමණී.

    Five precepts: refraining from killing living creatures, stealing, sexual misconduct, lying, and drinking alcohol, which is a basis for negligence.

    පඤ්ච අභබ්බට්ඨානානි. අභබ්බෝ, ආවුසෝ, ඛීණාසවෝ භික්ඛු සඤ්චිච්ච පාණං ජීවිතා වෝරෝපේතුං. අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු අදින්නං ථේය්‍යසඞ්ඛාතං ආදියිතුං. අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු මේථුනං ධම්මං පටිසේවිතුං. අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු සම්පජානමුසා භාසිතුං. අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු සන්නිධිකාරකං කාමේ පරිභුඤ්ජිතුං, සේය්‍යථාපි පුබ්බේ ආගාරිකභූතෝ.

    Five things that can’t be done: A bhikkhu with defilements ended can’t deliberately take the life of a living creature, take something with the intention to steal, have sex, tell a deliberate lie, or store up goods for their own enjoyment like they used to as a lay person.

    පඤ්ච බ්‍යසනානි—ඤාතිබ්‍යසනං, භෝගබ්‍යසනං, රෝගබ්‍යසනං, සීලබ්‍යසනං, දිට්ඨිබ්‍යසනං. නාවුසෝ, සත්තා ඤාතිබ්‍යසනහේතු වා භෝගබ්‍යසනහේතු වා රෝගබ්‍යසනහේතු වා කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති. සීලබ්‍යසනහේතු වා, ආවුසෝ, සත්තා දිට්ඨිබ්‍යසනහේතු වා කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජන්ති.

    Five losses: loss of relatives, wealth, health, ethics, and view. It is not because of loss of relatives, wealth, or health that sentient beings, when their body breaks up, after death, are reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. It is because of loss of ethics or view that sentient beings, when their body breaks up, after death, are reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell.

    පඤ්ච සම්පදා—ඤාතිසම්පදා, භෝගසම්පදා, ආරෝග්‍යසම්පදා, සීලසම්පදා, දිට්ඨිසම්පදා. නාවුසෝ, සත්තා ඤාතිසම්පදාහේතු වා භෝගසම්පදාහේතු වා ආරෝග්‍යසම්පදාහේතු වා කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජන්ති. සීලසම්පදාහේතු වා, ආවුසෝ, සත්තා දිට්ඨිසම්පදාහේතු වා කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජන්ති.

    Five endowments: endowment with relatives, wealth, health, ethics, and view. It is not because of endowment with family, wealth, or health that sentient beings, when their body breaks up, after death, are reborn in a good place, a heavenly realm. It is because of endowment with ethics or view that sentient beings, when their body breaks up, after death, are reborn in a good place, a heavenly realm.

    පඤ්ච ආදීනවා දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා. ඉධාවුසෝ, දුස්සීලෝ සීලවිපන්නෝ පමාදාධිකරණං මහතිං භෝගජානිං නිගච්ඡති, අයං පඨමෝ ආදීනවෝ දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා. පුන චපරං, ආවුසෝ, දුස්සීලස්ස සීලවිපන්නස්ස පාපකෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගච්ඡති, අයං දුතියෝ ආදීනවෝ දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා. පුන චපරං, ආවුසෝ, දුස්සීලෝ සීලවිපන්නෝ යඤ්ඤදේව පරිසං උපසඞ්කමති යදි ඛත්තියපරිසං යදි බ්‍රාහ්මණපරිසං යදි ගහපතිපරිසං යදි සමණපරිසං, අවිසාරදෝ උපසඞ්කමති මඞ්කුභූතෝ, අයං තතියෝ ආදීනවෝ දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා. පුන චපරං, ආවුසෝ, දුස්සීලෝ සීලවිපන්නෝ සම්මූළ්හෝ කාලං කරෝති, අයං චතුත්ථෝ ආදීනවෝ දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා. පුන චපරං, ආවුසෝ, දුස්සීලෝ සීලවිපන්නෝ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපජ්ජති, අයං පඤ්චමෝ ආදීනවෝ දුස්සීලස්ස සීලවිපත්තියා.

    Five drawbacks for an unethical person because of their failure in ethics: Firstly, an unethical person loses substantial wealth on account of negligence. This is the first drawback. Furthermore, an unethical person gets a bad reputation. This is the second drawback. Furthermore, an unethical person enters any kind of assembly timid and embarrassed, whether it’s an assembly of aristocrats, brahmins, householders, or ascetics. This is the third drawback. Furthermore, an unethical person feels lost when they die. This is the fourth drawback. Furthermore, an unethical person, when their body breaks up, after death, is reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. This is the fifth drawback.

    පඤ්ච ආනිසංසා සීලවතෝ සීලසම්පදාය. ඉධාවුසෝ, සීලවා සීලසම්පන්නෝ අප්පමාදාධිකරණං මහන්තං භෝගක්ඛන්ධං අධිගච්ඡති, අයං පඨමෝ ආනිසංසෝ සීලවතෝ සීලසම්පදාය. පුන චපරං, ආවුසෝ, සීලවතෝ සීලසම්පන්නස්ස කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගච්ඡති, අයං දුතියෝ ආනිසංසෝ සීලවතෝ සීලසම්පදාය. පුන චපරං, ආවුසෝ, සීලවා සීලසම්පන්නෝ යඤ්ඤදේව පරිසං උපසඞ්කමති යදි ඛත්තියපරිසං යදි බ්‍රාහ්මණපරිසං යදි ගහපතිපරිසං යදි සමණපරිසං, විසාරදෝ උපසඞ්කමති අමඞ්කුභූතෝ, අයං තතියෝ ආනිසංසෝ සීලවතෝ සීලසම්පදාය. පුන චපරං, ආවුසෝ, සීලවා සීලසම්පන්නෝ අසම්මූළ්හෝ කාලං කරෝති, අයං චතුත්ථෝ ආනිසංසෝ සීලවතෝ සීලසම්පදාය. පුන චපරං, ආවුසෝ, සීලවා සීලසම්පන්නෝ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපජ්ජති, අයං පඤ්චමෝ ආනිසංසෝ සීලවතෝ සීලසම්පදාය.

    Five benefits for an ethical person because of their accomplishment in ethics: Firstly, an ethical person gains substantial wealth on account of diligence. This is the first benefit. Furthermore, an ethical person gets a good reputation. This is the second benefit. Furthermore, an ethical person enters any kind of assembly bold and self-assured, whether it’s an assembly of aristocrats, brahmins, householders, or ascetics. This is the third benefit. Furthermore, an ethical person dies not feeling lost. This is the fourth benefit. Furthermore, when an ethical person’s body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm. This is the fifth benefit.

    චෝදකේන, ආවුසෝ, භික්ඛුනා පරං චෝදේතුකාමේන පඤ්ච ධම්මේ අජ්ඣත්තං උපට්ඨපේත්වා පරෝ චෝදේතබ්බෝ. කාලේන වක්ඛාමි නෝ අකාලේන, භූතේන වක්ඛාමි නෝ අභූතේන, සණ්හේන වක්ඛාමි නෝ ඵරුසේන, අත්ථසංහිතේන වක්ඛාමි නෝ අනත්ථසංහිතේන, මේත්තචිත්තේන වක්ඛාමි නෝ දෝසන්තරේනාති. චෝදකේන, ආවුසෝ, භික්ඛුනා පරං චෝදේතුකාමේන ඉමේ පඤ්ච ධම්මේ අජ්ඣත්තං උපට්ඨපේත්වා පරෝ චෝදේතබ්බෝ.

    A bhikkhu who wants to accuse another should first establish five things in themselves: I will speak at the right time, not at the wrong time. I will speak truthfully, not falsely. I will speak gently, not harshly. I will speak beneficially, not harmfully. I will speak lovingly, not from secret hate. A bhikkhu who wants to accuse another should first establish these five things in themselves.

    පඤ්ච පධානියඞ්ගානි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සද්ධෝ හෝති, සද්දහති තථාගතස්ස බෝධිං: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ, ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. අප්පාබාධෝ හෝති අප්පාතඞ්කෝ, සමවේපාකිනියා ගහණියා සමන්නාගතෝ නාතිසීතාය නාච්චුණ්හාය මජ්ඣිමාය පධානක්ඛමාය. අසඨෝ හෝති අමායාවී, යථාභූතං අත්තානං ආවිකත්තා සත්ථරි වා විඤ්ඤූසු වා සබ්‍රහ්මචාරීසු. ආරද්ධවීරියෝ විහරති අකුසලානං ධම්මානං පහානාය කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය ථාමවා දළ්හපරක්කමෝ අනික්ඛිත්තධුරෝ කුසලේසු ධම්මේසු. පඤ්ඤවා හෝති උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතෝ අරියාය නිබ්බේධිකාය සම්මාදුක්ඛක්ඛයගාමිනියා.

    Five factors that support meditation: A bhikkhu has faith in the Realized One’s awakening: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They are rarely ill or unwell. Their stomach digests well, being neither too hot nor too cold, but just right, and fit for meditation. They’re not devious or deceitful. They reveal themselves honestly to the Teacher or sensible spiritual companions. They live with energy roused up for giving up unskillful qualities and embracing skillful qualities. They’re strong, staunchly vigorous, not slacking off when it comes to developing skillful qualities. They’re wise. They have the wisdom of arising and passing away which is noble, penetrative, and leads to the complete ending of suffering.

    පඤ්ච සුද්ධාවාසා—අවිහා, අතප්පා, සුදස්සා, සුදස්සී, අකනිට්ඨා.

    Five pure abodes: Aviha, Atappa, the Gods Fair to See, the Fair Seeing Gods, and Akaniṭṭha.

    පඤ්ච අනාගාමිනෝ—අන්තරාපරිනිබ්බායී, උපහච්චපරිනිබ්බායී, අසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, සසඞ්ඛාරපරිනිබ්බායී, උද්ධංසෝතෝඅකනිට්ඨගාමී.

    Five non-returners: one who is extinguished between one life and the next, one who is extinguished upon landing, one who is extinguished without extra effort, one who is extinguished with extra effort, and one who heads upstream, going to the Akaniṭṭha realm.

    පඤ්ච චේතෝඛිලා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති, තස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය, යස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය, අයං පඨමෝ චේතෝඛිලෝ. පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ධම්මේ කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති …පේ… සඞ්ඝේ කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති … සික්ඛාය කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති … සබ්‍රහ්මචාරීසු කුපිතෝ හෝති අනත්තමනෝ ආහතචිත්තෝ ඛිලජාතෝ. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සබ්‍රහ්මචාරීසු කුපිතෝ හෝති අනත්තමනෝ ආහතචිත්තෝ ඛිලජාතෝ, තස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය, යස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය, අයං පඤ්චමෝ චේතෝඛිලෝ.

    Five kinds of emotional barrenness: Firstly, a bhikkhu has doubts about the Teacher. They’re uncertain, undecided, and lacking confidence. This being so, their mind doesn’t incline toward keenness, commitment, persistence, and striving. This is the first kind of emotional barrenness. Furthermore, a bhikkhu has doubts about the teaching … the Saṅgha … the training … A bhikkhu is angry and upset with their spiritual companions, resentful and closed off. This being so, their mind doesn’t incline toward keenness, commitment, persistence, and striving. This is the fifth kind of emotional barrenness.

    පඤ්ච චේතසෝවිනිබන්ධා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු කාමේසු අවීතරාගෝ හෝති අවිගතච්ඡන්දෝ අවිගතපේමෝ අවිගතපිපාසෝ අවිගතපරිළාහෝ අවිගතතණ්හෝ. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු කාමේසු අවීතරාගෝ හෝති අවිගතච්ඡන්දෝ අවිගතපේමෝ අවිගතපිපාසෝ අවිගතපරිළාහෝ අවිගතතණ්හෝ, තස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය. යස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය. අයං පඨමෝ චේතසෝ විනිබන්ධෝ. පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු කායේ අවීතරාගෝ හෝති …පේ… රූපේ අවීතරාගෝ හෝති …පේ… පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු යාවදත්ථං උදරාවදේහකං භුඤ්ජිත්වා සේය්‍යසුඛං පස්සසුඛං මිද්ධසුඛං අනුයුත්තෝ විහරති …පේ… පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං දේවනිකායං පණිධාය බ්‍රහ්මචරියං චරති: ‘ඉමිනාහං සීලේන වා වතේන වා තපේන වා බ්‍රහ්මචරියේන වා දේවෝ වා භවිස්සාමි දේවඤ්ඤතරෝ වා(අ)ති. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු අඤ්ඤතරං දේවනිකායං පණිධාය බ්‍රහ්මචරියං චරති: ‘ඉමිනාහං සීලේන වා වතේන වා තපේන වා බ්‍රහ්මචරියේන වා දේවෝ වා භවිස්සාමි දේවඤ්ඤතරෝ වා(අ)ති, තස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය. යස්ස චිත්තං න නමති ආතප්පාය අනුයෝගාය සාතච්චාය පධානාය. අයං පඤ්චමෝ චේතසෝ විනිබන්ධෝ.

