Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya |
੧੦. ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤਂ
10. Saṅgītisuttaṃ
੨੯੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਯੇਨ ਪਾવਾ ਨਾਮ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਨਗਰਂ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਪਾવਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬવਨੇ।
296. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena pāvā nāma mallānaṃ nagaraṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane.
ਉਬ੍ਭਤਕਨવਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ
Ubbhatakanavasandhāgāraṃ
੨੯੭. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਉਬ੍ਭਤਕਂ ਨਾਮ ਨવਂ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ 1 ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾવੁਟ੍ਠਂ 2 ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ – ‘‘ਭਗવਾ ਕਿਰ ਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਪਾવਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾવਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਚੁਨ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬવਨੇ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਉਬ੍ਭਤਕਂ ਨਾਮ ਨવਂ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾવੁਟ੍ਠਂ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੁ, ਭਗવਤਾ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਦਸ੍ਸ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ।
297. Tena kho pana samayena pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃ 3 acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ 4 samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Assosuṃ kho pāveyyakā mallā – ‘‘bhagavā kira mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi pāvaṃ anuppatto pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane’’ti. Atha kho pāveyyakā mallā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Tañca kho, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu, bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā pāveyyakā mallā paribhuñjissanti. Tadassa pāveyyakānaṃ mallānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Adhivāsesi kho bhagavā tuṇhībhāvena.
੨੯੮. ਅਥ ਖੋ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਭਗવਤੋ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ 5 ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਮਣਿਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇਲਪਦੀਪਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਾ ਖੋ ਤੇ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਸਨ੍ਥਤਂ 6, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ, ਭਗવਤੋ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ, ਉਦਕਮਣਿਕੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੋ, ਤੇਲਪਦੀਪੋ ਆਰੋਪਿਤੋ। ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ।
298. Atha kho pāveyyakā mallā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ 7 sandhāgāraṃ santharitvā bhagavato āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhapetvā telapadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasantharisanthataṃ 8, bhante, sandhāgāraṃ, bhagavato āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telapadīpo āropito. Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
੨੯੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਯੇਨ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਪਿ ਖੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ। ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾਪਿ ਖੋ ਮਲ੍ਲਾ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਾਭਿਮੁਖਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਾવੇਯ੍ਯਕੇ ਮਲ੍ਲੇ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਖੋ, વਾਸੇਟ੍ਠਾ, ਰਤ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਪਾવੇਯ੍ਯਕਾ ਮਲ੍ਲਾ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
299. Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Pāveyyakāpi kho mallā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Atha kho bhagavā pāveyyake malle bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi – ‘‘abhikkantā kho, vāseṭṭhā, ratti. Yassadāni tumhe kālaṃ maññathā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho pāveyyakā mallā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
੩੦੦. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਪਾવੇਯ੍ਯਕੇਸੁ ਮਲ੍ਲੇਸੁ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਂਘਂ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ 9 ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ। ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮੀਕਥਾ। ਪਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਆਗਿਲਾਯਤਿ। ਤਮਹਂ ਆਯਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ 10। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ।
300. Atha kho bhagavā acirapakkantesu pāveyyakesu mallesu tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṃghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘‘vigatathinamiddho 11 kho, sāriputta, bhikkhusaṅgho. Paṭibhātu taṃ, sāriputta, bhikkhūnaṃ dhammīkathā. Piṭṭhi me āgilāyati. Tamahaṃ āyamissāmī’’ti 12. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā sāriputto bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
ਭਿਨ੍ਨਨਿਗਣ੍ਠવਤ੍ਥੁ
Bhinnanigaṇṭhavatthu
੩੦੧. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਪਾવਾਯਂ ਅਧੁਨਾਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਿਰਿਯਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦ੍વੇਧਿਕਜਾਤਾ 13 ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ વਿਤੁਦਨ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ 14 – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ! ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਸਹਿਤਂ ਮੇ, ਅਸਹਿਤਂ ਤੇ। ਪੁਰੇવਚਨੀਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅવਚ, ਪਚ੍ਛਾવਚਨੀਯਂ ਪੁਰੇ ਅવਚ। ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਂ, ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ વਾਦੋ, ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਤ੍વਮਸਿ, ਚਰ વਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯ, ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ। વਧੋਯੇવ ਖੋ ਮਞ੍ਞੇ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਯੇਸੁ વਤ੍ਤਤਿ। ਯੇਪਿ 15 ਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ ਗਿਹੀ ਓਦਾਤવਸਨਾ , ਤੇਪਿ ਨਿਗਣ੍ਠੇਸੁ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਯੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਰੂਪਾ વਿਰਤ੍ਤਰੂਪਾ ਪਟਿવਾਨਰੂਪਾ, ਯਥਾ ਤਂ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਦੁਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇ ਅਨੁਪਸਮਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੇ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ ਭਿਨ੍ਨਥੂਪੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ।
301. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato hoti. Tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā 16 bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti 17 – ‘‘na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi, ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi, kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi! Micchāpaṭipanno tvamasi, ahamasmi sammāpaṭipanno. Sahitaṃ me, asahitaṃ te. Purevacanīyaṃ pacchā avaca, pacchāvacanīyaṃ pure avaca. Adhiciṇṇaṃ te viparāvattaṃ, āropito te vādo, niggahito tvamasi, cara vādappamokkhāya, nibbeṭhehi vā sace pahosī’’ti. Vadhoyeva kho maññe nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu vattati. Yepi 18 nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā gihī odātavasanā , tepi nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā, yathā taṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe.
੩੦੨. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠੋ, ਆવੁਸੋ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਪਾવਾਯਂ ਅਧੁਨਾਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਙ੍ਕਿਰਿਯਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦ੍વੇਧਿਕਜਾਤਾ…ਪੇ॰… ਭਿਨ੍ਨਥੂਪੇ ਅਪ੍ਪਟਿਸਰਣੇ’’। ‘‘ਏવਞ੍ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਹੋਤਿ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਦੁਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇ ਅਨੁਪਸਮਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੇ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ। ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾવੁਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ 19 ਭਗવਤਾ 20 ਧਮ੍ਮੋ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਸੁਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਉਪਸਮਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
302. Atha kho āyasmā sāriputto bhikkhū āmantesi – ‘‘nigaṇṭho, āvuso, nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato, tassa kālaṅkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā…pe… bhinnathūpe appaṭisaraṇe’’. ‘‘Evañhetaṃ, āvuso, hoti durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite. Ayaṃ kho panāvuso amhākaṃ 21 bhagavatā 22 dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
‘‘ਕਤਮੋ ਚਾવੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤਾ 23 ਧਮ੍ਮੋ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਸੁਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੋ ਉਪਸਮਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ; ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ?
‘‘Katamo cāvuso, amhākaṃ bhagavatā 24 dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito; yattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ?
ਏਕਕਂ
Ekakaṃ
੩੦੩. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ , ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ? ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ। ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ , ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
303. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ , tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katamo eko dhammo? Sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Sabbe sattā saṅkhāraṭṭhitikā. Ayaṃ kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ , yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਦੁਕਂ
Dukaṃ
੩੦੪. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ 25?
304. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame dve 26?
‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ।
‘‘Nāmañca rūpañca.
‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ।
‘‘Avijjā ca bhavataṇhā ca.
‘‘ਭવਦਿਟ੍ਠਿ ਚ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿ ਚ।
‘‘Bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi ca.
‘‘ਹਿਰੀ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ।
‘‘Hirī ca ottappañca.
‘‘ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ।
‘‘Dovacassatā ca pāpamittatā ca.
‘‘ਸੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ।
‘‘Sovacassatā ca kalyāṇamittatā ca.
‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ ਚ।
‘‘Āpattikusalatā ca āpattivuṭṭhānakusalatā ca.
‘‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ ਚ।
‘‘Samāpattikusalatā ca samāpattivuṭṭhānakusalatā ca.
‘‘ਧਾਤੁਕੁਸਲਤਾ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਕੁਸਲਤਾ ਚ।
‘‘Dhātukusalatā ca manasikārakusalatā ca.
‘‘ਆਯਤਨਕੁਸਲਤਾ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲਤਾ ਚ।
‘‘Āyatanakusalatā ca paṭiccasamuppādakusalatā ca.
‘‘ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ ਚ ਅਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ ਚ।
‘‘Ṭhānakusalatā ca aṭṭhānakusalatā ca.
‘‘ਅਜ੍ਜવਞ੍ਚ ਲਜ੍ਜવਞ੍ਚ।
‘‘Ajjavañca lajjavañca.
‘‘ਖਨ੍ਤਿ ਚ ਸੋਰਚ੍ਚਞ੍ਚ।
‘‘Khanti ca soraccañca.
‘‘ਸਾਖਲ੍ਯਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ ਚ।
‘‘Sākhalyañca paṭisanthāro ca.
‘‘ਅવਿਹਿਂਸਾ ਚ ਸੋਚੇਯ੍ਯਞ੍ਚ।
‘‘Avihiṃsā ca soceyyañca.
‘‘ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ।
‘‘Muṭṭhassaccañca asampajaññañca.
‘‘ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ।
‘‘Sati ca sampajaññañca .
‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ ਚ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਚ।
‘‘Indriyesu aguttadvāratā ca bhojane amattaññutā ca.
‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ ਚ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਚ।
‘‘Indriyesu guttadvāratā ca bhojane mattaññutā ca.
‘‘ਸਤਿਬਲਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਬਲਞ੍ਚ।
‘‘Satibalañca samādhibalañca.
‘‘ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ।
‘‘Samatho ca vipassanā ca.
‘‘ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ।
‘‘Samathanimittañca paggahanimittañca.
‘‘ਪਗ੍ਗਹੋ ਚ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚ।
‘‘Paggaho ca avikkhepo ca.
‘‘ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿ ਚ।
‘‘Sīlavipatti ca diṭṭhivipatti ca.
‘‘ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾ ਚ।
‘‘Sīlasampadā ca diṭṭhisampadā ca.
‘‘ਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚ।
‘‘Sīlavisuddhi ca diṭṭhivisuddhi ca.
‘‘ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਖੋ ਪਨ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਪਧਾਨਂ।
‘‘Diṭṭhivisuddhi kho pana yathā diṭṭhissa ca padhānaṃ.
‘‘ਸਂવੇਗੋ ਚ ਸਂવੇਜਨੀਯੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਂવਿਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਯੋਨਿਸੋ ਪਧਾਨਂ।
‘‘Saṃvego ca saṃvejanīyesu ṭhānesu saṃviggassa ca yoniso padhānaṃ.
‘‘ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨਿਤਾ ਚ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਂ।
‘‘Asantuṭṭhitā ca kusalesu dhammesu appaṭivānitā ca padhānasmiṃ.
‘‘વਿਜ੍ਜਾ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ।
‘‘Vijjā ca vimutti ca.
‘‘ਖਯੇਞਾਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਞਾਣਂ।
‘‘Khayeñāṇaṃ anuppādeñāṇaṃ.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਤਿਕਂ
Tikaṃ
੩੦੫. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ?
305. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame tayo?
‘‘ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ।
‘‘Tīṇi akusalamūlāni – lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ।
‘‘Tīṇi kusalamūlāni – alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ – ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ।
‘‘Tīṇi duccaritāni – kāyaduccaritaṃ, vacīduccaritaṃ, manoduccaritaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ – ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ, વਚੀਸੁਚਰਿਤਂ , ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ।
‘‘Tīṇi sucaritāni – kāyasucaritaṃ, vacīsucaritaṃ , manosucaritaṃ.
‘‘ਤਯੋ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਾ – ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ।
‘‘Tayo akusalavitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko.
‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਾ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ, ਅવਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ।
‘‘Tayo kusalavitakkā – nekkhammavitakko, abyāpādavitakko, avihiṃsāvitakko.
‘‘ਤਯੋ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ – ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, વਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ।
‘‘Tayo akusalasaṅkappā – kāmasaṅkappo, byāpādasaṅkappo, vihiṃsāsaṅkappo.
‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅવਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ।
‘‘Tayo kusalasaṅkappā – nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ – ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਾ, વਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Tisso akusalasaññā – kāmasaññā, byāpādasaññā, vihiṃsāsaññā.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਾ, ਅવਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Tisso kusalasaññā – nekkhammasaññā, abyāpādasaññā, avihiṃsāsaññā.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਕੁਸਲਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਧਾਤੁ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, વਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ।
‘‘Tisso akusaladhātuyo – kāmadhātu, byāpādadhātu, vihiṃsādhātu.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਕੁਸਲਧਾਤੁਯੋ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਅવਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ।
‘‘Tisso kusaladhātuyo – nekkhammadhātu, abyāpādadhātu, avihiṃsādhātu.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਧਾਤੁ, ਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਰੂਪਧਾਤੁ।
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – kāmadhātu, rūpadhātu, arūpadhātu.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਰੂਪਧਾਤੁ, ਨਿਰੋਧਧਾਤੁ।
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – rūpadhātu, arūpadhātu, nirodhadhātu.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਹੀਨਧਾਤੁ, ਮਜ੍ਝਿਮਧਾਤੁ, ਪਣੀਤਧਾਤੁ।
‘‘Aparāpi tisso dhātuyo – hīnadhātu, majjhimadhātu, paṇītadhātu.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ – ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਭવਤਣ੍ਹਾ, વਿਭવਤਣ੍ਹਾ।
‘‘Tisso taṇhā – kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ – ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ।
‘‘Aparāpi tisso taṇhā – kāmataṇhā, rūpataṇhā, arūpataṇhā.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ – ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾ।
‘‘Aparāpi tisso taṇhā – rūpataṇhā, arūpataṇhā, nirodhataṇhā.
‘‘ਤੀਣਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ – ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ।
‘‘Tīṇi saṃyojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso.
‘‘ਤਯੋ ਆਸવਾ – ਕਾਮਾਸવੋ, ਭવਾਸવੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ।
‘‘Tayo āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo.
‘‘ਤਯੋ ਭવਾ – ਕਾਮਭવੋ, ਰੂਪਭવੋ, ਅਰੂਪਭવੋ।
‘‘Tayo bhavā – kāmabhavo, rūpabhavo, arūpabhavo.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਏਸਨਾ – ਕਾਮੇਸਨਾ, ਭવੇਸਨਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਾ।
‘‘Tisso esanā – kāmesanā, bhavesanā, brahmacariyesanā.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਧਾ – ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਿਧਾ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਿਧਾ, ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਿਧਾ।
‘‘Tisso vidhā – seyyohamasmīti vidhā, sadisohamasmīti vidhā, hīnohamasmīti vidhā.
‘‘ਤਯੋ ਅਦ੍ਧਾ – ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ।
‘‘Tayo addhā – atīto addhā, anāgato addhā, paccuppanno addhā.
‘‘ਤਯੋ ਅਨ੍ਤਾ – ਸਕ੍ਕਾਯੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕਾਯਸਮੁਦਯੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧੋ ਅਨ੍ਤੋ।
‘‘Tayo antā – sakkāyo anto, sakkāyasamudayo anto, sakkāyanirodho anto.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ।
‘‘Tisso vedanā – sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਤਾ – ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾ, વਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਾ।
‘‘Tisso dukkhatā – dukkhadukkhatā, saṅkhāradukkhatā, vipariṇāmadukkhatā.
‘‘ਤਯੋ ਰਾਸੀ – ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ, ਅਨਿਯਤੋ ਰਾਸਿ।
‘‘Tayo rāsī – micchattaniyato rāsi, sammattaniyato rāsi, aniyato rāsi.
‘‘ਤਯੋ ਤਮਾ 31 – ਅਤੀਤਂ વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਏਤਰਹਿ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ।
‘‘Tayo tamā 32 – atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati.
‘‘ਤੀਣਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ – ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਆવੁਸੋ ਤਥਾਗਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾ ਮੇ ਇਦਂ ਪਰੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’ਤਿ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਆવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾ ਮੇ ਇਦਂ ਪਰੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’ਤਿ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਨੋਸਮਾਚਾਰੋ, ਆવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾ ਮੇ ਇਦਂ ਪਰੋ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’ਤਿ।
‘‘Tīṇi tathāgatassa arakkheyyāni – parisuddhakāyasamācāro āvuso tathāgato, natthi tathāgatassa kāyaduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Parisuddhavacīsamācāro āvuso, tathāgato, natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ, yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti. Parisuddhamanosamācāro, āvuso, tathāgato, natthi tathāgatassa manoduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya – ‘mā me idaṃ paro aññāsī’ti.
‘‘ਤਯੋ ਕਿਞ੍ਚਨਾ – ਰਾਗੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਦੋਸੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਮੋਹੋ ਕਿਞ੍ਚਨਂ।
‘‘Tayo kiñcanā – rāgo kiñcanaṃ, doso kiñcanaṃ, moho kiñcanaṃ.
‘‘ਤਯੋ ਅਗ੍ਗੀ – ਰਾਗਗ੍ਗਿ, ਦੋਸਗ੍ਗਿ, ਮੋਹਗ੍ਗਿ।
‘‘Tayo aggī – rāgaggi, dosaggi, mohaggi.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਅਗ੍ਗੀ – ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਗ੍ਗਿ, ਗਹਪਤਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਗ੍ਗਿ।
‘‘Aparepi tayo aggī – āhuneyyaggi, gahapataggi, dakkhiṇeyyaggi.
‘‘ਤਿવਿਧੇਨ ਰੂਪਸਙ੍ਗਹੋ – ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਰੂਪਂ 33, ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਰੂਪਂ, ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘਂ ਰੂਪਂ।
‘‘Tividhena rūpasaṅgaho – sanidassanasappaṭighaṃ rūpaṃ 34, anidassanasappaṭighaṃ rūpaṃ, anidassanaappaṭighaṃ rūpaṃ.
‘‘ਤਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ – ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ , ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ।
‘‘Tayo saṅkhārā – puññābhisaṅkhāro, apuññābhisaṅkhāro , āneñjābhisaṅkhāro.
‘‘ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ – ਸੇਕ੍ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਨੇવਸੇਕ੍ਖੋਨਾਸੇਕ੍ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ।
‘‘Tayo puggalā – sekkho puggalo, asekkho puggalo, nevasekkhonāsekkho puggalo.
‘‘ਤਯੋ ਥੇਰਾ – ਜਾਤਿਥੇਰੋ, ਧਮ੍ਮਥੇਰੋ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਥੇਰੋ 35।
‘‘Tayo therā – jātithero, dhammathero, sammutithero 36.
‘‘ਤੀਣਿ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੂਨਿ – ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ, ਸੀਲਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ, ਭਾવਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ।
‘‘Tīṇi puññakiriyavatthūni – dānamayaṃ puññakiriyavatthu, sīlamayaṃ puññakiriyavatthu, bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu.
‘‘ਤੀਣਿ ਚੋਦਨਾવਤ੍ਥੂਨਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ, ਸੁਤੇਨ, ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ।
‘‘Tīṇi codanāvatthūni – diṭṭhena, sutena, parisaṅkāya.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ 37 – ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ ਸਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਮਾ, ਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਕਾਮਾ, ਤੇ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਕਾਮੇਸੁ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ ਸਤ੍ਤਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਕਾਮਾ, ਤੇ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ વਸਂ વਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿ।
‘‘Tisso kāmūpapattiyo 38 – santāvuso sattā paccupaṭṭhitakāmā, te paccupaṭṭhitesu kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā kāmūpapatti. Santāvuso, sattā nimmitakāmā, te nimminitvā nimminitvā kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi devā nimmānaratī. Ayaṃ dutiyā kāmūpapatti. Santāvuso sattā paranimmitakāmā, te paranimmitesu kāmesu vasaṃ vattenti, seyyathāpi devā paranimmitavasavattī. Ayaṃ tatiyā kāmūpapatti.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਸੁਖੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ 39 – ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ ਸਤ੍ਤਾ 40 ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸੁਖਂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਸੁਖੂਪਪਤ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਨਾ ਪਰਿਸਨ੍ਨਾ ਪਰਿਪੂਰਾ ਪਰਿਪ੍ਫੁਟਾ। ਤੇ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤਿ – ‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ , ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਸੁਖੂਪਪਤ੍ਤਿ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਨਾ ਪਰਿਸਨ੍ਨਾ ਪਰਿਪੂਰਾ ਪਰਿਪ੍ਫੁਟਾ। ਤੇ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਤੁਸਿਤਾ 41 ਸੁਖਂ 42 ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਸੁਖੂਪਪਤ੍ਤਿ ।
‘‘Tisso sukhūpapattiyo 43 – santāvuso sattā 44 uppādetvā uppādetvā sukhaṃ viharanti, seyyathāpi devā brahmakāyikā. Ayaṃ paṭhamā sukhūpapatti. Santāvuso, sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā. Te kadāci karahaci udānaṃ udānenti – ‘aho sukhaṃ, aho sukha’nti , seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ dutiyā sukhūpapatti. Santāvuso, sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā. Te santaṃyeva tusitā 45 sukhaṃ 46 paṭisaṃvedenti, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ tatiyā sukhūpapatti .
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾ – ਸੇਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਨੇવਸੇਕ੍ਖਾਨਾਸੇਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ।
‘‘Tisso paññā – sekkhā paññā, asekkhā paññā, nevasekkhānāsekkhā paññā.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾ – ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਸੁਤਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਭਾવਨਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ।
‘‘Aparāpi tisso paññā – cintāmayā paññā, sutamayā paññā, bhāvanāmayā paññā.
‘‘ਤੀਣਾવੁਧਾਨਿ – ਸੁਤਾવੁਧਂ, ਪવਿવੇਕਾવੁਧਂ, ਪਞ੍ਞਾવੁਧਂ।
‘‘Tīṇāvudhāni – sutāvudhaṃ, pavivekāvudhaṃ, paññāvudhaṃ.
‘‘ਤੀਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਾਤਾવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ।
‘‘Tīṇindriyāni – anaññātaññassāmītindriyaṃ, aññindriyaṃ, aññātāvindriyaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਚਕ੍ਖੂਨਿ – ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ।
‘‘Tīṇi cakkhūni – maṃsacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhu.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ – ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ।
‘‘Tisso sikkhā – adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhā.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ – ਕਾਯਭਾવਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਭਾવਨਾ, ਪਞ੍ਞਾਭਾવਨਾ।
‘‘Tisso bhāvanā – kāyabhāvanā, cittabhāvanā, paññābhāvanā.
‘‘ਤੀਣਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ – ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਪਟਿਪਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, વਿਮੁਤ੍ਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ।
‘‘Tīṇi anuttariyāni – dassanānuttariyaṃ, paṭipadānuttariyaṃ, vimuttānuttariyaṃ.
‘‘ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ – ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ।
‘‘Tayo samādhī – savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ – ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਸਮਾਧਿ।
‘‘Aparepi tayo samādhī – suññato samādhi, animitto samādhi, appaṇihito samādhi.
