| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੨. ਸਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Sanidānasuttavaṇṇanā
੯੬. ਭਾવਨਪੁਂਸਕਮੇਤਂ ‘‘વਿਸਮਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੭੦) વਿਯ। ਸਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਨਿਦਦਾਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨਿਦਾਨੋ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ। ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ વਾ ਕਾਮਪਟਿਬਦ੍ਧੋ વਾ। ਤਕ੍ਕੇਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕੋ। ਅਭੂਤਕਾਰਂ ਸਮਾਰੋਪੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾ। વਿਸੇਸੇਨ ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਬ੍ਯਪ੍ਪਨਾ। ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਨ੍ਤਂ વਿਯ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ। ਮਿਚ੍ਛਾ વਿਪਰੀਤੋ ਪਾਪਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ વਿਤਕ੍ਕੋ ਏવ ਕਾਮਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ વਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਾਮਪਸਙ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਤਿਸਯਤ੍ਤਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁਆਦੀਸੁਪਿ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਧਾਤੁ ਹੀਨਜ੍ਝਾਸਯੇਹਿ ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਧਾਤੁਭਾવਤੋ।
96.Bhāvanapuṃsakametaṃ ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) viya. Sanidānanti attano phalaṃ nidadātīti nidānaṃ, kāraṇanti āha ‘‘sanidānosappaccayo’’ti. Kāmapaṭisaṃyuttoti kāmarāgasaṅkhātena kāmena paṭisaṃyutto vā kāmapaṭibaddho vā. Takketīti takko. Abhūtakāraṃ samāropetvā kappetīti saṅkappo. Ārammaṇe cittaṃ appetīti appanā. Visesena appetīti byappanā. Ārammaṇe cittaṃ abhiniropentaṃ viya pavattatīti cetaso abhiniropanā. Micchā viparīto pāpako saṅkappoti micchāsaṅkappo. Aññesu ca kāmapaṭisaṃyuttesu vijjamānesu vitakko eva kāmadhātusaddena niruḷho daṭṭhabbo vitakkassa kāmapasaṅgappattisātisayattā. Esa nayo byāpādadhātuādīsupi. Sabbepi akusalā dhammā kāmadhātu hīnajjhāsayehi kāmetabbadhātubhāvato.
ਕਿਲੇਸਕਾਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾવਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਸਂਗਾਹਿਕਾਯ ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ। ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਕਥਾ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ। ਇਮਂ ਕਾਮਾવਚਰਸਞ੍ਞਿਤਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਸਞ੍ਞਿਤਞ੍ਚ ਕਾਮਧਾਤੁਂ। ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ। ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਤੀਹਿ ਸਾਰਭੂਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ।
Kilesakāmassa ārammaṇabhāvattā sabbākusalasaṃgāhikāya kāmadhātuyā itarā dve saṅgahetvā kathanaṃ sabbasaṅgāhikā. Tissannaṃ dhātūnaṃ aññamaññaṃ asaṅkarato kathā asambhinnā. Imaṃ kāmāvacarasaññitaṃ kāmavitakkasaññitañca kāmadhātuṃ. Paṭiccāti paccayabhūtaṃ labhitvā. Tīhi kāraṇehīti tīhi sārabhūtehi kāraṇehi.
ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ, ਸੋ ਏવ ਨਿਜ੍ਜੀવਟ੍ਠੇਨ ਸਭਾવਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ। ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਦੋਸੋ। ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਪਿ ਧਾਤੂਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅવਿਗਤਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ। વਿਸੇਸੇਨ ਹਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾਪਨਂ વਿਹਿਂਸਾ, ਸਾ ਏવ ਧਾਤੁ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਰੋਸਨਾ ਪਰੂਪਘਾਤੋ, ਤਥਾ ਪવਤ੍ਤੋ વਾ ਦੋਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ।
Byāpādavitakko byāpādo uttarapadalopena, so eva nijjīvaṭṭhena sabhāvadhāraṇaṭṭhena dhātūti byāpādadhātu. Byāpajjati cittaṃ etenāti byāpādo, doso. Byāpādopi dhātūti yojanā. Sahajātapaccayādivasenāti sahajātaaññamaññanissayasampayuttaatthiavigatapaccayavasena. Visesena hi parassa attano ca dukkhāpanaṃ vihiṃsā, sā eva dhātu, atthato rosanā parūpaghāto, tathā pavatto vā dosasahagatacittuppādo.
ਤਿਣਗਹਨੇ ਅਰਞ੍ਞੇਤਿ ਤਿਣੇਹਿ ਗਹਨਭੂਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ। ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਬ੍ਯਸਨਂ, ਪਰਿਹਰਣੂਪਾਯਰਹਿਤਂ વਿਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਡ੍ਢਿਂ વਿਨਾਸਨ੍ਤਿ ਅવਡ੍ਢਿਞ੍ਚੇવ વਿਨਾਸਞ੍ਚਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਡ੍ਢਿਰਹਿਤਂ। ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਦਾਯੋ વਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਿਲੇਸਗ੍ਗਿਸਂવਦ੍ਧਨਟ੍ਠੇਨ। ਤਿਣੁਕ੍ਕਾ વਿਯ ਅਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾ ਅਨੁਦਹਨਟ੍ਠੇਨ। ਤਿਣਕਟ੍ਠ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਤਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਤ੍ਤਿਤੋ। ‘‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਸੁਕ੍ਖਤਿਣਦਾਯੇ’’ਤਿਆਦਿ।
Tiṇagahane araññeti tiṇehi gahanabhūte araññe. Anayabyasananti apāyabyasanaṃ, pariharaṇūpāyarahitaṃ vipattinti vā attho. Avaḍḍhiṃ vināsanti avaḍḍhiñceva vināsañcāti vadanti sabbaso vaḍḍhirahitaṃ. Sukkhatiṇadāyo viya ārammaṇaṃ kilesaggisaṃvaddhanaṭṭhena. Tiṇukkā viyaakusalasaññā anudahanaṭṭhena. Tiṇakaṭṭha…pe… sattā anayabyasanāpattito. ‘‘Ime sattā’’ti hi ayoniso paṭipajjamānā adhippetā. Tenāha ‘‘yathā sukkhatiṇadāye’’tiādi.
ਸਮਤਾਭਾવਤੋ ਸਮਤਾવਿਰੋਧਤੋ વਿਸਮਤਾਹੇਤੁਤੋ ਚ વਿਸਮਾ ਰਾਗਾਦਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਾਗવਿਸਮਾਦੀਨਿ ਅਨੁਗਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਅવਸ੍ਸਂਭਾવਿਨਿਭਾવੇਨ।
Samatābhāvato samatāvirodhato visamatāhetuto ca visamā rāgādayoti āha ‘‘rāgavisamādīni anugata’’nti. Icchitabbā avassaṃbhāvinibhāvena.
ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਟ੍ਠੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੋ, ਸੋ ਏવ ਨਿਜ੍ਜੀવਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ। ਸ੍વਾਯਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੇ ਚ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੂ’’ਤਿ। ਇਤਰਾਪਿ ਦ੍વੇ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅવਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ વਦਤਿ। વਿਸੁਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ ਸਰੂਪੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ। વਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਚ੍ਛਨ੍ਦਪਰਿਲ਼ਾਹਪਰਿਯੇਸਨਾ। ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਂ। ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਲ਼ਾਹਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ વਿਯ વੁਤ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਸ વਿਗਮੇਨ ਅਰਹਤੋ ਸੀਤਿਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Saṃkilesato nikkhamanaṭṭhena nekkhammo, so eva nijjīvaṭṭhena dhātūti nekkhammadhātu. Svāyaṃ nekkhammasaddo pabbajjādīsu kusalavitakke ca niruḷhoti āha ‘‘nekkhammavitakkopi nekkhammadhātū’’ti. Itarāpi dve dhātuyoti abyāpādaavihiṃsādhātuyo vadati. Visuṃ dīpetabbā sarūpena āgatattā. Vitakkādayoti nekkhammasaṅkappacchandapariḷāhapariyesanā. Yathānurūpaṃ attano attano paccayānurūpaṃ. Kathaṃ panettha kusaladhammesu pariḷāho vuttoti? Saṅkhārapariḷāhamattaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ, soḷasasu ākāresu dukkhasacce santāpaṭṭho viya vutto, yassa vigamena arahato sītibhāvappatti vuccati.
ਸਯਂ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨ વਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, વਿਹਿਂਸਾਯ વੁਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਸਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਹਿਤੇਸਿਭਾવੇਨ ਮਿਜ੍ਜਤਿ ਸਿਨਿਯ੍ਹਤੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤੋ, ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਸਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ। ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਕਾਰਣਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ વਾ ਅਯਨਾ ਪવਤ੍ਤਨਾ। ਮੇਤ੍ਤਾਯਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯਿਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ। ਮੇਤ੍ਤਾਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Sayaṃ na byāpajjati, tena vā taṃsamaṅgīpuggalo na kiñci byāpādetīti abyāpādo, vihiṃsāya vuttavipariyāyehi sā veditabbā. Hitesibhāvena mijjati siniyhatīti mitto, mittassa esāti metti, abyāpādo. Mettāyanāti mettākāraṇaṃ, mettāya vā ayanā pavattanā. Mettāyitattanti mettāyitassa mettāya pavattassa bhāvo. Mettācetovimuttīti mettāyanavasena pavatto cittasamādhi. Sesaṃ vuttanayameva.
ਸਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sanidānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੨. ਸਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Sanidānasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਸਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Sanidānasuttavaṇṇanā
