| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. សនិទានសុត្តវណ្ណនា
2. Sanidānasuttavaṇṇanā
៩៦. ទុតិយេ សនិទានន្តិ ភាវនបុំសកមេតំ, សនិទានោ សបច្ចយោ ហុត្វា ឧប្បជ្ជតីតិ អត្ថោ។ កាមធាតុំ, ភិក្ខវេ, បដិច្ចាតិ ឯត្ថ កាមវិតក្កោបិ កាមធាតុ កាមាវចរធម្មាបិ, វិសេសតោ សព្ពាកុសលម្បិ។ យថាហ –
96. Dutiye sanidānanti bhāvanapuṃsakametaṃ, sanidāno sapaccayo hutvā uppajjatīti attho. Kāmadhātuṃ, bhikkhave, paṭiccāti ettha kāmavitakkopi kāmadhātu kāmāvacaradhammāpi, visesato sabbākusalampi. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា កាមធាតុ? កាមបដិសំយុត្តោ តក្កោ វិតក្កោ សង្កប្បោ អប្បនា ព្យប្បនា ចេតសោ អភិនិរោបនា មិច្ឆាសង្កប្បោ, អយំ វុច្ចតិ កាមធាតុ។ ហេដ្ឋតោ អវីចិនិរយំ បរិយន្តំ ករិត្វា ឧបរិតោ បរនិម្មិតវសវត្តី ទេវេ អន្តោករិត្វា យំ ឯតស្មិំ អន្តរេ ឯត្ថាវចរា ឯត្ថ បរិយាបន្នា ខន្ធធាតុអាយតនា រូបា វេទនា សញ្ញា សង្ខារា វិញ្ញាណំ, អយំ វុច្ចតិ កាមធាតុ។ សព្ពេបិ អកុសលា ធម្មា កាមធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā kāmadhātu? Kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā micchāsaṅkappo, ayaṃ vuccati kāmadhātu. Heṭṭhato avīcinirayaṃ pariyantaṃ karitvā uparito paranimmitavasavattī deve antokaritvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhadhātuāyatanā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ, ayaṃ vuccati kāmadhātu. Sabbepi akusalā dhammā kāmadhātū’’ti (vibha. 182).
ឯត្ថ សព្ពសង្គាហិកា អសម្ភិន្នាតិ ទ្វេ កថា ហោន្តិ។ កថំ? កាមធាតុគ្គហណេន ហិ ព្យាបាទធាតុវិហិំសាធាតុយោ គហិតា ហោន្តីតិ អយំ សព្ពសង្គាហិកា។ តាសំ បន ទ្វិន្នំ ធាតូនំ វិសុំ អាគតត្តា សេសធម្មា កាមធាតូតិ អយំ អសម្ភិន្នកថា។ អយមិធ គហេតព្ពា ឥមំ កាមធាតុំ អារម្មណវសេន វា សម្បយោគវសេន វា បដិច្ច កាមសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។ កាមសញ្ញំ បដិច្ចាតិ កាមសញ្ញំ បន សម្បយោគវសេន វា ឧបនិស្សយវសេន វា បដិច្ច កាមសង្កប្បោ នាម ឧប្បជ្ជតិ។ ឥមិនា នយេន សព្ពបទេសុ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តីហិ ឋានេហីតិ តីហិ ការណេហិ។ មិច្ឆា បដិបជ្ជតីតិ អយាថាវបដិបទំ អនិយ្យានិកបដិបទំ បដិបជ្ជតិ។
Ettha sabbasaṅgāhikā asambhinnāti dve kathā honti. Kathaṃ? Kāmadhātuggahaṇena hi byāpādadhātuvihiṃsādhātuyo gahitā hontīti ayaṃ sabbasaṅgāhikā. Tāsaṃ pana dvinnaṃ dhātūnaṃ visuṃ āgatattā sesadhammā kāmadhātūti ayaṃ asambhinnakathā. Ayamidha gahetabbā imaṃ kāmadhātuṃ ārammaṇavasena vā sampayogavasena vā paṭicca kāmasaññā nāma uppajjati. Kāmasaññaṃpaṭiccāti kāmasaññaṃ pana sampayogavasena vā upanissayavasena vā paṭicca kāmasaṅkappo nāma uppajjati. Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo. Tīhi ṭhānehīti tīhi kāraṇehi. Micchā paṭipajjatīti ayāthāvapaṭipadaṃ aniyyānikapaṭipadaṃ paṭipajjati.