‘‘ਤੀਣਿ ਸੋਚੇਯ੍ਯਾਨਿ – ਕਾਯਸੋਚੇਯ੍ਯਂ, વਚੀਸੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੋਸੋਚੇਯ੍ਯਂ।
‘‘Tīṇi soceyyāni – kāyasoceyyaṃ, vacīsoceyyaṃ, manosoceyyaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਮੋਨੇਯ੍ਯਾਨਿ – ਕਾਯਮੋਨੇਯ੍ਯਂ, વਚੀਮੋਨੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੋਮੋਨੇਯ੍ਯਂ।
‘‘Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਕੋਸਲ੍ਲਾਨਿ – ਆਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ।
‘‘Tīṇi kosallāni – āyakosallaṃ, apāyakosallaṃ, upāyakosallaṃ.
‘‘ਤਯੋ ਮਦਾ – ਆਰੋਗ੍ਯਮਦੋ, ਯੋਬ੍ਬਨਮਦੋ, ਜੀવਿਤਮਦੋ।
‘‘Tayo madā – ārogyamado, yobbanamado, jīvitamado.
‘‘ਤੀਣਿ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾਨਿ – ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਲੋਕਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ।
‘‘Tīṇi ādhipateyyāni – attādhipateyyaṃ, lokādhipateyyaṃ, dhammādhipateyyaṃ.
‘‘ਤੀਣਿ ਕਥਾવਤ੍ਥੂਨਿ – ਅਤੀਤਂ વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯ – ‘ਏવਂ ਅਹੋਸਿ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ; ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯ – ‘ਏવਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ; ਏਤਰਹਿ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯ – ‘ਏવਂ ਹੋਤਿ ਏਤਰਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Tīṇi kathāvatthūni – atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti; anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ bhavissati anāgatamaddhāna’nti; etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya – ‘evaṃ hoti etarahi paccuppannaṃ addhāna’nti.
‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ – ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੇਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯੇਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ।
‘‘Tisso vijjā – pubbenivāsānussatiñāṇaṃ vijjā, sattānaṃ cutūpapāteñāṇaṃ vijjā, āsavānaṃ khayeñāṇaṃ vijjā.
‘‘ਤਯੋ વਿਹਾਰਾ – ਦਿਬ੍ਬੋ વਿਹਾਰੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ વਿਹਾਰੋ, ਅਰਿਯੋ વਿਹਾਰੋ।
‘‘Tayo vihārā – dibbo vihāro, brahmā vihāro, ariyo vihāro.
‘‘ਤੀਣਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ – ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਆਦੇਸਨਾਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਨੁਸਾਸਨੀਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ।
‘‘Tīṇi pāṭihāriyāni – iddhipāṭihāriyaṃ, ādesanāpāṭihāriyaṃ, anusāsanīpāṭihāriyaṃ.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਚਤੁਕ੍ਕਂ
Catukkaṃ
੩੦੬. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ?
306. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ, na vivaditabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame cattāro?
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ, વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।
‘‘Cattāro satipaṭṭhānā. Idhāvuso, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ વਾਯਮਤਿ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤਿ।
‘‘Cattāro sammappadhānā. Idhāvuso, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. Uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। વੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। વੀਮਂਸਾਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ।
‘‘Cattāro iddhipādā. Idhāvuso, bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. Vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ 47 ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ 48 ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ 49 ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ 50 ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘Cattāri jhānāni. Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ 51 upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ 52 upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ 53 upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ 54 upasampajja viharati.
੩੦੭. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
307. ‘‘Catasso samādhibhāvanā. Atthāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati. Atthāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati. Atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati. Atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
‘‘ਕਤਮਾ ਚਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ , ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ, āvuso , samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati.
‘‘ਕਤਮਾ ਚਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਦਿવਾਸਞ੍ਞਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ਯਥਾ ਦਿવਾ ਤਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾ ਦਿવਾ। ਇਤਿ વਿવਟੇਨ ਚੇਤਸਾ ਅਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੇਨ ਸਪ੍ਪਭਾਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ। ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu ālokasaññaṃ manasi karoti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti yathā divā tathā rattiṃ, yathā rattiṃ tathā divā. Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti. Ayaṃ, āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati.
‘‘ਕਤਮਾ ਚਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿਦਿਤਾ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। વਿਦਿਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। વਿਦਿਤਾ વਿਤਕ੍ਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, વਿਦਿਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhuno viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Ayaṃ, āvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati.
‘‘ਕਤਮਾ ਚਾવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ। ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ। ਇਤਿ વੇਦਨਾ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ। ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Katamā cāvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati? Idhāvuso, bhikkhu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati. Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo. Iti vedanā…pe… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo. Ayaṃ, āvuso, samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
੩੦੮. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ। ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ। ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ 55 ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ। ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ। ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ।
308. ‘‘Catasso appamaññā. Idhāvuso, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 56 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati. Tathā dutiyaṃ. Tathā tatiyaṃ. Tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾ। 57 ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘Cattāro āruppā.58 Idhāvuso, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਪਸ੍ਸੇਨਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ વਿਨੋਦੇਤਿ।
‘‘Cattāri apassenāni. Idhāvuso, bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati, saṅkhāyekaṃ adhivāseti, saṅkhāyekaṃ parivajjeti, saṅkhāyekaṃ vinodeti.
੩੦੯. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવਂਸਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀવਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਨ ਚ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਅਗਧਿਤੋ 59 ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ; ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋ’।
309. ‘‘Cattāro ariyavaṃsā. Idhāvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito 60 amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato, ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਨ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ; ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ , ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋ’।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena, itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato , ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਨ ਚ ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਸੇਨਾਸਨਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ; ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋ’।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena, itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca senāsanahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati; aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati, laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati; tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato, ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਹਾਨਾਰਾਮੋ ਹੋਤਿ ਪਹਾਨਰਤੋ, ਭਾવਨਾਰਾਮੋ ਹੋਤਿ ਭਾવਨਾਰਤੋ; ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਪਹਾਨਾਰਾਮਤਾਯ ਪਹਾਨਰਤਿਯਾ ਭਾવਨਾਰਾਮਤਾਯ ਭਾવਨਾਰਤਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋ’।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu pahānārāmo hoti pahānarato, bhāvanārāmo hoti bhāvanārato; tāya ca pana pahānārāmatāya pahānaratiyā bhāvanārāmatāya bhāvanāratiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato ayaṃ vuccatāvuso – ‘bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito’.
੩੧੦. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਧਾਨਾਨਿ। ਸਂવਰਪਧਾਨਂ ਪਹਾਨਪਧਾਨਂ ਭਾવਨਾਪਧਾਨਂ 61 ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਪਧਾਨਂ 62। ਕਤਮਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਸਂવਰਪਧਾਨਂ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਸਂવਰਪਧਾਨਂ।
310. ‘‘Cattāri padhānāni. Saṃvarapadhānaṃ pahānapadhānaṃ bhāvanāpadhānaṃ 63 anurakkhaṇāpadhānaṃ 64. Katamañcāvuso, saṃvarapadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Idaṃ vuccatāvuso, saṃvarapadhānaṃ.
‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਪਹਾਨਪਧਾਨਂ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ 65 ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਪਹਾਨਪਧਾਨਂ।
‘‘Katamañcāvuso, pahānapadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantiṃ karoti 66 anabhāvaṃ gameti. Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti. Idaṃ vuccatāvuso, pahānapadhānaṃ.
‘‘ਕਤਮਞ੍ਚਾવੁਸੋ , ਭਾવਨਾਪਧਾਨਂ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ। ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ… વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ… ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ… ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ… ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਿਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਨਿਰੋਧਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਪਰਿਣਾਮਿਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਾવੁਸੋ, ਭਾવਨਾਪਧਾਨਂ।
‘‘Katamañcāvuso , bhāvanāpadhānaṃ? Idhāvuso, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Idaṃ vuccatāvuso, bhāvanāpadhānaṃ.
‘‘ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ – ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ।
‘‘Aparānipi cattāri ñāṇāni – dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.
੩੧੧. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਾਨਿ – ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇવੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ।
311. ‘‘Cattāri sotāpattiyaṅgāni – sappurisasaṃsevo, saddhammassavanaṃ, yonisomanasikāro, dhammānudhammappaṭipatti.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਬੁਦ੍ਧੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਭਗવਾ’ਤਿ। ਧਮ੍ਮੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ 75 ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹੀ’ਤਿ। ਸਙ੍ਘੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ ਉਜੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ ਞਾਯਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ ਯਦਿਦਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪੁਰਿਸਯੁਗਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਏਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ਅਰਿਯਕਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਅਖਣ੍ਡੇਹਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਹਿ ਅਸਬਲੇਹਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸੇਹਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸੇਹਿ વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥੇਹਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠੇਹਿ ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੇਹਿ।
‘‘Cattāri sotāpannassa aṅgāni. Idhāvuso, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho, bhagavā’ti. Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko 76 paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti. Saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti. Ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ – ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ।
‘‘Cattāri sāmaññaphalāni – sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattaphalaṃ.
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਪਥવੀਧਾਤੁ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, વਾਯੋਧਾਤੁ।
‘‘Catasso dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ – ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ વਾ ਸੁਖੁਮੋ વਾ, ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਤਤਿਯਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
‘‘Cattāro āhārā – kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ। ਰੂਪੂਪਾਯਂ વਾ, ਆવੁਸੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ 77 ਰੂਪਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; વੇਦਨੂਪਾਯਂ વਾ ਆવੁਸੋ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞੂਪਾਯਂ વਾ, ਆવੁਸੋ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਾਯਂ વਾ, ਆવੁਸੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਨ੍ਦੂਪਸੇਚਨਂ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Catasso viññāṇaṭṭhitiyo. Rūpūpāyaṃ vā, āvuso, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ 78 rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati; vedanūpāyaṃ vā āvuso…pe… saññūpāyaṃ vā, āvuso…pe… saṅkhārūpāyaṃ vā, āvuso, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasecanaṃ vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ – ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Cattāri agatigamanāni – chandāgatiṃ gacchati, dosāgati gacchati, mohāgatiṃ gacchati, bhayāgatiṃ gacchati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਾਦਾ – ਚੀવਰਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਇਤਿਭવਾਭવਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Cattāro taṇhuppādā – cīvarahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; piṇḍapātahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; senāsanahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati; itibhavābhavahetu vā, āvuso, bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati.
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ – ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ।
‘‘Catasso paṭipadā – dukkhā paṭipadā dandhābhiññā, dukkhā paṭipadā khippābhiññā, sukhā paṭipadā dandhābhiññā, sukhā paṭipadā khippābhiññā.
‘‘ਅਪਰਾਪਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ – ਅਕ੍ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਦਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਸਮਾ ਪਟਿਪਦਾ।
‘‘Aparāpi catasso paṭipadā – akkhamā paṭipadā, khamā paṭipadā, damā paṭipadā, samā paṭipadā.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਨਿ – ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਧਮ੍ਮਪਦਂ।
‘‘Cattāri dhammapadāni – anabhijjhā dhammapadaṃ, abyāpādo dhammapadaṃ, sammāsati dhammapadaṃ, sammāsamādhi dhammapadaṃ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਿ – ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਂ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ ਆਯਤਿਂ ਸੁਖવਿਪਾਕਂ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖਂ ਆਯਤਿਂ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਂ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖਞ੍ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕਂ।
‘‘Cattāri dhammasamādānāni – atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannadukkhaṃ āyatiṃ sukhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhaṃ āyatiṃ dukkhavipākaṃ. Atthāvuso, dhammasamādānaṃ paccuppannasukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ – ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ।
‘‘Cattāro dhammakkhandhā – sīlakkhandho, samādhikkhandho, paññākkhandho, vimuttikkhandho.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਬਲਾਨਿ – વੀਰਿਯਬਲਂ, ਸਤਿਬਲਂ, ਸਮਾਧਿਬਲਂ, ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ।
‘‘Cattāri balāni – vīriyabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ – ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ।
‘‘Cattāri adhiṭṭhānāni – paññādhiṭṭhānaṃ, saccādhiṭṭhānaṃ, cāgādhiṭṭhānaṃ, upasamādhiṭṭhānaṃ.
