Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၁၀. သင္ဂီတိသုတ္တံ
10. Saṅgītisuttaṃ
၂၉၆. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ မလ္လေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန ပာဝာ နာမ မလ္လာနံ နဂရံ တဒဝသရိ။ တတ္ရ သုဒံ ဘဂဝာ ပာဝာယံ ဝိဟရတိ စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ အမ္ဗဝနေ။
296. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena pāvā nāma mallānaṃ nagaraṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane.
ဥဗ္ဘတကနဝသန္ဓာဂာရံ
Ubbhatakanavasandhāgāraṃ
၂၉၇. တေန ခော ပန သမယေန ပာဝေယ္ယကာနံ မလ္လာနံ ဥဗ္ဘတကံ နာမ နဝံ သန္ဓာဂာရံ 1 အစိရကာရိတံ ဟောတိ အနဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ 2 သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ကေနစိ ဝာ မနုသ္သဘူတေန။ အသ္သောသုံ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ မလ္လေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ပာဝံ အနုပ္ပတ္တော ပာဝာယံ ဝိဟရတိ စုန္ဒသ္သ ကမ္မာရပုတ္တသ္သ အမ္ဗဝနေ’’တိ။ အထ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ပာဝေယ္ယကာနံ မလ္လာနံ ဥဗ္ဘတကံ နာမ နဝံ သန္ဓာဂာရံ အစိရကာရိတံ ဟောတိ အနဇ္ဈာဝုဋ္ဌံ သမဏေန ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏေန ဝာ ကေနစိ ဝာ မနုသ္သဘူတေန။ တဉ္စ ခော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပဌမံ ပရိဘုဉ္ဇတု, ဘဂဝတာ ပဌမံ ပရိဘုတ္တံ ပစ္ဆာ ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ပရိဘုဉ္ဇိသ္သန္တိ။ တဒသ္သ ပာဝေယ္ယကာနံ မလ္လာနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ခော ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။
297. Tena kho pana samayena pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃ 3 acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ 4 samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Assosuṃ kho pāveyyakā mallā – ‘‘bhagavā kira mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi pāvaṃ anuppatto pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane’’ti. Atha kho pāveyyakā mallā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Tañca kho, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu, bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā pāveyyakā mallā paribhuñjissanti. Tadassa pāveyyakānaṃ mallānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Adhivāsesi kho bhagavā tuṇhībhāvena.
၂၉၈. အထ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန သန္ဓာဂာရံ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သဗ္ဗသန္ထရိံ 5 သန္ဓာဂာရံ သန္ထရိတ္ဝာ ဘဂဝတော အာသနာနိ ပညာပေတ္ဝာ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌပေတ္ဝာ တေလပဒီပံ အာရောပေတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော တေ ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သဗ္ဗသန္ထရိသန္ထတံ 6, ဘန္တေ, သန္ဓာဂာရံ, ဘဂဝတော အာသနာနိ ပညတ္တာနိ, ဥဒကမဏိကော ပတိဋ္ဌာပိတော, တေလပဒီပော အာရောပိတော။ ယသ္သဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကာလံ မညတီ’’တိ။
298. Atha kho pāveyyakā mallā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ 7 sandhāgāraṃ santharitvā bhagavato āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhapetvā telapadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasantharisanthataṃ 8, bhante, sandhāgāraṃ, bhagavato āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telapadīpo āropito. Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
၂၉၉. အထ ခော ဘဂဝာ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန ယေန သန္ဓာဂာရံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ သန္ဓာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ မဇ္ဈိမံ ထမ္ဘံ နိသ္သာယ ပုရတ္ထာဘိမုခော နိသီဒိ။ ဘိက္ခုသင္ဃောပိ ခော ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ သန္ဓာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ပစ္ဆိမံ ဘိတ္တိံ နိသ္သာယ ပုရတ္ထာဘိမုခော နိသီဒိ ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတ္ဝာ။ ပာဝေယ္ယကာပိ ခော မလ္လာ ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ သန္ဓာဂာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ပုရတ္ထိမံ ဘိတ္တိံ နိသ္သာယ ပစ္ဆိမာဘိမုခာ နိသီဒိံသု ဘဂဝန္တံယေဝ ပုရက္ခတ္ဝာ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပာဝေယ္ယကေ မလ္လေ ဗဟုဒေဝ ရတ္တိံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေတ္ဝာ သမာဒပေတ္ဝာ သမုတ္တေဇေတ္ဝာ သမ္ပဟံသေတ္ဝာ ဥယ္ယောဇေသိ – ‘‘အဘိက္ကန္တာ ခော, ဝာသေဋ္ဌာ, ရတ္တိ။ ယသ္သဒာနိ တုမ္ဟေ ကာလံ မညထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော ပာဝေယ္ယကာ မလ္လာ ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကမိံသု။
299. Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Pāveyyakāpi kho mallā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Atha kho bhagavā pāveyyake malle bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi – ‘‘abhikkantā kho, vāseṭṭhā, ratti. Yassadāni tumhe kālaṃ maññathā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho pāveyyakā mallā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
၃၀၀. အထ ခော ဘဂဝာ အစိရပက္ကန္တေသု ပာဝေယ္ယကေသု မလ္လေသု တုဏ္ဟီဘူတံ တုဏ္ဟီဘူတံ ဘိက္ခုသံဃံ အနုဝိလောကေတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဝိဂတထိနမိဒ္ဓော 9 ခော, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခုသင္ဃော။ ပဋိဘာတု တံ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခူနံ ဓမ္မီကထာ။ ပိဋ္ဌိ မေ အာဂိလာယတိ။ တမဟံ အာယမိသ္သာမီ’’တိ 10။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ စတုဂ္ဂုဏံ သင္ဃာဋိံ ပညပေတ္ဝာ ဒက္ခိဏေန ပသ္သေန သီဟသေယ္ယံ ကပ္ပေသိ ပာဒေ ပာဒံ အစ္စာဓာယ, သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိ ကရိတ္ဝာ။
300. Atha kho bhagavā acirapakkantesu pāveyyakesu mallesu tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṃghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘‘vigatathinamiddho 11 kho, sāriputta, bhikkhusaṅgho. Paṭibhātu taṃ, sāriputta, bhikkhūnaṃ dhammīkathā. Piṭṭhi me āgilāyati. Tamahaṃ āyamissāmī’’ti 12. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā sāriputto bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
ဘိန္နနိဂဏ္ဌဝတ္ထု
Bhinnanigaṇṭhavatthu
၃၀၁. တေန ခော ပန သမယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ပာဝာယံ အဓုနာကာလင္ကတော ဟောတိ။ တသ္သ ကာလင္ကိရိယာယ ဘိန္နာ နိဂဏ္ဌာ ဒ္ဝေဓိကဇာတာ 13 ဘဏ္ဍနဇာတာ ကလဟဇာတာ ဝိဝာဒာပန္နာ အညမညံ မုခသတ္တီဟိ ဝိတုဒန္တာ ဝိဟရန္တိ 14 – ‘‘န တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာသိ, အဟံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနာမိ, ကိံ တ္ဝံ ဣမံ ဓမ္မဝိနယံ အာဇာနိသ္သသိ! မိစ္ဆာပဋိပန္နော တ္ဝမသိ, အဟမသ္မိ သမ္မာပဋိပန္နော။ သဟိတံ မေ, အသဟိတံ တေ။ ပုရေဝစနီယံ ပစ္ဆာ အဝစ, ပစ္ဆာဝစနီယံ ပုရေ အဝစ။ အဓိစိဏ္ဏံ တေ ဝိပရာဝတ္တံ, အာရောပိတော တေ ဝာဒော, နိဂ္ဂဟိတော တ္ဝမသိ, စရ ဝာဒပ္ပမောက္ခာယ, နိဗ္ဗေဌေဟိ ဝာ သစေ ပဟောသီ’’တိ။ ဝဓောယေဝ ခော မညေ နိဂဏ္ဌေသု နာဋပုတ္တိယေသု ဝတ္တတိ။ ယေပိ 15 နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ သာဝကာ ဂိဟီ ဩဒာတဝသနာ , တေပိ နိဂဏ္ဌေသု နာဋပုတ္တိယေသု နိဗ္ဗိန္နရူပာ ဝိရတ္တရူပာ ပဋိဝာနရူပာ, ယထာ တံ ဒုရက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒုပ္ပဝေဒိတေ အနိယ္ယာနိကေ အနုပသမသံဝတ္တနိကေ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ ဘိန္နထူပေ အပ္ပဋိသရဏေ။
301. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato hoti. Tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā 16 bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti 17 – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi! Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca. Adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Vadhoyeva kho maññe nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu vattati. Yepi 18 nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā gihī odātavasanā , tepi nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā, yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe.
၃၀၂. အထ ခော အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘နိဂဏ္ဌော, အာဝုသော, နာဋပုတ္တော ပာဝာယံ အဓုနာကာလင္ကတော, တသ္သ ကာလင္ကိရိယာယ ဘိန္နာ နိဂဏ္ဌာ ဒ္ဝေဓိကဇာတာ။ပေ.။ ဘိန္နထူပေ အပ္ပဋိသရဏေ’’။ ‘‘ဧဝဉ္ဟေတံ, အာဝုသော, ဟောတိ ဒုရက္ခာတေ ဓမ္မဝိနယေ ဒုပ္ပဝေဒိတေ အနိယ္ယာနိကေ အနုပသမသံဝတ္တနိကေ အသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတေ။ အယံ ခော ပနာဝုသော အမ္ဟာကံ 19 ဘဂဝတာ 20 ဓမ္မော သ္ဝာက္ခာတော သုပ္ပဝေဒိတော နိယ္ယာနိကော ဥပသမသံဝတ္တနိကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတော။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
302. Atha kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi – ‘‘nigaṇṭho, āvuso, nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato, tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā…pe… bhinnathūpe appaṭisaraṇe’’. ‘‘Evañhetaṃ, āvuso, hoti durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite. Ayaṃ kho panāvuso amhākaṃ 21 bhagavatā 22 dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
‘‘ကတမော စာဝုသော, အမ္ဟာကံ ဘဂဝတာ 23 ဓမ္မော သ္ဝာက္ခာတော သုပ္ပဝေဒိတော နိယ္ယာနိကော ဥပသမသံဝတ္တနိကော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓပ္ပဝေဒိတော; ယတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ?
‘‘Katamo cāvuso, amhākaṃ bhagavatā 24 dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito; yattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ?
ဧကကံ
Ekakaṃ
၃၀၃. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကော ဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ , တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမော ဧကော ဓမ္မော? သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ။ သဗ္ဗေ သတ္တာ သင္ခာရဋ္ဌိတိကာ။ အယံ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဧကော ဓမ္မော သမ္မဒက္ခာတော။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ , ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
303. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ , tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katamo eko dhammo? Sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Sabbe sattā saṅkhāraṭṭhitikā. Ayaṃ kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ , yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ဒုကံ
Dukaṃ
၃၀၄. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒ္ဝေ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ ဒ္ဝေ 25?
304. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame dve 26?
‘‘နာမဉ္စ ရူပဉ္စ။
‘‘Nāmañca rūpañca.
‘‘အဝိဇ္ဇာ စ ဘဝတဏ္ဟာ စ။
‘‘Avijjā ca bhavataṇhā ca.
‘‘ဘဝဒိဋ္ဌိ စ ဝိဘဝဒိဋ္ဌိ စ။
‘‘Bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi ca.
‘‘ဟိရီ စ ဩတ္တပ္ပဉ္စ။
‘‘Hirī ca ottappañca.
‘‘ဒောဝစသ္သတာ စ ပာပမိတ္တတာ စ။
‘‘Dovacassatā ca pāpamittatā ca.
‘‘သောဝစသ္သတာ စ ကလ္ယာဏမိတ္တတာ စ။
‘‘Sovacassatā ca kalyāṇamittatā ca.
‘‘အာပတ္တိကုသလတာ စ အာပတ္တိဝုဋ္ဌာနကုသလတာ စ။
‘‘Āpattikusalatā ca āpattivuṭṭhānakusalatā ca.
‘‘သမာပတ္တိကုသလတာ စ သမာပတ္တိဝုဋ္ဌာနကုသလတာ စ။
‘‘Samāpattikusalatā ca samāpattivuṭṭhānakusalatā ca.
‘‘ဓာတုကုသလတာ စ မနသိကာရကုသလတာ စ။
‘‘Dhātukusalatā ca manasikārakusalatā ca.
‘‘အာယတနကုသလတာ စ ပဋိစ္စသမုပ္ပာဒကုသလတာ စ။
‘‘Āyatanakusalatā ca paṭiccasamuppādakusalatā ca.
‘‘ဌာနကုသလတာ စ အဋ္ဌာနကုသလတာ စ။
‘‘Ṭhānakusalatā ca aṭṭhānakusalatā ca.
‘‘အဇ္ဇဝဉ္စ လဇ္ဇဝဉ္စ။
‘‘Ajjavañca lajjavañca.
‘‘ခန္တိ စ သောရစ္စဉ္စ။
‘‘Khanti ca soraccañca.
‘‘သာခလ္ယဉ္စ ပဋိသန္ထာရော စ။
‘‘Sākhalyañca paṭisanthāro ca.
‘‘အဝိဟိံသာ စ သောစေယ္ယဉ္စ။
‘‘Avihiṃsā ca soceyyañca.
‘‘မုဋ္ဌသ္သစ္စဉ္စ အသမ္ပဇညဉ္စ။
‘‘Muṭṭhassaccañca asampajaññañca.
‘‘သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ ။
‘‘Sati ca sampajaññañca .
‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒ္ဝာရတာ စ ဘောဇနေ အမတ္တညုတာ စ။
‘‘Indriyesu aguttadvāratā ca bhojane amattaññutā ca.
‘‘ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာ စ ဘောဇနေ မတ္တညုတာ စ။
‘‘Indriyesu guttadvāratā ca bhojane mattaññutā ca.
‘‘သတိဗလဉ္စ သမာဓိဗလဉ္စ။
‘‘Satibalañca samādhibalañca.
‘‘သမထော စ ဝိပသ္သနာ စ။
‘‘Samatho ca vipassanā ca.
‘‘သမထနိမိတ္တဉ္စ ပဂ္ဂဟနိမိတ္တဉ္စ။
‘‘Samathanimittañca paggahanimittañca.
‘‘ပဂ္ဂဟော စ အဝိက္ခေပော စ။
‘‘Paggaho ca avikkhepo ca.
‘‘သီလဝိပတ္တိ စ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိ စ။
‘‘Sīlavipatti ca diṭṭhivipatti ca.
‘‘သီလသမ္ပဒာ စ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒာ စ။
‘‘Sīlasampadā ca diṭṭhisampadā ca.
‘‘သီလဝိသုဒ္ဓိ စ ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ စ။
‘‘Sīlavisuddhi ca diṭṭhivisuddhi ca.
‘‘ဒိဋ္ဌိဝိသုဒ္ဓိ ခော ပန ယထာ ဒိဋ္ဌိသ္သ စ ပဓာနံ။
‘‘Diṭṭhivisuddhi kho pana yathā diṭṭhissa ca padhānaṃ.
‘‘သံဝေဂော စ သံဝေဇနီယေသု ဌာနေသု သံဝိဂ္ဂသ္သ စ ယောနိသော ပဓာနံ။
‘‘Saṃvego ca saṃvejanīyesu ṭhānesu saṃviggassa ca yoniso padhānaṃ.
‘‘အသန္တုဋ္ဌိတာ စ ကုသလေသု ဓမ္မေသု အပ္ပဋိဝာနိတာ စ ပဓာနသ္မိံ။
‘‘Asantuṭṭhitā ca kusalesu dhammesu appaṭivānitā ca padhānasmiṃ.
‘‘ဝိဇ္ဇာ စ ဝိမုတ္တိ စ။
‘‘Vijjā ca vimutti ca.
‘‘ခယေဉာဏံ အနုပ္ပာဒေဉာဏံ။
‘‘Khayeñāṇaṃ anuppādeñāṇaṃ.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒ္ဝေ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
တိကံ
Tikaṃ
၃၀၅. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန တယော ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ တယော?
305. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame tayo?
‘‘တီဏိ အကုသလမူလာနိ – လောဘော အကုသလမူလံ, ဒောသော အကုသလမူလံ, မောဟော အကုသလမူလံ။
‘‘Tīṇi akusalamūlāni – lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ.
‘‘တီဏိ ကုသလမူလာနိ – အလောဘော ကုသလမူလံ, အဒောသော ကုသလမူလံ, အမောဟော ကုသလမူလံ။
‘‘Tīṇi kusalamūlāni – alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ.
‘‘တီဏိ ဒုစ္စရိတာနိ – ကာယဒုစ္စရိတံ, ဝစီဒုစ္စရိတံ, မနောဒုစ္စရိတံ။
‘‘Tīṇi duccaritāni – kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ.
‘‘တီဏိ သုစရိတာနိ – ကာယသုစရိတံ, ဝစီသုစရိတံ , မနောသုစရိတံ။
‘‘Tīṇi sucaritāni – kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ , manosucaritaṃ.
‘‘တယော အကုသလဝိတက္ကာ – ကာမဝိတက္ကော, ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, ဝိဟိံသာဝိတက္ကော။
‘‘Tayo akusalavitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko.
‘‘တယော ကုသလဝိတက္ကာ – နေက္ခမ္မဝိတက္ကော, အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, အဝိဟိံသာဝိတက္ကော။
‘‘Tayo kusalavitakkā – nekkhammavitakko, abyāpādavitakko, avihiṃsāvitakko.
‘‘တယော အကုသလသင္ကပ္ပာ – ကာမသင္ကပ္ပော, ဗ္ယာပာဒသင္ကပ္ပော, ဝိဟိံသာသင္ကပ္ပော။
‘‘Tayo akusalasaṅkappā – kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo.
‘‘တယော ကုသလသင္ကပ္ပာ – နေက္ခမ္မသင္ကပ္ပော, အဗ္ယာပာဒသင္ကပ္ပော, အဝိဟိံသာသင္ကပ္ပော။
‘‘Tayo kusalasaṅkappā – nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo.
‘‘တိသ္သော အကုသလသညာ – ကာမသညာ, ဗ္ယာပာဒသညာ, ဝိဟိံသာသညာ။
‘‘Tisso akusalasaññā – kāmasaññā, byāpādasaññā, vihiṃsāsaññā.