ព្យាបាទធាតុំ, ភិក្ខវេតិ ឯត្ថ ព្យាបាទវិតក្កោបិ ព្យាបាទធាតុ ព្យាបាទោបិ។ យថាហ –
Byāpādadhātuṃ, bhikkhaveti ettha byāpādavitakkopi byāpādadhātu byāpādopi. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា ព្យាបាទធាតុ? ព្យាបាទបដិសំយុត្តោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… អយំ វុច្ចតិ ព្យាបាទធាតុ។ ទសសុ អាឃាតវត្ថូសុ ចិត្តស្ស អាឃាតោ បដិវិរោធោ កោបោ បកោបោ…បេ.… អនត្តមនតា ចិត្តស្ស, អយំ វុច្ចតិ ព្យាបាទធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā byāpādadhātu? Byāpādapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… ayaṃ vuccati byāpādadhātu. Dasasu āghātavatthūsu cittassa āghāto paṭivirodho kopo pakopo…pe… anattamanatā cittassa, ayaṃ vuccati byāpādadhātū’’ti (vibha. 182).
ឥមំ ព្យាបាទធាតុំ សហជាតបច្ចយាទិវសេន បដិច្ច ព្យាបាទសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។ សេសំ បុរិមនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
Imaṃ byāpādadhātuṃ sahajātapaccayādivasena paṭicca byāpādasaññā nāma uppajjati. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
វិហិំសាធាតុំ, ភិក្ខវេតិ ឯត្ថ វិហិំសាវិតក្កោបិ វិហិំសាធាតុ វិហិំសាបិ។ យថាហ –
Vihiṃsādhātuṃ, bhikkhaveti ettha vihiṃsāvitakkopi vihiṃsādhātu vihiṃsāpi. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា វិហិំសាធាតុ? វិហិំសាបដិសំយុត្តោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… អយំ វុច្ចតិ វិហិំសាធាតុ។ ឥធេកច្ចោ បាណិនា វា លេឌ្ឌុនា វា ទណ្ឌេន វា សត្ថេន វា រជ្ជុយា វា អញ្ញតរញ្ញតរេន វា សត្តេ វិហេឋេតិ។ យា ឯវរូបា ហេឋនា វិហេឋនា ហិំសនា វិហិំសនា រោសនា បរូបឃាតោ, អយំ វុច្ចតិ វិហិំសាធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā vihiṃsādhātu? Vihiṃsāpaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… ayaṃ vuccati vihiṃsādhātu. Idhekacco pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā rajjuyā vā aññataraññatarena vā satte viheṭheti. Yā evarūpā heṭhanā viheṭhanā hiṃsanā vihiṃsanā rosanā parūpaghāto, ayaṃ vuccati vihiṃsādhātū’’ti (vibha. 182).
ឥមំ វិហិំសាធាតុំ សហជាតបច្ចយាទិវសេន បដិច្ច វិហិំសាសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។ សេសមិធាបិ បុរិមនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
Imaṃ vihiṃsādhātuṃ sahajātapaccayādivasena paṭicca vihiṃsāsaññā nāma uppajjati. Sesamidhāpi purimanayeneva veditabbaṃ.
តិណទាយេតិ តិណគហនេ អរញ្ញេ។ អនយព្យសនន្តិ អវុឌ្ឍិំ វិនាសំ។ ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ សុក្ខតិណទាយោ វិយ អារម្មណំ ទដ្ឋព្ពំ, តិណុក្កា វិយ អកុសលសញ្ញា, តិណកដ្ឋនិស្សិតា បាណា វិយ ឥមេ សត្តា។ យថា សុក្ខតិណទាយេ ឋបិតំ តិណុក្កំ ខិប្បំ វាយមិត្វា អនិព្ពាបេន្តស្ស តេ បាណា អនយព្យសនំ បាបុណន្តិ។ ឯវមេវ យេ សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឧប្បន្នំ អកុសលសញ្ញំ វិក្ខម្ភនតទង្គសមុច្ឆេទប្បហានេហិ នប្បជហន្តិ, តេ ទុក្ខំ វិហរន្តិ។
Tiṇadāyeti tiṇagahane araññe. Anayabyasananti avuḍḍhiṃ vināsaṃ. Evameva khoti ettha sukkhatiṇadāyo viya ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, tiṇukkā viya akusalasaññā, tiṇakaṭṭhanissitā pāṇā viya ime sattā. Yathā sukkhatiṇadāye ṭhapitaṃ tiṇukkaṃ khippaṃ vāyamitvā anibbāpentassa te pāṇā anayabyasanaṃ pāpuṇanti. Evameva ye samaṇā vā brāhmaṇā vā uppannaṃ akusalasaññaṃ vikkhambhanatadaṅgasamucchedappahānehi nappajahanti, te dukkhaṃ viharanti.
វិសមគតន្តិ រាគវិសមាទីនិ អនុគតំ អកុសលសញ្ញំ។ ន ខិប្បមេវ បជហតីតិ វិក្ខម្ភនាទិវសេន សីឃំ នប្បជហតិ។ ន វិនោទេតីតិ ន នីហរតិ។ ន ព្យន្តីករោតីតិ ភង្គមត្តម្បិ អនវសេសេន្តោ ន វិគតន្តំ ករោតិ។ ន អនភាវំ គមេតីតិ ន អនុអភាវំ គមេតិ។ ឯវំ សព្ពបទេសុ ន – ការោ អាហរិតព្ពោ។ បាដិកង្ខាតិ បាដិកង្ខិតព្ពា ឥច្ឆិតព្ពា។
Visamagatanti rāgavisamādīni anugataṃ akusalasaññaṃ. Na khippameva pajahatīti vikkhambhanādivasena sīghaṃ nappajahati. Na vinodetīti na nīharati. Na byantīkarotīti bhaṅgamattampi anavasesento na vigatantaṃ karoti. Na anabhāvaṃ gametīti na anuabhāvaṃ gameti. Evaṃ sabbapadesu na – kāro āharitabbo. Pāṭikaṅkhāti pāṭikaṅkhitabbā icchitabbā.
នេក្ខម្មធាតុំ, ភិក្ខវេតិ ឯត្ថ នេក្ខម្មវិតក្កោបិ នេក្ខម្មធាតុ សព្ពេបិ កុសលា ធម្មា។ យថាហ –
Nekkhammadhātuṃ, bhikkhaveti ettha nekkhammavitakkopi nekkhammadhātu sabbepi kusalā dhammā. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា នេក្ខម្មធាតុ? នេក្ខម្មបដិសំយុត្តោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… សម្មាសង្កប្បោ, អយំ វុច្ចតិ នេក្ខម្មធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā nekkhammadhātu? Nekkhammapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo, ayaṃ vuccati nekkhammadhātū’’ti (vibha. 182).