੩੧੨. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣਾਨਿ – 79 ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਪਞ੍ਹੋ, ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਪਞ੍ਹੋ, વਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਪਞ੍ਹੋ, ਠਪਨੀਯੋ ਪਞ੍ਹੋ।
312. ‘‘Cattāri pañhabyākaraṇāni –80 ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, paṭipucchābyākaraṇīyo pañho, vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ṭhapanīyo pañho.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ – ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹવਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਂ; ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Cattāri kammāni – atthāvuso, kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ; atthāvuso, kammaṃ akaṇhaasukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammakkhayāya saṃvattati.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ – ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸੋ ਸਤਿਯਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯੋ; ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯੋ; ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ ਕਾਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਾ; ਆਸવਾਨਂ ਖਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯੋ।
‘‘Cattāro sacchikaraṇīyā dhammā – pubbenivāso satiyā sacchikaraṇīyo; sattānaṃ cutūpapāto cakkhunā sacchikaraṇīyo; aṭṭha vimokkhā kāyena sacchikaraṇīyā; āsavānaṃ khayo paññāya sacchikaraṇīyo.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘਾ – ਕਾਮੋਘੋ, ਭવੋਘੋ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ, ਅવਿਜ੍ਜੋਘੋ।
‘‘Cattāro oghā – kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjogho.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਯੋਗਾ – ਕਾਮਯੋਗੋ, ਭવਯੋਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ।
‘‘Cattāro yogā – kāmayogo, bhavayogo, diṭṭhiyogo, avijjāyogo.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਸਞ੍ਞੋਗਾ – ਕਾਮਯੋਗવਿਸਞ੍ਞੋਗੋ, ਭવਯੋਗવਿਸਞ੍ਞੋਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗવਿਸਞ੍ਞੋਗੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗવਿਸਞ੍ਞੋਗੋ।
‘‘Cattāro visaññogā – kāmayogavisaññogo, bhavayogavisaññogo, diṭṭhiyogavisaññogo, avijjāyogavisaññogo.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਗਨ੍ਥਾ – ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਕਾਯਗਨ੍ਥੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਕਾਯਗਨ੍ਥੋ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ ਕਾਯਗਨ੍ਥੋ, ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਕਾਯਗਨ੍ਥੋ।
‘‘Cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ – ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ 81, ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ, ਅਤ੍ਤવਾਦੁਪਾਦਾਨਂ।
‘‘Cattāri upādānāni – kāmupādānaṃ 82, diṭṭhupādānaṃ, sīlabbatupādānaṃ, attavādupādānaṃ.
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ – ਅਣ੍ਡਜਯੋਨਿ, ਜਲਾਬੁਜਯੋਨਿ, ਸਂਸੇਦਜਯੋਨਿ, ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿ।
‘‘Catasso yoniyo – aṇḍajayoni, jalābujayoni, saṃsedajayoni, opapātikayoni.
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਬ੍ਭਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿਯੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮਾ ਗਬ੍ਭਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਗਬ੍ਭਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ ਗਬ੍ਭਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਗਬ੍ਭਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ।
‘‘Catasso gabbhāvakkantiyo. Idhāvuso, ekacco asampajāno mātukucchiṃ okkamati, asampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ paṭhamā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, asampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ dutiyā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, sampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, asampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ tatiyā gabbhāvakkanti. Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco sampajāno mātukucchiṃ okkamati, sampajāno mātukucchismiṃ ṭhāti, sampajāno mātukucchimhā nikkhamati, ayaṃ catutthā gabbhāvakkanti.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਾ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੇ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯੇવ ਕਮਤਿ, ਨੋ ਪਰਸਞ੍ਚੇਤਨਾ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੇ ਪਰਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯੇવ ਕਮਤਿ, ਨੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਚੇਤਨਾ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੇ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚੇવ ਕਮਤਿ ਪਰਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੋ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੇ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਕਮਤਿ, ਨੋ ਪਰਸਞ੍ਚੇਤਨਾ।
‘‘Cattāro attabhāvapaṭilābhā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanāyeva kamati, no parasañcetanā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe parasañcetanāyeva kamati, no attasañcetanā. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanā ceva kamati parasañcetanā ca. Atthāvuso, attabhāvapaṭilābho, yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe neva attasañcetanā kamati, no parasañcetanā.
੩੧੩. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਾਯਕਤੋ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ ਨੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤੋ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤੋ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ ਨੋ ਦਾਯਕਤੋ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਨੇવ ਦਾਯਕਤੋ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ ਨੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤੋ। ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਾਯਕਤੋ ਚੇવ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤੋ ਚ।
313. ‘‘Catasso dakkhiṇāvisuddhiyo. Atthāvuso, dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthāvuso, dakkhiṇā paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato. Atthāvuso, dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato. Atthāvuso, dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਨਿ – ਦਾਨਂ, ਪੇਯ੍ਯવਜ੍ਜਂ 83, ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ।
‘‘Cattāri saṅgahavatthūni – dānaṃ, peyyavajjaṃ 84, atthacariyā, samānattatā.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਮੁਸਾવਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਾવਾਚਾ, ਫਰੁਸਾવਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ।
‘‘Cattāro anariyavohārā – musāvādo, pisuṇāvācā, pharusāvācā, samphappalāpo.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ 85, ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ વੇਰਮਣੀ।
‘‘Cattāro ariyavohārā – musāvādā veramaṇī 86, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠવਾਦਿਤਾ, ਅਸ੍ਸੁਤੇ ਸੁਤવਾਦਿਤਾ, ਅਮੁਤੇ ਮੁਤવਾਦਿਤਾ, ਅવਿਞ੍ਞਾਤੇ વਿਞ੍ਞਾਤવਾਦਿਤਾ।
‘‘Aparepi cattāro anariyavohārā – adiṭṭhe diṭṭhavāditā, assute sutavāditā, amute mutavāditā, aviññāte viññātavāditā.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਅਦਿਟ੍ਠવਾਦਿਤਾ, ਅਸ੍ਸੁਤੇ ਅਸ੍ਸੁਤવਾਦਿਤਾ, ਅਮੁਤੇ ਅਮੁਤવਾਦਿਤਾ, ਅવਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅવਿਞ੍ਞਾਤવਾਦਿਤਾ।
‘‘Aparepi cattāro ariyavohārā – adiṭṭhe adiṭṭhavāditā, assute assutavāditā, amute amutavāditā, aviññāte aviññātavāditā.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਦਿਟ੍ਠવਾਦਿਤਾ, ਸੁਤੇ ਅਸ੍ਸੁਤવਾਦਿਤਾ, ਮੁਤੇ ਅਮੁਤવਾਦਿਤਾ, વਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅવਿਞ੍ਞਾਤવਾਦਿਤਾ।
‘‘Aparepi cattāro anariyavohārā – diṭṭhe adiṭṭhavāditā, sute assutavāditā, mute amutavāditā, viññāte aviññātavāditā.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯવੋਹਾਰਾ – ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠવਾਦਿਤਾ, ਸੁਤੇ ਸੁਤવਾਦਿਤਾ, ਮੁਤੇ ਮੁਤવਾਦਿਤਾ, વਿਞ੍ਞਾਤੇ વਿਞ੍ਞਾਤવਾਦਿਤਾ।
‘‘Aparepi cattāro ariyavohārā – diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā.
੩੧੪. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਚ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਹੋਤਿ ਨ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਰਨ੍ਤਪੋ ਨ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ ਅਪਰਨ੍ਤਪੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੀਤੀਭੂਤੋ 87 ਸੁਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਹਰਤਿ।
314. ‘‘Cattāro puggalā. Idhāvuso, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto, parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto. Idhāvuso, ekacco puggalo neva attantapo hoti na attaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto. So anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto 88 sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਨੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ , ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਨੋ ਪਰਹਿਤਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਚੇવ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਪਰਹਿਤਾਯ ਚ।
‘‘Aparepi cattāro puggalā. Idhāvuso, ekacco puggalo attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya. Idhāvuso, ekacco puggalo parahitāya paṭipanno hoti no attahitāya. Idhāvuso , ekacco puggalo neva attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya. Idhāvuso, ekacco puggalo attahitāya ceva paṭipanno hoti parahitāya ca.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ – ਤਮੋ ਤਮਪਰਾਯਨੋ, ਤਮੋ ਜੋਤਿਪਰਾਯਨੋ, ਜੋਤਿ ਤਮਪਰਾਯਨੋ, ਜੋਤਿ ਜੋਤਿਪਰਾਯਨੋ।
‘‘Aparepi cattāro puggalā – tamo tamaparāyano, tamo jotiparāyano, joti tamaparāyano, joti jotiparāyano.
‘‘ਅਪਰੇਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ – ਸਮਣਮਚਲੋ, ਸਮਣਪਦੁਮੋ, ਸਮਣਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ, ਸਮਣੇਸੁ ਸਮਣਸੁਖੁਮਾਲੋ।
‘‘Aparepi cattāro puggalā – samaṇamacalo, samaṇapadumo, samaṇapuṇḍarīko, samaṇesu samaṇasukhumālo.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਪਠਮਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
ਪਞ੍ਚਕਂ
Pañcakaṃ
੩੧੫. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ?
315. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena pañca dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame pañca?
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ।
‘‘Pañcakkhandhā. Rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho.
‘‘ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ 89 વੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ।
‘‘Pañcupādānakkhandhā. Rūpupādānakkhandho 90 vedanupādānakkhandho saññupādānakkhandho saṅkhārupādānakkhandho viññāṇupādānakkhandho.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ , ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ।
‘‘Pañca kāmaguṇā. Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā , sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਗਤਿਯੋ – ਨਿਰਯੋ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਦੇવਾ।
‘‘Pañca gatiyo – nirayo, tiracchānayoni, pettivisayo, manussā, devā.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ – ਆવਾਸਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਕੁਲਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਲਾਭਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, વਣ੍ਣਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਧਮ੍ਮਮਚ੍ਛਰਿਯਂ।
‘‘Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾਨਿ – ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ।
‘‘Pañca nīvaraṇāni – kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thinamiddhanīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ – ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋ, ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ।
‘‘Pañca orambhāgiyāni saññojanāni – sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso, kāmacchando, byāpādo.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ – ਰੂਪਰਾਗੋ, ਅਰੂਪਰਾਗੋ, ਮਾਨੋ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾ।
‘‘Pañca uddhambhāgiyāni saññojanāni – rūparāgo, arūparāgo, māno, uddhaccaṃ, avijjā.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ – ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ વੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀ, ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ વੇਰਮਣੀ।
‘‘Pañca sikkhāpadāni – pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇī.