    Five emotional shackles: Firstly, a bhikkhu isn’t free of greed, desire, fondness, thirst, passion, and craving for sensual pleasures. This being so, their mind doesn’t incline toward keenness, commitment, persistence, and striving. This is the first emotional shackle. Furthermore, a bhikkhu isn’t free of greed for the body … They’re not free of greed for form … They eat as much as they like until their bellies are full, then indulge in the pleasures of sleeping, lying down, and drowsing … They lead the spiritual life hoping to be reborn in one of the orders of gods, thinking: ‘By this precept or observance or fervent austerity or spiritual life, may I become one of the gods!’ This being so, their mind doesn’t incline toward keenness, commitment, persistence, and striving. This is the fifth emotional shackle.

    පඤ්චින්ද්‍රියානි—චක්ඛුන්ද්‍රියං, සෝතින්ද්‍රියං, ඝානින්ද්‍රියං, ජිව්හින්ද්‍රියං, කායින්ද්‍රියං.

    Five faculties: eye, ear, nose, tongue, and body.

    අපරානිපි පඤ්චින්ද්‍රියානි—සුඛින්ද්‍රියං, දුක්ඛින්ද්‍රියං, සෝමනස්සින්ද්‍රියං, දෝමනස්සින්ද්‍රියං, උපේක්ඛින්ද්‍රියං.

    Another five faculties: pleasure, pain, happiness, sadness, and equanimity.

    අපරානිපි පඤ්චින්ද්‍රියානි—සද්ධින්ද්‍රියං, වීරියින්ද්‍රියං, සතින්ද්‍රියං, සමාධින්ද්‍රියං, පඤ්ඤින්ද්‍රියං.

    Another five faculties: faith, energy, mindfulness, immersion, and wisdom.

    පඤ්ච නිස්සරණියා ධාතුයෝ. ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ කාමේ මනසිකරෝතෝ කාමේසු චිත්තං න පක්ඛන්දති න පසීදති න සන්තිට්ඨති න විමුච්චති. නේක්ඛම්මං ඛෝ පනස්ස මනසිකරෝතෝ නේක්ඛම්මේ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති විමුච්චති. තස්ස තං චිත්තං සුගතං සුභාවිතං සුවුට්ඨිතං සුවිමුත්තං විසංයුත්තං කාමේහි. යේ ච කාමපච්චයා උප්පජ්ජන්ති ආසවා විඝාතා පරිළාහා, මුත්තෝ සෝ තේහි, න සෝ තං වේදනං වේදේති. ඉදමක්ඛාතං කාමානං නිස්සරණං.

    Five elements of escape: Take a case where a bhikkhu focuses on sensual pleasures, but their mind isn’t eager, confident, settled, and decided about them. But when they focus on renunciation, their mind is eager, confident, settled, and decided about it. Their mind is in a good state, well developed, well risen, well freed, and well detached from sensual pleasures. They’re freed from the distressing and feverish defilements that arise because of sensual pleasures, so they don’t experience that kind of feeling. This is how the escape from sensual pleasures is explained.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ බ්‍යාපාදං මනසිකරෝතෝ බ්‍යාපාදේ චිත්තං න පක්ඛන්දති න පසීදති න සන්තිට්ඨති න විමුච්චති. අබ්‍යාපාදං ඛෝ පනස්ස මනසිකරෝතෝ අබ්‍යාපාදේ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති විමුච්චති. තස්ස තං චිත්තං සුගතං සුභාවිතං සුවුට්ඨිතං සුවිමුත්තං විසංයුත්තං බ්‍යාපාදේන. යේ ච බ්‍යාපාදපච්චයා උප්පජ්ජන්ති ආසවා විඝාතා පරිළාහා, මුත්තෝ සෝ තේහි, න සෝ තං වේදනං වේදේති. ඉදමක්ඛාතං බ්‍යාපාදස්ස නිස්සරණං.

    Take another case where a bhikkhu focuses on ill will, but their mind isn’t eager … But when they focus on good will, their mind is eager … Their mind is in a good state … well detached from ill will. They’re freed from the distressing and feverish defilements that arise because of ill will, so they don’t experience that kind of feeling. This is how the escape from ill will is explained.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ විහේසං මනසිකරෝතෝ විහේසාය චිත්තං න පක්ඛන්දති න පසීදති න සන්තිට්ඨති න විමුච්චති. අවිහේසං ඛෝ පනස්ස මනසිකරෝතෝ අවිහේසාය චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති විමුච්චති. තස්ස තං චිත්තං සුගතං සුභාවිතං සුවුට්ඨිතං සුවිමුත්තං විසංයුත්තං විහේසාය. යේ ච විහේසාපච්චයා උප්පජ්ජන්ති ආසවා විඝාතා පරිළාහා, මුත්තෝ සෝ තේහි, න සෝ තං වේදනං වේදේති. ඉදමක්ඛාතං විහේසාය නිස්සරණං.

    Take another case where a bhikkhu focuses on harming, but their mind isn’t eager … But when they focus on compassion, their mind is eager … Their mind is in a good state … well detached from harming. They’re freed from the distressing and feverish defilements that arise because of harming, so they don’t experience that kind of feeling. This is how the escape from harming is explained.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ රූපේ මනසිකරෝතෝ රූපේසු චිත්තං න පක්ඛන්දති න පසීදති න සන්තිට්ඨති න විමුච්චති. අරූපං ඛෝ පනස්ස මනසිකරෝතෝ අරූපේ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති විමුච්චති. තස්ස තං චිත්තං සුගතං සුභාවිතං සුවුට්ඨිතං සුවිමුත්තං විසංයුත්තං රූපේහි. යේ ච රූපපච්චයා උප්පජ්ජන්ති ආසවා විඝාතා පරිළාහා, මුත්තෝ සෝ තේහි, න සෝ තං වේදනං වේදේති. ඉදමක්ඛාතං රූපානං නිස්සරණං.

    Take another case where a bhikkhu focuses on form, but their mind isn’t eager … But when they focus on the formless, their mind is eager … Their mind is in a good state … well detached from forms. They’re freed from the distressing and feverish defilements that arise because of form, so they don’t experience that kind of feeling. This is how the escape from forms is explained.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ සක්කායං මනසිකරෝතෝ සක්කායේ චිත්තං න පක්ඛන්දති න පසීදති න සන්තිට්ඨති න විමුච්චති. සක්කායනිරෝධං ඛෝ පනස්ස මනසිකරෝතෝ සක්කායනිරෝධේ චිත්තං පක්ඛන්දති පසීදති සන්තිට්ඨති විමුච්චති. තස්ස තං චිත්තං සුගතං සුභාවිතං සුවුට්ඨිතං සුවිමුත්තං විසංයුත්තං සක්කායේන. යේ ච සක්කායපච්චයා උප්පජ්ජන්ති ආසවා විඝාතා පරිළාහා, මුත්තෝ සෝ තේහි, න සෝ තං වේදනං වේදේති. ඉදමක්ඛාතං සක්කායස්ස නිස්සරණං.

    Take a case where a bhikkhu focuses on identity, but their mind isn’t eager, confident, settled, and decided about it. But when they focus on the ending of identity, their mind is eager, confident, settled, and decided about it. Their mind is in a good state, well developed, well risen, well freed, and well detached from identity. They’re freed from the distressing and feverish defilements that arise because of identity, so they don’t experience that kind of feeling. This is how the escape from identity is explained.

    පඤ්ච විමුත්තායතනානි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ සත්ථා ධම්මං දේසේති අඤ්ඤතරෝ වා ගරුට්ඨානියෝ සබ්‍රහ්මචාරී. යථා යථා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ සත්ථා ධම්මං දේසේති අඤ්ඤතරෝ වා ගරුට්ඨානියෝ සබ්‍රහ්මචාරී තථා තථා සෝ තස්මිං ධම්මේ අත්ථපටිසංවේදී ච හෝති ධම්මපටිසංවේදී ච. තස්ස අත්ථපටිසංවේදිනෝ ධම්මපටිසංවේදිනෝ පාමෝජ්ජං ජායති, පමුදිතස්ස පීති ජායති, පීතිමනස්ස කායෝ පස්සම්භති, පස්සද්ධකායෝ සුඛං වේදේති, සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති. ඉදං පඨමං විමුත්තායතනං.

    Five opportunities for freedom: Firstly, the Teacher or a respected spiritual companion teaches Dhamma to a bhikkhu. That bhikkhu feels inspired by the meaning and the teaching in that Dhamma, no matter how the Teacher or a respected spiritual companion teaches it. Feeling inspired, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, one feels bliss. And when blissful, the mind becomes immersed. This is the first opportunity for freedom.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ න හේව ඛෝ සත්ථා ධම්මං දේසේති අඤ්ඤතරෝ වා ගරුට්ඨානියෝ සබ්‍රහ්මචාරී, අපි ච ඛෝ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං විත්ථාරේන පරේසං දේසේති …පේ… අපි ච ඛෝ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං විත්ථාරේන සජ්ඣායං කරෝති …පේ… අපි ච ඛෝ යථාසුතං යථාපරියත්තං ධම්මං චේතසා අනුවිතක්කේති අනුවිචාරේති මනසානුපේක්ඛති …පේ… අපි ච ඛ්වස්ස අඤ්ඤතරං සමාධිනිමිත්තං සුග්ගහිතං හෝති සුමනසිකතං සූපධාරිතං සුප්පටිවිද්ධං පඤ්ඤාය. යථා යථා, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ අඤ්ඤතරං සමාධිනිමිත්තං සුග්ගහිතං හෝති සුමනසිකතං සූපධාරිතං සුප්පටිවිද්ධං පඤ්ඤාය තථා තථා සෝ තස්මිං ධම්මේ අත්ථපටිසංවේදී ච හෝති ධම්මපටිසංවේදී ච. තස්ස අත්ථපටිසංවේදිනෝ ධම්මපටිසංවේදිනෝ පාමෝජ්ජං ජායති, පමුදිතස්ස පීති ජායති, පීතිමනස්ස කායෝ පස්සම්භති, පස්සද්ධකායෝ සුඛං වේදේති, සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති. ඉදං පඤ්චමං විමුත්තායතනං.

    Furthermore, it may be that neither the Teacher nor a respected spiritual companion teaches Dhamma to a bhikkhu. But the bhikkhu teaches Dhamma in detail to others as they learned and memorized it. … Or the bhikkhu recites the teaching in detail as they learned and memorized it. … Or the bhikkhu thinks about and considers the teaching in their heart, examining it with the mind as they learned and memorized it. … Or a meditation subject as a foundation of immersion is properly grasped, focused on, borne in mind, and comprehended with wisdom. That bhikkhu feels inspired by the meaning and the teaching in that Dhamma, no matter how a meditation subject as a foundation of immersion is properly grasped, focused on, borne in mind, and comprehended with wisdom. Feeling inspired, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, one feels bliss. And when blissful, the mind becomes immersed. This is the fifth opportunity for freedom.

    පඤ්ච විමුත්තිපරිපාචනීයා සඤ්ඤා—අනිච්චසඤ්ඤා, අනිච්චේ දුක්ඛසඤ්ඤා, දුක්ඛේ අනත්තසඤ්ඤා, පහානසඤ්ඤා, විරාගසඤ්ඤා.

    Five perceptions that ripen in freedom: the perception of impermanence, the perception of suffering in impermanence, the perception of not-self in suffering, the perception of giving up, and the perception of fading away.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන පඤ්ච ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by five that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    6. ඡක්ක

    6. Sixes

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඡ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ ඡ?

    There are teachings grouped by six that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by six?

    ඡ අජ්ඣත්තිකානි ආයතනානි—චක්ඛායතනං, සෝතායතනං, ඝානායතනං, ජිව්හායතනං, කායායතනං, මනායතනං.

    Six interior sense fields: eye, ear, nose, tongue, body, and mind.

    ඡ බාහිරානි ආයතනානි—රූපායතනං, සද්දායතනං, ගන්ධායතනං, රසායතනං, ඵෝට්ඨබ්බායතනං, ධම්මායතනං.

    Six exterior sense fields: sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts.

    ඡ විඤ්ඤාණකායා—චක්ඛුවිඤ්ඤාණං, සෝතවිඤ්ඤාණං, ඝානවිඤ්ඤාණං, ජිව්හාවිඤ්ඤාණං, කායවිඤ්ඤාණං, මනෝවිඤ්ඤාණං.

    Six classes of consciousness: eye, ear, nose, tongue, body, and mind consciousness.

    ඡ ඵස්සකායා—චක්ඛුසම්ඵස්සෝ, සෝතසම්ඵස්සෝ, ඝානසම්ඵස්සෝ, ජිව්හාසම්ඵස්සෝ, කායසම්ඵස්සෝ, මනෝසම්ඵස්සෝ.

    Six classes of contact: contact through the eye, ear, nose, tongue, body, and mind.

    ඡ වේදනාකායා—චක්ඛුසම්ඵස්සජා වේදනා, සෝතසම්ඵස්සජා වේදනා, ඝානසම්ඵස්සජා වේදනා, ජිව්හාසම්ඵස්සජා වේදනා, කායසම්ඵස්සජා වේදනා, මනෝසම්ඵස්සජා වේදනා.

    Six classes of feeling: feeling born of contact through the eye, ear, nose, tongue, body, and mind.

    ඡ සඤ්ඤාකායා—රූපසඤ්ඤා, සද්දසඤ්ඤා, ගන්ධසඤ්ඤා, රසසඤ්ඤා, ඵෝට්ඨබ්බසඤ්ඤා, ධම්මසඤ්ඤා.

    Six classes of perception: perceptions of sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts.