‘‘တိသ္သော ကုသလသညာ – နေက္ခမ္မသညာ, အဗ္ယာပာဒသညာ, အဝိဟိံသာသညာ။
‘‘Tisso kusalasaññā – nekkhammasaññā, abyāpādasaññā, avihiṃsāsaññā.
‘‘တိသ္သော အကုသလဓာတုယော – ကာမဓာတု, ဗ္ယာပာဒဓာတု, ဝိဟိံသာဓာတု။
‘‘Tisso akusaladhātuyo – kāmadhātu, byāpādadhātu, vihiṃsādhātu.
‘‘တိသ္သော ကုသလဓာတုယော – နေက္ခမ္မဓာတု, အဗ္ယာပာဒဓာတု, အဝိဟိံသာဓာတု။
‘‘Tisso kusaladhātuyo – nekkhammadhātu, abyāpādadhātu, avihiṃsādhātu.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော ဓာတုယော – ကာမဓာတု, ရူပဓာတု, အရူပဓာတု။
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – kāmadhātu, rūpadhātu, arūpadhātu.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော ဓာတုယော – ရူပဓာတု, အရူပဓာတု, နိရောဓဓာတု။
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – rūpadhātu, arūpadhātu, nirodhadhātu.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော ဓာတုယော – ဟီနဓာတု, မဇ္ဈိမဓာတု, ပဏီတဓာတု။
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – hīnadhātu, majjhimadhātu, paṇītadhātu.
‘‘တိသ္သော တဏ္ဟာ – ကာမတဏ္ဟာ, ဘဝတဏ္ဟာ, ဝိဘဝတဏ္ဟာ။
‘‘Tisso taṇhā – kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော တဏ္ဟာ – ကာမတဏ္ဟာ, ရူပတဏ္ဟာ, အရူပတဏ္ဟာ။
‘‘Aparāpi tisso taṇhā – kāmataṇhā, rūpataṇhā, arūpataṇhā.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော တဏ္ဟာ – ရူပတဏ္ဟာ, အရူပတဏ္ဟာ, နိရောဓတဏ္ဟာ။
‘‘Aparāpi tisso taṇhā – rūpataṇhā, arūpataṇhā, nirodhataṇhā.
‘‘တီဏိ သံယောဇနာနိ – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော။
‘‘Tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso.
‘‘တယော အာသဝာ – ကာမာသဝော, ဘဝာသဝော, အဝိဇ္ဇာသဝော။
‘‘Tayo āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo.
‘‘တယော ဘဝာ – ကာမဘဝော, ရူပဘဝော, အရူပဘဝော။
‘‘Tayo bhavā – kāmabhavo, rūpabhavo, arūpabhavo.
‘‘တိသ္သော ဧသနာ – ကာမေသနာ, ဘဝေသနာ, ဗ္ရဟ္မစရိယေသနာ။
‘‘Tisso esanā – kāmesanā, bhavesanā, brahmacariyesanā.
‘‘တိသ္သော ဝိဓာ – သေယ္ယောဟမသ္မီတိ ဝိဓာ, သဒိသောဟမသ္မီတိ ဝိဓာ, ဟီနောဟမသ္မီတိ ဝိဓာ။
‘‘Tisso vidhā – seyyohamasmīti vidhā, sadisohamasmīti vidhā, hīnohamasmīti vidhā.
‘‘တယော အဒ္ဓာ – အတီတော အဒ္ဓာ, အနာဂတော အဒ္ဓာ, ပစ္စုပ္ပန္နော အဒ္ဓာ။
‘‘Tayo addhā – atīto addhā, anāgato addhā, paccuppanno addhā.
‘‘တယော အန္တာ – သက္ကာယော အန္တော, သက္ကာယသမုဒယော အန္တော, သက္ကာယနိရောဓော အန္တော။
‘‘Tayo antā – sakkāyo anto, sakkāyasamudayo anto, sakkāyanirodho anto.
‘‘တိသ္သော ဝေဒနာ – သုခာ ဝေဒနာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ, အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။
‘‘Tisso vedanā – sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā.
‘‘တိသ္သော ဒုက္ခတာ – ဒုက္ခဒုက္ခတာ, သင္ခာရဒုက္ခတာ, ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာ။
‘‘Tisso dukkhatā – dukkhadukkhatā, saṅkhāradukkhatā, vipariṇāmadukkhatā.
‘‘တယော ရာသီ – မိစ္ဆတ္တနိယတော ရာသိ, သမ္မတ္တနိယတော ရာသိ, အနိယတော ရာသိ။
‘‘Tayo rāsī – micchattaniyato rāsi, sammattaniyato rāsi, aniyato rāsi.
‘‘တယော တမာ 31 – အတီတံ ဝာ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, အနာဂတံ ဝာ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။
‘‘Tayo tamā 32 – atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati.
‘‘တီဏိ တထာဂတသ္သ အရက္ခေယ္ယာနိ – ပရိသုဒ္ဓကာယသမာစာရော အာဝုသော တထာဂတော, နတ္ထိ တထာဂတသ္သ ကာယဒုစ္စရိတံ, ယံ တထာဂတော ရက္ခေယ္ယ – ‘မာ မေ ဣဒံ ပရော အညာသီ’တိ။ ပရိသုဒ္ဓဝစီသမာစာရော အာဝုသော, တထာဂတော, နတ္ထိ တထာဂတသ္သ ဝစီဒုစ္စရိတံ, ယံ တထာဂတော ရက္ခေယ္ယ – ‘မာ မေ ဣဒံ ပရော အညာသီ’တိ။ ပရိသုဒ္ဓမနောသမာစာရော, အာဝုသော, တထာဂတော, နတ္ထိ တထာဂတသ္သ မနောဒုစ္စရိတံ ယံ တထာဂတော ရက္ခေယ္ယ – ‘မာ မေ ဣဒံ ပရော အညာသီ’တိ။
‘‘Tīṇi tathāgatassa arakkheyyāni – parisuddhakāyasamācāro āvuso tathāgato, natthi tathāgatassa kāyaduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Parisuddhavacīsamācāro āvuso, tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Parisuddhamanosamācāro, āvuso, tathāgato, natthi tathāgatassa manoduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti.
‘‘တယော ကိဉ္စနာ – ရာဂော ကိဉ္စနံ, ဒောသော ကိဉ္စနံ, မောဟော ကိဉ္စနံ။
‘‘Tayo kiñcanā – rāgo kiñcanaṃ, doso kiñcanaṃ, moho kiñcanaṃ.
‘‘တယော အဂ္ဂီ – ရာဂဂ္ဂိ, ဒောသဂ္ဂိ, မောဟဂ္ဂိ။
‘‘Tayo aggī – rāgaggi, dosaggi, mohaggi.
‘‘အပရေပိ တယော အဂ္ဂီ – အာဟုနေယ္ယဂ္ဂိ, ဂဟပတဂ္ဂိ, ဒက္ခိဏေယ္ယဂ္ဂိ။
‘‘Aparepi tayo aggī – āhuneyyaggi, gahapataggi, dakkhiṇeyyaggi.
‘‘တိဝိဓေန ရူပသင္ဂဟော – သနိဒသ္သနသပ္ပဋိဃံ ရူပံ 33, အနိဒသ္သနသပ္ပဋိဃံ ရူပံ, အနိဒသ္သနအပ္ပဋိဃံ ရူပံ။
‘‘Tividhena rūpasaṅgaho – sanidassanasappaṭighaṃ rūpaṃ 34, anidassanasappaṭighaṃ rūpaṃ, anidassanaappaṭighaṃ rūpaṃ.
‘‘တယော သင္ခာရာ – ပုညာဘိသင္ခာရော, အပုညာဘိသင္ခာရော , အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရော။
‘‘Tayo saṅkhārā – puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro , āneñjābhisaṅkhāro.
‘‘တယော ပုဂ္ဂလာ – သေက္ခော ပုဂ္ဂလော, အသေက္ခော ပုဂ္ဂလော, နေဝသေက္ခောနာသေက္ခော ပုဂ္ဂလော။
‘‘Tayo puggalā – sekkho puggalo, asekkho puggalo, nevasekkhonāsekkho puggalo.
‘‘တယော ထေရာ – ဇာတိထေရော, ဓမ္မထေရော, သမ္မုတိထေရော 35။
‘‘Tayo therā – jātithero, dhammathero, sammutithero 36.
‘‘တီဏိ ပုညကိရိယဝတ္ထူနိ – ဒာနမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု, သီလမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု, ဘာဝနာမယံ ပုညကိရိယဝတ္ထု။
‘‘Tīṇi puññakiriyavatthūni – dānamayaṃ puññakiriyavatthu, sīlamayaṃ puññakiriyavatthu, bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu.
‘‘တီဏိ စောဒနာဝတ္ထူနိ – ဒိဋ္ဌေန, သုတေန, ပရိသင္ကာယ။
‘‘Tīṇi codanāvatthūni – diṭṭhena, sutena, parisaṅkāya.
‘‘တိသ္သော ကာမူပပတ္တိယော 37 – သန္တာဝုသော သတ္တာ ပစ္စုပဋ္ဌိတကာမာ, တေ ပစ္စုပဋ္ဌိတေသု ကာမေသု ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သေယ္ယထာပိ မနုသ္သာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝာ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပာတိကာ။ အယံ ပဌမာ ကာမူပပတ္တိ။ သန္တာဝုသော, သတ္တာ နိမ္မိတကာမာ, တေ နိမ္မိနိတ္ဝာ နိမ္မိနိတ္ဝာ ကာမေသု ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ နိမ္မာနရတီ။ အယံ ဒုတိယာ ကာမူပပတ္တိ။ သန္တာဝုသော သတ္တာ ပရနိမ္မိတကာမာ, တေ ပရနိမ္မိတေသု ကာမေသု ဝသံ ဝတ္တေန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ။ အယံ တတိယာ ကာမူပပတ္တိ။
‘‘Tisso kāmūpapattiyo 38 – santāvuso sattā paccupaṭṭhitakāmā, te paccupaṭṭhitesu kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā kāmūpapatti. Santāvuso, sattā nimmitakāmā, te nimminitvā nimminitvā kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi devā nimmānaratī. Ayaṃ dutiyā kāmūpapatti. Santāvuso sattā paranimmitakāmā, te paranimmitesu kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi devā paranimmitavasavattī. Ayaṃ tatiyā kāmūpapatti.
‘‘တိသ္သော သုခူပပတ္တိယော 39 – သန္တာဝုသော သတ္တာ 40 ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ သုခံ ဝိဟရန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ ဗ္ရဟ္မကာယိကာ။ အယံ ပဌမာ သုခူပပတ္တိ။ သန္တာဝုသော, သတ္တာ သုခေန အဘိသန္နာ ပရိသန္နာ ပရိပူရာ ပရိပ္ဖုဋာ။ တေ ကဒာစိ ကရဟစိ ဥဒာနံ ဥဒာနေန္တိ – ‘အဟော သုခံ, အဟော သုခ’န္တိ , သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ အာဘသ္သရာ။ အယံ ဒုတိယာ သုခူပပတ္တိ။ သန္တာဝုသော, သတ္တာ သုခေန အဘိသန္နာ ပရိသန္နာ ပရိပူရာ ပရိပ္ဖုဋာ။ တေ သန္တံယေဝ တုသိတာ 41 သုခံ 42 ပဋိသံဝေဒေန္တိ, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ သုဘကိဏ္ဟာ။ အယံ တတိယာ သုခူပပတ္တိ ။
‘‘Tisso sukhūpapattiyo 43 – santāvuso sattā 44 uppādetvā uppādetvā sukhaṃ viharanti, seyyathāpi devā brahmakāyikā. Ayaṃ paṭhamā sukhūpapatti. Santāvuso, sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā. Te kadāci karahaci udānaṃ udānenti – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti , seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ dutiyā sukhūpapatti. Santāvuso, sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā. Te santaṃyeva tusitā 45 sukhaṃ 46 paṭisaṃvedenti, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ tatiyā sukhūpapatti .
‘‘တိသ္သော ပညာ – သေက္ခာ ပညာ, အသေက္ခာ ပညာ, နေဝသေက္ခာနာသေက္ခာ ပညာ။
‘‘Tisso paññā – sekkhā paññā, asekkhā paññā, nevasekkhānāsekkhā paññā.
‘‘အပရာပိ တိသ္သော ပညာ – စိန္တာမယာ ပညာ, သုတမယာ ပညာ, ဘာဝနာမယာ ပညာ။
‘‘Aparāpi tisso paññā – cintāmayā paññā, sutamayā paññā, bhāvanāmayā paññā.
‘‘တီဏာဝုဓာနိ – သုတာဝုဓံ, ပဝိဝေကာဝုဓံ, ပညာဝုဓံ။
‘‘Tīṇāvudhāni – sutāvudhaṃ, pavivekāvudhaṃ, paññāvudhaṃ.
‘‘တီဏိန္ဒ္ရိယာနိ – အနညာတညသ္သာမီတိန္ဒ္ရိယံ, အညိန္ဒ္ရိယံ, အညာတာဝိန္ဒ္ရိယံ။
‘‘Tīṇindriyāni – anaññātaññassāmītindriyaṃ, aññindriyaṃ, aññātāvindriyaṃ.
‘‘တီဏိ စက္ခူနိ – မံသစက္ခု, ဒိဗ္ဗစက္ခု, ပညာစက္ခု။
‘‘Tīṇi cakkhūni – maṃsacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhu.
‘‘တိသ္သော သိက္ခာ – အဓိသီလသိက္ခာ, အဓိစိတ္တသိက္ခာ, အဓိပညာသိက္ခာ။
‘‘Tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā.
‘‘တိသ္သော ဘာဝနာ – ကာယဘာဝနာ, စိတ္တဘာဝနာ, ပညာဘာဝနာ။
‘‘Tisso bhāvanā – kāyabhāvanā, cittabhāvanā, paññābhāvanā.
‘‘တီဏိ အနုတ္တရိယာနိ – ဒသ္သနာနုတ္တရိယံ, ပဋိပဒာနုတ္တရိယံ, ဝိမုတ္တာနုတ္တရိယံ။
‘‘Tīṇi anuttariyāni – dassanānuttariyaṃ, paṭipadānuttariyaṃ, vimuttānuttariyaṃ.
‘‘တယော သမာဓီ – သဝိတက္ကသဝိစာရော သမာဓိ, အဝိတက္ကဝိစာရမတ္တော သမာဓိ, အဝိတက္ကအဝိစာရော သမာဓိ။
‘‘Tayo samādhī – savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.
‘‘အပရေပိ တယော သမာဓီ – သုညတော သမာဓိ, အနိမိတ္တော သမာဓိ, အပ္ပဏိဟိတော သမာဓိ။
‘‘Aparepi tayo samādhī – suññato samādhi, animitto samādhi, appaṇihito samādhi.
‘‘တီဏိ သောစေယ္ယာနိ – ကာယသောစေယ္ယံ, ဝစီသောစေယ္ယံ, မနောသောစေယ္ယံ။
‘‘Tīṇi soceyyāni – kāyasoceyyaṃ, vacīsoceyyaṃ, manosoceyyaṃ.
‘‘တီဏိ မောနေယ္ယာနိ – ကာယမောနေယ္ယံ, ဝစီမောနေယ္ယံ, မနောမောနေယ္ယံ။
‘‘Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ.
‘‘တီဏိ ကောသလ္လာနိ – အာယကောသလ္လံ, အပာယကောသလ္လံ, ဥပာယကောသလ္လံ။
‘‘Tīṇi kosallāni – āyakosallaṃ, apāyakosallaṃ, upāyakosallaṃ.
‘‘တယော မဒာ – အာရောဂ္ယမဒော, ယောဗ္ဗနမဒော, ဇီဝိတမဒော။
‘‘Tayo madā – ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado.
‘‘တီဏိ အာဓိပတေယ္ယာနိ – အတ္တာဓိပတေယ္ယံ, လောကာဓိပတေယ္ယံ, ဓမ္မာဓိပတေယ္ယံ။
‘‘Tīṇi ādhipateyyāni – attādhipateyyaṃ, lokādhipateyyaṃ, dhammādhipateyyaṃ.
‘‘တီဏိ ကထာဝတ္ထူနိ – အတီတံ ဝာ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ အဟောသိ အတီတမဒ္ဓာန’န္တိ; အနာဂတံ ဝာ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ ဘဝိသ္သတိ အနာဂတမဒ္ဓာန’န္တိ; ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာနံ အာရဗ္ဘ ကထံ ကထေယ္ယ – ‘ဧဝံ ဟောတိ ဧတရဟိ ပစ္စုပ္ပန္နံ အဒ္ဓာန’န္တိ။
‘‘Tīṇi kathāvatthūni – atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti; anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti; etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ hoti etarahi paccuppannaṃ addhāna’nti.
‘‘တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ – ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏံ ဝိဇ္ဇာ, သတ္တာနံ စုတူပပာတေဉာဏံ ဝိဇ္ဇာ, အာသဝာနံ ခယေဉာဏံ ဝိဇ္ဇာ။
‘‘Tisso vijjā – pubbenivāsānussatiñāṇaṃ vijjā, sattānaṃ cutūpapāteñāṇaṃ vijjā, āsavānaṃ khayeñāṇaṃ vijjā.
‘‘တယော ဝိဟာရာ – ဒိဗ္ဗော ဝိဟာရော, ဗ္ရဟ္မာ ဝိဟာရော, အရိယော ဝိဟာရော။
‘‘Tayo vihārā – dibbo vihāro, brahmā vihāro, ariyo vihāro.
‘‘တီဏိ ပာဋိဟာရိယာနိ – ဣဒ္ဓိပာဋိဟာရိယံ, အာဒေသနာပာဋိဟာရိယံ, အနုသာသနီပာဋိဟာရိယံ။
‘‘Tīṇi pāṭihāriyāni – iddhipāṭihāriyaṃ, ādesanāpāṭihāriyaṃ, anusāsanīpāṭihāriyaṃ.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန တယော ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
စတုက္ကံ
Catukkaṃ
၃၀၆. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ, န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ စတ္တာရော?
306. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame cattāro?
‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ, ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ။ပေ.။ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ။ပေ.။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Cattāro satipaṭṭhānā. Idhāvuso, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု အနုပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အနုပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ပာပကာနံ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ အနုပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပ္ပာဒာယ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဌိတိယာ အသမ္မောသာယ ဘိယ္ယောဘာဝာယ ဝေပုလ္လာယ ဘာဝနာယ ပာရိပူရိယာ ဆန္ဒံ ဇနေတိ ဝာယမတိ ဝီရိယံ အာရဘတိ စိတ္တံ ပဂ္ဂဏ္ဟာတိ ပဒဟတိ။
‘‘Cattāro sammappadhānā. Idhāvuso, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
‘‘စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဆန္ဒသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ စိတ္တသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။ ဝီမံသာသမာဓိပဓာနသင္ခာရသမန္နာဂတံ ဣဒ္ဓိပာဒံ ဘာဝေတိ။
‘‘Cattāro iddhipādā. Idhāvuso, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
‘‘စတ္တာရိ ဈာနာနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ 47 ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ 48 ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ – ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ 49 ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ, အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ 50 ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
‘‘Cattāri jhānāni. Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ 51 upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ 52 upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ 53 upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ 54 upasampajja viharati.
၃၀၇. ‘‘စတသ္သော သမာဓိဘာဝနာ။ အတ္ထာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။ အတ္ထာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဉာဏဒသ္သနပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။ အတ္ထာဝုသော သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတိသမ္ပဇညာယ သံဝတ္တတိ။ အတ္ထာဝုသော သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အာသဝာနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ။
307. ‘‘Catasso samādhibhāvanā. Atthāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati. Atthāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati. Atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati. Atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
‘‘ကတမာ စာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ, အာဝုသော , သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ, āvuso , samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati.
‘‘ကတမာ စာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဉာဏဒသ္သနပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု အာလောကသညံ မနသိ ကရောတိ, ဒိဝာသညံ အဓိဋ္ဌာတိ ယထာ ဒိဝာ တထာ ရတ္တိံ, ယထာ ရတ္တိံ တထာ ဒိဝာ။ ဣတိ ဝိဝဋေန စေတသာ အပရိယောနဒ္ဓေန သပ္ပဘာသံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ။ အယံ, အာဝုသော သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဉာဏဒသ္သနပဋိလာဘာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu ālokasaññaṃ manasi karoti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti yathā divā tathā rattiṃ, yathā rattiṃ tathā divā. Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti. Ayaṃ, āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati.
‘‘ကတမာ စာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတိသမ္ပဇညာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဝိဒိတာ ဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိဒိတာ သညာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဝိဒိတာ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဝိဒိတာ ဥပဋ္ဌဟန္တိ, ဝိဒိတာ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆန္တိ။ အယံ, အာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတိသမ္ပဇညာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhuno viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Ayaṃ, āvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati.
‘‘ကတမာ စာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အာသဝာနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ပဉ္စသု ဥပာဒာနက္ခန္ဓေသု ဥဒယဗ္ဗယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ။ ဣတိ ရူပံ, ဣတိ ရူပသ္သ သမုဒယော, ဣတိ ရူပသ္သ အတ္ထင္ဂမော။ ဣတိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ဣတိ သညာ။ ဣတိ သင္ခာရာ။ ဣတိ ဝိညာဏံ, ဣတိ ဝိညာဏသ္သ သမုဒယော, ဣတိ ဝိညာဏသ္သ အတ္ထင္ဂမော။ အယံ, အာဝုသော, သမာဓိဘာဝနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ အာသဝာနံ ခယာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati. Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo. Iti vedanā…pe… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo. Ayaṃ, āvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
၃၀၈. ‘‘စတသ္သော အပ္ပမညာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ တထာ ဒုတိယံ။ တထာ တတိယံ။ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန 55 ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ တထာ ဒုတိယံ။ တထာ တတိယံ။ တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။
308. ‘‘Catasso appamaññā. Idhāvuso, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 56 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
‘‘စတ္တာရော အာရုပ္ပာ။ 57 ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
‘‘Cattāro āruppā.58 Idhāvuso, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
‘‘စတ္တာရိ အပသ္သေနာနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သင္ခာယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင္ခာယေကံ အဓိဝာသေတိ, သင္ခာယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင္ခာယေကံ ဝိနောဒေတိ။
‘‘Cattāri apassenāni. Idhāvuso, bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati, saṅkhāyekaṃ adhivāseti, saṅkhāyekaṃ parivajjeti, saṅkhāyekaṃ vinodeti.
၃၀၉. ‘‘စတ္တာရော အရိယဝံသာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ; အလဒ္ဓာ စ စီဝရံ န ပရိတသ္သတိ, လဒ္ဓာ စ စီဝရံ အဂဓိတော 59 အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒသ္သာဝီ နိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော, အယံ ဝုစ္စတာဝုသော – ‘ဘိက္ခု ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော’။
309. ‘‘Cattāro ariyavaṃsā. Idhāvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito 60 amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato, ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန, ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, န စ ပိဏ္ဍပာတဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ; အလဒ္ဓာ စ ပိဏ္ဍပာတံ န ပရိတသ္သတိ, လဒ္ဓာ စ ပိဏ္ဍပာတံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒသ္သာဝီ နိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရပိဏ္ဍပာတသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော , အယံ ဝုစ္စတာဝုသော – ‘ဘိက္ခု ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော’။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato , ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန, ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, န စ သေနာသနဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ; အလဒ္ဓာ စ သေနာသနံ န ပရိတသ္သတိ, လဒ္ဓာ စ သေနာသနံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒသ္သာဝီ နိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ; တာယ စ ပန ဣတရီတရသေနာသနသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော, အယံ ဝုစ္စတာဝုသော – ‘ဘိက္ခု ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော’။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca senāsanahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati, laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato, ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ပဟာနာရာမော ဟောတိ ပဟာနရတော, ဘာဝနာရာမော ဟောတိ ဘာဝနာရတော; တာယ စ ပန ပဟာနာရာမတာယ ပဟာနရတိယာ ဘာဝနာရာမတာယ ဘာဝနာရတိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပဋိသ္သတော အယံ ဝုစ္စတာဝုသော – ‘ဘိက္ခု ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော’။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pahānārāmo hoti pahānarato, bhāvanārāmo hoti bhāvanārato; tāya ca pana pahānārāmatāya pahānaratiyā bhāvanārāmatāya bhāvanāratiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
၃၁၀. ‘‘စတ္တာရိ ပဓာနာနိ။ သံဝရပဓာနံ ပဟာနပဓာနံ ဘာဝနာပဓာနံ 61 အနုရက္ခဏာပဓာနံ 62။ ကတမဉ္စာဝုသော, သံဝရပဓာနံ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ န နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောတိ နာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ, တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇတိ, ရက္ခတိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော, သံဝရပဓာနံ။
310. ‘‘Cattāri padhānāni. Saṃvarapadhānaṃ pahānapadhānaṃ bhāvanāpadhānaṃ 63 anurakkhaṇāpadhānaṃ 64. Katamañcāvuso, saṃvarapadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Idaṃ vuccatāvuso, saṃvarapadhānaṃ.
‘‘ကတမဉ္စာဝုသော, ပဟာနပဓာနံ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝာသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တိံ ကရောတိ 65 အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဥပ္ပန္နံ ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကံ။ပေ.။ ဥပ္ပန္နံ ဝိဟိံသာဝိတက္ကံ။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ နာဓိဝာသေတိ ပဇဟတိ ဝိနောဒေတိ ဗ္ယန္တိံ ကရောတိ အနဘာဝံ ဂမေတိ။ ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော, ပဟာနပဓာနံ။
‘‘Katamañcāvuso, pahānapadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantiṃ karoti 66 anabhāvaṃ gameti. Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti. Idaṃ vuccatāvuso, pahānapadhānaṃ.
‘‘ကတမဉ္စာဝုသော , ဘာဝနာပဓာနံ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဣဒံ ဝုစ္စတာဝုသော, ဘာဝနာပဓာနံ။
‘‘Katamañcāvuso , bhāvanāpadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Idaṃ vuccatāvuso, bhāvanāpadhānaṃ.
‘‘အပရာနိပိ စတ္တာရိ ဉာဏာနိ – ဒုက္ခေ ဉာဏံ, ဒုက္ခသမုဒယေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓေ ဉာဏံ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ ဉာဏံ။
‘‘Aparānipi cattāri ñāṇāni – dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.
၃၁၁. ‘‘စတ္တာရိ သောတာပတ္တိယင္ဂာနိ – သပ္ပုရိသသံသေဝော, သဒ္ဓမ္မသ္သဝနံ, ယောနိသောမနသိကာရော, ဓမ္မာနုဓမ္မပ္ပဋိပတ္တိ။
311. ‘‘Cattāri sotāpattiyaṅgāni – sappurisasaṃsevo, saddhammassavanaṃ, yonisomanasikāro, dhammānudhammappaṭipatti.
‘‘စတ္တာရိ သောတာပန္နသ္သ အင္ဂာနိ။ ဣဓာဝုသော, အရိယသာဝကော ဗုဒ္ဓေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော, ဘဂဝာ’တိ။ ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သ္ဝာက္ခာတော ဘဂဝတာ ဓမ္မော သန္ဒိဋ္ဌိကော အကာလိကော ဧဟိပသ္သိကော ဩပနေယ္ယိကော 75 ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗော ဝိညူဟီ’တိ။ သင္ဃေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော ဟောတိ – ‘သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော ဉာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော ယဒိဒံ စတ္တာရိ ပုရိသယုဂာနိ အဋ္ဌ ပုရိသပုဂ္ဂလာ, ဧသ ဘဂဝတော သာဝကသင္ဃော အာဟုနေယ္ယော ပာဟုနေယ္ယော ဒက္ခိဏေယ္ယော အဉ္ဇလိကရဏီယော အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကသ္သာ’တိ။ အရိယကန္တေဟိ သီလေဟိ သမန္နာဂတော ဟောတိ အခဏ္ဍေဟိ အစ္ဆိဒ္ဒေဟိ အသဗလေဟိ အကမ္မာသေဟိ ဘုဇိသ္သေဟိ ဝိညုပ္ပသတ္ထေဟိ အပရာမဋ္ဌေဟိ သမာဓိသံဝတ္တနိကေဟိ။
‘‘Cattāri sotāpannassa aṅgāni. Idhāvuso, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho, bhagavā’ti. Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko 76 paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti. Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi.
‘‘စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ – သောတာပတ္တိဖလံ, သကဒာဂာမိဖလံ, အနာဂာမိဖလံ, အရဟတ္တဖလံ။
‘‘Cattāri sāmaññaphalāni – sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattaphalaṃ.
‘‘စတသ္သော ဓာတုယော – ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝာယောဓာတု။
‘‘Catasso dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu.
‘‘စတ္တာရော အာဟာရာ – ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝာ သုခုမော ဝာ, ဖသ္သော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။
‘‘Cattāro āhārā – kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.
‘‘စတသ္သော ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ ရူပူပာယံ ဝာ, အာဝုသော, ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတိ ရူပာရမ္မဏံ 77 ရူပပ္ပတိဋ္ဌံ နန္ဒူပသေစနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇတိ; ဝေဒနူပာယံ ဝာ အာဝုသော။ပေ.။ သညူပာယံ ဝာ, အာဝုသော။ပေ.။ သင္ခာရူပာယံ ဝာ, အာဝုသော, ဝိညာဏံ တိဋ္ဌမာနံ တိဋ္ဌတိ သင္ခာရာရမ္မဏံ သင္ခာရပ္ပတိဋ္ဌံ နန္ဒူပသေစနံ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇတိ။
‘‘Catasso viññāṇaṭṭhitiyo. Rūpūpāyaṃ vā, āvuso, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ 78 rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati; vedanūpāyaṃ vā āvuso…pe… saññūpāyaṃ vā, āvuso…pe… saṅkhārūpāyaṃ vā, āvuso, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati.
‘‘စတ္တာရိ အဂတိဂမနာနိ – ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဒောသာဂတိ ဂစ္ဆတိ, မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Cattāri agatigamanāni – chandāgatiṃ gacchati, dosāgati gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati.
‘‘စတ္တာရော တဏ္ဟုပ္ပာဒာ – စီဝရဟေတု ဝာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ပိဏ္ဍပာတဟေတု ဝာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; သေနာသနဟေတု ဝာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ; ဣတိဘဝာဘဝဟေတု ဝာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော တဏ္ဟာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
‘‘Cattāro taṇhuppādā – cīvarahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; piṇḍapātahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; senāsanahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; itibhavābhavahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati.
‘‘စတသ္သော ပဋိပဒာ – ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ, ဒုက္ခာ ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ, သုခာ ပဋိပဒာ ဒန္ဓာဘိညာ, သုခာ ပဋိပဒာ ခိပ္ပာဘိညာ။
‘‘Catasso paṭipadā – dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhā paṭipadā dandhābhiññā, sukhā paṭipadā khippābhiññā.
‘‘အပရာပိ စတသ္သော ပဋိပဒာ – အက္ခမာ ပဋိပဒာ, ခမာ ပဋိပဒာ, ဒမာ ပဋိပဒာ, သမာ ပဋိပဒာ။
‘‘Aparāpi catasso paṭipadā – akkhamā paṭipadā, khamā paṭipadā, damā paṭipadā, samā paṭipadā.
‘‘စတ္တာရိ ဓမ္မပဒာနိ – အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မပဒံ, အဗ္ယာပာဒော ဓမ္မပဒံ, သမ္မာသတိ ဓမ္မပဒံ, သမ္မာသမာဓိ ဓမ္မပဒံ။
‘‘Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā dhammapadaṃ, abyāpādo dhammapadaṃ, sammāsati dhammapadaṃ, sammāsamādhi dhammapadaṃ.
‘‘စတ္တာရိ ဓမ္မသမာဒာနာနိ – အတ္ထာဝုသော, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ ဒုက္ခဝိပာကံ။ အတ္ထာဝုသော, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နဒုက္ခံ အာယတိံ သုခဝိပာကံ။ အတ္ထာဝုသော, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခံ အာယတိံ ဒုက္ခဝိပာကံ။ အတ္ထာဝုသော, ဓမ္မသမာဒာနံ ပစ္စုပ္ပန္နသုခဉ္စေဝ အာယတိဉ္စ သုခဝိပာကံ။
‘‘Cattāri dhammasamādānāni – atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ.
‘‘စတ္တာရော ဓမ္မက္ခန္ဓာ – သီလက္ခန္ဓော, သမာဓိက္ခန္ဓော, ပညာက္ခန္ဓော, ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓော။
‘‘Cattāro dhammakkhandhā – sīlakkhandho, samādhikkhandho, paññākkhandho, vimuttikkhandho.
‘‘စတ္တာရိ ဗလာနိ – ဝီရိယဗလံ, သတိဗလံ, သမာဓိဗလံ, ပညာဗလံ။
‘‘Cattāri balāni – vīriyabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ.
‘‘စတ္တာရိ အဓိဋ္ဌာနာနိ – ပညာဓိဋ္ဌာနံ, သစ္စာဓိဋ္ဌာနံ, စာဂာဓိဋ္ဌာနံ, ဥပသမာဓိဋ္ဌာနံ။
‘‘Cattāri adhiṭṭhānāni – paññādhiṭṭhānaṃ, saccādhiṭṭhānaṃ, cāgādhiṭṭhānaṃ, upasamādhiṭṭhānaṃ.
၃၁၂. ‘‘စတ္တာရိ ပဉ္ဟဗ္ယာကရဏာနိ – 79 ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, ဌပနီယော ပဉ္ဟော။
312. ‘‘Cattāri pañhabyākaraṇāni –80 ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, paṭipucchābyākaraṇīyo pañho, vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ṭhapanīyo pañho.
‘‘စတ္တာရိ ကမ္မာနိ – အတ္ထာဝုသော, ကမ္မံ ကဏ္ဟံ ကဏ္ဟဝိပာကံ; အတ္ထာဝုသော, ကမ္မံ သုက္ကံ သုက္ကဝိပာကံ; အတ္ထာဝုသော, ကမ္မံ ကဏ္ဟသုက္ကံ ကဏ္ဟသုက္ကဝိပာကံ; အတ္ထာဝုသော, ကမ္မံ အကဏ္ဟအသုက္ကံ အကဏ္ဟအသုက္ကဝိပာကံ ကမ္မက္ခယာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Cattāri kammāni – atthāvuso, kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ akaṇhaasukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammakkhayāya saṃvattati.
‘‘စတ္တာရော သစ္ဆိကရဏီယာ ဓမ္မာ – ပုဗ္ဗေနိဝာသော သတိယာ သစ္ဆိကရဏီယော; သတ္တာနံ စုတူပပာတော စက္ခုနာ သစ္ဆိကရဏီယော; အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ ကာယေန သစ္ဆိကရဏီယာ; အာသဝာနံ ခယော ပညာယ သစ္ဆိကရဏီယော။
‘‘Cattāro sacchikaraṇīyā dhammā – pubbenivāso satiyā sacchikaraṇīyo; sattānaṃ cutūpapāto cakkhunā sacchikaraṇīyo; aṭṭha vimokkhā kāyena sacchikaraṇīyā; āsavānaṃ khayo paññāya sacchikaraṇīyo.
‘‘စတ္တာရော ဩဃာ – ကာမောဃော, ဘဝောဃော, ဒိဋ္ဌောဃော, အဝိဇ္ဇောဃော။
‘‘Cattāro oghā – kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho.
‘‘စတ္တာရော ယောဂာ – ကာမယောဂော, ဘဝယောဂော, ဒိဋ္ဌိယောဂော, အဝိဇ္ဇာယောဂော။
‘‘Cattāro yogā – kāmayogo, bhavayogo, diṭṭhiyogo, avijjāyogo.
‘‘စတ္တာရော ဝိသညောဂာ – ကာမယောဂဝိသညောဂော, ဘဝယောဂဝိသညောဂော, ဒိဋ္ဌိယောဂဝိသညောဂော, အဝိဇ္ဇာယောဂဝိသညောဂော။
‘‘Cattāro visaññogā – kāmayogavisaññogo, bhavayogavisaññogo, diṭṭhiyogavisaññogo, avijjāyogavisaññogo.
‘‘စတ္တာရော ဂန္ထာ – အဘိဇ္ဈာ ကာယဂန္ထော, ဗ္ယာပာဒော ကာယဂန္ထော, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ကာယဂန္ထော, ဣဒံသစ္စာဘိနိဝေသော ကာယဂန္ထော။
‘‘Cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
‘‘စတ္တာရိ ဥပာဒာနာနိ – ကာမုပာဒာနံ 81, ဒိဋ္ဌုပာဒာနံ, သီလဗ္ဗတုပာဒာနံ, အတ္တဝာဒုပာဒာနံ။
‘‘Cattāri upādānāni – kāmupādānaṃ 82, diṭṭhupādānaṃ, sīlabbatupādānaṃ, attavādupādānaṃ.