੩੧੬. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਅਭਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਅਭਬ੍ਬੋ, ਆવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਾਣਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤੁਂ। ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਿਯਿਤੁਂ 91। ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤੁਂ। ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਤੁਂ। ਅਭਬ੍ਬੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਗਾਰਿਕਭੂਤੋ।
316. ‘‘Pañca abhabbaṭṭhānāni. Abhabbo, āvuso, khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyituṃ 92. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ. Abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ, seyyathāpi pubbe āgārikabhūto.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਬ੍ਯਸਨਾਨਿ – ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਂ, ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਂ। ਨਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਹੇਤੁ વਾ ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਹੇਤੁ વਾ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਹੇਤੁ વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਹੇਤੁ વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ।
‘‘Pañca byasanāni – ñātibyasanaṃ, bhogabyasanaṃ, rogabyasanaṃ, sīlabyasanaṃ, diṭṭhibyasanaṃ. Nāvuso, sattā ñātibyasanahetu vā bhogabyasanahetu vā rogabyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Sīlabyasanahetu vā, āvuso, sattā diṭṭhibyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਦਾ – ਞਾਤਿਸਮ੍ਪਦਾ, ਭੋਗਸਮ੍ਪਦਾ, ਆਰੋਗ੍ਯਸਮ੍ਪਦਾ, ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾ। ਨਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਞਾਤਿਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ વਾ ਭੋਗਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ વਾ ਆਰੋਗ੍ਯਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ।
‘‘Pañca sampadā – ñātisampadā, bhogasampadā, ārogyasampadā, sīlasampadā, diṭṭhisampadā. Nāvuso, sattā ñātisampadāhetu vā bhogasampadāhetu vā ārogyasampadāhetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Sīlasampadāhetu vā, āvuso, sattā diṭṭhisampadāhetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਇਧਾવੁਸੋ , ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਪਮਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਤਿਂ ਭੋਗਜਾਨਿਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਆਦੀਨવੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਪਕੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਆਦੀਨવੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਯਞ੍ਞਦੇવ ਪਰਿਸਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਯਦਿ ਖਤ੍ਤਿਯਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਗਹਪਤਿਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਸਮਣਪਰਿਸਂ, ਅવਿਸਾਰਦੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਆਦੀਨવੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਆਦੀਨવੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਆਦੀਨવੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ।
‘‘Pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā. Idhāvuso , dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati, ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati, ayaṃ dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ, avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto, ayaṃ tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṃ karoti, ayaṃ catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. Puna caparaṃ, āvuso, dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati, ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਆਨਿਸਂਸਾ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਸੀਲવਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਸੀਲવਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਯਞ੍ਞਦੇવ ਪਰਿਸਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਯਦਿ ਖਤ੍ਤਿਯਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਗਹਪਤਿਪਰਿਸਂ ਯਦਿ ਸਮਣਪਰਿਸਂ, વਿਸਾਰਦੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਅਮਙ੍ਕੁਭੂਤੋ, ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਸੀਲવਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਸੀਲવਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਸੀਲવਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ।
‘‘Pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya. Idhāvuso, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati, ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, ayaṃ dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ, visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto, ayaṃ tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃ karoti, ayaṃ catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. Puna caparaṃ, āvuso, sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.
‘‘ਚੋਦਕੇਨ , ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਲੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਕਾਲੇਨ, ਭੂਤੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਭੂਤੇਨ, ਸਣ੍ਹੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਫਰੁਸੇਨ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇਨ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ 93 વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਦੋਸਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ। ਚੋਦਕੇਨ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘Codakena , āvuso, bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo. Kālena vakkhāmi no akālena, bhūtena vakkhāmi no abhūtena, saṇhena vakkhāmi no pharusena, atthasaṃhitena vakkhāmi no anatthasaṃhitena, mettacittena 94 vakkhāmi no dosantarenāti. Codakena, āvuso, bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo.
੩੧੭. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਂ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ, ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ, ਸਮવੇਪਾਕਿਨਿਯਾ ਗਹਣਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਤਿਸੀਤਾਯ ਨਾਚ੍ਚੁਣ੍ਹਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਧਾਨਕ੍ਖਮਾਯ। ਅਸਠੋ ਹੋਤਿ ਅਮਾਯਾવੀ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆવਿਕਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਰਿ વਾ વਿਞ੍ਞੂਸੁ વਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ। ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਥਾਮવਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ।
317. ‘‘Pañca padhāniyaṅgāni. Idhāvuso, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato, lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Appābādho hoti appātaṅko, samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya. Asaṭho hoti amāyāvī, yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu. Āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā.
੩੧੮. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਾ – ਅવਿਹਾ, ਅਤਪ੍ਪਾ, ਸੁਦਸ੍ਸਾ, ਸੁਦਸ੍ਸੀ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ।
318. ‘‘Pañca suddhāvāsā – avihā, atappā, sudassā, sudassī, akaniṭṭhā.
‘‘ਪਞ੍ਚ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ – ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ।
‘‘Pañca anāgāmino – antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃsotoakaniṭṭhagāmī.
੩੧੯. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਚੇਤੋਖਿਲਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ, ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ, ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਚੇਤੋਖਿਲੋ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੇ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ… ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ… ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਕੁਪਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਆਹਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖਿਲਜਾਤੋ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਕੁਪਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਆਹਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖਿਲਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ, ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ, ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਚੇਤੋਖਿਲੋ।
319. ‘‘Pañca cetokhilā. Idhāvuso, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṃ paṭhamo cetokhilo. Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati…pe… saṅghe kaṅkhati vicikicchati… sikkhāya kaṅkhati vicikicchati… sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto. Yo so, āvuso, bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya, ayaṃ pañcamo cetokhilo.
੩੨੦. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋવਿਨਿਬਨ੍ਧਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ ਅવਿਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ ਅવਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅવਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਅવਿਗਤਤਣ੍ਹੋ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ ਅવਿਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ ਅવਿਗਤਪਿਪਾਸੋ ਅવਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਅવਿਗਤਤਣ੍ਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ। ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਚੇਤਸੋ વਿਨਿਬਨ੍ਧੋ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਰੂਪੇ ਅવੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਉਦਰਾવਦੇਹਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਸੁਖਂ ਪਸ੍ਸਸੁਖਂ ਮਿਦ੍ਧਸੁਖਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ વਾ વਤੇਨ વਾ ਤਪੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾ ਦੇવੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ’ਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ વਾ વਤੇਨ વਾ ਤਪੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾ ਦੇવੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ। ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਤਿ ਆਤਪ੍ਪਾਯ ਅਨੁਯੋਗਾਯ ਸਾਤਚ੍ਚਾਯ ਪਧਾਨਾਯ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਚੇਤਸੋ વਿਨਿਬਨ੍ਧੋ।
320. ‘‘Pañca cetasovinibandhā. Idhāvuso, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho. Yo so, āvuso, bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Ayaṃ paṭhamo cetaso vinibandho. Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu kāye avītarāgo hoti…pe… rūpe avītarāgo hoti…pe… puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati…pe… puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti. Yo so, āvuso, bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti, tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho.
‘‘ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਘਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਜਿવ੍ਹਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ।
‘‘Pañcindriyāni – cakkhundriyaṃ, sotindriyaṃ, ghānindriyaṃ, jivhindriyaṃ, kāyindriyaṃ.
‘‘ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ।
‘‘Aparānipi pañcindriyāni – sukhindriyaṃ, dukkhindriyaṃ, somanassindriyaṃ, domanassindriyaṃ, upekkhindriyaṃ.
‘‘ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ।
‘‘Aparānipi pañcindriyāni – saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
੩੨੧. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਿਯਾ 95 ਧਾਤੁਯੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕਾਮੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਮੇਹਿ। ਯੇ ਚ ਕਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ 96, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ, ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਕਾਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
321. ‘‘Pañca nissaraṇiyā97dhātuyo. Idhāvuso, bhikkhuno kāme manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Nekkhammaṃ kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ kāmehi. Ye ca kāmapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā 98, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ। ਯੇ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ, ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno byāpādaṃ manasikaroto byāpāde cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Abyāpādaṃ kho panassa manasikaroto abyāpāde cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ byāpādena. Ye ca byāpādapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿਹੇਸਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ વਿਹੇਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅવਿਹੇਸਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅવਿਹੇਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ વਿਹੇਸਾਯ। ਯੇ ਚ વਿਹੇਸਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ, ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ વਿਹੇਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno vihesaṃ manasikaroto vihesāya cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Avihesaṃ kho panassa manasikaroto avihesāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ vihesāya. Ye ca vihesāpaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰੂਪੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਰੂਪੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਰੂਪਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਰੂਪੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪੇਹਿ। ਯੇ ਚ ਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ, ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno rūpe manasikaroto rūpesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Arūpaṃ kho panassa manasikaroto arūpe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ rūpehi. Ye ca rūpapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯੇਨ। ਯੇ ਚ ਸਕ੍ਕਾਯਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ, ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati. Sakkāyanirodhaṃ kho panassa manasikaroto sakkāyanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati. Tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ sakkāyena. Ye ca sakkāyapaccayā uppajjanti āsavā vighātā pariḷāhā, mutto so tehi, na so taṃ vedanaṃ vedeti. Idamakkhātaṃ sakkāyassa nissaraṇaṃ.
੩੨੨. ‘‘ਪਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ। ਯਥਾ ਯਥਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ । ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ। ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ વੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ।
322. ‘‘Pañca vimuttāyatanāni. Idhāvuso, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī. Yathā yathā, āvuso, bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī . Tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca. Tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati. Idaṃ paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ…ਪੇ॰… ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਅਪਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਯਥਾ ਯਥਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ। ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ વੇਦੇਤਿ , ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ। ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī, api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti…pe… api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti…pe… api ca kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati…pe… api ca khvassa aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya. Yathā yathā, āvuso, bhikkhuno aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca. Tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti , sukhino cittaṃ samādhiyati. Idaṃ pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ.
‘‘ਪਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Pañca vimuttiparipācanīyā saññā – aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ 99।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena pañca dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ 100.
ਛਕ੍ਕਂ
Chakkaṃ
੩੨੩. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਛ?
323. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame cha?
‘‘ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਸੋਤਾਯਤਨਂ, ਘਾਨਾਯਤਨਂ, ਜਿવ੍ਹਾਯਤਨਂ, ਕਾਯਾਯਤਨਂ, ਮਨਾਯਤਨਂ।
‘‘Cha ajjhattikāniāyatanāni – cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ.
‘‘ਛ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ – ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ, ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ, ਰਸਾਯਤਨਂ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ।
‘‘Cha bāhirāni āyatanāni – rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ.
‘‘ਛ વਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾ – ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਘਾਨવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ।
‘‘Cha viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.
‘‘ਛ ਫਸ੍ਸਕਾਯਾ – ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ।
‘‘Cha phassakāyā – cakkhusamphasso, sotasamphasso, ghānasamphasso, jivhāsamphasso, kāyasamphasso, manosamphasso.
‘‘ਛ વੇਦਨਾਕਾਯਾ – ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਜਿવ੍ਹਾਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ વੇਦਨਾ।
‘‘Cha vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā.
‘‘ਛ ਸਞ੍ਞਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ, ਗਨ੍ਧਸਞ੍ਞਾ, ਰਸਸਞ੍ਞਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Cha saññākāyā – rūpasaññā, saddasaññā, gandhasaññā, rasasaññā, phoṭṭhabbasaññā, dhammasaññā.