    ඡ සඤ්චේතනාකායා—රූපසඤ්චේතනා, සද්දසඤ්චේතනා, ගන්ධසඤ්චේතනා, රසසඤ්චේතනා, ඵෝට්ඨබ්බසඤ්චේතනා, ධම්මසඤ්චේතනා.

    Six bodies of intention: intention regarding sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts.

    ඡ තණ්හාකායා—රූපතණ්හා, සද්දතණ්හා, ගන්ධතණ්හා, රසතණ්හා, ඵෝට්ඨබ්බතණ්හා, ධම්මතණ්හා.

    Six classes of craving: craving for sights, sounds, smells, tastes, touches, and thoughts.

    ඡ අගාරවා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ; ධම්මේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ; සඞ්ඝේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ; සික්ඛාය අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ; අප්පමාදේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ; පටිසන්ථාරේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ.

    Six kinds of disrespect: A bhikkhu lacks respect and reverence for the Teacher, the teaching, and the Saṅgha, the training, diligence, and hospitality.

    ඡ ගාරවා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ; ධම්මේ සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ; සඞ්ඝේ සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ; සික්ඛාය සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ; අප්පමාදේ සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ; පටිසන්ථාරේ සගාරවෝ විහරති සප්පතිස්සෝ.

    Six kinds of respect: A bhikkhu has respect and reverence for the Teacher, the teaching, and the Saṅgha, the training, diligence, and hospitality.

    ඡ සෝමනස්සූපවිචාරා. චක්ඛුනා රූපං දිස්වා සෝමනස්සට්ඨානියං රූපං උපවිචරති; සෝතේන සද්දං සුත්වා … ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා … ජිව්හාය රසං සායිත්වා …

    Six preoccupations with happiness: Seeing a sight with the eye, one is preoccupied with a sight that’s a basis for happiness. Hearing a sound with the ear … Smelling an odor with the nose … Tasting a flavor with the tongue …

    කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා. මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය සෝමනස්සට්ඨානියං ධම්මං උපවිචරති.

    Feeling a touch with the body … Knowing a thought with the mind, one is preoccupied with a thought that’s a basis for happiness.

    ඡ දෝමනස්සූපවිචාරා. චක්ඛුනා රූපං දිස්වා දෝමනස්සට්ඨානියං රූපං උපවිචරති …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය දෝමනස්සට්ඨානියං ධම්මං උපවිචරති.

    Six preoccupations with sadness: Seeing a sight with the eye, one is preoccupied with a sight that’s a basis for sadness. … Knowing a thought with the mind, one is preoccupied with a thought that’s a basis for sadness.

    ඡ උපේක්ඛූපවිචාරා. චක්ඛුනා රූපං දිස්වා උපේක්ඛාට්ඨානියං රූපං උපවිචරති …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය උපේක්ඛාට්ඨානියං ධම්මං උපවිචරති.

    Six preoccupations with equanimity: Seeing a sight with the eye, one is preoccupied with a sight that’s a basis for equanimity. … Knowing a thought with the mind, one is preoccupied with a thought that’s a basis for equanimity.

    ඡ සාරණීයා ධම්මා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ මේත්තං කායකම්මං පච්චුපට්ඨිතං හෝති සබ්‍රහ්මචාරීසු ආවි චේව රහෝ ච. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ පියකරණෝ ගරුකරණෝ සඞ්ගහාය අවිවාදාය සාමග්ගියා ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    Six warm-hearted qualities: Firstly, a bhikkhu consistently treats their spiritual companions with bodily kindness, both in public and in private. This warm-hearted quality makes for fondness and respect, conducing to inclusion, harmony, and unity, without quarreling.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ මේත්තං වචීකම්මං පච්චුපට්ඨිතං හෝති සබ්‍රහ්මචාරීසු ආවි චේව රහෝ ච. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ …පේ… ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    Furthermore, a bhikkhu consistently treats their spiritual companions with verbal kindness, both in public and in private. This too is a warm-hearted quality.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ මේත්තං මනෝකම්මං පච්චුපට්ඨිතං හෝති සබ්‍රහ්මචාරීසු ආවි චේව රහෝ ච. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ …පේ… ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    Furthermore, a bhikkhu consistently treats their spiritual companions with mental kindness, both in public and in private. This too is a warm-hearted quality.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු යේ තේ ලාභා ධම්මිකා ධම්මලද්ධා අන්තමසෝ පත්තපරියාපන්නමත්තම්පි, තථාරූපේහි ලාභේහි අප්පටිවිභත්තභෝගී හෝති සීලවන්තේහි සබ්‍රහ්මචාරීහි සාධාරණභෝගී. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ …පේ… ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    Furthermore, a bhikkhu shares without reservation any material possessions they have gained by legitimate means, even the food placed in the alms-bowl, using them in common with their ethical spiritual companions. This too is a warm-hearted quality.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු යානි තානි සීලානි අඛණ්ඩානි අච්ඡිද්දානි අසබලානි අකම්මාසානි භුජිස්සානි විඤ්ඤුප්පසත්ථානි අපරාමට්ඨානි සමාධිසංවත්තනිකානි, තථාරූපේසු සීලේසු සීලසාමඤ්ඤගතෝ විහරති සබ්‍රහ්මචාරීහි ආවි චේව රහෝ ච. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ …පේ… ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    Furthermore, a bhikkhu lives according to the precepts shared with their spiritual companions, both in public and in private. Those precepts are unbroken, impeccable, spotless, and unmarred, liberating, praised by sensible people, not mistaken, and leading to immersion. This too is a warm-hearted quality.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු යායං දිට්ඨි අරියා නිය්‍යානිකා නිය්‍යාති තක්කරස්ස සම්මා දුක්ඛක්ඛයාය, තථාරූපාය දිට්ඨියා දිට්ඨිසාමඤ්ඤගතෝ විහරති සබ්‍රහ්මචාරීහි ආවි චේව රහෝ ච. අයම්පි ධම්මෝ සාරණීයෝ පියකරණෝ ගරුකරණෝ සඞ්ගහාය අවිවාදාය සාමග්ගියා ඒකීභාවාය සංවත්තති.

    They live according to the view shared with their spiritual companions, both in public and in private. That view is noble and emancipating, and brings one who practices it to the complete ending of suffering. This warm-hearted quality too makes for fondness and respect, conducing to inclusion, harmony, and unity, without quarreling.

    ඡ විවාදමූලානි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු කෝධනෝ හෝති උපනාහී. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු කෝධනෝ හෝති උපනාහී, සෝ සත්ථරිපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, ධම්මේපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සඞ්ඝේපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හෝති. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, ධම්මේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සඞ්ඝේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සික්ඛාය න පරිපූරකාරී, සෝ සඞ්ඝේ විවාදං ජනේති. යෝ හෝති විවාදෝ බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දේවමනුස්සානං. ඒවරූපඤ්චේ තුම්හේ, ආවුසෝ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සේය්‍යාථ. තත්‍ර තුම්හේ, ආවුසෝ, තස්සේව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානාය වායමේය්‍යාථ. ඒවරූපඤ්චේ තුම්හේ, ආවුසෝ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සේය්‍යාථ. තත්‍ර තුම්හේ, ආවුසෝ, තස්සේව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජේය්‍යාථ. ඒවමේතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානං හෝති. ඒවමේතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවෝ හෝති.

    Six roots of arguments: Firstly, a bhikkhu is irritable and hostile. Such a bhikkhu lacks respect and reverence for the Teacher, the teaching, and the Saṅgha, and they don’t fulfill the training. They create a dispute in the Saṅgha, which is for the hurt and unhappiness of the people, for the harm, hurt, and suffering of gods and humans. If you see such a root of arguments in yourselves or others, you should try to give up this bad thing. If you don’t see it, you should practice so that it doesn’t come up in the future. That’s how to give up this bad root of arguments, so it doesn’t come up in the future.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු මක්ඛී හෝති පළාසී …පේ… ඉස්සුකී හෝති මච්ඡරී …පේ… සඨෝ හෝති මායාවී … පාපිච්ඡෝ හෝති මිච්ඡාදිට්ඨී … සන්දිට්ඨිපරාමාසී හෝති ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගී …පේ… යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සන්දිට්ඨිපරාමාසී හෝති ආධානග්ගාහී දුප්පටිනිස්සග්ගී, සෝ සත්ථරිපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, ධම්මේපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සඞ්ඝේපි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සික්ඛායපි න පරිපූරකාරී හෝති. යෝ සෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සත්ථරි අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, ධම්මේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සඞ්ඝේ අගාරවෝ විහරති අප්පතිස්සෝ, සික්ඛාය න පරිපූරකාරී, සෝ සඞ්ඝේ විවාදං ජනේති. යෝ හෝති විවාදෝ බහුජනාහිතාය බහුජනාසුඛාය අනත්ථාය අහිතාය දුක්ඛාය දේවමනුස්සානං. ඒවරූපඤ්චේ තුම්හේ, ආවුසෝ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා සමනුපස්සේය්‍යාථ. තත්‍ර තුම්හේ, ආවුසෝ, තස්සේව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානාය වායමේය්‍යාථ. ඒවරූපඤ්චේ තුම්හේ, ආවුසෝ, විවාදමූලං අජ්ඣත්තං වා බහිද්ධා වා න සමනුපස්සේය්‍යාථ. තත්‍ර තුම්හේ, ආවුසෝ, තස්සේව පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවාය පටිපජ්ජේය්‍යාථ. ඒවමේතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස පහානං හෝති. ඒවමේතස්ස පාපකස්ස විවාදමූලස්ස ආයතිං අනවස්සවෝ හෝති.

    Furthermore, a bhikkhu is offensive and contemptuous … They’re jealous and stingy … They’re devious and deceitful … They have corrupt wishes and wrong view … They’re attached to their own views, holding them tight, and refusing to let go. If you see such a root of arguments in yourselves or others, you should try to give up this bad thing. If you don’t see it, you should practice so that it doesn’t come up in the future. That’s how to give up this bad root of arguments, so it doesn’t come up in the future.

    ඡ ධාතුයෝ—පථවීධාතු, ආපෝධාතු, තේජෝධාතු, වායෝධාතු, ආකාසධාතු, විඤ්ඤාණධාතු.

    Six elements: earth, water, fire, air, space, and consciousness.

    ඡ නිස්සරණියා ධාතුයෝ. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘මේත්තා හි ඛෝ මේ චේතෝවිමුත්ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා, අථ ච පන මේ බ්‍යාපාදෝ චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨතී(අ)ති. සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ, ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං මේත්තාය චේතෝවිමුත්තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය. අථ ච පනස්ස බ්‍යාපාදෝ චිත්තං පරියාදාය ඨස්සති, නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, බ්‍යාපාදස්ස, යදිදං මේත්තා චේතෝවිමුත්තී(අ)ති.

    Six elements of escape: Take a bhikkhu who says: ‘I’ve developed the heart’s release by love. I’ve cultivated it, made it my vehicle and my basis, kept it up, consolidated it, and properly implemented it. Yet somehow ill will still occupies my mind.’ They should be told, ‘Not so, venerable! Don’t say that. Don’t misrepresent the Buddha, for misrepresentation of the Buddha is not good. And the Buddha would not say that. It’s impossible, friend, it cannot happen that the heart’s release by love has been developed and properly implemented, yet somehow ill will still occupies the mind. For it is the heart’s release by love that is the escape from ill will.’

    ඉධ පනාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘කරුණා හි ඛෝ මේ චේතෝවිමුත්ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. අථ ච පන මේ විහේසා චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨතී(අ)ති, සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං කරුණාය චේතෝවිමුත්තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය, අථ ච පනස්ස විහේසා චිත්තං පරියාදාය ඨස්සති, නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, විහේසාය, යදිදං කරුණා චේතෝවිමුත්තී(අ)ති.

    Take another bhikkhu who says: ‘I’ve developed the heart’s release by compassion. I’ve cultivated it, made it my vehicle and my basis, kept it up, consolidated it, and properly implemented it. Yet somehow the thought of harming still occupies my mind.’ They should be told, ‘Not so, venerable! … For it is the heart’s release by compassion that is the escape from thoughts of harming.’

    ඉධ පනාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘මුදිතා හි ඛෝ මේ චේතෝවිමුත්ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. අථ ච පන මේ අරති චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨතී(අ)ති, සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං මුදිතාය චේතෝවිමුත්තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය, අථ ච පනස්ස අරති චිත්තං පරියාදාය ඨස්සති, නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, අරතියා, යදිදං මුදිතා චේතෝවිමුත්තී(අ)ති.

    Take another bhikkhu who says: ‘I’ve developed the heart’s release by rejoicing. I’ve cultivated it, made it my vehicle and my basis, kept it up, consolidated it, and properly implemented it. Yet somehow discontent still occupies my mind.’ They should be told, ‘Not so, venerable! … For it is the heart’s release by rejoicing that is the escape from discontent.’

    ඉධ පනාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘උපේක්ඛා හි ඛෝ මේ චේතෝවිමුත්ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. අථ ච පන මේ රාගෝ චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨතී(අ)ති. සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං උපේක්ඛාය චේතෝවිමුත්තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය, අථ ච පනස්ස රාගෝ චිත්තං පරියාදාය ඨස්සති නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, රාගස්ස, යදිදං උපේක්ඛා චේතෝවිමුත්තී(අ)ති.