‘‘စတသ္သော ယောနိယော – အဏ္ဍဇယောနိ, ဇလာဗုဇယောနိ, သံသေဒဇယောနိ, ဩပပာတိကယောနိ။
‘‘Catasso yoniyo – aṇḍajayoni, jalābujayoni, saṃsedajayoni, opapātikayoni.
‘‘စတသ္သော ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိယော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ, အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အယံ ပဌမာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ, အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အယံ ဒုတိယာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ, အသမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အယံ တတိယာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိံ ဩက္ကမတိ, သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိသ္မိံ ဌာတိ, သမ္ပဇာနော မာတုကုစ္ဆိမ္ဟာ နိက္ခမတိ, အယံ စတုတ္ထာ ဂဗ္ဘာဝက္ကန္တိ။
‘‘Catasso gabbhāvakkantiyo. Idhāvuso, ekacco asampajāno mātukucchiṃ okkamati, asampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ paṭhamā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, asampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ dutiyā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, sampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ tatiyā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, sampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, sampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ catutthā gabbhāvakkanti.
‘‘စတ္တာရော အတ္တဘာဝပဋိလာဘာ။ အတ္ထာဝုသော, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာယေဝ ကမတိ, နော ပရသဉ္စေတနာ။ အတ္ထာဝုသော, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ ပရသဉ္စေတနာယေဝ ကမတိ, နော အတ္တသဉ္စေတနာ။ အတ္ထာဝုသော, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ အတ္တသဉ္စေတနာ စေဝ ကမတိ ပရသဉ္စေတနာ စ။ အတ္ထာဝုသော, အတ္တဘာဝပဋိလာဘော, ယသ္မိံ အတ္တဘာဝပဋိလာဘေ နေဝ အတ္တသဉ္စေတနာ ကမတိ, နော ပရသဉ္စေတနာ။
‘‘Cattāro attabhāvapaṭilābhā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanāyeva kamati, no parasañcetanā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe parasañcetanāyeva kamati, no attasañcetanā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanā ceva kamati parasañcetanā ca. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe neva attasañcetanā kamati, no parasañcetanā.
၃၁၃. ‘‘စတသ္သော ဒက္ခိဏာဝိသုဒ္ဓိယော။ အတ္ထာဝုသော, ဒက္ခိဏာ ဒာယကတော ဝိသုဇ္ဈတိ နော ပဋိဂ္ဂာဟကတော။ အတ္ထာဝုသော, ဒက္ခိဏာ ပဋိဂ္ဂာဟကတော ဝိသုဇ္ဈတိ နော ဒာယကတော။ အတ္ထာဝုသော, ဒက္ခိဏာ နေဝ ဒာယကတော ဝိသုဇ္ဈတိ နော ပဋိဂ္ဂာဟကတော။ အတ္ထာဝုသော, ဒက္ခိဏာ ဒာယကတော စေဝ ဝိသုဇ္ဈတိ ပဋိဂ္ဂာဟကတော စ။
313. ‘‘Catasso dakkhiṇāvisuddhiyo. Atthāvuso, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthāvuso, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato. Atthāvuso, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthāvuso, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.
‘‘စတ္တာရိ သင္ဂဟဝတ္ထူနိ – ဒာနံ, ပေယ္ယဝဇ္ဇံ 83, အတ္ထစရိယာ, သမာနတ္တတာ။
‘‘Cattāri saṅgahavatthūni – dānaṃ, peyyavajjaṃ 84, atthacariyā, samānattatā.
‘‘စတ္တာရော အနရိယဝောဟာရာ – မုသာဝာဒော, ပိသုဏာဝာစာ, ဖရုသာဝာစာ, သမ္ဖပ္ပလာပော။
‘‘Cattāro anariyavohārā – musāvādo, pisuṇāvācā, pharusāvācā, samphappalāpo.
‘‘စတ္တာရော အရိယဝောဟာရာ – မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီ 85, ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ, ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ, သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီ။
‘‘Cattāro ariyavohārā – musāvādā veramaṇī 86, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝောဟာရာ – အဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝာဒိတာ, အသ္သုတေ သုတဝာဒိတာ, အမုတေ မုတဝာဒိတာ, အဝိညာတေ ဝိညာတဝာဒိတာ။
‘‘Aparepi cattāro anariyavohārā – adiṭṭhe diṭṭhavāditā, assute sutavāditā, amute mutavāditā, aviññāte viññātavāditā.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော အရိယဝောဟာရာ – အဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝာဒိတာ, အသ္သုတေ အသ္သုတဝာဒိတာ, အမုတေ အမုတဝာဒိတာ, အဝိညာတေ အဝိညာတဝာဒိတာ။
‘‘Aparepi cattāro ariyavohārā – adiṭṭhe adiṭṭhavāditā, assute assutavāditā, amute amutavāditā, aviññāte aviññātavāditā.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော အနရိယဝောဟာရာ – ဒိဋ္ဌေ အဒိဋ္ဌဝာဒိတာ, သုတေ အသ္သုတဝာဒိတာ, မုတေ အမုတဝာဒိတာ, ဝိညာတေ အဝိညာတဝာဒိတာ။
‘‘Aparepi cattāro anariyavohārā – diṭṭhe adiṭṭhavāditā, sute assutavāditā, mute amutavāditā, viññāte aviññātavāditā.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော အရိယဝောဟာရာ – ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌဝာဒိတာ, သုတေ သုတဝာဒိတာ, မုတေ မုတဝာဒိတာ, ဝိညာတေ ဝိညာတဝာဒိတာ။
‘‘Aparepi cattāro ariyavohārā – diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā.
၃၁၄. ‘‘စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရန္တပော ဟောတိ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တန္တပော စ ဟောတိ အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော, ပရန္တပော စ ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝ အတ္တန္တပော ဟောတိ န အတ္တပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော န ပရန္တပော န ပရပရိတာပနာနုယောဂမနုယုတ္တော။ သော အနတ္တန္တပော အပရန္တပော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတီဘူတော 87 သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတိ။
314. ‘‘Cattāro puggalā. Idhāvuso, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto, parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo neva attantapo hoti na attaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto. So anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto 88 sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ နော ပရဟိတာယ။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော ပရဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ နော အတ္တဟိတာယ။ ဣဓာဝုသော , ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော နေဝ အတ္တဟိတာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ နော ပရဟိတာယ။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ပုဂ္ဂလော အတ္တဟိတာယ စေဝ ပဋိပန္နော ဟောတိ ပရဟိတာယ စ။
‘‘Aparepi cattāro puggalā. Idhāvuso, ekacco puggalo attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya. Idhāvuso, ekacco puggalo parahitāya paṭipanno hoti no attahitāya. Idhāvuso , ekacco puggalo neva attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya. Idhāvuso, ekacco puggalo attahitāya ceva paṭipanno hoti parahitāya ca.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ – တမော တမပရာယနော, တမော ဇောတိပရာယနော, ဇောတိ တမပရာယနော, ဇောတိ ဇောတိပရာယနော။
‘‘Aparepi cattāro puggalā – tamo tamaparāyano, tamo jotiparāyano, joti tamaparāyano, joti jotiparāyano.
‘‘အပရေပိ စတ္တာရော ပုဂ္ဂလာ – သမဏမစလော, သမဏပဒုမော, သမဏပုဏ္ဍရီကော, သမဏေသု သမဏသုခုမာလော။
‘‘Aparepi cattāro puggalā – samaṇamacalo, samaṇapadumo, samaṇapuṇḍarīko, samaṇesu samaṇasukhumālo.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန စတ္တာရော ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ပဌမဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော။
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
ပဉ္စကံ
Pañcakaṃ
၃၁၅. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပဉ္စ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ ပဉ္စ?
315. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena pañca dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame pañca?
‘‘ပဉ္စက္ခန္ဓာ။ ရူပက္ခန္ဓော ဝေဒနာက္ခန္ဓော သညာက္ခန္ဓော သင္ခာရက္ခန္ဓော ဝိညာဏက္ခန္ဓော။
‘‘Pañcakkhandhā. Rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho.
‘‘ပဉ္စုပာဒာနက္ခန္ဓာ။ ရူပုပာဒာနက္ခန္ဓော 89 ဝေဒနုပာဒာနက္ခန္ဓော သညုပာဒာနက္ခန္ဓော သင္ခာရုပာဒာနက္ခန္ဓော ဝိညာဏုပာဒာနက္ခန္ဓော။
‘‘Pañcupādānakkhandhā. Rūpupādānakkhandho 90 vedanupādānakkhandho saññupādānakkhandho saṅkhārupādānakkhandho viññāṇupādānakkhandho.
‘‘ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသဉ္ဟိတာ ရဇနီယာ , သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသဉ္ဟိတာ ရဇနီယာ။
‘‘Pañca kāmaguṇā. Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā , sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā.
‘‘ပဉ္စ ဂတိယော – နိရယော, တိရစ္ဆာနယောနိ, ပေတ္တိဝိသယော, မနုသ္သာ, ဒေဝာ။
‘‘Pañca gatiyo – nirayo, tiracchānayoni, pettivisayo, manussā, devā.
‘‘ပဉ္စ မစ္ဆရိယာနိ – အာဝာသမစ္ဆရိယံ, ကုလမစ္ဆရိယံ, လာဘမစ္ဆရိယံ, ဝဏ္ဏမစ္ဆရိယံ, ဓမ္မမစ္ဆရိယံ။
‘‘Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ.
‘‘ပဉ္စ နီဝရဏာနိ – ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗ္ယာပာဒနီဝရဏံ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ။
‘‘Pañca nīvaraṇāni – kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ.
‘‘ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သညောဇနာနိ – သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော, ကာမစ္ဆန္ဒော, ဗ္ယာပာဒော။
‘‘Pañca orambhāgiyāni saññojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso, kāmacchando, byāpādo.
‘‘ပဉ္စ ဥဒ္ဓမ္ဘာဂိယာနိ သညောဇနာနိ – ရူပရာဂော, အရူပရာဂော, မာနော, ဥဒ္ဓစ္စံ, အဝိဇ္ဇာ။
‘‘Pañca uddhambhāgiyāni saññojanāni – rūparāgo, arūparāgo, māno, uddhaccaṃ, avijjā.
‘‘ပဉ္စ သိက္ခာပဒာနိ – ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီ, အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ, မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီ, သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏီ။
‘‘Pañca sikkhāpadāni – pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇī.
၃၁၆. ‘‘ပဉ္စ အဘဗ္ဗဋ္ဌာနာနိ။ အဘဗ္ဗော, အာဝုသော, ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သဉ္စိစ္စ ပာဏံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေတုံ။ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု အဒိန္နံ ထေယ္ယသင္ခာတံ အာဒိယိတုံ 91။ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတုံ။ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သမ္ပဇာနမုသာ ဘာသိတုံ။ အဘဗ္ဗော ခီဏာသဝော ဘိက္ခု သန္နိဓိကာရကံ ကာမေ ပရိဘုဉ္ဇိတုံ, သေယ္ယထာပိ ပုဗ္ဗေ အာဂာရိကဘူတော။
316. ‘‘Pañca abhabbaṭṭhānāni. Abhabbo, āvuso, khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyituṃ 92. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ, seyyathāpi pubbe āgārikabhūto.
‘‘ပဉ္စ ဗ္ယသနာနိ – ဉာတိဗ္ယသနံ, ဘောဂဗ္ယသနံ, ရောဂဗ္ယသနံ, သီလဗ္ယသနံ, ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနံ။ နာဝုသော, သတ္တာ ဉာတိဗ္ယသနဟေတု ဝာ ဘောဂဗ္ယသနဟေတု ဝာ ရောဂဗ္ယသနဟေတု ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သီလဗ္ယသနဟေတု ဝာ, အာဝုသော, သတ္တာ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနဟေတု ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။
‘‘Pañca byasanāni – ñātibyasanaṃ, bhogabyasanaṃ, rogabyasanaṃ, sīlabyasanaṃ, diṭṭhibyasanaṃ. Nāvuso, sattā ñātibyasanahetu vā bhogabyasanahetu vā rogabyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Sīlabyasanahetu vā, āvuso, sattā diṭṭhibyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
‘‘ပဉ္စ သမ္ပဒာ – ဉာတိသမ္ပဒာ, ဘောဂသမ္ပဒာ, အာရောဂ္ယသမ္ပဒာ, သီလသမ္ပဒာ, ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒာ။ နာဝုသော, သတ္တာ ဉာတိသမ္ပဒာဟေတု ဝာ ဘောဂသမ္ပဒာဟေတု ဝာ အာရောဂ္ယသမ္ပဒာဟေတု ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ သီလသမ္ပဒာဟေတု ဝာ, အာဝုသော, သတ္တာ ဒိဋ္ဌိသမ္ပဒာဟေတု ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။
‘‘Pañca sampadā – ñātisampadā, bhogasampadā, ārogyasampadā, sīlasampadā, diṭṭhisampadā. Nāvuso, sattā ñātisampadāhetu vā bhogasampadāhetu vā ārogyasampadāhetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Sīlasampadāhetu vā, āvuso, sattā diṭṭhisampadāhetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
‘‘ပဉ္စ အာဒီနဝာ ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ဣဓာဝုသော , ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ပမာဒာဓိကရဏံ မဟတိံ ဘောဂဇာနိံ နိဂစ္ဆတိ, အယံ ပဌမော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပန္နသ္သ ပာပကော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ, အယံ ဒုတိယော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင္ကမတိ ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗ္ရာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ, အဝိသာရဒော ဥပသင္ကမတိ မင္ကုဘူတော, အယံ တတိယော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော သမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, အယံ စတုတ္ထော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဒုသ္သီလော သီလဝိပန္နော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ, အယံ ပဉ္စမော အာဒီနဝော ဒုသ္သီလသ္သ သီလဝိပတ္တိယာ။
‘‘Pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā. Idhāvuso , dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati, ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati, ayaṃ dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ, avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto, ayaṃ tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṃ karoti, ayaṃ catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ပဉ္စ အာနိသံသာ သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ဣဓာဝုသော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော အပ္ပမာဒာဓိကရဏံ မဟန္တံ ဘောဂက္ခန္ဓံ အဓိဂစ္ဆတိ, အယံ ပဌမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, သီလဝတော သီလသမ္ပန္နသ္သ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတိ, အယံ ဒုတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော ယညဒေဝ ပရိသံ ဥပသင္ကမတိ ယဒိ ခတ္တိယပရိသံ ယဒိ ဗ္ရာဟ္မဏပရိသံ ယဒိ ဂဟပတိပရိသံ ယဒိ သမဏပရိသံ, ဝိသာရဒော ဥပသင္ကမတိ အမင္ကုဘူတော, အယံ တတိယော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော အသမ္မူဠ္ဟော ကာလံ ကရောတိ, အယံ စတုတ္ထော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, သီလဝာ သီလသမ္ပန္နော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ, အယံ ပဉ္စမော အာနိသံသော သီလဝတော သီလသမ္ပဒာယ။
‘‘Pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya. Idhāvuso, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati, ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, ayaṃ dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ, visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto, ayaṃ tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃ karoti, ayaṃ catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘စောဒကေန , အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ပရံ စောဒေတုကာမေန ပဉ္စ ဓမ္မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ ပရော စောဒေတဗ္ဗော။ ကာလေန ဝက္ခာမိ နော အကာလေန, ဘူတေန ဝက္ခာမိ နော အဘူတေန, သဏ္ဟေန ဝက္ခာမိ နော ဖရုသေန, အတ္ထသံဟိတေန ဝက္ခာမိ နော အနတ္ထသံဟိတေန, မေတ္တစိတ္တေန 93 ဝက္ခာမိ နော ဒောသန္တရေနာတိ။ စောဒကေန, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ပရံ စောဒေတုကာမေန ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ အဇ္ဈတ္တံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ ပရော စောဒေတဗ္ဗော။
‘‘Codakena , āvuso, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo. Kālena vakkhāmi no akālena, bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasaṃhitena vakkhāmi no anatthasaṃhitena, mettacittena 94 vakkhāmi no dosantarenāti. Codakena, āvuso, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo.
၃၁၇. ‘‘ပဉ္စ ပဓာနိယင္ဂာနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သဒ္ဓော ဟောတိ, သဒ္ဒဟတိ တထာဂတသ္သ ဗောဓိံ – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော, လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ။ အပ္ပာဗာဓော ဟောတိ အပ္ပာတင္ကော, သမဝေပာကိနိယာ ဂဟဏိယာ သမန္နာဂတော နာတိသီတာယ နာစ္စုဏ္ဟာယ မဇ္ဈိမာယ ပဓာနက္ခမာယ။ အသဌော ဟောတိ အမာယာဝီ, ယထာဘူတံ အတ္တာနံ အာဝိကတ္တာ သတ္ထရိ ဝာ ဝိညူသု ဝာ သဗ္ရဟ္မစာရီသု။ အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒာယ ထာမဝာ ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ပညဝာ ဟောတိ ဥဒယတ္ထဂာမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။
317. ‘‘Pañca padhāniyaṅgāni. Idhāvuso, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato, lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Appābādho hoti appātaṅko, samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya. Asaṭho hoti amāyāvī, yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu. Āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā.
၃၁၈. ‘‘ပဉ္စ သုဒ္ဓာဝာသာ – အဝိဟာ, အတပ္ပာ, သုဒသ္သာ, သုဒသ္သီ, အကနိဋ္ဌာ။
318. ‘‘Pañca suddhāvāsā – avihā, atappā, sudassā, sudassī, akaniṭṭhā.
‘‘ပဉ္စ အနာဂာမိနော – အန္တရာပရိနိဗ္ဗာယီ, ဥပဟစ္စပရိနိဗ္ဗာယီ, အသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ, သသင္ခာရပရိနိဗ္ဗာယီ, ဥဒ္ဓံသောတောအကနိဋ္ဌဂာမီ။
‘‘Pañca anāgāmino – antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃsotoakaniṭṭhagāmī.
၃၁၉. ‘‘ပဉ္စ စေတောခိလာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, အယံ ပဌမော စေတောခိလော။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဓမ္မေ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ။ပေ.။ သင္ဃေ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ။ သိက္ခာယ ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ။ သဗ္ရဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သဗ္ရဟ္မစာရီသု ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော အာဟတစိတ္တော ခိလဇာတော, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ, အယံ ပဉ္စမော စေတောခိလော။
319. ‘‘Pañca cetokhilā. Idhāvuso, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṃ paṭhamo cetokhilo. Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati…pe… saṅghe kaṅkhati vicikicchati… sikkhāya kaṅkhati vicikicchati… sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto. Yo so, āvuso, bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṃ pañcamo cetokhilo.