‘‘ਛ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਗਨ੍ਧਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਰਸਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਚੇਤਨਾ।
‘‘Cha sañcetanākāyā – rūpasañcetanā, saddasañcetanā, gandhasañcetanā, rasasañcetanā, phoṭṭhabbasañcetanā, dhammasañcetanā.
‘‘ਛ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ, ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ, ਰਸਤਣ੍ਹਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ, ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ।
‘‘Cha taṇhākāyā – rūpataṇhā, saddataṇhā, gandhataṇhā, rasataṇhā, phoṭṭhabbataṇhā, dhammataṇhā.
੩੨੪. ‘‘ਛ ਅਗਾਰવਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਧਮ੍ਮੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਸਙ੍ਘੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਅਪ੍ਪਮਾਦੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇ 101 ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ।
324. ‘‘Cha agāravā. Idhāvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso; dhamme agāravo viharati appatisso; saṅghe agāravo viharati appatisso; sikkhāya agāravo viharati appatisso; appamāde agāravo viharati appatisso; paṭisanthāre 102 agāravo viharati appatisso.
‘‘ਛ ਗਾਰવਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਧਮ੍ਮੇ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਸਙ੍ਘੇ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਅਪ੍ਪਮਾਦੇ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ; ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ।
‘‘Cha gāravā. Idhāvuso, bhikkhu satthari sagāravo viharati sappatisso; dhamme sagāravo viharati sappatisso; saṅghe sagāravo viharati sappatisso; sikkhāya sagāravo viharati sappatisso; appamāde sagāravo viharati sappatisso; paṭisanthāre sagāravo viharati sappatisso.
‘‘ਛ ਸੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰਾ । ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਰੂਪਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ; ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ। ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ।
‘‘Cha somanassūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati; sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā. Manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ਛ ਦੋਮਨਸ੍ਸੂਪવਿਚਾਰਾ। ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਰੂਪਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਦੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ।
‘‘Cha domanassūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā domanassaṭṭhāniyaṃ rūpaṃ upavicarati…pe… manasā dhammaṃ viññāya domanassaṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ਛ ਉਪੇਕ੍ਖੂਪવਿਚਾਰਾ। ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨਿਯਂ 103 ਰੂਪਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਪવਿਚਰਤਿ।
‘‘Cha upekkhūpavicārā. Cakkhunā rūpaṃ disvā upekkhāṭṭhāniyaṃ 104 rūpaṃ upavicarati…pe… manasā dhammaṃ viññāya upekkhāṭṭhāniyaṃ dhammaṃ upavicarati.
‘‘ਛ ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆવਿ 105 ਚੇવ ਰਹੋ ਚ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅવਿવਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Cha sāraṇīyā dhammā. Idhāvuso, bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi 106 ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆવਿ ਚੇવ ਰਹੋ ਚ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਆવਿ ਚੇવ ਰਹੋ ਚ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇ ਤੇ ਲਾਭਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਹਿ ਲਾਭੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗੀ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗੀ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi, tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ વਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਆવਿ ਚੇવ ਰਹੋ ਚ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni, tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo…pe… ekībhāvāya saṃvattati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ વਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਆવਿ ਚੇવ ਰਹੋ ਚ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅવਿવਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya, tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca. Ayampi dhammo sāraṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
੩੨੫. ਛ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ 107 ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ વਿવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ વਿવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਅਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਅਸੁਖਾਯ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ। ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ। ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ।
325. Cha vivādamūlāni. Idhāvuso, bhikkhu kodhano hoti upanāhī. Yo so, āvuso, bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī 108 hoti. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme agāravo viharati appatisso, saṅghe agāravo viharati appatisso, sikkhāya na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanaahitāya bahujanaasukhāya anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀ…ਪੇ॰… ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀ…ਪੇ॰… ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਮਾਯਾવੀ… ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ… ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ…ਪੇ॰… ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ , ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ વਿવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ વਿવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਅਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਅਸੁਖਾਯ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ। ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਂ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ। ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī…pe… issukī hoti maccharī…pe… saṭho hoti māyāvī… pāpiccho hoti micchādiṭṭhī… sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī…pe… yo so, āvuso, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, āvuso, bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso, dhamme agāravo viharati appatisso, saṅghe agāravo viharati appatisso , sikkhāya na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanaahitāya bahujanaasukhāya anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpaṃ ce tumhe, āvuso, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha. Tatra tumhe, āvuso, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
‘‘ਛ ਧਾਤੁਯੋ – ਪਥવੀਧਾਤੁ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, વਾਯੋਧਾਤੁ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, વਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ।
‘‘Cha dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
੩੨੬. ‘‘ਛ ਨਿਸ੍ਸਰਣਿਯਾ ਧਾਤੁਯੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਮੇਤ੍ਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’, ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ, ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾવਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ વਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ। ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਮੇਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
326. ‘‘Cha nissaraṇiyā dhātuyo. Idhāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’, tissa vacanīyo, ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya. Atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, byāpādassa, yadidaṃ mettā cetovimuttī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਰੁਣਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ વਿਹੇਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ, ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਕਰੁਣਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾવਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ વਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ, ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ વਿਹੇਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਹੇਸਾਯ, ਯਦਿਦਂ ਕਰੁਣਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti, so ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ āvuso, anavakāso, yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, vihesāya, yadidaṃ karuṇā cetovimuttī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਮੁਦਿਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਅਰਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ, ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਮੁਦਿਤਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾવਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ વਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ, ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ ਅਰਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਰਤਿਯਾ, ਯਦਿਦਂ ਮੁਦਿਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti, so ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, aratiyā, yadidaṃ muditā cetovimuttī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾવਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ વਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ, ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਰਾਗਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘upekkhā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassati netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, rāgassa, yadidaṃ upekkhā cetovimuttī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਭਾવਿਤਾਯ ਬਹੁਲੀਕਤਾਯ ਯਾਨੀਕਤਾਯ વਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਚਿਤਾਯ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ, ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya, atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, sabbanimittānaṃ, yadidaṃ animittā cetovimuttī’ti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਖੋ ਮੇ વਿਗਤਂ 109, ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਥਙ੍ਕਥਾਸਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ, ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਕ੍ਖਾਨਂ, ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਅਸ੍ਮੀਤਿ વਿਗਤੇ 110 ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ, ਅਥ ਚ ਪਨਸ੍ਸ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਥਙ੍ਕਥਾਸਲ੍ਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਠਸ੍ਸਤਿ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਥਙ੍ਕਥਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ, ਯਦਿਦਂ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ’ਤਿ।
‘‘Idha panāvuso, bhikkhu evaṃ vadeyya – ‘asmīti kho me vigataṃ 111, ayamahamasmīti na samanupassāmi, atha ca pana me vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatī’ti. So ‘mā hevaṃ’ tissa vacanīyo ‘māyasmā evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi, na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Aṭṭhānametaṃ, āvuso, anavakāso, yaṃ asmīti vigate 112 ayamahamasmīti asamanupassato, atha ca panassa vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassati, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Nissaraṇaṃ hetaṃ, āvuso, vicikicchākathaṅkathāsallassa, yadidaṃ asmimānasamugghāto’ti.
੩੨੭. ‘‘ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ – ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸવਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ।
327. ‘‘Cha anuttariyāni – dassanānuttariyaṃ, savanānuttariyaṃ, lābhānuttariyaṃ, sikkhānuttariyaṃ, pāricariyānuttariyaṃ, anussatānuttariyaṃ.
‘‘ਛ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ – ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਦੇવਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Cha anussatiṭṭhānāni – buddhānussati, dhammānussati, saṅghānussati, sīlānussati, cāgānussati, devatānussati.
੩੨੮. ‘‘ਛ ਸਤਤવਿਹਾਰਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ 113 વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ।
328. ‘‘Cha satatavihārā. Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako 114 viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno.
੩੨੯. ‘‘ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਕਣ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਸੁਕ੍ਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਸੁਕ੍ਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਕਣ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਜਾਯਤਿ।
329.‘‘Chaḷābhijātiyo. Idhāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco kaṇhābhijātiko samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno sukkaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno kaṇhaṃ dhammaṃ abhijāyati. Idha panāvuso, ekacco sukkābhijātiko samāno akaṇhaṃ asukkaṃ nibbānaṃ abhijāyati.
‘‘ਛ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਾ ਸਞ੍ਞਾ 115 – ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਅਨਿਚ੍ਚੇ, ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ, ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Cha nibbedhabhāgiyā saññā 116 – aniccasaññā anicce, dukkhasaññā dukkhe, anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਸਤ੍ਤਕਂ
Sattakaṃ
੩੩੦. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ?
330. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena satta dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame satta?
‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਨਾਨਿ – ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ, ਸੀਲਧਨਂ, ਹਿਰਿਧਨਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਧਨਂ, ਸੁਤਧਨਂ, ਚਾਗਧਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਨਂ।
‘‘Satta ariyadhanāni – saddhādhanaṃ, sīladhanaṃ, hiridhanaṃ, ottappadhanaṃ, sutadhanaṃ, cāgadhanaṃ, paññādhanaṃ.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ – ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ , વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ।
‘‘Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo , vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ।
‘‘Satta samādhiparikkhārā – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਹਿਰਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਸੀਤੋ ਹੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Satta asaddhammā – idhāvuso, bhikkhu assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, appassuto hoti, kusīto hoti, muṭṭhassati hoti, duppañño hoti.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਹਿਰਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ।
‘‘Satta saddhammā – idhāvuso, bhikkhu saddho hoti, hirimā hoti, ottappī hoti, bahussuto hoti, āraddhavīriyo hoti, upaṭṭhitassati hoti, paññavā hoti.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੂ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਚ ਪਰਿਸਞ੍ਞੂ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਞ੍ਞੂ ਚ।
‘‘Satta sappurisadhammā – idhāvuso, bhikkhu dhammaññū ca hoti atthaññū ca attaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca puggalaññū ca.
੩੩੧. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੂਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਇਚ੍ਛਾવਿਨਯੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਾવਿਨਯੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ । ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿવੇਧੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿવੇਧੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ।
331. ‘‘Satta niddasavatthūni. Idhāvuso, bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti, āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemo. Dhammanisantiyā tibbacchando hoti, āyatiñca dhammanisantiyā avigatapemo. Icchāvinaye tibbacchando hoti, āyatiñca icchāvinaye avigatapemo. Paṭisallāne tibbacchando hoti, āyatiñca paṭisallāne avigatapemo. Vīriyārambhe tibbacchando hoti, āyatiñca vīriyārambhe avigatapemo. Satinepakke tibbacchando hoti, āyatiñca satinepakke avigatapemo . Diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti, āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe avigatapemo.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ, ਆਦੀਨવਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ, ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾ।
‘‘Satta saññā – aniccasaññā, anattasaññā, asubhasaññā, ādīnavasaññā, pahānasaññā, virāgasaññā, nirodhasaññā.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਬਲਾਨਿ – ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ, વੀਰਿਯਬਲਂ, ਹਿਰਿਬਲਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਂ, ਸਤਿਬਲਂ, ਸਮਾਧਿਬਲਂ, ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ।
‘‘Sattabalāni – saddhābalaṃ, vīriyabalaṃ, hiribalaṃ, ottappabalaṃ, satibalaṃ, samādhibalaṃ, paññābalaṃ.