    Take another bhikkhu who says: ‘I’ve developed the heart’s release by equanimity. I’ve cultivated it, made it my vehicle and my basis, kept it up, consolidated it, and properly implemented it. Yet somehow desire still occupies my mind.’ They should be told, ‘Not so, venerable! … For it is the heart’s release by equanimity that is the escape from desire.’

    ඉධ පනාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘අනිමිත්තා හි ඛෝ මේ චේතෝවිමුත්ති භාවිතා බහුලීකතා යානීකතා වත්ථුකතා අනුට්ඨිතා පරිචිතා සුසමාරද්ධා. අථ ච පන මේ නිමිත්තානුසාරි විඤ්ඤාණං හෝතී(අ)ති. සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං අනිමිත්තාය චේතෝවිමුත්තියා භාවිතාය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය, අථ ච පනස්ස නිමිත්තානුසාරි විඤ්ඤාණං භවිස්සති, නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, සබ්බනිමිත්තානං, යදිදං අනිමිත්තා චේතෝවිමුත්තී(අ)ති.

    Take another bhikkhu who says: ‘I’ve developed the signless release of the heart. I’ve cultivated it, made it my vehicle and my basis, kept it up, consolidated it, and properly implemented it. Yet somehow my consciousness still follows after signs.’ They should be told, ‘Not so, venerable! … For it is the signless release of the heart that is the escape from all signs.’

    ඉධ පනාවුසෝ, භික්ඛු ඒවං වදේය්‍ය: ‘අස්මීති ඛෝ මේ විගතං, අයමහමස්මීති න සමනුපස්සාමි, අථ ච පන මේ විචිකිච්ඡාකථඞ්කථාසල්ලං චිත්තං පරියාදාය තිට්ඨතී(අ)ති. සෝ ‘මා හේවන්(අ)තිස්ස වචනීයෝ ‘මායස්මා ඒවං අවච, මා භගවන්තං අබ්භාචික්ඛි, න හි සාධු භගවතෝ අබ්භක්ඛානං, න හි භගවා ඒවං වදේය්‍ය. අට්ඨානමේතං, ආවුසෝ, අනවකාසෝ, යං අස්මීති විගතේ අයමහමස්මීති අසමනුපස්සතෝ, අථ ච පනස්ස විචිකිච්ඡාකථඞ්කථාසල්ලං චිත්තං පරියාදාය ඨස්සති, නේතං ඨානං විජ්ජති. නිස්සරණං හේතං, ආවුසෝ, විචිකිච්ඡාකථඞ්කථාසල්ලස්ස, යදිදං අස්මිමානසමුග්ඝාතෝ(අ)ති.

    Take another bhikkhu who says: ‘I’m rid of the conceit “I am”. And I don’t regard anything as “I am this”. Yet somehow the dart of doubt and indecision still occupies my mind.’ They should be told, ‘Not so, venerable! Don’t say that. Don’t misrepresent the Buddha, for misrepresentation of the Buddha is not good. And the Buddha would not say that. It’s impossible, friend, it cannot happen that the conceit “I am” has been done away with, and nothing is regarded as “I am this”, yet somehow the dart of doubt and indecision still occupy the mind. For it is the uprooting of the conceit “I am” that is the escape from the dart of doubt and indecision.’

    ඡ අනුත්තරියානි—දස්සනානුත්තරියං, සවනානුත්තරියං, ලාභානුත්තරියං, සික්ඛානුත්තරියං, පාරිචරියානුත්තරියං, අනුස්සතානුත්තරියං.

    Six unsurpassable things: the unsurpassable seeing, listening, acquisition, training, service, and recollection.

    ඡ අනුස්සතිට්ඨානානි—බුද්ධානුස්සති, ධම්මානුස්සති, සඞ්ඝානුස්සති, සීලානුස්සති, චාගානුස්සති, දේවතානුස්සති.

    Six topics for recollection: the recollection of the Buddha, the teaching, the Saṅgha, ethics, generosity, and the deities.

    ඡ සතතවිහාරා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා නේව සුමනෝ හෝති න දුම්මනෝ, උපේක්ඛකෝ විහරති සතෝ සම්පජානෝ. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය නේව සුමනෝ හෝති න දුම්මනෝ, උපේක්ඛකෝ විහරති සතෝ සම්පජානෝ.

    Six consistent responses: A bhikkhu, seeing a sight with their eyes, is neither happy nor sad. They remain equanimous, mindful and aware. Hearing a sound with their ears … Smelling an odor with their nose … Tasting a flavor with their tongue … Feeling a touch with their body … Knowing a thought with their mind, they’re neither happy nor sad. They remain equanimous, mindful and aware.

    ඡළාභිජාතියෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ කණ්හාභිජාතිකෝ සමානෝ කණ්හං ධම්මං අභිජායති. ඉධ පනාවුසෝ, ඒකච්චෝ කණ්හාභිජාතිකෝ සමානෝ සුක්කං ධම්මං අභිජායති. ඉධ පනාවුසෝ, ඒකච්චෝ කණ්හාභිජාතිකෝ සමානෝ අකණ්හං අසුක්කං නිබ්බානං අභිජායති. ඉධ පනාවුසෝ, ඒකච්චෝ සුක්කාභිජාතිකෝ සමානෝ සුක්කං ධම්මං අභිජායති. ඉධ පනාවුසෝ, ඒකච්චෝ සුක්කාභිජාතිකෝ සමානෝ කණ්හං ධම්මං අභිජායති. ඉධ පනාවුසෝ, ඒකච්චෝ සුක්කාභිජාතිකෝ සමානෝ අකණ්හං අසුක්කං නිබ්බානං අභිජායති.

    Six classes of rebirth: Someone born into a dark class gives rise to a dark result. Someone born into a dark class gives rise to a bright result. Someone born into a dark class gives rise to Nibbana, which is neither dark nor bright. Someone born into a bright class gives rise to a bright result. Someone born into a bright class gives rise to a dark result. Someone born into a bright class gives rise to Nibbana, which is neither dark nor bright.

    ඡ නිබ්බේධභාගියා සඤ්ඤා—අනිච්චසඤ්ඤා, අනිච්චේ දුක්ඛසඤ්ඤා, දුක්ඛේ අනත්තසඤ්ඤා, පහානසඤ්ඤා, විරාගසඤ්ඤා, නිරෝධසඤ්ඤා.

    Six perceptions that help penetration: the perception of impermanence, the perception of suffering in impermanence, the perception of not-self in suffering, the perception of giving up, the perception of fading away, and the perception of cessation.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන ඡ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by six that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    7. සත්තක

    7. Sevens

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන සත්ත ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ සත්ත?

    There are teachings grouped by seven that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by seven?

    සත්ත අරියධනානි—සද්ධාධනං, සීලධනං, හිරිධනං, ඕත්තප්පධනං, සුතධනං, චාගධනං, පඤ්ඤාධනං.

    Seven riches of the noble ones: the riches of faith, ethics, conscience, prudence, learning, generosity, and wisdom.

    සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගා—සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ.

    Seven awakening factors: mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity.

    සත්ත සමාධිපරික්ඛාරා—සම්මාදිට්ඨි, සම්මාසඞ්කප්පෝ, සම්මාවාචා, සම්මාකම්මන්තෝ, සම්මාආජීවෝ, සම්මාවායාමෝ, සම්මාසති.

    Seven prerequisites for immersion: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, and right mindfulness.

    සත්ත අසද්ධම්මා—ඉධාවුසෝ, භික්ඛු අස්සද්ධෝ හෝති, අහිරිකෝ හෝති, අනෝත්තප්පී හෝති, අප්පස්සුතෝ හෝති, කුසීතෝ හෝති, මුට්ඨස්සති හෝති, දුප්පඤ්ඤෝ හෝති.

    Seven bad qualities: a bhikkhu is faithless, shameless, imprudent, unlearned, lazy, unmindful, and witless.

    සත්ත සද්ධම්මා—ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සද්ධෝ හෝති, හිරිමා හෝති, ඕත්තප්පී හෝති, බහුස්සුතෝ හෝති, ආරද්ධවීරියෝ හෝති, උපට්ඨිතස්සති හෝති, පඤ්ඤවා හෝති.

    Seven good qualities: a bhikkhu is faithful, conscientious, prudent, learned, energetic, mindful, and wise.

    සත්ත සප්පුරිසධම්මා—ඉධාවුසෝ, භික්ඛු ධම්මඤ්ඤූ ච හෝති අත්ථඤ්ඤූ ච අත්තඤ්ඤූ ච මත්තඤ්ඤූ ච කාලඤ්ඤූ ච පරිසඤ්ඤූ ච පුග්ගලඤ්ඤූ ච.

    Seven aspects of the teachings of the good persons: a bhikkhu knows the teachings, knows the meaning, knows themselves, knows moderation, knows the right time, knows assemblies, and knows people.

    සත්ත නිද්දසවත්ථූනි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සික්ඛාසමාදානේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච සික්ඛාසමාදානේ අවිගතපේමෝ. ධම්මනිසන්තියා තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච ධම්මනිසන්තියා අවිගතපේමෝ. ඉච්ඡාවිනයේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච ඉච්ඡාවිනයේ අවිගතපේමෝ. පටිසල්ලානේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච පටිසල්ලානේ අවිගතපේමෝ. වීරියාරම්භේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච වීරියාරම්භේ අවිගතපේමෝ. සතිනේපක්කේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච සතිනේපක්කේ අවිගතපේමෝ. දිට්ඨිපටිවේධේ තිබ්බච්ඡන්දෝ හෝති, ආයතිඤ්ච දිට්ඨිපටිවේධේ අවිගතපේමෝ.

    Seven qualifications for graduation: A bhikkhu has a keen enthusiasm to undertake the training … to examine the teachings … to get rid of desires … for retreat … to rouse up energy … for mindfulness and alertness … to penetrate theoretically. And they don’t lose these desires in the future.

    සත්ත සඤ්ඤා—අනිච්චසඤ්ඤා, අනත්තසඤ්ඤා, අසුභසඤ්ඤා, ආදීනවසඤ්ඤා, පහානසඤ්ඤා, විරාගසඤ්ඤා, නිරෝධසඤ්ඤා.

    Seven perceptions: the perception of impermanence, the perception of not-self, the perception of ugliness, the perception of drawbacks, the perception of giving up, the perception of fading away, and the perception of cessation.

    සත්ත බලානි—සද්ධාබලං, වීරියබලං, හිරිබලං, ඕත්තප්පබලං, සතිබලං, සමාධිබලං, පඤ්ඤාබලං.

    Seven powers: faith, energy, conscience, prudence, mindfulness, immersion, and wisdom.

    සත්ත විඤ්ඤාණට්ඨිතියෝ. සන්තාවුසෝ, සත්තා නානත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි මනුස්සා ඒකච්චේ ච දේවා ඒකච්චේ ච විනිපාතිකා. අයං පඨමා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    Seven planes of consciousness: There are sentient beings that are diverse in body and diverse in perception, such as human beings, some gods, and some beings in the underworld. This is the first plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා නානත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ සේය්‍යථාපි දේවා බ්‍රහ්මකායිකා පඨමාභිනිබ්බත්තා. අයං දුතියා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are diverse in body and unified in perception, such as the gods reborn in Brahmā’s Host through the first jhāna. This is the second plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා ඒකත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ සේය්‍යථාපි දේවා ආභස්සරා. අයං තතියා විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are unified in body and diverse in perception, such as the gods of streaming radiance. This is the third plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා ඒකත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ සේය්‍යථාපි දේවා සුභකිණ්හා. අයං චතුත්ථී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that are unified in body and unified in perception, such as the gods replete with glory. This is the fourth plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනූපගා. අයං පඤ්චමී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond perceptions of form. With the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite space. This is the fifth plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනූපගා. අයං ඡට්ඨී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite space. Aware that ‘consciousness is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite consciousness. This is the sixth plane of consciousness.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපගා. අයං සත්තමී විඤ්ඤාණට්ඨිති.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite consciousness. Aware that ‘there is nothing at all’, they have been reborn in the dimension of nothingness. This is the seventh plane of consciousness.

    සත්ත පුග්ගලා දක්ඛිණේය්‍යා—උභතෝභාගවිමුත්තෝ, පඤ්ඤාවිමුත්තෝ, කායසක්ඛි, දිට්ඨිප්පත්තෝ, සද්ධාවිමුත්තෝ, ධම්මානුසාරී, සද්ධානුසාරී.

    Seven persons worthy of a religious donation: one freed both ways, one freed by wisdom, a personal witness, one attained to view, one freed by faith, a follower of the teachings, and a follower by faith.

    සත්ත අනුසයා—කාමරාගානුසයෝ, පටිඝානුසයෝ, දිට්ඨානුසයෝ, විචිකිච්ඡානුසයෝ, මානානුසයෝ, භවරාගානුසයෝ, අවිජ්ජානුසයෝ.

    Seven underlying tendencies: sensual desire, repulsion, views, doubt, conceit, desire to be reborn, and ignorance.

    සත්ත සංයෝජනානි—අනුනයසංයෝජනං, පටිඝසංයෝජනං, දිට්ඨිසංයෝජනං, විචිකිච්ඡාසංයෝජනං, මානසංයෝජනං, භවරාගසංයෝජනං, අවිජ්ජාසංයෝජනං.