၃၂၀. ‘‘ပဉ္စ စေတသောဝိနိဗန္ဓာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂော ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပာသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏ္ဟော။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ကာမေသု အဝီတရာဂော ဟောတိ အဝိဂတစ္ဆန္ဒော အဝိဂတပေမော အဝိဂတပိပာသော အဝိဂတပရိဠာဟော အဝိဂတတဏ္ဟော, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ အယံ ပဌမော စေတသော ဝိနိဗန္ဓော။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ကာယေ အဝီတရာဂော ဟောတိ။ပေ.။ ရူပေ အဝီတရာဂော ဟောတိ။ပေ.။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ယာဝဒတ္ထံ ဥဒရာဝဒေဟကံ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ သေယ္ယသုခံ ပသ္သသုခံ မိဒ္ဓသုခံ အနုယုတ္တော ဝိဟရတိ။ပေ.။ ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝညတရော ဝာ’တိ။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု အညတရံ ဒေဝနိကာယံ ပဏိဓာယ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရတိ – ‘ဣမိနာဟံ သီလေန ဝာ ဝတေန ဝာ တပေန ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယေန ဝာ ဒေဝော ဝာ ဘဝိသ္သာမိ ဒေဝညတရော ဝာ’တိ, တသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ ယသ္သ စိတ္တံ န နမတိ အာတပ္ပာယ အနုယောဂာယ သာတစ္စာယ ပဓာနာယ။ အယံ ပဉ္စမော စေတသော ဝိနိဗန္ဓော။
320. ‘‘Pañca cetasovinibandhā. Idhāvuso, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so, āvuso, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Ayaṃ paṭhamo cetaso vinibandho. Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu kāye avītarāgo hoti…pe… rūpe avītarāgo hoti…pe… puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati…pe… puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Yo so, āvuso, bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho.
‘‘ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ – စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သောတိန္ဒ္ရိယံ, ဃာနိန္ဒ္ရိယံ, ဇိဝ္ဟိန္ဒ္ရိယံ, ကာယိန္ဒ္ရိယံ။
‘‘Pañcindriyāni – cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ.
‘‘အပရာနိပိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ – သုခိန္ဒ္ရိယံ, ဒုက္ခိန္ဒ္ရိယံ, သောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ဒောမနသ္သိန္ဒ္ရိယံ, ဥပေက္ခိန္ဒ္ရိယံ။
‘‘Aparānipi pañcindriyāni – sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
‘‘အပရာနိပိ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ – သဒ္ဓိန္ဒ္ရိယံ, ဝီရိယိန္ဒ္ရိယံ, သတိန္ဒ္ရိယံ, သမာဓိန္ဒ္ရိယံ, ပညိန္ဒ္ရိယံ။
‘‘Aparānipi pañcindriyāni – saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
၃၂၁. ‘‘ပဉ္စ နိသ္သရဏိယာ 95 ဓာတုယော။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ကာမေ မနသိကရောတော ကာမေသု စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ န ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ နေက္ခမ္မံ ခော ပနသ္သ မနသိကရောတော နေက္ခမ္မေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ တသ္သ တံ စိတ္တံ သုဂတံ သုဘာဝိတံ သုဝုဋ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ဝိသံယုတ္တံ ကာမေဟိ။ ယေ စ ကာမပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အာသဝာ ဝိဃာတာ ပရိဠာဟာ 96, မုတ္တော သော တေဟိ, န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ဣဒမက္ခာတံ ကာမာနံ နိသ္သရဏံ။
321. ‘‘Pañca nissaraṇiyā97dhātuyo. Idhāvuso, bhikkhuno kāme manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Nekkhammaṃ kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ kāmehi. Ye ca kāmapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā 98, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဗ္ယာပာဒံ မနသိကရောတော ဗ္ယာပာဒေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ န ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ အဗ္ယာပာဒံ ခော ပနသ္သ မနသိကရောတော အဗ္ယာပာဒေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ တသ္သ တံ စိတ္တံ သုဂတံ သုဘာဝိတံ သုဝုဋ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ဝိသံယုတ္တံ ဗ္ယာပာဒေန။ ယေ စ ဗ္ယာပာဒပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အာသဝာ ဝိဃာတာ ပရိဠာဟာ, မုတ္တော သော တေဟိ, န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ဣဒမက္ခာတံ ဗ္ယာပာဒသ္သ နိသ္သရဏံ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno byāpādaṃ manasikaroto byāpāde cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Abyāpādaṃ kho panassa manasikaroto abyāpāde cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ byāpādena. Ye ca byāpādapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဝိဟေသံ မနသိကရောတော ဝိဟေသာယ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ န ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ အဝိဟေသံ ခော ပနသ္သ မနသိကရောတော အဝိဟေသာယ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ တသ္သ တံ စိတ္တံ သုဂတံ သုဘာဝိတံ သုဝုဋ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ဝိသံယုတ္တံ ဝိဟေသာယ။ ယေ စ ဝိဟေသာပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အာသဝာ ဝိဃာတာ ပရိဠာဟာ, မုတ္တော သော တေဟိ, န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ဣဒမက္ခာတံ ဝိဟေသာယ နိသ္သရဏံ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno vihesaṃ manasikaroto vihesāya cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Avihesaṃ kho panassa manasikaroto avihesāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ vihesāya. Ye ca vihesāpaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ရူပေ မနသိကရောတော ရူပေသု စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ န ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ အရူပံ ခော ပနသ္သ မနသိကရောတော အရူပေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ တသ္သ တံ စိတ္တံ သုဂတံ သုဘာဝိတံ သုဝုဋ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ဝိသံယုတ္တံ ရူပေဟိ။ ယေ စ ရူပပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အာသဝာ ဝိဃာတာ ပရိဠာဟာ, မုတ္တော သော တေဟိ, န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ဣဒမက္ခာတံ ရူပာနံ နိသ္သရဏံ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno rūpe manasikaroto rūpesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Arūpaṃ kho panassa manasikaroto arūpe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ rūpehi. Ye ca rūpapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော သက္ကာယံ မနသိကရောတော သက္ကာယေ စိတ္တံ န ပက္ခန္ဒတိ န ပသီဒတိ န သန္တိဋ္ဌတိ န ဝိမုစ္စတိ။ သက္ကာယနိရောဓံ ခော ပနသ္သ မနသိကရောတော သက္ကာယနိရောဓေ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ပသီဒတိ သန္တိဋ္ဌတိ ဝိမုစ္စတိ။ တသ္သ တံ စိတ္တံ သုဂတံ သုဘာဝိတံ သုဝုဋ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ ဝိသံယုတ္တံ သက္ကာယေန။ ယေ စ သက္ကာယပစ္စယာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အာသဝာ ဝိဃာတာ ပရိဠာဟာ, မုတ္တော သော တေဟိ, န သော တံ ဝေဒနံ ဝေဒေတိ။ ဣဒမက္ခာတံ သက္ကာယသ္သ နိသ္သရဏံ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Sakkāyanirodhaṃ kho panassa manasikaroto sakkāyanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ sakkāyena. Ye ca sakkāyapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ sakkāyassa nissaraṇaṃ.
၃၂၂. ‘‘ပဉ္စ ဝိမုတ္တာယတနာနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အညတရော ဝာ ဂရုဋ္ဌာနိယော သဗ္ရဟ္မစာရီ။ ယထာ ယထာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အညတရော ဝာ ဂရုဋ္ဌာနိယော သဗ္ရဟ္မစာရီ ။ တထာ တထာ သော တသ္မိံ ဓမ္မေ အတ္ထပဋိသံဝေဒီ စ ဟောတိ ဓမ္မပဋိသံဝေဒီ စ။ တသ္သ အတ္ထပဋိသံဝေဒိနော ဓမ္မပဋိသံဝေဒိနော ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ, ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ, သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ဣဒံ ပဌမံ ဝိမုတ္တာယတနံ။
322. ‘‘Pañca vimuttāyatanāni. Idhāvuso, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī. Yathā yathā, āvuso, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī . Tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca. Tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati. Idaṃ paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော န ဟေဝ ခော သတ္ထာ ဓမ္မံ ဒေသေတိ အညတရော ဝာ ဂရုဋ္ဌာနိယော သဗ္ရဟ္မစာရီ, အပိ စ ခော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန ပရေသံ ဒေသေတိ။ပေ.။ အပိ စ ခော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ ဝိတ္ထာရေန သဇ္ဈာယံ ကရောတိ။ပေ.။ အပိ စ ခော ယထာသုတံ ယထာပရိယတ္တံ ဓမ္မံ စေတသာ အနုဝိတက္ကေတိ အနုဝိစာရေတိ မနသာနုပေက္ခတိ။ပေ.။ အပိ စ ခ္ဝသ္သ အညတရံ သမာဓိနိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတံ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ပညာယ။ ယထာ ယထာ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော အညတရံ သမာဓိနိမိတ္တံ သုဂ္ဂဟိတံ ဟောတိ သုမနသိကတံ သူပဓာရိတံ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓံ ပညာယ တထာ တထာ သော တသ္မိံ ဓမ္မေ အတ္ထပဋိသံဝေဒီ စ ဟောတိ ဓမ္မပဋိသံဝေဒီ စ။ တသ္သ အတ္ထပဋိသံဝေဒိနော ဓမ္မပဋိသံဝေဒိနော ပာမောဇ္ဇံ ဇာယတိ, ပမုဒိတသ္သ ပီတိ ဇာယတိ, ပီတိမနသ္သ ကာယော ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓကာယော သုခံ ဝေဒေတိ , သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ ဝိမုတ္တာယတနံ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī, api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti…pe… api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti…pe… api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati…pe… api ca khvassa aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya. Yathā yathā, āvuso, bhikkhuno aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca. Tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti , sukhino cittaṃ samādhiyati. Idaṃ pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ.
‘‘ပဉ္စ ဝိမုတ္တိပရိပာစနီယာ သညာ – အနိစ္စသညာ, အနိစ္စေ ဒုက္ခသညာ, ဒုက္ခေ အနတ္တသညာ, ပဟာနသညာ, ဝိရာဂသညာ။
‘‘Pañca vimuttiparipācanīyā saññā – aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ပဉ္စ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ 99။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena pañca dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ 100.
ဆက္ကံ
Chakkaṃ
၃၂၃. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဆ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ ဆ?
323. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame cha?
‘‘ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ – စက္ခာယတနံ, သောတာယတနံ, ဃာနာယတနံ, ဇိဝ္ဟာယတနံ, ကာယာယတနံ, မနာယတနံ။
‘‘Cha ajjhattikāniāyatanāni – cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ.
‘‘ဆ ဗာဟိရာနိ အာယတနာနိ – ရူပာယတနံ, သဒ္ဒာယတနံ, ဂန္ဓာယတနံ, ရသာယတနံ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗာယတနံ, ဓမ္မာယတနံ။
‘‘Cha bāhirāni āyatanāni – rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ.
‘‘ဆ ဝိညာဏကာယာ – စက္ခုဝိညာဏံ, သောတဝိညာဏံ, ဃာနဝိညာဏံ, ဇိဝ္ဟာဝိညာဏံ, ကာယဝိညာဏံ, မနောဝိညာဏံ။
‘‘Cha viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.
‘‘ဆ ဖသ္သကာယာ – စက္ခုသမ္ဖသ္သော, သောတသမ္ဖသ္သော, ဃာနသမ္ဖသ္သော, ဇိဝ္ဟာသမ္ဖသ္သော, ကာယသမ္ဖသ္သော, မနောသမ္ဖသ္သော။
‘‘Cha phassakāyā – cakkhusamphasso, sotasamphasso, ghānasamphasso, jivhāsamphasso, kāyasamphasso, manosamphasso.
‘‘ဆ ဝေဒနာကာယာ – စက္ခုသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ, သောတသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ, ဃာနသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ, ဇိဝ္ဟာသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ, ကာယသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ, မနောသမ္ဖသ္သဇာ ဝေဒနာ။
‘‘Cha vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā.
‘‘ဆ သညာကာယာ – ရူပသညာ, သဒ္ဒသညာ, ဂန္ဓသညာ, ရသသညာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗသညာ, ဓမ္မသညာ။
‘‘Cha saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā.
‘‘ဆ သဉ္စေတနာကာယာ – ရူပသဉ္စေတနာ, သဒ္ဒသဉ္စေတနာ, ဂန္ဓသဉ္စေတနာ, ရသသဉ္စေတနာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗသဉ္စေတနာ, ဓမ္မသဉ္စေတနာ။
‘‘Cha sañcetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā.
‘‘ဆ တဏ္ဟာကာယာ – ရူပတဏ္ဟာ, သဒ္ဒတဏ္ဟာ, ဂန္ဓတဏ္ဟာ, ရသတဏ္ဟာ, ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏ္ဟာ, ဓမ္မတဏ္ဟာ။
‘‘Cha taṇhākāyā – rūpataṇhā, saddataṇhā, gandhataṇhā, rasataṇhā, phoṭṭhabbataṇhā, dhammataṇhā.
၃၂၄. ‘‘ဆ အဂာရဝာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော; ဓမ္မေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော; သင္ဃေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော; သိက္ခာယ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော; အပ္ပမာဒေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော; ပဋိသန္ထာရေ 101 အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော။
324. ‘‘Cha agāravā. Idhāvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso; dhamme agāravo viharati appatisso; saṅghe agāravo viharati appatisso; sikkhāya agāravo viharati appatisso; appamāde agāravo viharati appatisso; paṭisanthāre 102 agāravo viharati appatisso.
‘‘ဆ ဂာရဝာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော; ဓမ္မေ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော; သင္ဃေ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော; သိက္ခာယ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော; အပ္ပမာဒေ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော; ပဋိသန္ထာရေ သဂာရဝော ဝိဟရတိ သပ္ပတိသ္သော။
‘‘Cha gāravā. Idhāvuso, bhikkhu satthari sagāravo viharati sappatisso; dhamme sagāravo viharati sappatisso; saṅghe sagāravo viharati sappatisso; sikkhāya sagāravo viharati sappatisso; appamāde sagāravo viharati sappatisso; paṭisanthāre sagāravo viharati sappatisso.
‘‘ဆ သောမနသ္သူပဝိစာရာ ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ သောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ; သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ သောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ။
‘‘Cha somanassūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati; sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā. Manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ဆ ဒောမနသ္သူပဝိစာရာ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ဒောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ရူပံ ဥပဝိစရတိ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဒောမနသ္သဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ။
‘‘Cha domanassūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati…pe… manasā dhammaṃ viññāya domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ဆ ဥပေက္ခူပဝိစာရာ။ စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ 103 ရူပံ ဥပဝိစရတိ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပေက္ခာဋ္ဌာနိယံ ဓမ္မံ ဥပဝိစရတိ။
‘‘Cha upekkhūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā upekkhāṭṭhāniyaṃ 104 rūpaṃ upavicarati…pe… manasā dhammaṃ viññāya upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ဆ သာရဏီယာ ဓမ္မာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ ကာယကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗ္ရဟ္မစာရီသု အာဝိ 105 စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင္ဂဟာယ အဝိဝာဒာယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Cha sāraṇīyā dhammā. Idhāvuso, bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi 106 ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ ဝစီကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗ္ရဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော။ပေ.။ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော မေတ္တံ မနောကမ္မံ ပစ္စုပဋ္ဌိတံ ဟောတိ သဗ္ရဟ္မစာရီသု အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော။ပေ.။ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ယေ တေ လာဘာ ဓမ္မိကာ ဓမ္မလဒ္ဓာ အန္တမသော ပတ္တပရိယာပန္နမတ္တမ္ပိ, တထာရူပေဟိ လာဘေဟိ အပ္ပဋိဝိဘတ္တဘောဂီ ဟောတိ သီလဝန္တေဟိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ သာဓာရဏဘောဂီ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော။ပေ.။ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi, tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သီလာနိ အခဏ္ဍာနိ အစ္ဆိဒ္ဒာနိ အသဗလာနိ အကမ္မာသာနိ ဘုဇိသ္သာနိ ဝိညုပ္ပသတ္ထာနိ အပရာမဋ္ဌာနိ သမာဓိသံဝတ္တနိကာနိ, တထာရူပေသု သီလေသု သီလသာမညဂတော ဝိဟရတိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော။ပေ.။ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni, tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ယာယံ ဒိဋ္ဌိ အရိယာ နိယ္ယာနိကာ နိယ္ယာတိ တက္ကရသ္သ သမ္မာ ဒုက္ခက္ခယာယ, တထာရူပာယ ဒိဋ္ဌိယာ ဒိဋ္ဌိသာမညဂတော ဝိဟရတိ သဗ္ရဟ္မစာရီဟိ အာဝိ စေဝ ရဟော စ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော သာရဏီယော ပိယကရဏော ဂရုကရဏော သင္ဂဟာယ အဝိဝာဒာယ သာမဂ္ဂိယာ ဧကီဘာဝာယ သံဝတ္တတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya, tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
၃၂၅. ဆ ဝိဝာဒမူလာနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ 107 ဟောတိ။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ ဝိဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ ဝိဝာဒော ဗဟုဇနအဟိတာယ ဗဟုဇနအသုခာယ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပံ စေ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ။ တတ္ရ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပံ စေ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ။ တတ္ရ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။
325. Cha vivādamūlāni. Idhāvuso, bhikkhu kodhano hoti upanāhī. Yo so, āvuso, bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī 108 hoti. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme agāravo viharati appatisso, saṅghe agāravo viharati appatisso, sikkhāya na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanaahitāya bahujanaasukhāya anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု မက္ခီ ဟောတိ ပဠာသီ။ပေ.။ ဣသ္သုကီ ဟောတိ မစ္ဆရီ။ပေ.။ သဌော ဟောတိ မာယာဝီ။ ပာပိစ္ဆော ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ။ သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ။ပေ.။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ ယော သော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သတ္ထရိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော , သိက္ခာယ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ ဝိဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ ဝိဝာဒော ဗဟုဇနအဟိတာယ ဗဟုဇနအသုခာယ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပံ စေ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ။ တတ္ရ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပံ စေ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ။ တတ္ရ တုမ္ဟေ, အာဝုသော, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī…pe… issukī hoti maccharī…pe… saṭho hoti māyāvī… pāpiccho hoti micchādiṭṭhī… sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī…pe… yo so, āvuso, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme agāravo viharati appatisso, saṅghe agāravo viharati appatisso , sikkhāya na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanaahitāya bahujanaasukhāya anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
‘‘ဆ ဓာတုယော – ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝာယောဓာတု, အာကာသဓာတု, ဝိညာဏဓာတု။
‘‘Cha dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
၃၂၆. ‘‘ဆ နိသ္သရဏိယာ ဓာတုယော။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘မေတ္တာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ, အထ စ ပန မေ ဗ္ယာပာဒော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝံ’, တိသ္သ ဝစနီယော, ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ။ အထ စ ပနသ္သ ဗ္ယာပာဒော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, ဗ္ယာပာဒသ္သ, ယဒိဒံ မေတ္တာ စေတောဝိမုတ္တီ’တိ။
326. ‘‘Cha nissaraṇiyā dhātuyo. Idhāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’, tissa vacanīyo, ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya. Atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, byāpādassa, yadidaṃ mettā cetovimuttī’ti.
‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ကရုဏာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ အထ စ ပန မေ ဝိဟေသာ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ, သော ‘မာ ဟေဝံ’ တိသ္သ ဝစနီယော ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ ကရုဏာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ, အထ စ ပနသ္သ ဝိဟေသာ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, ဝိဟေသာယ, ယဒိဒံ ကရုဏာ စေတောဝိမုတ္တီ’တိ။
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti, so ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ āvuso, anavakāso, yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, vihesāya, yadidaṃ karuṇā cetovimuttī’ti.
‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘မုဒိတာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ အထ စ ပန မေ အရတိ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ, သော ‘မာ ဟေဝံ’ တိသ္သ ဝစနီယော ‘‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ မုဒိတာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ, အထ စ ပနသ္သ အရတိ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, အရတိယာ, ယဒိဒံ မုဒိတာ စေတောဝိမုတ္တီ’တိ။
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti, so ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, aratiyā, yadidaṃ muditā cetovimuttī’ti.
‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဥပေက္ခာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ အထ စ ပန မေ ရာဂော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝံ’ တိသ္သ ဝစနီယော ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ, အထ စ ပနသ္သ ရာဂော စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, ရာဂသ္သ, ယဒိဒံ ဥပေက္ခာ စေတောဝိမုတ္တီ’တိ။
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘upekkhā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassati netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, rāgassa, yadidaṃ upekkhā cetovimuttī’ti.
‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အနိမိတ္တာ ဟိ ခော မေ စေတောဝိမုတ္တိ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ယာနီကတာ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။ အထ စ ပန မေ နိမိတ္တာနုသာရိ ဝိညာဏံ ဟောတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝံ’ တိသ္သ ဝစနီယော ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ အနိမိတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ဘာဝိတာယ ဗဟုလီကတာယ ယာနီကတာယ ဝတ္ထုကတာယ အနုဋ္ဌိတာယ ပရိစိတာယ သုသမာရဒ္ဓာယ, အထ စ ပနသ္သ နိမိတ္တာနုသာရိ ဝိညာဏံ ဘဝိသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, သဗ္ဗနိမိတ္တာနံ, ယဒိဒံ အနိမိတ္တာ စေတောဝိမုတ္တီ’တိ။
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, sabbanimittānaṃ, yadidaṃ animittā cetovimuttī’ti.
‘‘ဣဓ ပနာဝုသော, ဘိက္ခု ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အသ္မီတိ ခော မေ ဝိဂတံ 109, အယမဟမသ္မီတိ န သမနုပသ္သာမိ, အထ စ ပန မေ ဝိစိကိစ္ဆာကထင္ကထာသလ္လံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌတီ’တိ။ သော ‘မာ ဟေဝံ’ တိသ္သ ဝစနီယော ‘မာယသ္မာ ဧဝံ အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ, န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အဋ္ဌာနမေတံ, အာဝုသော, အနဝကာသော, ယံ အသ္မီတိ ဝိဂတေ 110 အယမဟမသ္မီတိ အသမနုပသ္သတော, အထ စ ပနသ္သ ဝိစိကိစ္ဆာကထင္ကထာသလ္လံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ ဌသ္သတိ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ နိသ္သရဏံ ဟေတံ, အာဝုသော, ဝိစိကိစ္ဆာကထင္ကထာသလ္လသ္သ, ယဒိဒံ အသ္မိမာနသမုဂ္ဃာတော’တိ။
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘asmīti kho me vigataṃ 111, ayamahamasmīti na samanupassāmi, atha ca pana me vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ asmīti vigate 112 ayamahamasmīti asamanupassato, atha ca panassa vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, vicikicchākathaṅkathāsallassa, yadidaṃ asmimānasamugghāto’ti.
၃၂၇. ‘‘ဆ အနုတ္တရိယာနိ – ဒသ္သနာနုတ္တရိယံ, သဝနာနုတ္တရိယံ, လာဘာနုတ္တရိယံ, သိက္ခာနုတ္တရိယံ, ပာရိစရိယာနုတ္တရိယံ, အနုသ္သတာနုတ္တရိယံ။
327. ‘‘Cha anuttariyāni – dassanānuttariyaṃ, savanānuttariyaṃ, lābhānuttariyaṃ, sikkhānuttariyaṃ, pāricariyānuttariyaṃ, anussatānuttariyaṃ.
‘‘ဆ အနုသ္သတိဋ္ဌာနာနိ – ဗုဒ္ဓာနုသ္သတိ, ဓမ္မာနုသ္သတိ, သင္ဃာနုသ္သတိ, သီလာနုသ္သတိ, စာဂာနုသ္သတိ, ဒေဝတာနုသ္သတိ။
‘‘Cha anussatiṭṭhānāni – buddhānussati, dhammānussati, saṅghānussati, sīlānussati, cāgānussati, devatānussati.
၃၂၈. ‘‘ဆ သတတဝိဟာရာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော 113 ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။
328. ‘‘Cha satatavihārā. Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako 114 viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno.
၃၂၉. ‘‘ဆဠာဘိဇာတိယော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော သမာနော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော, ဧကစ္စော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော သမာနော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော, ဧကစ္စော ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော သမာနော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ နိဗ္ဗာနံ အဘိဇာယတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော, ဧကစ္စော သုက္ကာဘိဇာတိကော သမာနော သုက္ကံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော, ဧကစ္စော သုက္ကာဘိဇာတိကော သမာနော ကဏ္ဟံ ဓမ္မံ အဘိဇာယတိ။ ဣဓ ပနာဝုသော, ဧကစ္စော သုက္ကာဘိဇာတိကော သမာနော အကဏ္ဟံ အသုက္ကံ နိဗ္ဗာနံ အဘိဇာယတိ။
329.‘‘Chaḷābhijātiyo. Idhāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
‘‘ဆ နိဗ္ဗေဓဘာဂိယာ သညာ 115 – အနိစ္စသညာ အနိစ္စေ, ဒုက္ခသညာ ဒုက္ခေ, အနတ္တသညာ, ပဟာနသညာ, ဝိရာဂသညာ, နိရောဓသညာ။
‘‘Cha nibbedhabhāgiyā saññā 116 – aniccasaññā anicce, dukkhasaññā dukkhe, anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဆ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
သတ္တကံ
Sattakaṃ
၃၃၀. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သတ္တ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ သတ္တ?
330. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena satta dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame satta?
‘‘သတ္တ အရိယဓနာနိ – သဒ္ဓာဓနံ, သီလဓနံ, ဟိရိဓနံ, ဩတ္တပ္ပဓနံ, သုတဓနံ, စာဂဓနံ, ပညာဓနံ။
‘‘Satta ariyadhanāni – saddhādhanaṃ, sīladhanaṃ, hiridhanaṃ, ottappadhanaṃ, sutadhanaṃ, cāgadhanaṃ, paññādhanaṃ.
‘‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ – သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော , ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။
‘‘Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo , vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo.
‘‘သတ္တ သမာဓိပရိက္ခာရာ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင္ကပ္ပော, သမ္မာဝာစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝော, သမ္မာဝာယာမော, သမ္မာသတိ။
‘‘Satta samādhiparikkhārā – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati.
‘‘သတ္တ အသဒ္ဓမ္မာ – ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု အသ္သဒ္ဓော ဟောတိ, အဟိရိကော ဟောတိ, အနောတ္တပ္ပီ ဟောတိ, အပ္ပသ္သုတော ဟောတိ, ကုသီတော ဟောတိ, မုဋ္ဌသ္သတိ ဟောတိ, ဒုပ္ပညော ဟောတိ။
‘‘Satta asaddhammā – idhāvuso, bhikkhu assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, appassuto hoti, kusīto hoti, muṭṭhassati hoti, duppañño hoti.
‘‘သတ္တ သဒ္ဓမ္မာ – ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သဒ္ဓော ဟောတိ, ဟိရိမာ ဟောတိ, ဩတ္တပ္ပီ ဟောတိ, ဗဟုသ္သုတော ဟောတိ, အာရဒ္ဓဝီရိယော ဟောတိ, ဥပဋ္ဌိတသ္သတိ ဟောတိ, ပညဝာ ဟောတိ။
‘‘Satta saddhammā – idhāvuso, bhikkhu saddho hoti, hirimā hoti, ottappī hoti, bahussuto hoti, āraddhavīriyo hoti, upaṭṭhitassati hoti, paññavā hoti.
‘‘သတ္တ သပ္ပုရိသဓမ္မာ – ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဓမ္မညူ စ ဟောတိ အတ္ထညူ စ အတ္တညူ စ မတ္တညူ စ ကာလညူ စ ပရိသညူ စ ပုဂ္ဂလညူ စ။
‘‘Satta sappurisadhammā – idhāvuso, bhikkhu dhammaññū ca hoti atthaññū ca attaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca puggalaññū ca.
၃၃၁. ‘‘သတ္တ နိဒ္ဒသဝတ္ထူနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သိက္ခာသမာဒာနေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ သိက္ခာသမာဒာနေ အဝိဂတပေမော။ ဓမ္မနိသန္တိယာ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ ဓမ္မနိသန္တိယာ အဝိဂတပေမော။ ဣစ္ဆာဝိနယေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ ဣစ္ဆာဝိနယေ အဝိဂတပေမော။ ပဋိသလ္လာနေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ ပဋိသလ္လာနေ အဝိဂတပေမော။ ဝီရိယာရမ္ဘေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ ဝီရိယာရမ္ဘေ အဝိဂတပေမော။ သတိနေပက္ကေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ သတိနေပက္ကေ အဝိဂတပေမော ။ ဒိဋ္ဌိပဋိဝေဓေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒော ဟောတိ, အာယတိဉ္စ ဒိဋ္ဌိပဋိဝေဓေ အဝိဂတပေမော။
331. ‘‘Satta niddasavatthūni. Idhāvuso, bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti, āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemo. Dhammanisantiyā tibbacchando hoti, āyatiñca dhammanisantiyā avigatapemo. Icchāvinaye tibbacchando hoti, āyatiñca icchāvinaye avigatapemo. Paṭisallāne tibbacchando hoti, āyatiñca paṭisallāne avigatapemo. Vīriyārambhe tibbacchando hoti, āyatiñca vīriyārambhe avigatapemo. Satinepakke tibbacchando hoti, āyatiñca satinepakke avigatapemo . Diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti, āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe avigatapemo.
‘‘သတ္တ သညာ – အနိစ္စသညာ, အနတ္တသညာ, အသုဘသညာ, အာဒီနဝသညာ, ပဟာနသညာ, ဝိရာဂသညာ, နိရောဓသညာ။
‘‘Satta saññā – aniccasaññā, anattasaññā, asubhasaññā, ādīnavasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā.
‘‘သတ္တ ဗလာနိ – သဒ္ဓာဗလံ, ဝီရိယဗလံ, ဟိရိဗလံ, ဩတ္တပ္ပဗလံ, သတိဗလံ, သမာဓိဗလံ, ပညာဗလံ။
‘‘Sattabalāni – saddhābalaṃ, vīriyabalaṃ, hiribalaṃ, ottappabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ.
၃၃၂. ‘‘သတ္တ ဝိညာဏဋ္ဌိတိယော။ သန္တာဝုသော, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော, သေယ္ယထာပိ မနုသ္သာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝာ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပာတိကာ။ အယံ ပဌမာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
332. ‘‘Satta viññāṇaṭṭhitiyo. Santāvuso, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ ဗ္ရဟ္မကာယိကာ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တာ။ အယံ ဒုတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso, sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ အာဘသ္သရာ။ အယံ တတိယာ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ သုဘကိဏ္ဟာ။ အယံ စတုတ္ထီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂာ။ အယံ ပဉ္စမီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂာ။ အယံ ဆဋ္ဌီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သန္တာဝုသော , သတ္တာ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနူပဂာ။ အယံ သတ္တမီ ဝိညာဏဋ္ဌိတိ။
‘‘Santāvuso , sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘သတ္တ ပုဂ္ဂလာ ဒက္ခိဏေယ္ယာ – ဥဘတောဘာဂဝိမုတ္တော , ပညာဝိမုတ္တော, ကာယသက္ခိ, ဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော, သဒ္ဓာဝိမုတ္တော, ဓမ္မာနုသာရီ, သဒ္ဓာနုသာရီ။
‘‘Satta puggalā dakkhiṇeyyā – ubhatobhāgavimutto , paññāvimutto, kāyasakkhi, diṭṭhippatto, saddhāvimutto, dhammānusārī, saddhānusārī.
‘‘သတ္တ အနုသယာ – ကာမရာဂာနုသယော, ပဋိဃာနုသယော, ဒိဋ္ဌာနုသယော, ဝိစိကိစ္ဆာနုသယော, မာနာနုသယော, ဘဝရာဂာနုသယော, အဝိဇ္ဇာနုသယော။
‘‘Satta anusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, mānānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.
‘‘သတ္တ သညောဇနာနိ – အနုနယသညောဇနံ 117, ပဋိဃသညောဇနံ, ဒိဋ္ဌိသညောဇနံ, ဝိစိကိစ္ဆာသညောဇနံ, မာနသညောဇနံ, ဘဝရာဂသညောဇနံ, အဝိဇ္ဇာသညောဇနံ။
‘‘Satta saññojanāni – anunayasaññojanaṃ 118, paṭighasaññojanaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ.
‘‘သတ္တ အဓိကရဏသမထာ – ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နာနံ အဓိကရဏာနံ သမထာယ ဝူပသမာယ သမ္မုခာဝိနယော ဒာတဗ္ဗော, သတိဝိနယော ဒာတဗ္ဗော, အမူဠ္ဟဝိနယော ဒာတဗ္ဗော, ပဋိညာယ ကာရေတဗ္ဗံ, ယေဘုယ္ယသိကာ, တသ္သပာပိယသိကာ, တိဏဝတ္ထာရကော။
‘‘Satta adhikaraṇasamathā – uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo, sativinayo dātabbo, amūḷhavinayo dātabbo, paṭiññāya kāretabbaṃ, yebhuyyasikā, tassapāpiyasikā, tiṇavatthārako.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန သတ္တ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena satta dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ဒုတိယဘာဏဝာရော နိဋ္ဌိတော။
Dutiyabhāṇavāro niṭṭhito.
အဋ္ဌကံ
Aṭṭhakaṃ
၃၃၃. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အဋ္ဌ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ အဋ္ဌ?
333. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena aṭṭha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame aṭṭha?
‘‘အဋ္ဌ မိစ္ဆတ္တာ – မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, မိစ္ဆာသင္ကပ္ပော, မိစ္ဆာဝာစာ, မိစ္ဆာကမ္မန္တော, မိစ္ဆာအာဇီဝော, မိစ္ဆာဝာယာမော မိစ္ဆာသတိ, မိစ္ဆာသမာဓိ။
‘‘Aṭṭha micchattā – micchādiṭṭhi, micchāsaṅkappo, micchāvācā, micchākammanto, micchāājīvo, micchāvāyāmo micchāsati, micchāsamādhi.
‘‘အဋ္ဌ သမ္မတ္တာ – သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သမ္မာသင္ကပ္ပော, သမ္မာဝာစာ, သမ္မာကမ္မန္တော, သမ္မာအာဇီဝော, သမ္မာဝာယာမော, သမ္မာသတိ, သမ္မာသမာဓိ။
‘‘Aṭṭha sammattā – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi.
‘‘အဋ္ဌ ပုဂ္ဂလာ ဒက္ခိဏေယ္ယာ – သောတာပန္နော, သောတာပတ္တိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော; သကဒာဂာမီ, သကဒာဂာမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော; အနာဂာမီ, အနာဂာမိဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော; အရဟာ, အရဟတ္တဖလသစ္ဆိကိရိယာယ ပဋိပန္နော။
‘‘Aṭṭha puggalā dakkhiṇeyyā – sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno; sakadāgāmī, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno; anāgāmī, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno; arahā, arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno.
၃၃၄. ‘‘အဋ္ဌ ကုသီတဝတ္ထူနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကမ္မံ ခော မေ ကာတဗ္ဗံ ဘဝိသ္သတိ, ကမ္မံ ခော ပန မေ ကရောန္တသ္သ ကာယော ကိလမိသ္သတိ, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ပဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။
334. ‘‘Aṭṭha kusītavatthūni. Idhāvuso, bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati, kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilamissati, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ paṭhamaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ကမ္မံ အကာသိံ, ကမ္မံ ခော ပန မေ ကရောန္တသ္သ ကာယော ကိလန္တော, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ပေ.။ ဣဒံ ဒုတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ, kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilanto, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati…pe… idaṃ dutiyaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂော ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မဂ္ဂော ခော မေ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိသ္သတိ, မဂ္ဂံ ခော ပန မေ ဂစ္ဆန္တသ္သ ကာယော ကိလမိသ္သတိ, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ တတိယံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ tatiyaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂော ဂတော ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော မဂ္ဂံ အဂမာသိံ, မဂ္ဂံ ခော ပန မေ ဂစ္ဆန္တသ္သ ကာယော ကိလန္တော, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ, maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilanto, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ catutthaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော နာလတ္ထံ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ, တသ္သ မေ ကာယော ကိလန္တော အကမ္မညော, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo kilanto akammañño, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ pañcamaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော လဘတိ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အလတ္ထံ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ, တသ္သ မေ ကာယော ဂရုကော အကမ္မညော, မာသာစိတံ မညေ , ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo garuko akammañño, māsācitaṃ maññe , handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ chaṭṭhaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓော။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခော မေ အယံ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓော; အတ္ထိ ကပ္ပော နိပဇ္ဇိတုံ, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. Tassa evaṃ hoti – ‘uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho; atthi kappo nipajjituṃ, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ sattamaṃ kusītavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော 119 ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ, တသ္သ မေ ကာယော ဒုဗ္ဗလော အကမ္မညော, ဟန္ဒာဟံ နိပဇ္ဇာမီ’တိ! သော နိပဇ္ဇတိ န ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ ကုသီတဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gilānā vuṭṭhito 120 hoti aciravuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā, tassa me kāyo dubbalo akammañño, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ aṭṭhamaṃ kusītavatthu.
