Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā |
8. සඤ්ජයත්ථෙරගාථාවණ්ණනා
8. Sañjayattheragāthāvaṇṇanā
යතො අහන්ති ආයස්මතො සඤ්ජයත්ථෙරස්ස ගාථා. කා උප්පත්ති? සොපි පුරිමබුද්ධෙසු කතාධිකාරො තත්ථ තත්ථ විවට්ටූපනිස්සයං පුඤ්ඤං උපචිනන්තො විපස්සිස්ස භගවතො කාලෙ මහති පූගෙ සංකිත්තිවසෙන වත්ථුං සඞ්ඝරිත්වා රතනත්තයං උද්දිස්ස පුඤ්ඤං කරොන්තො සයං දලිද්දො හුත්වා නෙසං ගණාදීනං පුඤ්ඤකිරියාය බ්යාවටො අහොසි. කාලෙන කාලං භගවන්තං උපසඞ්කමිත්වා වන්දිත්වා පසන්නමානසො භික්ඛූනඤ්ච තං තං වෙය්යාවච්චං අකාසි. සො තෙන පුඤ්ඤකම්මෙන දෙවලොකෙ නිබ්බත්තො අපරාපරං පුඤ්ඤානි කත්වා සුගතීසුයෙව සංසරන්තො ඉමස්මිං බුද්ධුප්පාදෙ රාජගහෙ විභවසම්පන්නස්ස බ්රාහ්මණස්ස පුත්තො හුත්වා නිබ්බත්ති සඤ්ජයො නාම නාමෙන, සො වයප්පත්තො බ්රහ්මායුපොක්ඛරසාතිආදිකෙ අභිඤ්ඤාතෙ බ්රාහ්මණෙ සාසනෙ අභිප්පසන්නෙ දිස්වා සඤ්ජාතප්පසාදො සත්ථාරං උපසඞ්කමි. තස්ස සත්ථා ධම්මං දෙසෙසි. සො ධම්මං සුත්වා සොතාපන්නො අහොසි. අපරභාගෙ පබ්බජි. පබ්බජන්තො ච ඛුරග්ගෙයෙව ඡළභිඤ්ඤො අහොසී. තෙන වුත්තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.10.51-55) –
Yato ahanti āyasmato sañjayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle mahati pūge saṃkittivasena vatthuṃ saṅgharitvā ratanattayaṃ uddissa puññaṃ karonto sayaṃ daliddo hutvā nesaṃ gaṇādīnaṃ puññakiriyāya byāvaṭo ahosi. Kālena kālaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā pasannamānaso bhikkhūnañca taṃ taṃ veyyāvaccaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti sañjayo nāma nāmena, so vayappatto brahmāyupokkharasātiādike abhiññāte brāhmaṇe sāsane abhippasanne disvā sañjātappasādo satthāraṃ upasaṅkami. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā sotāpanno ahosi. Aparabhāge pabbaji. Pabbajanto ca khuraggeyeva chaḷabhiñño ahosī. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.10.51-55) –
‘‘විපස්සිස්ස භගවතො, මහාපූගගණො අහු;
‘‘Vipassissa bhagavato, mahāpūgagaṇo ahu;
වෙය්යාවච්චකරො ආසිං, සබ්බකිච්චෙසු වාවටො.
Veyyāvaccakaro āsiṃ, sabbakiccesu vāvaṭo.
‘‘දෙය්යධම්මො ච මෙ නත්ථි, සුගතස්ස මහෙසිනො;
‘‘Deyyadhammo ca me natthi, sugatassa mahesino;
අවන්දිං සත්ථුනො පාදෙ, විප්පසන්නෙන චෙතසා.
Avandiṃ satthuno pāde, vippasannena cetasā.
‘‘එකනවුතිතො කප්පෙ, වෙය්යාවච්චං අකාසහං;
‘‘Ekanavutito kappe, veyyāvaccaṃ akāsahaṃ;
දුග්ගතිං නාභිජානාමි, වෙය්යාවච්චස්සිදං ඵලං.
Duggatiṃ nābhijānāmi, veyyāvaccassidaṃ phalaṃ.
‘‘ඉතො ච අට්ඨමෙ කප්පෙ, රාජා ආසිං සුචින්තිතො;
‘‘Ito ca aṭṭhame kappe, rājā āsiṃ sucintito;
සත්තරතනසම්පන්නො, චක්කවත්තී මහබ්බලො.
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්හං…පෙ.… කතං බුද්ධස්ස සාසන’’න්ති.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ඡළභිඤ්ඤො පන හුත්වා අඤ්ඤං බ්යාකරොන්තො ‘‘යතො අහං පබ්බජිතො’’ති ගාථං අභාසි.
Chaḷabhiñño pana hutvā aññaṃ byākaronto ‘‘yato ahaṃ pabbajito’’ti gāthaṃ abhāsi.
48. තත්ථ යතො අහං පබ්බජිතොති යතො පභුති යතො පට්ඨාය අහං පබ්බජිතො. පබ්බජිතකාලතො පට්ඨාය නාභිජානාමි සඞ්කප්පං, අනරියං දොසසංහිතන්ති රාගාදිදොසසංහිතං තතො එව අනරියං නිහීනං, අරියෙහි වා අනරණීයතාය අනරියෙහි අරණීයතාය ච අනරියං පාපකං ආරම්මණෙ අභූතගුණාදිසඞ්කප්පනතො ‘‘සඞ්කප්පො’’ති ලද්ධනාමං කාමවිතක්කාදිමිච්ඡාවිතක්කං උප්පාදිතං නාභිජානාමීති, ‘‘ඛුරග්ගෙයෙව මයා අරහත්තං පත්ත’’න්ති අඤ්ඤං බ්යාකාසි.
48. Tattha yato ahaṃ pabbajitoti yato pabhuti yato paṭṭhāya ahaṃ pabbajito. Pabbajitakālato paṭṭhāya nābhijānāmi saṅkappaṃ, anariyaṃ dosasaṃhitanti rāgādidosasaṃhitaṃ tato eva anariyaṃ nihīnaṃ, ariyehi vā anaraṇīyatāya anariyehi araṇīyatāya ca anariyaṃ pāpakaṃ ārammaṇe abhūtaguṇādisaṅkappanato ‘‘saṅkappo’’ti laddhanāmaṃ kāmavitakkādimicchāvitakkaṃ uppāditaṃ nābhijānāmīti, ‘‘khuraggeyeva mayā arahattaṃ patta’’nti aññaṃ byākāsi.
සඤ්ජයත්ථෙරගාථාවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Sañjayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 8. සඤ්ජයත්ථෙරගාථා • 8. Sañjayattheragāthā