    Seven fetters: attraction, repulsion, views, doubt, conceit, desire to be reborn, and ignorance.

    සත්ත අධිකරණසමථා—උප්පන්නුප්පන්නානං අධිකරණානං සමථාය වූපසමාය සම්මුඛාවිනයෝ දාතබ්බෝ, සතිවිනයෝ දාතබ්බෝ, අමූළ්හවිනයෝ දාතබ්බෝ, පටිඤ්ඤාය කාරේතබ්බං, යේභුය්‍යසිකා, තස්සපාපියසිකා, තිණවත්ථාරකෝ.

    Seven principles for the settlement of any disciplinary issues that might arise: Removal in the presence of those concerned is applicable. Removal by accurate recollection is applicable. Removal due to recovery from madness is applicable. The acknowledgement of the offense is applicable. The decision of a majority is applicable. A verdict of aggravated misconduct is applicable. Covering over with grass is applicable.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන සත්ත ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by seven that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    දුතියභාණවාරෝ නිට්ඨිතෝ.

    The second recitation section is finished.

    8. අට්ඨක

    8. Eights

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන අට්ඨ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ අට්ඨ?

    There are teachings grouped by eight that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by eight?

    අට්ඨ මිච්ඡත්තා—මිච්ඡාදිට්ඨි, මිච්ඡාසඞ්කප්පෝ, මිච්ඡාවාචා, මිච්ඡාකම්මන්තෝ, මිච්ඡාආජීවෝ, මිච්ඡාවායාමෝ මිච්ඡාසති, මිච්ඡාසමාධි.

    Eight wrong ways: wrong view, wrong thought, wrong speech, wrong action, wrong livelihood, wrong effort, wrong mindfulness, and wrong immersion.

    අට්ඨ සම්මත්තා—සම්මාදිට්ඨි, සම්මාසඞ්කප්පෝ, සම්මාවාචා, සම්මාකම්මන්තෝ, සම්මාආජීවෝ, සම්මාවායාමෝ, සම්මාසති, සම්මාසමාධි.

    Eight right ways: right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, and right immersion.

    අට්ඨ පුග්ගලා දක්ඛිණේය්‍යා—සෝතාපන්නෝ, සෝතාපත්තිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නෝ; සකදාගාමී, සකදාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නෝ; අනාගාමී, අනාගාමිඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නෝ; අරහා, අරහත්තඵලසච්ඡිකිරියාය පටිපන්නෝ.

    Eight persons worthy of a religious donation: The stream-enterer and the one practicing to realize the fruit of stream-entry. The once-returner and the one practicing to realize the fruit of once-return. The non-returner and the one practicing to realize the fruit of non-return. The perfected one, and the one practicing for perfection.

    අට්ඨ කුසීතවත්ථූනි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනා කම්මං කාතබ්බං හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘කම්මං ඛෝ මේ කාතබ්බං භවිස්සති, කම්මං ඛෝ පන මේ කරෝන්තස්ස කායෝ කිලමිස්සති, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං පඨමං කුසීතවත්ථු.

    Eight grounds for laziness: Firstly, a bhikkhu has some work to do. They think: ‘I have some work to do. But while doing it my body will get tired. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized. This is the first ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා කම්මං කතං හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ කම්මං අකාසිං, කම්මං ඛෝ පන මේ කරෝන්තස්ස කායෝ කිලන්තෝ, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති …පේ… ඉදං දුතියං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has done some work. They think: ‘I’ve done some work. But while working my body got tired. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the second ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා මග්ගෝ ගන්තබ්බෝ හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘මග්ගෝ ඛෝ මේ ගන්තබ්බෝ භවිස්සති, මග්ගං ඛෝ පන මේ ගච්ඡන්තස්ස කායෝ කිලමිස්සති, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති … ඉදං තතියං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has to go on a journey. They think: ‘I have to go on a journey. But while walking my body will get tired. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the third ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා මග්ගෝ ගතෝ හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ මග්ගං අගමාසිං, මග්ගං ඛෝ පන මේ ගච්ඡන්තස්ස කායෝ කිලන්තෝ, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති … ඉදං චතුත්ථං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has gone on a journey. They think: ‘I’ve gone on a journey. But while walking my body got tired. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the fourth ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ න ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ නාලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං, තස්ස මේ කායෝ කිලන්තෝ අකම්මඤ්ඤෝ, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති … ඉදං පඤ්චමං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has wandered for alms, but they didn’t get to fill up on as much food as they like, rough or fine. They think: ‘I’ve wandered for alms, but I didn’t get to fill up on as much food as I like, rough or fine. My body is tired and unfit for work. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the fifth ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ අලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං, තස්ස මේ කායෝ ගරුකෝ අකම්මඤ්ඤෝ, මාසාචිතං මඤ්ඤේ, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති … ඉදං ඡට්ඨං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has wandered for alms, and they got to fill up on as much food as they like, rough or fine. They think: ‘I’ve wandered for alms, and I got to fill up on as much food as I like, rough or fine. My body is heavy and unfit for work, like I’ve just eaten a load of beans. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the sixth ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ උප්පන්නෝ හෝති අප්පමත්තකෝ ආබාධෝ. තස්ස ඒවං හෝති: ‘උප්පන්නෝ ඛෝ මේ අයං අප්පමත්තකෝ ආබාධෝ; අත්ථි කප්පෝ නිපජ්ජිතුං, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති … ඉදං සත්තමං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu feels a little sick. They think: ‘I feel a little sick. Lying down would be good for me. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy… This is the seventh ground for laziness.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගිලානා වුට්ඨිතෝ හෝති අචිරවුට්ඨිතෝ ගේලඤ්ඤා. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගිලානා වුට්ඨිතෝ අචිරවුට්ඨිතෝ ගේලඤ්ඤා, තස්ස මේ කායෝ දුබ්බලෝ අකම්මඤ්ඤෝ, හන්දාහං නිපජ්ජාමී(අ)ති. සෝ නිපජ්ජති න වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං අට්ඨමං කුසීතවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has recently recovered from illness. They think: ‘I’ve recently recovered from illness. My body is weak and unfit for work. I’d better have a lie down.’ They lie down, and don’t rouse energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized. This is the eighth ground for laziness.

    අට්ඨ ආරම්භවත්ථූනි. ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනා කම්මං කාතබ්බං හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘කම්මං ඛෝ මේ කාතබ්බං භවිස්සති, කම්මං ඛෝ පන මේ කරෝන්තේන න සුකරං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය, අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියායා(අ)ති. සෝ වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා, අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං පඨමං ආරම්භවත්ථු.

    Eight grounds for arousing energy: Firstly, a bhikkhu has some work to do. They think: ‘I have some work to do. While working it’s not easy to focus on the instructions of the Buddhas. I’d better preemptively rouse up energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized.’ They rouse energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized. This is the first ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා කම්මං කතං හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ කම්මං අකාසිං, කම්මං ඛෝ පනාහං කරෝන්තෝ නාසක්ඛිං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං දුතියං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has done some work. They think: ‘I’ve done some work. While I was working I wasn’t able to focus on the instructions of the Buddhas. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the second ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා මග්ගෝ ගන්තබ්බෝ හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘මග්ගෝ ඛෝ මේ ගන්තබ්බෝ භවිස්සති, මග්ගං ඛෝ පන මේ ගච්ඡන්තේන න සුකරං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං. හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං තතියං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has to go on a journey. They think: ‘I have to go on a journey. While walking it’s not easy to focus on the instructions of the Buddhas. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the third ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනා මග්ගෝ ගතෝ හෝති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ මග්ගං අගමාසිං, මග්ගං ඛෝ පනාහං ගච්ඡන්තෝ නාසක්ඛිං බුද්ධානං සාසනං මනසි කාතුං, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං චතුත්ථං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has gone on a journey. They think: ‘I’ve gone on a journey. While I was walking I wasn’t able to focus on the instructions of the Buddhas. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the fourth ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ න ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ නාලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං, තස්ස මේ කායෝ ලහුකෝ කම්මඤ්ඤෝ, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං පඤ්චමං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has wandered for alms, but they didn’t get to fill up on as much food as they like, rough or fine. They think: ‘I’ve wandered for alms, but I didn’t get to fill up on as much food as I like, rough or fine. My body is light and fit for work. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the fifth ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ ලභති ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගාමං වා නිගමං වා පිණ්ඩාය චරන්තෝ අලත්ථං ලූඛස්ස වා පණීතස්ස වා භෝජනස්ස යාවදත්ථං පාරිපූරිං, තස්ස මේ කායෝ බලවා කම්මඤ්ඤෝ, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං ඡට්ඨං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has wandered for alms, and they got to fill up on as much food as they like, rough or fine. They think: ‘I’ve wandered for alms, and I got to fill up on as much food as I like, rough or fine. My body is strong and fit for work. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the sixth ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛුනෝ උප්පන්නෝ හෝති අප්පමත්තකෝ ආබාධෝ. තස්ස ඒවං හෝති: ‘උප්පන්නෝ ඛෝ මේ අයං අප්පමත්තකෝ ආබාධෝ, ඨානං ඛෝ පනේතං විජ්ජති යං මේ ආබාධෝ පවඩ්ඪේය්‍ය, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි …පේ… සෝ වීරියං ආරභති … ඉදං සත්තමං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu feels a little sick. They think: ‘I feel a little sick. It’s possible this illness will worsen. I’d better preemptively rouse up energy.’ They rouse up energy… This is the seventh ground for arousing energy.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ගිලානා වුට්ඨිතෝ හෝති අචිරවුට්ඨිතෝ ගේලඤ්ඤා. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහං ඛෝ ගිලානා වුට්ඨිතෝ අචිරවුට්ඨිතෝ ගේලඤ්ඤා, ඨානං ඛෝ පනේතං විජ්ජති යං මේ ආබාධෝ පච්චුදාවත්තේය්‍ය, හන්දාහං වීරියං ආරභාමි අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියායා(අ)ති. සෝ වීරියං ආරභති අප්පත්තස්ස පත්තියා අනධිගතස්ස අධිගමාය අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉදං අට්ඨමං ආරම්භවත්ථු.

    Furthermore, a bhikkhu has recently recovered from illness. They think: ‘I’ve recently recovered from illness. It’s possible the illness will come back. I’d better preemptively rouse up energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized.’ They rouse energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized. This is the eighth ground for arousing energy.

    අට්ඨ දානවත්ථූනි. ආසජ්ජ දානං දේති, භයා දානං දේති, ‘අදාසි මේ(අ)ති දානං දේති, ‘දස්සති මේ(අ)ති දානං දේති, ‘සාහු දානන්(අ)ති දානං දේති, ‘අහං පචාමි, ඉමේ න පචන්ති, නාරහාමි පචන්තෝ අපචන්තානං දානං න දාතුන්(අ)ති දානං දේති, ‘ඉදං මේ දානං දදතෝ කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගච්ඡතී(අ)ති දානං දේති. චිත්තාලඞ්කාරචිත්තපරික්ඛාරත්ථං දානං දේති.

    Eight reasons to give: A person might give a gift after insulting the recipient. Or they give out of fear. Or they give thinking, ‘They gave to me.’ Or they give thinking, ‘They’ll give to me.’ Or they give thinking, ‘It’s good to give.’ Or they give thinking, ‘I cook, they don’t. It wouldn’t be right for me to not give to them.’ Or they give thinking, ‘By giving this gift I’ll get a good reputation.’ Or they give thinking, ‘This is an adornment and requisite for the mind.’

    අට්ඨ දානූපපත්තියෝ. ඉධාවුසෝ, ඒකච්චෝ දානං දේති සමණස්ස වා බ්‍රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලේපනං සේය්‍යාවසථපදීපේය්‍යං. සෝ යං දේති තං පච්චාසීසති. සෝ පස්සති ඛත්තියමහාසාලං වා බ්‍රාහ්මණමහාසාලං වා ගහපතිමහාසාලං වා පඤ්චහි කාමගුණේහි සමප්පිතං සමඞ්ගීභූතං පරිචාරයමානං. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහෝ වතාහං කායස්ස භේදා පරං මරණා ඛත්තියමහාසාලානං වා බ්‍රාහ්මණමහාසාලානං වා ගහපතිමහාසාලානං වා සහබ්‍යතං උපපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං චිත්තං දහති, තං චිත්තං අධිට්ඨාති, තං චිත්තං භාවේති, තස්ස තං චිත්තං හීනේ විමුත්තං උත්තරි අභාවිතං තත්‍රූපපත්තියා සංවත්තති. තඤ්ච ඛෝ සීලවතෝ වදාමි නෝ දුස්සීලස්ස. ඉජ්ඣතාවුසෝ, සීලවතෝ චේතෝපණිධි විසුද්ධත්තා.