၃၃၅. ‘‘အဋ္ဌ အာရမ္ဘဝတ္ထူနိ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ကမ္မံ ခော မေ ကာတဗ္ဗံ ဘဝိသ္သတိ, ကမ္မံ ခော ပန မေ ကရောန္တေန န သုကရံ ဗုဒ္ဓာနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ, အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယာ’တိ! သော ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ ပဌမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
335. ‘‘Aṭṭha ārambhavatthūni. Idhāvuso, bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati, kammaṃ kho pana me karontena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāyā’ti! So vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ paṭhamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတံ ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ကမ္မံ အကာသိံ, ကမ္မံ ခော ပနာဟံ ကရောန္တော နာသက္ခိံ ဗုဒ္ဓာနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ, kammaṃ kho panāhaṃ karonto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ dutiyaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂော ဂန္တဗ္ဗော ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘မဂ္ဂော ခော မေ ဂန္တဗ္ဗော ဘဝိသ္သတိ, မဂ္ဂံ ခော ပန မေ ဂစ္ဆန္တေန န သုကရံ ဗုဒ္ဓာနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ။ ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ တတိယံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaṃ kho pana me gacchantena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ. Handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ tatiyaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနာ မဂ္ဂော ဂတော ဟောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော မဂ္ဂံ အဂမာသိံ, မဂ္ဂံ ခော ပနာဟံ ဂစ္ဆန္တော နာသက္ခိံ ဗုဒ္ဓာနံ သာသနံ မနသိ ကာတုံ, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ, maggaṃ kho panāhaṃ gacchanto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ catutthaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော န လဘတိ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော နာလတ္ထံ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ, တသ္သ မေ ကာယော လဟုကော ကမ္မညော, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ . Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo lahuko kammañño, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ pañcamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော လဘတိ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂာမံ ဝာ နိဂမံ ဝာ ပိဏ္ဍာယ စရန္တော အလတ္ထံ လူခသ္သ ဝာ ပဏီတသ္သ ဝာ ဘောဇနသ္သ ယာဝဒတ္ထံ ပာရိပူရိံ, တသ္သ မေ ကာယော ဗလဝာ ကမ္မညော, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အာရမ္ဘဝတ္ထု ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo balavā kammañño, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ chaṭṭhaṃ ārambhavatthu .
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခုနော ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓော။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥပ္ပန္နော ခော မေ အယံ အပ္ပမတ္တကော အာဗာဓော, ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ မေ အာဗာဓော ပဝဍ္ဎေယ္ယ, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ။ပေ.။ သော ဝီရိယံ အာရဘတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. Tassa evaṃ hoti – ‘uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho pavaḍḍheyya, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ sattamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော ဟောတိ အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟံ ခော ဂိလာနာ ဝုဋ္ဌိတော အစိရဝုဋ္ဌိတော ဂေလညာ, ဌာနံ ခော ပနေတံ ဝိဇ္ဇတိ ယံ မေ အာဗာဓော ပစ္စုဒာဝတ္တေယ္ယ, ဟန္ဒာဟံ ဝီရိယံ အာရဘာမိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယာ’’တိ! သော ဝီရိယံ အာရဘတိ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အာရမ္ဘဝတ္ထု။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho paccudāvatteyya, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyā’’ti! So vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ aṭṭhamaṃ ārambhavatthu.
၃၃၆. ‘‘အဋ္ဌ ဒာနဝတ္ထူနိ။ အာသဇ္ဇ ဒာနံ ဒေတိ, ဘယာ ဒာနံ ဒေတိ, ‘အဒာသိ မေ’တိ ဒာနံ ဒေတိ, ‘ဒသ္သတိ မေ’တိ ဒာနံ ဒေတိ, ‘သာဟု ဒာန’န္တိ ဒာနံ ဒေတိ, ‘အဟံ ပစာမိ, ဣမေ န ပစန္တိ, နာရဟာမိ ပစန္တော အပစန္တာနံ ဒာနံ န ဒာတု’န္တိ ဒာနံ ဒေတိ, ‘ဣဒံ မေ ဒာနံ ဒဒတော ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆတီ’တိ ဒာနံ ဒေတိ။ စိတ္တာလင္ကာရ-စိတ္တပရိက္ခာရတ္ထံ ဒာနံ ဒေတိ။
336. ‘‘Aṭṭha dānavatthūni. Āsajja dānaṃ deti, bhayā dānaṃ deti, ‘adāsi me’ti dānaṃ deti, ‘dassati me’ti dānaṃ deti, ‘sāhu dāna’nti dānaṃ deti, ‘ahaṃ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ na dātu’nti dānaṃ deti, ‘idaṃ me dānaṃ dadato kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’ti dānaṃ deti. Cittālaṅkāra-cittaparikkhāratthaṃ dānaṃ deti.
၃၃၇. ‘‘အဋ္ဌ ဒာနူပပတ္တိယော။ ဣဓာဝုသော, ဧကစ္စော ဒာနံ ဒေတိ သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ အန္နံ ပာနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယ္ယာဝသထပဒီပေယ္ယံ။ သော ယံ ဒေတိ တံ ပစ္စာသီသတိ 121။ သော ပသ္သတိ ခတ္တိယမဟာသာလံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလံ ဝာ ဂဟပတိမဟာသာလံ ဝာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတံ သမင္ဂီဘူတံ ပရိစာရယမာနံ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ခတ္တိယမဟာသာလာနံ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလာနံ ဝာ ဂဟပတိမဟာသာလာနံ ဝာ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ’န္တိ! သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ, တသ္သ တံ စိတ္တံ ဟီနေ ဝိမုတ္တံ ဥတ္တရိ အဘာဝိတံ တတ္ရူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ ။ တဉ္စ ခော သီလဝတော ဝဒာမိ နော ဒုသ္သီလသ္သ။ ဣဇ္ဈတာဝုသော, သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။
337. ‘‘Aṭṭha dānūpapattiyo. Idhāvuso, ekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati 122. So passati khattiyamahāsālaṃ vā brāhmaṇamahāsālaṃ vā gahapatimahāsālaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgībhūtaṃ paricārayamānaṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā sahabyataṃ upapajjeyya’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati . Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော ဒာနံ ဒေတိ သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ အန္နံ ပာနံ။ပေ.။ သေယ္ယာဝသထပဒီပေယ္ယံ။ သော ယံ ဒေတိ တံ ပစ္စာသီသတိ။ တသ္သ သုတံ ဟောတိ – ‘စာတုမဟာရာဇိကာ 123 ဒေဝာ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ’’တိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ စာတုမဟာရာဇိကာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ’’န္တိ! သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ, တသ္သ တံ စိတ္တံ ဟီနေ ဝိမုတ္တံ ဥတ္တရိ အဘာဝိတံ တတ္ရူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။ တဉ္စ ခော သီလဝတော ဝဒာမိ နော ဒုသ္သီလသ္သ။ ဣဇ္ဈတာဝုသော, သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 124 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော ဒာနံ ဒေတိ သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ အန္နံ ပာနံ။ပေ.။ သေယ္ယာဝသထပဒီပေယ္ယံ။ သော ယံ ဒေတိ တံ ပစ္စာသီသတိ။ တသ္သ သုတံ ဟောတိ – ‘တာဝတိံသာ ဒေဝာ။ပေ.။ ယာမာ ဒေဝာ။ပေ.။ တုသိတာ ဒေဝာ ။ပေ.။ နိမ္မာနရတီ ဒေဝာ။ပေ.။ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝာ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ’တိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ’’န္တိ! သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ, တသ္သ တံ စိတ္တံ ဟီနေ ဝိမုတ္တံ ဥတ္တရိ အဘာဝိတံ တတ္ရူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။ တဉ္စ ခော သီလဝတော ဝဒာမိ နော ဒုသ္သီလသ္သ။ ဣဇ္ဈတာဝုသော, သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā…pe… tusitā devā …pe… nimmānaratī devā…pe… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဣဓေကစ္စော ဒာနံ ဒေတိ သမဏသ္သ ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဝာ အန္နံ ပာနံ ဝတ္ထံ ယာနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ သေယ္ယာဝသထပဒီပေယ္ယံ။ သော ယံ ဒေတိ တံ ပစ္စာသီသတိ။ တသ္သ သုတံ ဟောတိ – ‘ဗ္ရဟ္မကာယိကာ ဒေဝာ ဒီဃာယုကာ ဝဏ္ဏဝန္တော သုခဗဟုလာ’တိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟော ဝတာဟံ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ ဗ္ရဟ္မကာယိကာနံ ဒေဝာနံ သဟဗ္ယတံ ဥပပဇ္ဇေယ္ယ’န္တိ! သော တံ စိတ္တံ ဒဟတိ, တံ စိတ္တံ အဓိဋ္ဌာတိ, တံ စိတ္တံ ဘာဝေတိ, တသ္သ တံ စိတ္တံ ဟီနေ ဝိမုတ္တံ ဥတ္တရိ အဘာဝိတံ တတ္ရူပပတ္တိယာ သံဝတ္တတိ။ တဉ္စ ခော သီလဝတော ဝဒာမိ နော ဒုသ္သီလသ္သ; ဝီတရာဂသ္သ နော သရာဂသ္သ။ ဣဇ္ဈတာဝုသော, သီလဝတော စေတောပဏိဓိ ဝီတရာဂတ္တာ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘brahmakāyikā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa; vītarāgassa no sarāgassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi vītarāgattā.
‘‘အဋ္ဌ ပရိသာ – ခတ္တိယပရိသာ, ဗ္ရာဟ္မဏပရိသာ, ဂဟပတိပရိသာ, သမဏပရိသာ, စာတုမဟာရာဇိကပရိသာ, တာဝတိံသပရိသာ, မာရပရိသာ, ဗ္ရဟ္မပရိသာ ။
‘‘Aṭṭha parisā – khattiyaparisā, brāhmaṇaparisā, gahapatiparisā, samaṇaparisā, cātumahārājikaparisā, tāvatiṃsaparisā, māraparisā, brahmaparisā .
‘‘အဋ္ဌ လောကဓမ္မာ – လာဘော စ, အလာဘော စ, ယသော စ, အယသော စ, နိန္ဒာ စ, ပသံသာ စ, သုခဉ္စ, ဒုက္ခဉ္စ။
‘‘Aṭṭha lokadhammā – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca.
၃၃၈. ‘‘အဋ္ဌ အဘိဘာယတနာနိ။ အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဌမံ အဘိဘာယတနံ။
338. ‘‘Aṭṭha abhibhāyatanāni. Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ ရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ – ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဒုတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti – evaṃsaññī hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပရိတ္တာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ တတိယံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ အပ္ပမာဏာနိ သုဝဏ္ဏဒုဗ္ဗဏ္ဏာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ စတုတ္ထံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဥမာပုပ္ဖံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ, သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ နီလံ နီလဝဏ္ဏံ နီလနိဒသ္သနံ နီလနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ 125 အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ နီလာနိ နီလဝဏ္ဏာနိ နီလနိဒသ္သနာနိ နီလနိဘာသာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ပဉ္စမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma umāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ. Evameva 126 ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ကဏိကာရပုပ္ဖံ 127 ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ, သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ပီတံ ပီတဝဏ္ဏံ ပီတနိဒသ္သနံ ပီတနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ပီတာနိ ပီတဝဏ္ဏာနိ ပီတနိဒသ္သနာနိ ပီတနိဘာသာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ 128 pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ, သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ လောဟိတကံ လောဟိတကဝဏ္ဏံ လောဟိတကနိဒသ္သနံ လောဟိတကနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ လောဟိတကာနိ လောဟိတကဝဏ္ဏာနိ လောဟိတကနိဒသ္သနာနိ လောဟိတကနိဘာသာနိ, ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ သတ္တမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ဩသဓိတာရကာ ဩဒာတာ ဩဒာတဝဏ္ဏာ ဩဒာတနိဒသ္သနာ ဩဒာတနိဘာသာ, သေယ္ယထာ ဝာ ပန တံ ဝတ္ထံ ဗာရာဏသေယ္ယကံ ဥဘတောဘာဂဝိမဋ္ဌံ ဩဒာတံ ဩဒာတဝဏ္ဏံ ဩဒာတနိဒသ္သနံ ဩဒာတနိဘာသံ။ ဧဝမေဝ အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဧကော ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ ဩဒာတာနိ ဩဒာတဝဏ္ဏာနိ ဩဒာတနိဒသ္သနာနိ ဩဒာတနိဘာသာနိ , ‘တာနိ အဘိဘုယ္ယ ဇာနာမိ ပသ္သာမီ’တိ ဧဝံသညီ ဟောတိ။ ဣဒံ အဋ္ဌမံ အဘိဘာယတနံ။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni , ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
၃၃၉. ‘‘အဋ္ဌ ဝိမောက္ခာ။ ရူပီ ရူပာနိ ပသ္သတိ။ အယံ ပဌမော ဝိမောက္ခော။
339. ‘‘Aṭṭha vimokkhā. Rūpī rūpāni passati. Ayaṃ paṭhamo vimokkho.
‘‘အဇ္ဈတ္တံ အရူပသညီ ဗဟိဒ္ဓာ ရူပာနိ ပသ္သတိ။ အယံ ဒုတိယော ဝိမောက္ခော။
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati. Ayaṃ dutiyo vimokkho.
‘‘သုဘန္တေဝ အဓိမုတ္တော ဟောတိ။ အယံ တတိယော ဝိမောက္ခော။
‘‘Subhanteva adhimutto hoti. Ayaṃ tatiyo vimokkho.
‘‘သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ စတုတ္ထော ဝိမောက္ခော။
‘‘Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ catuttho vimokkho.
‘‘သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ပဉ္စမော ဝိမောက္ခော။
‘‘Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ pañcamo vimokkho.
‘‘သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဆဋ္ဌော ဝိမောက္ခော။
‘‘Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ chaṭṭho vimokkho.
‘‘သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ သတ္တမော ဝိမောက္ခော။
‘‘Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ sattamo vimokkho.
‘‘သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတ နိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ အဋ္ဌမော ဝိမောက္ခော။
‘‘Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayita nirodhaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ aṭṭhamo vimokkho.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန အဋ္ဌ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena aṭṭha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
နဝကံ
Navakaṃ
၃၄၀. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန နဝ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ; တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ နဝ?
340. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena nava dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame nava?
‘‘နဝ အာဃာတဝတ္ထူနိ။ ‘အနတ္ထံ မေ အစရီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘အနတ္ထံ မေ စရတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘အနတ္ထံ မေ စရိသ္သတီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘ပိယသ္သ မေ မနာပသ္သ အနတ္ထံ အစရီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရတီတိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရိသ္သတီတိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ; ‘အပ္ပိယသ္သ မေ အမနာပသ္သ အတ္ထံ အစရီ’တိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရတီတိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရိသ္သတီတိ အာဃာတံ ဗန္ဓတိ။
‘‘Nava āghātavatthūni. ‘Anatthaṃ me acarī’ti āghātaṃ bandhati; ‘anatthaṃ me caratī’ti āghātaṃ bandhati; ‘anatthaṃ me carissatī’ti āghātaṃ bandhati; ‘piyassa me manāpassa anatthaṃ acarī’ti āghātaṃ bandhati…pe… anatthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati…pe… anatthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati; ‘appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarī’ti āghātaṃ bandhati…pe… atthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati…pe… atthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati.
‘‘နဝ အာဃာတပဋိဝိနယာ။ ‘အနတ္ထံ မေ အစရိ 129, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ ; ‘အနတ္ထံ မေ စရတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ; ‘အနတ္ထံ မေ စရိသ္သတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ; ‘ပိယသ္သ မေ မနာပသ္သ အနတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အနတ္ထံ စရိသ္သတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ; ‘အပ္ပိယသ္သ မေ အမနာပသ္သ အတ္ထံ အစရိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရတိ။ပေ.။ အတ္ထံ စရိသ္သတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ’တိ အာဃာတံ ပဋိဝိနေတိ။
‘‘Nava āghātapaṭivinayā. ‘Anatthaṃ me acari 130, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti ; ‘anatthaṃ me carati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘anatthaṃ me carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti.
၃၄၁. ‘‘နဝ သတ္တာဝာသာ။ သန္တာဝုသော, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော, သေယ္ယထာပိ မနုသ္သာ ဧကစ္စေ စ ဒေဝာ ဧကစ္စေ စ ဝိနိပာတိကာ။ အယံ ပဌမော သတ္တာဝာသော။
341. ‘‘Nava sattāvāsā. Santāvuso, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ နာနတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ ဗ္ရဟ္မကာယိကာ ပဌမာဘိနိဗ္ဗတ္တာ။ အယံ ဒုတိယော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ နာနတ္တသညိနော, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ အာဘသ္သရာ။ အယံ တတိယော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော , သတ္တာ ဧကတ္တကာယာ ဧကတ္တသညိနော, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ သုဘကိဏ္ဟာ။ အယံ စတုတ္ထော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso , sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catuttho sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ အသညိနော အပ္ပဋိသံဝေဒိနော, သေယ္ယထာပိ ဒေဝာ အသညသတ္တာ 131။ အယံ ပဉ္စမော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā asaññino appaṭisaṃvedino, seyyathāpi devā asaññasattā 132. Ayaṃ pañcamo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနူပဂာ။ အယံ ဆဋ္ဌော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭho sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနူပဂာ။ အယံ သတ္တမော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ sattamo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော, သတ္တာ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စာညာယတနူပဂာ။ အယံ အဋ္ဌမော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcāññāyatanūpagā. Ayaṃ aṭṭhamo sattāvāso.