ឥធាបិ ទុវិធា កថា។ នេក្ខម្មធាតុគ្គហណេន ហិ ឥតរាបិ ទ្វេ ធាតុយោ គហណំ គច្ឆន្តិ កុសលធម្មបរិយាបន្នត្តា, អយំ សព្ពសង្គាហិកា។ តា បន ធាតុយោ វិសុំ ទីបេតព្ពាតិ តា ឋបេត្វា សេសា សព្ពកុសលា នេក្ខម្មធាតូតិ អយំ អសម្ភិន្នា។ ឥមំ នេក្ខម្មធាតុំ សហជាតាទិបច្ចយវសេន បដិច្ច នេក្ខម្មសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។ សញ្ញាទីនិ បដិច្ច វិតក្កាទយោ យថានុរូបំ។
Idhāpi duvidhā kathā. Nekkhammadhātuggahaṇena hi itarāpi dve dhātuyo gahaṇaṃ gacchanti kusaladhammapariyāpannattā, ayaṃ sabbasaṅgāhikā. Tā pana dhātuyo visuṃ dīpetabbāti tā ṭhapetvā sesā sabbakusalā nekkhammadhātūti ayaṃ asambhinnā. Imaṃ nekkhammadhātuṃ sahajātādipaccayavasena paṭicca nekkhammasaññā nāma uppajjati. Saññādīni paṭicca vitakkādayo yathānurūpaṃ.
អព្យាបាទធាតុំ, ភិក្ខវេតិ ឯត្ថ អព្យាបាទវិតក្កោបិ អព្យាបាទធាតុ អព្យាបាទោបិ។ យថាហ –
Abyāpādadhātuṃ, bhikkhaveti ettha abyāpādavitakkopi abyāpādadhātu abyāpādopi. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា អព្យាបាទធាតុ ? អព្យាបាទបដិសំយុត្តោ តក្កោ…បេ.… អយំ វុច្ចតិ អព្យាបាទធាតុ។ យា សត្តេសុ មេត្តិ មេត្តាយនា មេត្តាយិតត្តំ មេត្តាចេតោវិមុត្តិ, អយំ វុច្ចតិ អព្យាបាទធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā abyāpādadhātu ? Abyāpādapaṭisaṃyutto takko…pe… ayaṃ vuccati abyāpādadhātu. Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti, ayaṃ vuccati abyāpādadhātū’’ti (vibha. 182).
ឥមំ អព្យាបាទធាតុំ បដិច្ច វុត្តនយេនេវ អព្យាបាទសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។
Imaṃ abyāpādadhātuṃ paṭicca vuttanayeneva abyāpādasaññā nāma uppajjati.
អវិហិំសាធាតុំ, ភិក្ខវេតិ ឯត្ថាបិ អវិហិំសាវិតក្កោបិ អវិហិំសាធាតុ ករុណាបិ។ យថាហ –
Avihiṃsādhātuṃ, bhikkhaveti etthāpi avihiṃsāvitakkopi avihiṃsādhātu karuṇāpi. Yathāha –
‘‘តត្ថ កតមា អវិហិំសាធាតុ? អវិហិំសាបដិសំយុត្តោ តក្កោ…បេ.… អយំ វុច្ចតិ អវិហិំសាធាតុ។ យា សត្តេសុ ករុណា ករុណាយនា ករុណាយិតត្តំ ករុណាចេតោវិមុត្តិ, អយំ វុច្ចតិ អវិហិំសាធាតូ’’តិ (វិភ. ១៨២)។
‘‘Tattha katamā avihiṃsādhātu? Avihiṃsāpaṭisaṃyutto takko…pe… ayaṃ vuccati avihiṃsādhātu. Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti, ayaṃ vuccati avihiṃsādhātū’’ti (vibha. 182).
ឥមំ អវិហិំសាធាតុំ បដិច្ច វុត្តនយេនេវ អវិហិំសាសញ្ញា នាម ឧប្បជ្ជតិ។ សេសំ សព្ពត្ថ វុត្តានុសារេនេវ វេទិតព្ពំ។ ទុតិយំ។
Imaṃ avihiṃsādhātuṃ paṭicca vuttanayeneva avihiṃsāsaññā nāma uppajjati. Sesaṃ sabbattha vuttānusāreneva veditabbaṃ. Dutiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. សនិទានសុត្តំ • 2. Sanidānasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. សនិទានសុត្តវណ្ណនា • 2. Sanidānasuttavaṇṇanā