    Eight rebirths by giving: First, someone gives to ascetics or brahmins such things as food, drink, clothing, vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. Whatever they give they expect back. They see an affluent aristocrat or brahmin or householder amusing themselves, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation. They think: ‘If only, when my body breaks up, after death, I would be reborn in the company of well-to-do aristocrats or brahmins or householders!’ They settle on that thought, concentrate on it and develop it. As they’ve settled for less and not developed further, their thought leads to rebirth there. But I say that this is only for those of ethical conduct, not for the unethical. The heart’s wish of an ethical person succeeds because of their purity.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ දානං දේති සමණස්ස වා බ්‍රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං …පේ… සේය්‍යාවසථපදීපේය්‍යං. සෝ යං දේති තං පච්චාසීසති. තස්ස සුතං හෝති: ‘චාතුමහාරාජිකා දේවා දීඝායුකා වණ්ණවන්තෝ සුඛබහුලා(අ)ති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහෝ වතාහං කායස්ස භේදා පරං මරණා චාතුමහාරාජිකානං දේවානං සහබ්‍යතං උපපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං චිත්තං දහති, තං චිත්තං අධිට්ඨාති, තං චිත්තං භාවේති, තස්ස තං චිත්තං හීනේ විමුත්තං උත්තරි අභාවිතං තත්‍රූපපත්තියා සංවත්තති. තඤ්ච ඛෝ සීලවතෝ වදාමි නෝ දුස්සීලස්ස. ඉජ්ඣතාවුසෝ, සීලවතෝ චේතෝපණිධි විසුද්ධත්තා.

    Next, someone gives to ascetics or brahmins. Whatever they give they expect back. And they’ve heard: ‘The Gods of the Four Great Kings are long-lived, beautiful, and very happy.’ They think: ‘If only, when my body breaks up, after death, I would be reborn in the company of the Gods of the Four Great Kings!’ They settle on that thought, concentrate on it and develop it. As they’ve settled for less and not developed further, their thought leads to rebirth there. But I say that this is only for those of ethical conduct, not for the unethical. The heart’s wish of an ethical person succeeds because of their purity.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ දානං දේති සමණස්ස වා බ්‍රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං …පේ… සේය්‍යාවසථපදීපේය්‍යං. සෝ යං දේති තං පච්චාසීසති. තස්ස සුතං හෝති: ‘තාවතිංසා දේවා …පේ… යාමා දේවා …පේ… තුසිතා දේවා …පේ… නිම්මානරතී දේවා …පේ… පරනිම්මිතවසවත්තී දේවා දීඝායුකා වණ්ණවන්තෝ සුඛබහුලා(අ)ති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහෝ වතාහං කායස්ස භේදා පරං මරණා පරනිම්මිතවසවත්තීනං දේවානං සහබ්‍යතං උපපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං චිත්තං දහති, තං චිත්තං අධිට්ඨාති, තං චිත්තං භාවේති, තස්ස තං චිත්තං හීනේ විමුත්තං උත්තරි අභාවිතං තත්‍රූපපත්තියා සංවත්තති. තඤ්ච ඛෝ සීලවතෝ වදාමි නෝ දුස්සීලස්ස. ඉජ්ඣතාවුසෝ, සීලවතෝ චේතෝපණිධි විසුද්ධත්තා.

    Next, someone gives to ascetics or brahmins. Whatever they give they expect back. And they’ve heard: ‘The Gods of the Thirty-Three … the Gods of Yama … the Joyful Gods … the Gods Who Love to Create … the Gods Who Control the Creations of Others are long-lived, beautiful, and very happy.’ They think: ‘If only, when my body breaks up, after death, I would be reborn in the company of the Gods Who Control the Creations of Others!’ They settle on that thought, concentrate on it and develop it. As they’ve settled for less and not developed further, their thought leads to rebirth there. But I say that this is only for those of ethical conduct, not for the unethical. The heart’s wish of an ethical person succeeds because of their purity.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, ඉධේකච්චෝ දානං දේති සමණස්ස වා බ්‍රාහ්මණස්ස වා අන්නං පානං වත්ථං යානං මාලාගන්ධවිලේපනං සේය්‍යාවසථපදීපේය්‍යං. සෝ යං දේති තං පච්චාසීසති. තස්ස සුතං හෝති: ‘බ්‍රහ්මකායිකා දේවා දීඝායුකා වණ්ණවන්තෝ සුඛබහුලා(අ)ති. තස්ස ඒවං හෝති: ‘අහෝ වතාහං කායස්ස භේදා පරං මරණා බ්‍රහ්මකායිකානං දේවානං සහබ්‍යතං උපපජ්ජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ තං චිත්තං දහති, තං චිත්තං අධිට්ඨාති, තං චිත්තං භාවේති, තස්ස තං චිත්තං හීනේ විමුත්තං උත්තරි අභාවිතං තත්‍රූපපත්තියා සංවත්තති. තඤ්ච ඛෝ සීලවතෝ වදාමි නෝ දුස්සීලස්ස; වීතරාගස්ස නෝ සරාගස්ස. ඉජ්ඣතාවුසෝ, සීලවතෝ චේතෝපණිධි වීතරාගත්තා.

    Next, someone gives to ascetics or brahmins such things as food, drink, clothing, vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. Whatever they give they expect back. And they’ve heard: ‘The Gods of Brahmā’s Host are long-lived, beautiful, and very happy.’ They think: ‘If only, when my body breaks up, after death, I would be reborn in the company of the Gods of Brahmā’s Host!’ They settle on that thought, concentrate on it and develop it. As they’ve settled for less and not developed further, their thought leads to rebirth there. But I say that this is only for those of ethical conduct, not for the unethical. And for those free of desire, not those with desire. The heart’s wish of an ethical person succeeds because of their freedom from desire.

    අට්ඨ පරිසා—ඛත්තියපරිසා, බ්‍රාහ්මණපරිසා, ගහපතිපරිසා, සමණපරිසා, චාතුමහාරාජිකපරිසා, තාවතිංසපරිසා, මාරපරිසා, බ්‍රහ්මපරිසා.

    Eight assemblies: the assemblies of aristocrats, brahmins, householders, and ascetics. An assembly of the gods under the Four Great Kings. An assembly of the gods under the Thirty-Three. An assembly of Māras. An assembly of Brahmās.

    අට්ඨ ලෝකධම්මා—ලාභෝ ච, අලාභෝ ච, යසෝ ච, අයසෝ ච, නින්දා ච, පසංසා ච, සුඛඤ්ච, දුක්ඛඤ්ච.

    Eight worldly conditions: gain and loss, fame and disgrace, blame and praise, pleasure and pain.

    අට්ඨ අභිභායතනානි. අජ්ඣත්තං රූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පරිත්තානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං පඨමං අභිභායතනං.

    Eight dimensions of mastery: Perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the first dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං රූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති අප්පමාණානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති—ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං දුතියං අභිභායතනං.

    Perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the second dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පරිත්තානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං තතියං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limited, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the third dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති අප්පමාණානි සුවණ්ණදුබ්බණ්ණානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං චතුත්ථං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally, limitless, both pretty and ugly. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fourth dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති නීලානි නීලවණ්ණානි නීලනිදස්සනානි නීලනිභාසානි. සේය්‍යථාපි නාම උමාපුප්ඵං නීලං නීලවණ්ණං නීලනිදස්සනං නීලනිභාසං, සේය්‍යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්‍යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං නීලං නීලවණ්ණං නීලනිදස්සනං නීලනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති නීලානි නීලවණ්ණානි නීලනිදස්සනානි නීලනිභාසානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං පඤ්චමං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are blue, with blue color, blue hue, and blue tint. They’re like a flax flower that’s blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, blue, with blue color, blue hue, and blue tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the fifth dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පීතානි පීතවණ්ණානි පීතනිදස්සනානි පීතනිභාසානි. සේය්‍යථාපි නාම කණිකාරපුප්ඵං පීතං පීතවණ්ණං පීතනිදස්සනං පීතනිභාසං, සේය්‍යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්‍යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං පීතං පීතවණ්ණං පීතනිදස්සනං පීතනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති පීතානි පීතවණ්ණානි පීතනිදස්සනානි පීතනිභාසානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං ඡට්ඨං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. They’re like a champak flower that’s yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, yellow, with yellow color, yellow hue, and yellow tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the sixth dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ලෝහිතකානි ලෝහිතකවණ්ණානි ලෝහිතකනිදස්සනානි ලෝහිතකනිභාසානි. සේය්‍යථාපි නාම බන්ධුජීවකපුප්ඵං ලෝහිතකං ලෝහිතකවණ්ණං ලෝහිතකනිදස්සනං ලෝහිතකනිභාසං, සේය්‍යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්‍යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං ලෝහිතකං ලෝහිතකවණ්ණං ලෝහිතකනිදස්සනං ලෝහිතකනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ලෝහිතකානි ලෝහිතකවණ්ණානි ලෝහිතකනිදස්සනානි ලෝහිතකනිභාසානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං සත්තමං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are red, with red color, red hue, and red tint. They’re like a scarlet mallow flower that’s red, with red color, red hue, and red tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, red, with red color, red hue, and red tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the seventh dimension of mastery.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ඕදාතානි ඕදාතවණ්ණානි ඕදාතනිදස්සනානි ඕදාතනිභාසානි. සේය්‍යථාපි නාම ඕසධිතාරකා ඕදාතා ඕදාතවණ්ණා ඕදාතනිදස්සනා ඕදාතනිභාසා, සේය්‍යථා වා පන තං වත්ථං බාරාණසේය්‍යකං උභතෝභාගවිමට්ඨං ඕදාතං ඕදාතවණ්ණං ඕදාතනිදස්සනං ඕදාතනිභාසං; ඒවමේව අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී ඒකෝ බහිද්ධා රූපානි පස්සති ඕදාතානි ඕදාතවණ්ණානි ඕදාතනිදස්සනානි ඕදාතනිභාසානි, ‘තානි අභිභුය්‍ය ජානාමි පස්සාමී(අ)ති ඒවංසඤ්ඤී හෝති. ඉදං අට්ඨමං අභිභායතනං.

    Not perceiving form internally, someone sees visions externally that are white, with white color, white hue, and white tint. They’re like the morning star that’s white, with white color, white hue, and white tint. Or a cloth from Varanasi that’s smoothed on both sides, white, with white color, white hue, and white tint. Mastering them, they perceive: ‘I know and see.’ This is the eighth dimension of mastery.

    අට්ඨ විමෝක්ඛා. රූපී රූපානි පස්සති. අයං පඨමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Eight liberations: Having physical form, they see visions. This is the first liberation.

    අජ්ඣත්තං අරූපසඤ්ඤී බහිද්ධා රූපානි පස්සති. අයං දුතියෝ විමෝක්ඛෝ.

    Not perceiving physical form internally, they see visions externally. This is the second liberation.

    සුභන්තේව අධිමුත්තෝ හෝති. අයං තතියෝ විමෝක්ඛෝ.

    They’re focused only on beauty. This is the third liberation.

    සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං චතුත්ථෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite space. This is the fourth liberation.

    සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං පඤ්චමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. This is the fifth liberation.

    සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං ඡට්ඨෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. This is the sixth liberation.

    සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං සත්තමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. This is the seventh liberation.

    සබ්බසෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයං අට්ඨමෝ විමෝක්ඛෝ.

    Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling. This is the eighth liberation.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන අට්ඨ ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by eight that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    9. නවක

    9. Nines

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන නව ධම්මා සම්මදක්ඛාතා; තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ නව?

    There are teachings grouped by nine that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by nine?

    නව ආඝාතවත්ථූනි. ‘අනත්ථං මේ අචරී(අ)ති ආඝාතං බන්ධති; ‘අනත්ථං මේ චරතී(අ)ති ආඝාතං බන්ධති; ‘අනත්ථං මේ චරිස්සතී(අ)ති ආඝාතං බන්ධති; ‘පියස්ස මේ මනාපස්ස අනත්ථං අචරී(අ)ති ආඝාතං බන්ධති …පේ… අනත්ථං චරතීති ආඝාතං බන්ධති …පේ… අනත්ථං චරිස්සතීති ආඝාතං බන්ධති; ‘අප්පියස්ස මේ අමනාපස්ස අත්ථං අචරී(අ)ති ආඝාතං බන්ධති …පේ… අත්ථං චරතීති ආඝාතං බන්ධති …පේ… අත්ථං චරිස්සතීති ආඝාතං බන්ධති.

    Nine grounds for resentment: Thinking: ‘They did wrong to me,’ you harbor resentment. Thinking: ‘They are doing wrong to me’ … ‘They will do wrong to me’ … ‘They did wrong by someone I love’ … ‘They are doing wrong by someone I love’ … ‘They will do wrong by someone I love’ … ‘They helped someone I dislike’ … ‘They are helping someone I dislike’ … Thinking: ‘They will help someone I dislike,’ you harbor resentment.

    නව ආඝාතපටිවිනයා. ‘අනත්ථං මේ අචරි, තං කුතේත්ථ ලබ්භා(අ)ති ආඝාතං පටිවිනේති; ‘අනත්ථං මේ චරති, තං කුතේත්ථ ලබ්භා(අ)ති ආඝාතං පටිවිනේති; ‘අනත්ථං මේ චරිස්සති, තං කුතේත්ථ ලබ්භා(අ)ති ආඝාතං පටිවිනේති; ‘පියස්ස මේ මනාපස්ස අනත්ථං අචරි …පේ… අනත්ථං චරති …පේ… අනත්ථං චරිස්සති, තං කුතේත්ථ ලබ්භා(අ)ති ආඝාතං පටිවිනේති; ‘අප්පියස්ස මේ අමනාපස්ස අත්ථං අචරි …පේ… අත්ථං චරති …පේ… අත්ථං චරිස්සති, තං කුතේත්ථ ලබ්භා(අ)ති ආඝාතං පටිවිනේති.