‘‘သန္တာဝုသော , သတ္တာ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ 133 နေဝသညာနာသညာယတနူပဂာ။ အယံ နဝမော သတ္တာဝာသော။
‘‘Santāvuso , sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma 134 nevasaññānāsaññāyatanūpagā. Ayaṃ navamo sattāvāso.
၃၄၂. ‘‘နဝ အက္ခဏာ အသမယာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။ ဣဓာဝုသော , တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဓမ္မော စ ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂာမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော နိရယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ ပဌမော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
342. ‘‘Nava akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya. Idhāvuso , tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo nirayaṃ upapanno hoti. Ayaṃ paṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, တထာဂတော စ လောကေ ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဓမ္မော စ ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂာမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော တိရစ္ဆာနယောနိံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ ဒုတိယော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo tiracchānayoniṃ upapanno hoti. Ayaṃ dutiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ ပေတ္တိဝိသယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ တတိယော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… pettivisayaṃ upapanno hoti. Ayaṃ tatiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ အသုရကာယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ စတုတ္ထော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… asurakāyaṃ upapanno hoti. Ayaṃ catuttho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ အညတရံ ဒီဃာယုကံ ဒေဝနိကာယံ ဥပပန္နော ဟောတိ။ အယံ ပဉ္စမော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… aññataraṃ dīghāyukaṃ devanikāyaṃ upapanno hoti. Ayaṃ pañcamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ ပစ္စန္တိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ မိလက္ခေသု 135 အဝိညာတာရေသု, ယတ္ထ နတ္ထိ ဂတိ ဘိက္ခူနံ ဘိက္ခုနီနံ ဥပာသကာနံ ဥပာသိကာနံ။ အယံ ဆဋ္ဌော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… paccantimesu janapadesu paccājāto hoti milakkhesu 136 aviññātāresu, yattha natthi gati bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Ayaṃ chaṭṭho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ။ သော စ ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ဝိပရီတဒသ္သနော – ‘နတ္ထိ ဒိန္နံ, နတ္ထိ ယိဋ္ဌံ, နတ္ထိ ဟုတံ, နတ္ထိ သုကတဒုက္ကဋာနံ 137 ကမ္မာနံ ဖလံ ဝိပာကော, နတ္ထိ အယံ လောကော, နတ္ထိ ပရော လောကော, နတ္ထိ မာတာ, နတ္ထိ ပိတာ, နတ္ထိ သတ္တာ ဩပပာတိကာ, နတ္ထိ လောကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သမ္မဂ္ဂတာ သမ္မာပဋိပန္နာ ယေ ဣမဉ္စ လောကံ ပရဉ္စ လောကံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေန္တီ’တိ။ အယံ သတ္တမော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… majjhimesu janapadesu paccājāto hoti. So ca hoti micchādiṭṭhiko viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ 138 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Ayaṃ sattamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ။ပေ.။ မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ။ သော စ ဟောတိ ဒုပ္ပညော ဇဠော ဧဠမူဂော, နပ္ပဋိဗလော သုဘာသိတဒုဗ္ဘာသိတာနမတ္ထမညာတုံ။ အယံ အဋ္ဌမော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ…pe… majjhimesu janapadesu paccājāto hoti. So ca hoti duppañño jaḷo eḷamūgo, nappaṭibalo subhāsitadubbhāsitānamatthamaññātuṃ. Ayaṃ aṭṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, တထာဂတော စ လောကေ န 139 ဥပ္ပန္နော ဟောတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော, ဓမ္မော စ န ဒေသိယတိ ဩပသမိကော ပရိနိဗ္ဗာနိကော သမ္ဗောဓဂာမီ သုဂတပ္ပဝေဒိတော။ အယဉ္စ ပုဂ္ဂလော မဇ္ဈိမေသု ဇနပဒေသု ပစ္စာဇာတော ဟောတိ, သော စ ဟောတိ ပညဝာ အဇဠော အနေဠမူဂော, ပဋိဗလော သုဘာသိတ-ဒုဗ္ဘာသိတာနမတ္ထမညာတုံ။ အယံ နဝမော အက္ခဏော အသမယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသာယ။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, tathāgato ca loke na 140 uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca na desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti, so ca hoti paññavā ajaḷo aneḷamūgo, paṭibalo subhāsita-dubbhāsitānamatthamaññātuṃ. Ayaṃ navamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
၃၄၃. ‘‘နဝ အနုပုဗ္ဗဝိဟာရာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ။ပေ.။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခသ္သ စ ပဟာနာ ။ပေ.။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ။ပေ.။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
343. ‘‘Nava anupubbavihārā. Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā …pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā…pe… ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
၃၄၄. ‘‘နဝ အနုပုဗ္ဗနိရောဓာ။ ပဌမံ ဈာနံ သမာပန္နသ္သ ကာမသညာ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ ဒုတိယံ ဈာနံ သမာပန္နသ္သ ဝိတက္ကဝိစာရာ နိရုဒ္ဓာ ဟောန္တိ။ တတိယံ ဈာနံ သမာပန္နသ္သ ပီတိ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ သမာပန္နသ္သ အသ္သာသပသ္သာသ္သာ နိရုဒ္ဓာ ဟောန္တိ။ အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမာပန္နသ္သ ရူပသညာ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမာပန္နသ္သ အာကာသာနဉ္စာယတနသညာ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ အာကိဉ္စညာယတနံ သမာပန္နသ္သ ဝိညာဏဉ္စာယတနသညာ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ နေဝသညာနာသညာယတနံ သမာပန္နသ္သ အာကိဉ္စညာယတနသညာ နိရုဒ္ဓာ ဟောတိ။ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ သမာပန္နသ္သ သညာ စ ဝေဒနာ စ နိရုဒ္ဓာ ဟောန္တိ။
344. ‘‘Nava anupubbanirodhā. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa kāmasaññā niruddhā hoti. Dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā honti. Tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti. Catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa assāsapassāssā niruddhā honti. Ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti. Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti. Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti. Saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca niruddhā honti.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန နဝ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena nava dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ဒသကံ
Dasakaṃ
၃၄၅. ‘‘အတ္ထိ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒသ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ။ပေ.။ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ကတမေ ဒသ?
345. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame dasa?
‘‘ဒသ နာထကရဏာ ဓမ္မာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သီလဝာ ဟောတိ။ ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု သီလဝာ ဟောတိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ, အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော, အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Dasa nāthakaraṇā dhammā. Idhāvuso, bhikkhu sīlavā hoti. Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yaṃpāvuso, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဗဟုသ္သုတော ဟောတိ သုတဓရော သုတသန္နိစယော။ ယေ တေ ဓမ္မာ အာဒိကလ္ယာဏာ မဇ္ဈေကလ္ယာဏာ ပရိယောသာနကလ္ယာဏာ သာတ္ထာ သဗ္ယဉ္ဇနာ 141 ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဘိဝဒန္တိ, တထာရူပာသ္သ ဓမ္မာ ဗဟုသ္သုတာ ဟောန္တိ 142 ဓာတာ ဝစသာ ပရိစိတာ မနသာနုပေက္ခိတာ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ, ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု ဗဟုသ္သုတော ဟောတိ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā 143 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti 144 dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, yaṃpāvuso, bhikkhu bahussuto hoti…pe… diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ကလ္ယာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလ္ယာဏသဟာယော ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကော။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု ကလ္ယာဏမိတ္တော ဟောတိ ကလ္ယာဏသဟာယော ကလ္ယာဏသမ္ပဝင္ကော။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Yaṃpāvuso, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ သောဝစသ္သကရဏေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတော ခမော ပဒက္ခိဏဂ္ဂာဟီ အနုသာသနိံ။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝစော ဟောတိ။ပေ.။ ပဒက္ခိဏဂ္ဂာဟီ အနုသာသနိံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ. Yaṃpāvuso, bhikkhu suvaco hoti…pe… padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ ဥစ္စာဝစာနိ ကိံကရဏီယာနိ, တတ္ထ ဒက္ခော ဟောတိ အနလသော တတ္ရုပာယာယ ဝီမံသာယ သမန္နာဂတော, အလံ ကာတုံ အလံ သံဝိဓာတုံ။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု ယာနိ တာနိ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ပေ.။ အလံ သံဝိဓာတုံ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ. Yaṃpāvuso, bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ…pe… alaṃ saṃvidhātuṃ. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော , ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေဟိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေဟိ ။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ။ပေ.။ ပရိက္ခာရေဟိ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso , bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarehi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi . Yaṃpāvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti…pe… parikkhārehi. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ အကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ပဟာနာယ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ ဥပသမ္ပဒာယ, ထာမဝာ ဒဠ္ဟပရက္ကမော အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု အာရဒ္ဓဝီရိယော ဝိဟရတိ။ပေ.။ အနိက္ခိတ္တဓုရော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yaṃpāvuso, bhikkhu āraddhavīriyo viharati…pe… anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုသ္သရိတာ။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု သတိမာ ဟောတိ။ပေ.။ သရိတာ အနုသ္သရိတာ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Yaṃpāvuso, bhikkhu satimā hoti…pe… saritā anussaritā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ပုန စပရံ, အာဝုသော, ဘိက္ခု ပညဝာ ဟောတိ, ဥဒယတ္ထဂာမိနိယာ ပညာယ သမန္နာဂတော အရိယာယ နိဗ္ဗေဓိကာယ သမ္မာဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။ ယံပာဝုသော, ဘိက္ခု ပညဝာ ဟောတိ။ပေ.။ သမ္မာဒုက္ခက္ခယဂာမိနိယာ။ အယမ္ပိ ဓမ္မော နာထကရဏော။
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Yaṃpāvuso, bhikkhu paññavā hoti…pe… sammādukkhakkhayagāminiyā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
၃၄၆. ဒသ ကသိဏာယတနာနိ။ ပထဝီကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ, ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယံ အဒ္ဝယံ အပ္ပမာဏံ။ အာပောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ပေ.။ တေဇောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝာယောကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ နီလကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ပီတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ လောဟိတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဩဒာတကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ အာကာသကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ။ ဝိညာဏကသိဏမေကော သဉ္ဇာနာတိ, ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယံ အဒ္ဝယံ အပ္ပမာဏံ။
346. Dasa kasiṇāyatanāni. Pathavīkasiṇameko sañjānāti, uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Āpokasiṇameko sañjānāti…pe… tejokasiṇameko sañjānāti… vāyokasiṇameko sañjānāti… nīlakasiṇameko sañjānāti… pītakasiṇameko sañjānāti… lohitakasiṇameko sañjānāti… odātakasiṇameko sañjānāti… ākāsakasiṇameko sañjānāti… viññāṇakasiṇameko sañjānāti, uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ.
၃၄၇. ‘‘ဒသ အကုသလကမ္မပထာ – ပာဏာတိပာတော, အဒိန္နာဒာနံ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, မုသာဝာဒော, ပိသုဏာ ဝာစာ, ဖရုသာ ဝာစာ, သမ္ဖပ္ပလာပော, အဘိဇ္ဈာ, ဗ္ယာပာဒော, မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ။
347. ‘‘Dasa akusalakammapathā – pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro, musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo, abhijjhā, byāpādo, micchādiṭṭhi.
‘‘ဒသ ကုသလကမ္မပထာ – ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီ, အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ, မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီ, ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ, ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ, သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီ, အနဘိဇ္ဈာ, အဗ္ယာပာဒော, သမ္မာဒိဋ္ဌိ။
‘‘Dasa kusalakammapathā – pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, anabhijjhā, abyāpādo, sammādiṭṭhi.
၃၄၈. ‘‘ဒသ အရိယဝာသာ။ ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ပဉ္စင္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ, ဆဠင္ဂသမန္နာဂတော, ဧကာရက္ခော, စတုရာပသ္သေနော, ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော, သမဝယသဋ္ဌေသနော, အနာဝိလသင္ကပ္ပော, ပသ္သဒ္ဓကာယသင္ခာရော, သုဝိမုတ္တစိတ္တော, သုဝိမုတ္တပညော။
348. ‘‘Dasa ariyavāsā. Idhāvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti, chaḷaṅgasamannāgato, ekārakkho, caturāpasseno, paṇunnapaccekasacco, samavayasaṭṭhesano, anāvilasaṅkappo, passaddhakāyasaṅkhāro, suvimuttacitto, suvimuttapañño.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု ပဉ္စင္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ကာမစ္ဆန္ဒော ပဟီနော ဟောတိ, ဗ္ယာပာဒော ပဟီနော ဟောတိ, ထိနမိဒ္ဓံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဥဒ္ဓစ္စကုကုစ္စံ ပဟီနံ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ပဟီနာ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ပဉ္စင္ဂဝိပ္ပဟီနော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု ဆဠင္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော, ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဆဠင္ဂသမန္နာဂတော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော , ဘိက္ခု ဧကာရက္ခော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သတာရက္ခေန စေတသာ သမန္နာဂတော ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ဧကာရက္ခော ဟောတိ ။
‘‘Kathañcāvuso , bhikkhu ekārakkho hoti? Idhāvuso, bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu ekārakkho hoti .
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု စတုရာပသ္သေနော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သင္ခာယေကံ ပဋိသေဝတိ, သင္ခာယေကံ အဓိဝာသေတိ, သင္ခာယေကံ ပရိဝဇ္ဇေတိ, သင္ခာယေကံ ဝိနောဒေတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု စတုရာပသ္သေနော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu caturāpasseno hoti? Idhāvuso, bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati, saṅkhāyekaṃ adhivāseti, saṅkhāyekaṃ parivajjeti, saṅkhāyekaṃ vinodeti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu caturāpasseno hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ယာနိ တာနိ ပုထုသမဏဗ္ရာဟ္မဏာနံ ပုထုပစ္စေကသစ္စာနိ, သဗ္ဗာနိ တာနိ နုန္နာနိ ဟောန္တိ ပဏုန္နာနိ စတ္တာနိ ဝန္တာနိ မုတ္တာနိ ပဟီနာနိ ပဋိနိသ္သဋ္ဌာနိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu paṇunnapaccekasacco hoti? Idhāvuso, bhikkhuno yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni, sabbāni tāni nunnāni honti paṇunnāni cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu paṇunnapaccekasacco hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော , ဘိက္ခု သမဝယသဋ္ဌေသနော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ကာမေသနာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဘဝေသနာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဗ္ရဟ္မစရိယေသနာ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓာ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သမဝယသဋ္ဌေသနော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso , bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmesanā pahīnā hoti, bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု အနာဝိလသင္ကပ္ပော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ကာမသင္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ, ဗ္ယာပာဒသင္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ, ဝိဟိံသာသင္ကပ္ပော ပဟီနော ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု အနာဝိလသင္ကပ္ပော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmasaṅkappo pahīno hoti, byāpādasaṅkappo pahīno hoti, vihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု ပသ္သဒ္ဓကာယသင္ခာရော ဟောတိ ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု ပသ္သဒ္ဓကာယသင္ခာရော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti ? Idhāvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခုနော ရာဂာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ, ဒောသာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ, မောဟာ စိတ္တံ ဝိမုတ္တံ ဟောတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idhāvuso, bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ hoti, dosā cittaṃ vimuttaṃ hoti, mohā cittaṃ vimuttaṃ hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti.
‘‘ကထဉ္စာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တပညော ဟောတိ? ဣဓာဝုသော, ဘိက္ခု ‘ရာဂော မေ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော’တိ ပဇာနာတိ။ ‘ဒောသော မေ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော’တိ ပဇာနာတိ။ ‘မောဟော မေ ပဟီနော ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော’တိ ပဇာနာတိ။ ဧဝံ ခော, အာဝုသော, ဘိက္ခု သုဝိမုတ္တပညော ဟောတိ။
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu suvimuttapañño hoti? Idhāvuso, bhikkhu ‘rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. ‘Doso me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. ‘Moho me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu suvimuttapañño hoti.
‘‘ဒသ အသေက္ခာ ဓမ္မာ – အသေက္ခာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, အသေက္ခော သမ္မာသင္ကပ္ပော, အသေက္ခာ သမ္မာဝာစာ, အသေက္ခော သမ္မာကမ္မန္တော, အသေက္ခော သမ္မာအာဇီဝော, အသေက္ခော သမ္မာဝာယာမော, အသေက္ခာ သမ္မာသတိ, အသေက္ခော သမ္မာသမာဓိ, အသေက္ခံ သမ္မာဉာဏံ, အသေက္ခာ သမ္မာဝိမုတ္တိ။
‘‘Dasa asekkhā dhammā – asekkhā sammādiṭṭhi, asekkho sammāsaṅkappo, asekkhā sammāvācā, asekkho sammākammanto, asekkho sammāājīvo, asekkho sammāvāyāmo, asekkhā sammāsati, asekkho sammāsamādhi, asekkhaṃ sammāñāṇaṃ, asekkhā sammāvimutti.
‘‘ဣမေ ခော, အာဝုသော, တေန ဘဂဝတာ ဇာနတာ ပသ္သတာ အရဟတာ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေန ဒသ ဓမ္မာ သမ္မဒက္ခာတာ။ တတ္ထ သဗ္ဗေဟေဝ သင္ဂာယိတဗ္ဗံ န ဝိဝဒိတဗ္ဗံ, ယထယိဒံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ အဒ္ဓနိယံ အသ္သ စိရဋ္ဌိတိကံ, တဒသ္သ ဗဟုဇနဟိတာယ ဗဟုဇနသုခာယ လောကာနုကမ္ပာယ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ ဒေဝမနုသ္သာန’’န္တိ။
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
၃၄၉. အထ ခော ဘဂဝာ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တံ အာမန္တေသိ – ‘သာဓု သာဓု, သာရိပုတ္တ, သာဓု ခော တ္ဝံ, သာရိပုတ္တ, ဘိက္ခူနံ သင္ဂီတိပရိယာယံ အဘာသီ’တိ။ ဣဒမဝောစာယသ္မာ သာရိပုတ္တော, သမနုညော သတ္ထာ အဟောသိ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော သာရိပုတ္တသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
349. Atha kho bhagavā uṭṭhahitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘sādhu sādhu, sāriputta, sādhu kho tvaṃ, sāriputta, bhikkhūnaṃ saṅgītipariyāyaṃ abhāsī’ti. Idamavocāyasmā sāriputto, samanuñño satthā ahosi. Attamanā te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinandunti.
သင္ဂီတိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒသမံ။
Saṅgītisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. သင္ဂီတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Saṅgītisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၁၀. သင္ဂီတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Saṅgītisuttavaṇṇanā