੩੩੨. ‘‘ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
332. ‘‘Satta viññāṇaṭṭhitiyo. Santāvuso, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso, sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catutthī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ , ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘Santāvuso , sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanūpagā. Ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ – ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ , ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਸਕ੍ਖਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ, ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ।
‘‘Satta puggalā dakkhiṇeyyā – ubhatobhāgavimutto , paññāvimutto, kāyasakkhi, diṭṭhippatto, saddhāvimutto, dhammānusārī, saddhānusārī.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ – ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ, ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ, ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ।
‘‘Satta anusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, mānānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾਨਿ – ਅਨੁਨਯਸਞ੍ਞੋਜਨਂ 117, ਪਟਿਘਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਮਾਨਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਭવਰਾਗਸਞ੍ਞੋਜਨਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾਸਞ੍ਞੋਜਨਂ।
‘‘Satta saññojanāni – anunayasaññojanaṃ 118, paṭighasaññojanaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ.
‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥਾ – ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਸਮਥਾਯ વੂਪਸਮਾਯ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾ, ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੋ।
‘‘Satta adhikaraṇasamathā – uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo, sativinayo dātabbo, amūḷhavinayo dātabbo, paṭiññāya kāretabbaṃ, yebhuyyasikā, tassapāpiyasikā, tiṇavatthārako.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena satta dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਦੁਤਿਯਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Dutiyabhāṇavāro niṭṭhito.
ਅਟ੍ਠਕਂ
Aṭṭhakaṃ
੩੩੩. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ?
333. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena aṭṭha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame aṭṭha?
‘‘ਅਟ੍ਠ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ – ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਯਾਮੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Aṭṭha micchattā – micchādiṭṭhi, micchāsaṅkappo, micchāvācā, micchākammanto, micchāājīvo, micchāvāyāmo micchāsati, micchāsamādhi.
‘‘ਅਟ੍ਠ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
‘‘Aṭṭha sammattā – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi.
‘‘ਅਟ੍ਠ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ – ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ; ਸਕਦਾਗਾਮੀ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ; ਅਨਾਗਾਮੀ, ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ; ਅਰਹਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ।
‘‘Aṭṭha puggalā dakkhiṇeyyā – sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno; sakadāgāmī, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno; anāgāmī, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno; arahā, arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno.
੩੩੪. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੂਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
334. ‘‘Aṭṭha kusītavatthūni. Idhāvuso, bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati, kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilamissati, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ paṭhamaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਨ੍ਤੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ, kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilanto, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati…pe… idaṃ dutiyaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਗ੍ਗੋ ਖੋ ਮੇ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ tatiyaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਮਗ੍ਗਂ ਅਗਮਾਸਿਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਨ੍ਤੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ, maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilanto, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ catutthaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਕਿਲਨ੍ਤੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo kilanto akammañño, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ pañcamaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਅਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਗਰੁਕੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਮਾਸਾਚਿਤਂ ਮਞ੍ਞੇ , ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo garuko akammañño, māsācitaṃ maññe , handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ chaṭṭhaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ; ਅਤ੍ਥਿ ਕਪ੍ਪੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. Tassa evaṃ hoti – ‘uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho; atthi kappo nipajjituṃ, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati… idaṃ sattamaṃ kusītavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ 119 ਹੋਤਿ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ! ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ। ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gilānā vuṭṭhito 120 hoti aciravuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā, tassa me kāyo dubbalo akammañño, handāhaṃ nipajjāmī’ti! So nipajjati na vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ aṭṭhamaṃ kusītavatthu.
੩੩੫. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੂਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਨ ਸੁਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’ਤਿ! ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
335. ‘‘Aṭṭha ārambhavatthūni. Idhāvuso, bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati, kammaṃ kho pana me karontena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya, asacchikatassa sacchikiriyāyā’ti! So vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ paṭhamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ, kammaṃ kho panāhaṃ karonto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ dutiyaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਗ੍ਗੋ ਖੋ ਮੇ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਨ ਸੁਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ। ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gantabbo hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘maggo kho me gantabbo bhavissati, maggaṃ kho pana me gacchantena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ. Handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ tatiyaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਮਗ੍ਗਂ ਅਗਮਾਸਿਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhunā maggo gato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ, maggaṃ kho panāhaṃ gacchanto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ catutthaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ । ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਲਹੁਕੋ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ . Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo lahuko kammañño, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ pañcamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਅਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਬਲવਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ, tassa me kāyo balavā kammañño, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ chaṭṭhaṃ ārambhavatthu .
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਮੇ ਆਬਾਧੋ ਪવਡ੍ਢੇਯ੍ਯ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ… ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho. Tassa evaṃ hoti – ‘uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho pavaḍḍheyya, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi…pe… so vīriyaṃ ārabhati… idaṃ sattamaṃ ārambhavatthu.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਮੇ ਆਬਾਧੋ ਪਚ੍ਚੁਦਾવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ! ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ। ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā. Tassa evaṃ hoti – ‘ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā, ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho paccudāvatteyya, handāhaṃ vīriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyā’’ti! So vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Idaṃ aṭṭhamaṃ ārambhavatthu.
੩੩੬. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਦਾਨવਤ੍ਥੂਨਿ। ਆਸਜ੍ਜ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਭਯਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ‘ਅਦਾਸਿ ਮੇ’ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ‘ਦਸ੍ਸਤਿ ਮੇ’ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ‘ਸਾਹੁ ਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ‘ਅਹਂ ਪਚਾਮਿ, ਇਮੇ ਨ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਨਾਰਹਾਮਿ ਪਚਨ੍ਤੋ ਅਪਚਨ੍ਤਾਨਂ ਦਾਨਂ ਨ ਦਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ‘ਇਦਂ ਮੇ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’ਤਿ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਾਲਙ੍ਕਾਰ-ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਥਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ।
336. ‘‘Aṭṭha dānavatthūni. Āsajja dānaṃ deti, bhayā dānaṃ deti, ‘adāsi me’ti dānaṃ deti, ‘dassati me’ti dānaṃ deti, ‘sāhu dāna’nti dānaṃ deti, ‘ahaṃ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ na dātu’nti dānaṃ deti, ‘idaṃ me dānaṃ dadato kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’ti dānaṃ deti. Cittālaṅkāra-cittaparikkhāratthaṃ dānaṃ deti.
੩੩੭. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਦਾਨੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਸੋ ਯਂ ਦੇਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ 121। ਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਂ વਾ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਂ વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਂ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਨਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾਨਂ વਾ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਾਨਂ વਾ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ! ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੀਨੇ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਭਾવਿਤਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ । ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੀਲવਤੋ વਦਾਮਿ ਨੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ। ਇਜ੍ਝਤਾવੁਸੋ, ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ।
337. ‘‘Aṭṭha dānūpapattiyo. Idhāvuso, ekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati 122. So passati khattiyamahāsālaṃ vā brāhmaṇamahāsālaṃ vā gahapatimahāsālaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgībhūtaṃ paricārayamānaṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā sahabyataṃ upapajjeyya’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati . Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਸੋ ਯਂ ਦੇਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ 123 ਦੇવਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ વਣ੍ਣવਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ! ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੀਨੇ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਭਾવਿਤਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੀਲવਤੋ વਦਾਮਿ ਨੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ। ਇਜ੍ਝਤਾવੁਸੋ, ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 124 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਸੋ ਯਂ ਦੇਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਤਾવਤਿਂਸਾ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਯਾਮਾ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਤੁਸਿਤਾ ਦੇવਾ …ਪੇ॰… ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀ ਦੇવਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ વਣ੍ਣવਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ! ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੀਨੇ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਭਾવਿਤਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੀਲવਤੋ વਦਾਮਿ ਨੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ। ਇਜ੍ਝਤਾવੁਸੋ, ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā…pe… tusitā devā …pe… nimmānaratī devā…pe… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi visuddhattā.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਸੋ ਯਂ ਦੇਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਦੇવਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ વਣ੍ਣવਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ! ਸੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਹਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੀਨੇ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਭਾવਿਤਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸੀਲવਤੋ વਦਾਮਿ ਨੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ; વੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਨੋ ਸਰਾਗਸ੍ਸ। ਇਜ੍ਝਤਾવੁਸੋ, ਸੀਲવਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, idhekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. So yaṃ deti taṃ paccāsīsati. Tassa sutaṃ hoti – ‘brahmakāyikā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti! So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti, tassa taṃ cittaṃ hīne vimuttaṃ uttari abhāvitaṃ tatrūpapattiyā saṃvattati. Tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa; vītarāgassa no sarāgassa. Ijjhatāvuso, sīlavato cetopaṇidhi vītarāgattā.
‘‘ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਸਾ – ਖਤ੍ਤਿਯਪਰਿਸਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਿਸਾ, ਗਹਪਤਿਪਰਿਸਾ, ਸਮਣਪਰਿਸਾ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਪਰਿਸਾ, ਤਾવਤਿਂਸਪਰਿਸਾ, ਮਾਰਪਰਿਸਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾ ।
‘‘Aṭṭha parisā – khattiyaparisā, brāhmaṇaparisā, gahapatiparisā, samaṇaparisā, cātumahārājikaparisā, tāvatiṃsaparisā, māraparisā, brahmaparisā .
‘‘ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ – ਲਾਭੋ ਚ, ਅਲਾਭੋ ਚ, ਯਸੋ ਚ, ਅਯਸੋ ਚ, ਨਿਨ੍ਦਾ ਚ, ਪਸਂਸਾ ਚ, ਸੁਖਞ੍ਚ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ।
‘‘Aṭṭha lokadhammā – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca.
੩੩੮. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
338. ‘‘Aṭṭha abhibhāyatanāni. Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti – evaṃsaññī hoti. Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲવਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲવਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ। ਏવਮੇવ 125 ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma umāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ. Evameva 126 ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਂ 127 ਪੀਤਂ ਪੀਤવਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਪੀਤਂ ਪੀਤવਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ। ਏવਮੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaṇikārapupphaṃ 128 pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕવਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕવਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਲੋਹਿਤਕਂ ਲੋਹਿਤਕવਣ੍ਣਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਂ। ਏવਮੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕવਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਲੋਹਿਤਕਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni, ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਓਸਧਿਤਾਰਕਾ ਓਦਾਤਾ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਓਦਾਤਂ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਂ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਂ। ਏવਮੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ , ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā, seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ. Evameva ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni , ‘tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti evaṃsaññī hoti. Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
੩੩੯. ‘‘ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ। ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
339. ‘‘Aṭṭha vimokkhā. Rūpī rūpāni passati. Ayaṃ paṭhamo vimokkho.
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati. Ayaṃ dutiyo vimokkho.
‘‘ਸੁਭਨ੍ਤੇવ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Subhanteva adhimutto hoti. Ayaṃ tatiyo vimokkho.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ catuttho vimokkho.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ pañcamo vimokkho.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ chaṭṭho vimokkho.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ sattamo vimokkho.
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤ ਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayita nirodhaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ aṭṭhamo vimokkho.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena aṭṭha dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਨવਕਂ
Navakaṃ
੩੪੦. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਨવ?
340. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena nava dhammā sammadakkhātā; tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame nava?
‘‘ਨવ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੂਨਿ। ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਤੀਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਅਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਤੀਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ।
‘‘Nava āghātavatthūni. ‘Anatthaṃ me acarī’ti āghātaṃ bandhati; ‘anatthaṃ me caratī’ti āghātaṃ bandhati; ‘anatthaṃ me carissatī’ti āghātaṃ bandhati; ‘piyassa me manāpassa anatthaṃ acarī’ti āghātaṃ bandhati…pe… anatthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati…pe… anatthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati; ‘appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarī’ti āghātaṃ bandhati…pe… atthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati…pe… atthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati.
‘‘ਨવ ਆਘਾਤਪਟਿવਿਨਯਾ। ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰਿ 129, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਅਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ।
‘‘Nava āghātapaṭivinayā. ‘Anatthaṃ me acari 130, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti ; ‘anatthaṃ me carati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘anatthaṃ me carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘piyassa me manāpassa anatthaṃ acari…pe… anatthaṃ carati…pe… anatthaṃ carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti; ‘appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari…pe… atthaṃ carati…pe… atthaṃ carissati, taṃ kutettha labbhā’ti āghātaṃ paṭivineti.
੩੪੧. ‘‘ਨવ ਸਤ੍ਤਾવਾਸਾ। ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
341. ‘‘Nava sattāvāsā. Santāvuso, sattā nānattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Ayaṃ paṭhamo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā nānattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā. Ayaṃ dutiyo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā ekattakāyā nānattasaññino, seyyathāpi devā ābhassarā. Ayaṃ tatiyo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ , ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso , sattā ekattakāyā ekattasaññino, seyyathāpi devā subhakiṇhā. Ayaṃ catuttho sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ 131। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā asaññino appaṭisaṃvedino, seyyathāpi devā asaññasattā 132. Ayaṃ pañcamo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanūpagā. Ayaṃ chaṭṭho sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanūpagā. Ayaṃ sattamo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਾਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso, sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcāññāyatanūpagā. Ayaṃ aṭṭhamo sattāvāso.
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ , ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ 133 ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਨવਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘Santāvuso , sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma 134 nevasaññānāsaññāyatanūpagā. Ayaṃ navamo sattāvāso.
੩੪੨. ‘‘ਨવ ਅਕ੍ਖਣਾ ਅਸਮਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ , ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਿਯਤਿ ਓਪਸਮਿਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਿਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ ਸੁਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
342. ‘‘Nava akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya. Idhāvuso , tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo nirayaṃ upapanno hoti. Ayaṃ paṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਿਯਤਿ ਓਪਸਮਿਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਿਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ ਸੁਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo tiracchānayoniṃ upapanno hoti. Ayaṃ dutiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… pettivisayaṃ upapanno hoti. Ayaṃ tatiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਸੁਰਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… asurakāyaṃ upapanno hoti. Ayaṃ catuttho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੀਘਾਯੁਕਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… aññataraṃ dīghāyukaṃ devanikāyaṃ upapanno hoti. Ayaṃ pañcamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ ਮਿਲਕ੍ਖੇਸੁ 135 ਅવਿਞ੍ਞਾਤਾਰੇਸੁ, ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਗਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… paccantimesu janapadesu paccājāto hoti milakkhesu 136 aviññātāresu, yattha natthi gati bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Ayaṃ chaṭṭho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ 137 ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… majjhimesu janapadesu paccājāto hoti. So ca hoti micchādiṭṭhiko viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ 138 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti. Ayaṃ sattamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਜਲ਼ੋ ਏਲ਼ਮੂਗੋ, ਨਪ੍ਪਟਿਬਲੋ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਨਮਤ੍ਥਮਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ…pe… majjhimesu janapadesu paccājāto hoti. So ca hoti duppañño jaḷo eḷamūgo, nappaṭibalo subhāsitadubbhāsitānamatthamaññātuṃ. Ayaṃ aṭṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਲੋਕੇ ਨ 139 ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਨ ਦੇਸਿਯਤਿ ਓਪਸਮਿਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਿਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ ਸੁਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞવਾ ਅਜਲ਼ੋ ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ, ਪਟਿਬਲੋ ਸੁਭਾਸਿਤ-ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਨਮਤ੍ਥਮਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਅਯਂ ਨવਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, tathāgato ca loke na 140 uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho, dhammo ca na desiyati opasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito. Ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti, so ca hoti paññavā ajaḷo aneḷamūgo, paṭibalo subhāsita-dubbhāsitānamatthamaññātuṃ. Ayaṃ navamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya.
੩੪੩. ‘‘ਨવ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ …ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ…ਪੇ॰… ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
343. ‘‘Nava anupubbavihārā. Idhāvuso, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā …pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā…pe… ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
੩੪੪. ‘‘ਨવ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਾ। ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ। ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾ ਚ વੇਦਨਾ ਚ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
344. ‘‘Nava anupubbanirodhā. Paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa kāmasaññā niruddhā hoti. Dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā honti. Tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti. Catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa assāsapassāssā niruddhā honti. Ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti. Viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti. Ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti. Saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca niruddhā honti.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena nava dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
ਦਸਕਂ
Dasakaṃ
੩੪੫. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਕਤਮੇ ਦਸ?
345. ‘‘Atthi kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ…pe… atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Katame dasa?
‘‘ਦਸ ਨਾਥਕਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Dasa nāthakaraṇā dhammā. Idhāvuso, bhikkhu sīlavā hoti. Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Yaṃpāvuso, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ 141 ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ 142 ਧਾਤਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ, ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā 143 kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti 144 dhātā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā, yaṃpāvuso, bhikkhu bahussuto hoti…pe… diṭṭhiyā suppaṭividdhā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਸਹਾਯੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਸਹਾਯੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Yaṃpāvuso, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਚੋ ਹੋਤਿ ਸੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਖਮੋ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਚੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ. Yaṃpāvuso, bhikkhu suvaco hoti…pe… padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਨਿ ਕਿਂਕਰਣੀਯਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ ਅਨਲਸੋ ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਯ વੀਮਂਸਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਲਂ ਕਾਤੁਂ ਅਲਂ ਸਂવਿਧਾਤੁਂ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ…ਪੇ॰… ਅਲਂ ਸਂવਿਧਾਤੁਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni, tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ. Yaṃpāvuso, bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ…pe… alaṃ saṃvidhātuṃ. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਹਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ । ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso , bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarehi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi . Yaṃpāvuso, bhikkhu santuṭṭho hoti…pe… parikkhārehi. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਥਾਮવਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu āraddhavīriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yaṃpāvuso, bhikkhu āraddhavīriyo viharati…pe… anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ ਪਰਮੇਨ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā. Yaṃpāvuso, bhikkhu satimā hoti…pe… saritā anussaritā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ, ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘Puna caparaṃ, āvuso, bhikkhu paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Yaṃpāvuso, bhikkhu paññavā hoti…pe… sammādukkhakkhayagāminiyā. Ayampi dhammo nāthakaraṇo.
੩੪੬. ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨਿ। ਪਥવੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍વਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਆਪੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਜੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… વਾਯੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਨੀਲਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਪੀਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਓਦਾਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਆਕਾਸਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… વਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍વਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ।
346. Dasa kasiṇāyatanāni. Pathavīkasiṇameko sañjānāti, uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ. Āpokasiṇameko sañjānāti…pe… tejokasiṇameko sañjānāti… vāyokasiṇameko sañjānāti… nīlakasiṇameko sañjānāti… pītakasiṇameko sañjānāti… lohitakasiṇameko sañjānāti… odātakasiṇameko sañjānāti… ākāsakasiṇameko sañjānāti… viññāṇakasiṇameko sañjānāti, uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ.
੩੪੭. ‘‘ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ – ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ, ਮੁਸਾવਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਾ વਾਚਾ, ਫਰੁਸਾ વਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ।
347. ‘‘Dasa akusalakammapathā – pāṇātipāto, adinnādānaṃ, kāmesumicchācāro, musāvādo, pisuṇā vācā, pharusā vācā, samphappalāpo, abhijjhā, byāpādo, micchādiṭṭhi.
‘‘ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ – ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ વੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀ, ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ, ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ।
‘‘Dasa kusalakammapathā – pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī, musāvādā veramaṇī, pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī, anabhijjhā, abyāpādo, sammādiṭṭhi.
੩੪੮. ‘‘ਦਸ ਅਰਿਯવਾਸਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ, ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ, ਪਣੁਨ੍ਨਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ, ਸਮવਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ, ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ।
348. ‘‘Dasa ariyavāsā. Idhāvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti, chaḷaṅgasamannāgato, ekārakkho, caturāpasseno, paṇunnapaccekasacco, samavayasaṭṭhesano, anāvilasaṅkappo, passaddhakāyasaṅkhāro, suvimuttacitto, suvimuttapañño.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti, byāpādo pahīno hoti, thinamiddhaṃ pahīnaṃ hoti, uddhaccakukuccaṃ pahīnaṃ hoti, vicikicchā pahīnā hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti? Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਾਰਕ੍ਖੇਨ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ ।
‘‘Kathañcāvuso , bhikkhu ekārakkho hoti? Idhāvuso, bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu ekārakkho hoti .
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ વਿਨੋਦੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu caturāpasseno hoti? Idhāvuso, bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati, saṅkhāyekaṃ adhivāseti, saṅkhāyekaṃ parivajjeti, saṅkhāyekaṃ vinodeti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu caturāpasseno hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣੁਨ੍ਨਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਥੁਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨੁਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਣੁਨ੍ਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਨਿ વਨ੍ਤਾਨਿ ਮੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਹੀਨਾਨਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣੁਨ੍ਨਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu paṇunnapaccekasacco hoti? Idhāvuso, bhikkhuno yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni, sabbāni tāni nunnāni honti paṇunnāni cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu paṇunnapaccekasacco hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮવਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮੇਸਨਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ, ਭવੇਸਨਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮવਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso , bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmesanā pahīnā hoti, bhavesanā pahīnā hoti, brahmacariyesanā paṭippassaddhā. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, વਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti? Idhāvuso, bhikkhuno kāmasaṅkappo pahīno hoti, byāpādasaṅkappo pahīno hoti, vihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤਿ ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti ? Idhāvuso, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idhāvuso, bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ hoti, dosā cittaṃ vimuttaṃ hoti, mohā cittaṃ vimuttaṃ hoti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਰਾਗੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਦੋਸੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਮੋਹੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañcāvuso, bhikkhu suvimuttapañño hoti? Idhāvuso, bhikkhu ‘rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. ‘Doso me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. ‘Moho me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo’ti pajānāti. Evaṃ kho, āvuso, bhikkhu suvimuttapañño hoti.
‘‘ਦਸ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ – ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਅਸੇਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ।
‘‘Dasa asekkhā dhammā – asekkhā sammādiṭṭhi, asekkho sammāsaṅkappo, asekkhā sammāvācā, asekkho sammākammanto, asekkho sammāājīvo, asekkho sammāvāyāmo, asekkhā sammāsati, asekkho sammāsamādhi, asekkhaṃ sammāñāṇaṃ, asekkhā sammāvimutti.
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਸਙ੍ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਨ વਿવਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ ਅਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Ime kho, āvuso, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dasa dhammā sammadakkhātā. Tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ, yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ, tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
੩੪੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਾਧੁ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯਾਯਂ ਅਭਾਸੀ’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
349. Atha kho bhagavā uṭṭhahitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘sādhu sādhu, sāriputta, sādhu kho tvaṃ, sāriputta, bhikkhūnaṃ saṅgītipariyāyaṃ abhāsī’ti. Idamavocāyasmā sāriputto, samanuñño satthā ahosi. Attamanā te bhikkhū āyasmato sāriputtassa bhāsitaṃ abhinandunti.
ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਦਸਮਂ।
Saṅgītisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Saṅgītisuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Saṅgītisuttavaṇṇanā