    Nine methods to get rid of resentment: Thinking: ‘They did wrong to me, but what can I possibly do?’ you get rid of resentment. Thinking: ‘They are doing wrong to me …’ … ‘They will do wrong to me …’ … ‘They did wrong by someone I love …’ … ‘They are doing wrong by someone I love …’ … ‘They will do wrong by someone I love …’ … ‘They helped someone I dislike …’ … ‘They are helping someone I dislike …’ … Thinking: ‘They will help someone I dislike, but what can I possibly do?’ you get rid of resentment.

    නව සත්තාවාසා. සන්තාවුසෝ, සත්තා නානත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි මනුස්සා ඒකච්චේ ච දේවා ඒකච්චේ ච විනිපාතිකා. අයං පඨමෝ සත්තාවාසෝ.

    Nine abodes of sentient beings: There are sentient beings that are diverse in body and diverse in perception, such as human beings, some gods, and some beings in the underworld. This is the first abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා නානත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා බ්‍රහ්මකායිකා පඨමාභිනිබ්බත්තා. අයං දුතියෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that are diverse in body and unified in perception, such as the gods reborn in Brahmā’s Host through the first jhāna. This is the second abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා ඒකත්තකායා නානත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා ආභස්සරා. අයං තතියෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that are unified in body and diverse in perception, such as the gods of streaming radiance. This is the third abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා ඒකත්තකායා ඒකත්තසඤ්ඤිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා සුභකිණ්හා. අයං චතුත්ථෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that are unified in body and unified in perception, such as the gods replete with glory. This is the fourth abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා අසඤ්ඤිනෝ අප්පටිසංවේදිනෝ, සේය්‍යථාපි දේවා අසඤ්ඤසත්තා. අයං පඤ්චමෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that are non-percipient and do not experience anything, such as the gods who are non-percipient beings. This is the fifth abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා පටිඝසඤ්ඤානං අත්ථඞ්ගමා නානත්තසඤ්ඤානං අමනසිකාරා ‘අනන්තෝ ආකාසෝ(අ)ති ආකාසානඤ්චායතනූපගා. අයං ඡට්ඨෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that have gone totally beyond perceptions of form. With the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite space. This is the sixth abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනූපගා. අයං සත්තමෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite space. Aware that ‘consciousness is infinite’, they have been reborn in the dimension of infinite consciousness. This is the seventh abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනූපගා. අයං අට්ඨමෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of infinite consciousness. Aware that ‘there is nothing at all’, they have been reborn in the dimension of nothingness. This is the eighth abode of sentient beings.

    සන්තාවුසෝ, සත්තා සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනූපගා. අයං නවමෝ සත්තාවාසෝ.

    There are sentient beings that have gone totally beyond the dimension of nothingness. They have been reborn in the dimension of neither perception nor non-perception. This is the ninth abode of sentient beings.

    නව අක්ඛණා අසමයා බ්‍රහ්මචරියවාසාය. ඉධාවුසෝ, තථාගතෝ ච ලෝකේ උප්පන්නෝ හෝති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ, ධම්මෝ ච දේසියති ඕපසමිකෝ පරිනිබ්බානිකෝ සම්බෝධගාමී සුගතප්පවේදිතෝ. අයඤ්ච පුග්ගලෝ නිරයං උපපන්නෝ හෝති. අයං පඨමෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Nine lost opportunities for spiritual practice: Firstly, a Realized One has arisen in the world. He teaches the Dhamma leading to peace, Nibbana, awakening, as proclaimed by the Holy One. But a person has been reborn in hell. This is the first lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, තථාගතෝ ච ලෝකේ උප්පන්නෝ හෝති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ, ධම්මෝ ච දේසියති ඕපසමිකෝ පරිනිබ්බානිකෝ සම්බෝධගාමී සුගතප්පවේදිතෝ. අයඤ්ච පුග්ගලෝ තිරච්ඡානයෝනිං උපපන්නෝ හෝති. අයං දුතියෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But a person has been reborn in the animal realm. This is the second lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… පේත්තිවිසයං උපපන්නෝ හෝති. අයං තතියෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But a person has been reborn in the ghost realm. This is the third lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… අසුරකායං උපපන්නෝ හෝති. අයං චතුත්ථෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But a person has been reborn among the demons. This is the fourth lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… අඤ්ඤතරං දීඝායුකං දේවනිකායං උපපන්නෝ හෝති. අයං පඤ්චමෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But a person has been reborn in one of the long-lived orders of gods. This is the fifth lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… පච්චන්තිමේසු ජනපදේසු පච්චාජාතෝ හෝති මිලක්ඛේසු අවිඤ්ඤාතාරේසු, යත්ථ නත්ථි ගති භික්ඛූනං භික්ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං. අයං ඡට්ඨෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But a person has been reborn in the borderlands, among strange barbarian tribes, where monks, nuns, laymen, and laywomen do not go. This is the sixth lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… මජ්ඣිමේසු ජනපදේසු පච්චාජාතෝ හෝති. සෝ ච හෝති මිච්ඡාදිට්ඨිකෝ විපරීතදස්සනෝ: ‘නත්ථි දින්නං, නත්ථි යිට්ඨං, නත්ථි හුතං, නත්ථි සුකතදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ, නත්ථි අයං ලෝකෝ, නත්ථි පරෝ ලෝකෝ, නත්ථි මාතා, නත්ථි පිතා, නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා, නත්ථි ලෝකේ සමණබ්‍රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යේ ඉමඤ්ච ලෝකං පරඤ්ච ලෝකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේන්තී(අ)ති. අයං සත්තමෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. And a person is reborn in a central country. But they have wrong view and distorted perspective: ‘There’s no meaning in giving, sacrifice, or offerings. There’s no fruit or result of good and bad deeds. There’s no afterlife. There’s no such thing as mother and father, or beings that are reborn spontaneously. And there’s no ascetic or brahmin who is well attained and practiced, and who describes the afterlife after realizing it with their own insight.’ This is the seventh lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං …පේ… මජ්ඣිමේසු ජනපදේසු පච්චාජාතෝ හෝති. සෝ ච හෝති දුප්පඤ්ඤෝ ජළෝ ඒළමූගෝ, නප්පටිබලෝ සුභාසිතදුබ්භාසිතානමත්ථමඤ්ඤාතුං. අයං අට්ඨමෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. And a person is reborn in a central country. But they’re witless, dull, stupid, and unable to distinguish what is well said from what is poorly said. This is the eighth lost opportunity for spiritual practice.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, තථාගතෝ ච ලෝකේ න උප්පන්නෝ හෝති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ, ධම්මෝ ච න දේසියති ඕපසමිකෝ පරිනිබ්බානිකෝ සම්බෝධගාමී සුගතප්පවේදිතෝ. අයඤ්ච පුග්ගලෝ මජ්ඣිමේසු ජනපදේසු පච්චාජාතෝ හෝති, සෝ ච හෝති පඤ්ඤවා අජළෝ අනේළමූගෝ, පටිබලෝ සුභාසිතදුබ්භාසිතානමත්ථමඤ්ඤාතුං. අයං නවමෝ අක්ඛණෝ අසමයෝ බ්‍රහ්මචරියවාසාය.

    Furthermore, a Realized One has arisen in the world. But he doesn’t teach the Dhamma leading to peace, Nibbana, awakening, as proclaimed by the Holy One. And a person is reborn in a central country. And they’re wise, bright, clever, and able to distinguish what is well said from what is poorly said. This is the ninth lost opportunity for spiritual practice.

    නව අනුපුබ්බවිහාරා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. විතක්කවිචාරානං වූපසමා …පේ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. පීතියා ච විරාගා …පේ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සුඛස්ස ච පහානා …පේ… චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ රූපසඤ්ඤානං සමතික්කමා …පේ… ආකාසානඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ ආකාසානඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘අනන්තං විඤ්ඤාණන්(අ)ති විඤ්ඤාණඤ්චායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමතික්කම්ම ‘නත්ථි කිඤ්චී(අ)ති ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං උපසම්පජ්ජ විහරති. සබ්බසෝ නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමතික්කම්ම සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං උපසම්පජ්ජ විහරති.

    Nine progressive meditations: A bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. As the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. And with the fading away of rapture, they enter and remain in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ Giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. Going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite space. Going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, they enter and remain in the dimension of infinite consciousness. Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling.

    නව අනුපුබ්බනිරෝධා. පඨමං ඣානං සමාපන්නස්ස කාමසඤ්ඤා නිරුද්ධා හෝති. දුතියං ඣානං සමාපන්නස්ස විතක්කවිචාරා නිරුද්ධා හෝන්ති. තතියං ඣානං සමාපන්නස්ස පීති නිරුද්ධා හෝති. චතුත්ථං ඣානං සමාපන්නස්ස අස්සාසපස්සාස්සා නිරුද්ධා හෝන්ති. ආකාසානඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස රූපසඤ්ඤා නිරුද්ධා හෝති. විඤ්ඤාණඤ්චායතනං සමාපන්නස්ස ආකාසානඤ්චායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හෝති. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස විඤ්ඤාණඤ්චායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හෝති. නේවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනං සමාපන්නස්ස ආකිඤ්චඤ්ඤායතනසඤ්ඤා නිරුද්ධා හෝති. සඤ්ඤාවේදයිතනිරෝධං සමාපන්නස්ස සඤ්ඤා ච වේදනා ච නිරුද්ධා හෝන්ති.

    Nine progressive cessations: For someone who has attained the first jhāna, sensual perceptions have ceased. For someone who has attained the second jhāna, the placing of the mind and keeping it connected have ceased. For someone who has attained the third jhāna, rapture has ceased. For someone who has attained the fourth jhāna, breathing has ceased. For someone who has attained the dimension of infinite space, the perception of form has ceased. For someone who has attained the dimension of infinite consciousness, the perception of the dimension of infinite space has ceased. For someone who has attained the dimension of nothingness, the perception of the dimension of infinite consciousness has ceased. For someone who has attained the dimension of neither perception nor non-perception, the perception of the dimension of nothingness has ceased. For someone who has attained the cessation of perception and feeling, perception and feeling have ceased.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන නව ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං.

    These are the teachings grouped by nine that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert.

    10. දසක

    10. Tens

    අත්ථි ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දස ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං …පේ… අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානං. කතමේ දස?

    There are teachings grouped by ten that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert. What are the teachings grouped by ten?

    දස නාථකරණා ධම්මා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සීලවා හෝති. පාතිමෝක්ඛසංවරසංවුතෝ විහරති ආචාරගෝචරසම්පන්නෝ, අණුමත්තේසු වජ්ජේසු භයදස්සාවී සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදේසු. යංපාවුසෝ, භික්ඛු සීලවා හෝති, පාතිමෝක්ඛසංවරසංවුතෝ විහරති, ආචාරගෝචරසම්පන්නෝ, අණුමත්තේසු වජ්ජේසු භයදස්සාවී සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදේසු. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Ten qualities that serve as protector: Firstly, a bhikkhu is ethical, restrained in the monastic code, conducting themselves well and seeking alms in suitable places. Seeing danger in the slightest fault, they keep the rules they’ve undertaken. This is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු බහුස්සුතෝ හෝති සුතධරෝ සුතසන්නිචයෝ. යේ තේ ධම්මා ආදිකල්‍යාණා මජ්ඣේකල්‍යාණා පරියෝසානකල්‍යාණා සාත්ථා සබ්‍යඤ්ජනා කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං අභිවදන්ති, තථාරූපාස්ස ධම්මා බහුස්සුතා හෝන්ති ධාතා වචසා පරිචිතා මනසානුපේක්ඛිතා දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා. යංපාවුසෝ, භික්ඛු බහුස්සුතෝ හෝති …පේ… දිට්ඨියා සුප්පටිවිද්ධා. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is very learned, remembering and keeping what they’ve learned. These teachings are good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased, describing a spiritual practice that’s entirely full and pure. They are very learned in such teachings, remembering them, reinforcing them by recitation, mentally scrutinizing them, and comprehending them theoretically. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු කල්‍යාණමිත්තෝ හෝති කල්‍යාණසහායෝ කල්‍යාණසම්පවඞ්කෝ. යංපාවුසෝ, භික්ඛු කල්‍යාණමිත්තෝ හෝති කල්‍යාණසහායෝ කල්‍යාණසම්පවඞ්කෝ. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu has good friends, companions, and associates. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු සුවචෝ හෝති සෝවචස්සකරණේහි ධම්මේහි සමන්නාගතෝ ඛමෝ පදක්ඛිණග්ගාහී අනුසාසනිං. යංපාවුසෝ, භික්ඛු සුවචෝ හෝති …පේ… පදක්ඛිණග්ගාහී අනුසාසනිං. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is easy to admonish, having qualities that make them easy to admonish. They’re patient, and take instruction respectfully. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු යානි තානි සබ්‍රහ්මචාරීනං උච්චාවචානි කිඞ්කරණීයානි, තත්ථ දක්ඛෝ හෝති අනලසෝ තත්‍රුපායාය වීමංසාය සමන්නාගතෝ, අලං කාතුං අලං සංවිධාතුං. යංපාවුසෝ, භික්ඛු යානි තානි සබ්‍රහ්මචාරීනං …පේ… අලං සංවිධාතුං. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is deft and tireless in a diverse spectrum of duties for their spiritual companions, understanding how to go about things in order to complete and organize the work. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ධම්මකාමෝ හෝති පියසමුදාහාරෝ, අභිධම්මේ අභිවිනයේ උළාරපාමෝජ්ජෝ. යංපාවුසෝ, භික්ඛු ධම්මකාමෝ හෝති …පේ… උළාරපාමෝජ්ජෝ. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu loves the teachings and is a delight to converse with, being full of joy in the teaching and training. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති ඉතරීතරේහි චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරේහි. යංපාවුසෝ, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති …පේ… පරික්ඛාරේහි. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is content with any kind of robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු ආරද්ධවීරියෝ විහරති අකුසලානං ධම්මානං පහානාය කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදාය, ථාමවා දළ්හපරක්කමෝ අනික්ඛිත්තධුරෝ කුසලේසු ධම්මේසු. යංපාවුසෝ, භික්ඛු ආරද්ධවීරියෝ විහරති …පේ… අනික්ඛිත්තධුරෝ කුසලේසු ධම්මේසු. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu lives with energy roused up for giving up unskillful qualities and embracing skillful qualities. They are strong, staunchly vigorous, not slacking off when it comes to developing skillful qualities. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු සතිමා හෝති පරමේන සතිනේපක්කේන සමන්නාගතෝ චිරකතම්පි චිරභාසිතම්පි සරිතා අනුස්සරිතා. යංපාවුසෝ, භික්ඛු සතිමා හෝති …පේ… සරිතා අනුස්සරිතා. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is mindful. They have utmost mindfulness and alertness, and can remember and recall what was said and done long ago. This too is a quality that serves as protector.

    පුන චපරං, ආවුසෝ, භික්ඛු පඤ්ඤවා හෝති, උදයත්ථගාමිනියා පඤ්ඤාය සමන්නාගතෝ අරියාය නිබ්බේධිකාය සම්මාදුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. යංපාවුසෝ, භික්ඛු පඤ්ඤවා හෝති …පේ… සම්මාදුක්ඛක්ඛයගාමිනියා. අයම්පි ධම්මෝ නාථකරණෝ.

    Furthermore, a bhikkhu is wise. They have the wisdom of arising and passing away which is noble, penetrative, and leads to the complete ending of suffering. This too is a quality that serves as protector.

    දස කසිණායතනානි. පථවීකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති, උද්ධං අධෝ තිරියං අද්වයං අප්පමාණං. ආපෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති …පේ… තේජෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … වායෝකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … නීලකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … පීතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ලෝහිතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ඕදාතකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … ආකාසකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති … විඤ්ඤාණකසිණමේකෝ සඤ්ජානාති, උද්ධං අධෝ තිරියං අද්වයං අප්පමාණං.

    Ten universal dimensions of meditation: Someone perceives the meditation on universal earth above, below, across, undivided and limitless. They perceive the meditation on universal water … the meditation on universal fire … the meditation on universal air … the meditation on universal blue … the meditation on universal yellow … the meditation on universal red … the meditation on universal white … the meditation on universal space … They perceive the meditation on universal consciousness above, below, across, undivided and limitless.

    දස අකුසලකම්මපථා—පාණාතිපාතෝ, අදින්නාදානං, කාමේසුමිච්ඡාචාරෝ, මුසාවාදෝ, පිසුණා වාචා, ඵරුසා වාචා, සම්ඵප්පලාපෝ, අභිජ්ඣා, බ්‍යාපාදෝ, මිච්ඡාදිට්ඨි.

    Ten ways of doing unskillful deeds: killing living creatures, stealing, and sexual misconduct; speech that’s false, divisive, harsh, or nonsensical; covetousness, ill will, and wrong view.

    දස කුසලකම්මපථා—පාණාතිපාතා වේරමණී, අදින්නාදානා වේරමණී, කාමේසුමිච්ඡාචාරා වේරමණී, මුසාවාදා වේරමණී, පිසුණාය වාචාය වේරමණී, ඵරුසාය වාචාය වේරමණී, සම්ඵප්පලාපා වේරමණී, අනභිජ්ඣා, අබ්‍යාපාදෝ, සම්මාදිට්ඨි.

    Ten ways of doing skillful deeds: refraining from killing living creatures, stealing, and sexual misconduct; refraining from speech that’s false, divisive, harsh, or nonsensical; contentment, good will, and right view.

    දස අරියවාසා. ඉධාවුසෝ, භික්ඛු පඤ්චඞ්ගවිප්පහීනෝ හෝති, ඡළඞ්ගසමන්නාගතෝ, ඒකාරක්ඛෝ, චතුරාපස්සේනෝ, පණුන්නපච්චේකසච්චෝ, සමවයසට්ඨේසනෝ, අනාවිලසඞ්කප්පෝ, පස්සද්ධකායසඞ්ඛාරෝ, සුවිමුත්තචිත්තෝ, සුවිමුත්තපඤ්ඤෝ.

    Ten abodes of the noble ones: A bhikkhu has given up five factors, possesses six factors, has a single guard, has four supports, has eliminated idiosyncratic interpretations of the truth, has totally given up searching, has unsullied intentions, has stilled the physical process, and is well freed in mind and well freed by wisdom.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු පඤ්චඞ්ගවිප්පහීනෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ කාමච්ඡන්දෝ පහීනෝ හෝති, බ්‍යාපාදෝ පහීනෝ හෝති, ථිනමිද්ධං පහීනං හෝති, උද්ධච්චකුක්කුච්චං පහීනං හෝති, විචිකිච්ඡා පහීනා හෝති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු පඤ්චඞ්ගවිප්පහීනෝ හෝති.

    And how has a bhikkhu given up five factors? It’s when a bhikkhu has given up sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. That’s how a bhikkhu has given up five factors.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු ඡළඞ්ගසමන්නාගතෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා නේව සුමනෝ හෝති න දුම්මනෝ, උපේක්ඛකෝ විහරති සතෝ සම්පජානෝ. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය නේව සුමනෝ හෝති න දුම්මනෝ, උපේක්ඛකෝ විහරති සතෝ සම්පජානෝ. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඡළඞ්ගසමන්නාගතෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu possess six factors? A bhikkhu, seeing a sight with their eyes, is neither happy nor sad. They remain equanimous, mindful and aware. Hearing a sound with their ears … Smelling an odor with their nose … Tasting a flavor with their tongue … Feeling a touch with their body … Knowing a thought with their mind, they’re neither happy nor sad. They remain equanimous, mindful and aware. That’s how a bhikkhu possesses six factors.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු ඒකාරක්ඛෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සතාරක්ඛේන චේතසා සමන්නාගතෝ හෝති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු ඒකාරක්ඛෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu have a single guard? It’s when a bhikkhu’s heart is guarded by mindfulness. That’s how a bhikkhu has a single guard.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු චතුරාපස්සේනෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සඞ්ඛායේකං පටිසේවති, සඞ්ඛායේකං අධිවාසේති, සඞ්ඛායේකං පරිවජ්ජේති, සඞ්ඛායේකං විනෝදේති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු චතුරාපස්සේනෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu have four supports? After appraisal, a bhikkhu uses some things, endures some things, avoids some things, and gets rid of some things. That’s how a bhikkhu has four supports.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු පණුන්නපච්චේකසච්චෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ යානි තානි පුථුසමණබ්‍රාහ්මණානං පුථුපච්චේකසච්චානි, සබ්බානි තානි නුන්නානි හෝන්ති පණුන්නානි චත්තානි වන්තානි මුත්තානි පහීනානි පටිනිස්සට්ඨානි. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු පණුන්නපච්චේකසච්චෝ හෝති.

    And how has a bhikkhu eliminated idiosyncratic interpretations of the truth? Different ascetics and brahmins have different idiosyncratic interpretations of the truth. A bhikkhu has dispelled, eliminated, thrown out, rejected, let go of, given up, and relinquished all these. That’s how a bhikkhu has eliminated idiosyncratic interpretations of the truth.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු සමවයසට්ඨේසනෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ කාමේසනා පහීනා හෝති, භවේසනා පහීනා හෝති, බ්‍රහ්මචරියේසනා පටිප්පස්සද්ධා. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සමවයසට්ඨේසනෝ හෝති.

    And how has a bhikkhu totally given up searching? It’s when they’ve given up searching for sensual pleasures, for continued existence, and for a spiritual path. That’s how a bhikkhu has totally given up searching.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු අනාවිලසඞ්කප්පෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ කාමසඞ්කප්පෝ පහීනෝ හෝති, බ්‍යාපාදසඞ්කප්පෝ පහීනෝ හෝති, විහිංසාසඞ්කප්පෝ පහීනෝ හෝති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු අනාවිලසඞ්කප්පෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu have unsullied intentions? It’s when they’ve given up sensual, malicious, and cruel intentions. That’s how a bhikkhu has unsullied intentions.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු පස්සද්ධකායසඞ්ඛාරෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු පස්සද්ධකායසඞ්ඛාරෝ හෝති.

    And how has a bhikkhu stilled the physical process? It’s when, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. That’s how a bhikkhu has stilled the physical process.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු සුවිමුත්තචිත්තෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛුනෝ රාගා චිත්තං විමුත්තං හෝති, දෝසා චිත්තං විමුත්තං හෝති, මෝහා චිත්තං විමුත්තං හෝති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සුවිමුත්තචිත්තෝ හෝති.

    And how is a bhikkhu well freed in mind? It’s when a bhikkhu’s mind is freed from greed, hate, and delusion. That’s how a bhikkhu is well freed in mind.

    කථඤ්චාවුසෝ, භික්ඛු සුවිමුත්තපඤ්ඤෝ හෝති? ඉධාවුසෝ, භික්ඛු ‘රාගෝ මේ පහීනෝ උච්ඡින්නමූලෝ තාලාවත්ථුකතෝ අනභාවඞ්කතෝ ආයතිං අනුප්පාදධම්මෝ(අ)ති පජානාති. ‘දෝසෝ මේ පහීනෝ උච්ඡින්නමූලෝ තාලාවත්ථුකතෝ අනභාවඞ්කතෝ ආයතිං අනුප්පාදධම්මෝ(අ)ති පජානාති. ‘මෝහෝ මේ පහීනෝ උච්ඡින්නමූලෝ තාලාවත්ථුකතෝ අනභාවඞ්කතෝ ආයතිං අනුප්පාදධම්මෝ(අ)ති පජානාති. ඒවං ඛෝ, ආවුසෝ, භික්ඛු සුවිමුත්තපඤ්ඤෝ හෝති.

    And how is a bhikkhu well freed by wisdom? It’s when a bhikkhu understands: ‘I’ve given up greed, hate, and delusion, cut them off at the root, made them like a palm stump, obliterated them, so they’re unable to arise in the future.’ That’s how a bhikkhu’s mind is well freed by wisdom.

    දස අසේක්ඛා ධම්මා—අසේක්ඛා සම්මාදිට්ඨි, අසේක්ඛෝ සම්මාසඞ්කප්පෝ, අසේක්ඛා සම්මාවාචා, අසේක්ඛෝ සම්මාකම්මන්තෝ, අසේක්ඛෝ සම්මාආජීවෝ, අසේක්ඛෝ සම්මාවායාමෝ, අසේක්ඛා සම්මාසති, අසේක්ඛෝ සම්මාසමාධි, අසේක්ඛං සම්මාඤාණං, අසේක්ඛා සම්මාවිමුත්ති.

    Ten qualities of an adept: an adept’s right view, right thought, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right immersion, right knowledge, and right freedom.

    ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ, තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දස ධම්මා සම්මදක්ඛාතා. තත්ථ සබ්බේහේව සඞ්ගායිතබ්බං න විවදිතබ්බං, යථයිදං බ්‍රහ්මචරියං අද්ධනියං අස්ස චිරට්ඨිතිකං, තදස්ස බහුජනහිතාය බහුජනසුඛාය ලෝකානුකම්පාය අත්ථාය හිතාය සුඛාය දේවමනුස්සානන්”ති.

    Friends, these are the teachings grouped by ten that have been rightly explained by the Buddha. You should all recite these in concert, without disputing, so that this spiritual path may last for a long time. That would be for the welfare and happiness of the people, out of compassion for the world, for the benefit, welfare, and happiness of gods and humans.”

    අථ ඛෝ භගවා උට්ඨහිත්වා ආයස්මන්තං සාරිපුත්තං ආමන්තේසි: “සාධු සාධු, සාරිපුත්ත, සාධු ඛෝ ත්වං, සාරිපුත්ත, භික්ඛූනං සඞ්ගීතිපරියායං අභාසී”ති.

    Then the Buddha got up and said to Venerable Sāriputta, “Good, good, Sāriputta! It’s good that you’ve taught this exposition of the reciting in concert.”

    ඉදමවෝචායස්මා සාරිපුත්තෝ, සමනුඤ්ඤෝ සත්ථා අහෝසි. අත්තමනා තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ සාරිපුත්තස්ස භාසිතං අභිනන්දුන්ති.

    That is what Venerable Sāriputta said, and the teacher approved. Satisfied, the bhikkhus approved what Sāriputta said.

    සඞ්ගීතිසුත්තං නිට්ඨිතං දසමං.





    The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact