Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੮. ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
8. Sañjayattheragāthāvaṇṇanā
ਯਤੋ ਅਹਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਮਹਤਿ ਪੂਗੇ ਸਂਕਿਤ੍ਤਿવਸੇਨ વਤ੍ਥੁਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਯਂ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨੇਸਂ ਗਣਾਦੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਬ੍ਯਾવਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਤਂ ਤਂ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ વਿਭવਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਯੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਆਦਿਕੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੋ ਚ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸੀ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੦.੫੧-੫੫) –
Yato ahanti āyasmato sañjayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle mahati pūge saṃkittivasena vatthuṃ saṅgharitvā ratanattayaṃ uddissa puññaṃ karonto sayaṃ daliddo hutvā nesaṃ gaṇādīnaṃ puññakiriyāya byāvaṭo ahosi. Kālena kālaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā pasannamānaso bhikkhūnañca taṃ taṃ veyyāvaccaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbatto aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe vibhavasampannassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti sañjayo nāma nāmena, so vayappatto brahmāyupokkharasātiādike abhiññāte brāhmaṇe sāsane abhippasanne disvā sañjātappasādo satthāraṃ upasaṅkami. Tassa satthā dhammaṃ desesi. So dhammaṃ sutvā sotāpanno ahosi. Aparabhāge pabbaji. Pabbajanto ca khuraggeyeva chaḷabhiñño ahosī. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.10.51-55) –
‘‘વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਮਹਾਪੂਗਗਣੋ ਅਹੁ।
‘‘Vipassissa bhagavato, mahāpūgagaṇo ahu;
વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰੋ ਆਸਿਂ, ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ વਾવਟੋ॥
Veyyāvaccakaro āsiṃ, sabbakiccesu vāvaṭo.
‘‘ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਚ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ।
‘‘Deyyadhammo ca me natthi, sugatassa mahesino;
ਅવਨ੍ਦਿਂ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਦੇ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ॥
Avandiṃ satthuno pāde, vippasannena cetasā.
‘‘ਏਕਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਹਂ।
‘‘Ekanavutito kappe, veyyāvaccaṃ akāsahaṃ;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, veyyāvaccassidaṃ phalaṃ.
‘‘ਇਤੋ ਚ ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਰਾਜਾ ਆਸਿਂ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤੋ।
‘‘Ito ca aṭṭhame kappe, rājā āsiṃ sucintito;
ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਤੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Chaḷabhiñño pana hutvā aññaṃ byākaronto ‘‘yato ahaṃ pabbajito’’ti gāthaṃ abhāsi.
੪੮. ਤਤ੍ਥ ਯਤੋ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ ਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ, ਅਨਰਿਯਂ ਦੋਸਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਦੋਸਸਂਹਿਤਂ ਤਤੋ ਏવ ਅਨਰਿਯਂ ਨਿਹੀਨਂ, ਅਰਿਯੇਹਿ વਾ ਅਨਰਣੀਯਤਾਯ ਅਨਰਿਯੇਹਿ ਅਰਣੀਯਤਾਯ ਚ ਅਨਰਿਯਂ ਪਾਪਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭੂਤਗੁਣਾਦਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮੀਤਿ, ‘‘ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવ ਮਯਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
48. Tattha yato ahaṃ pabbajitoti yato pabhuti yato paṭṭhāya ahaṃ pabbajito. Pabbajitakālato paṭṭhāya nābhijānāmi saṅkappaṃ, anariyaṃ dosasaṃhitanti rāgādidosasaṃhitaṃ tato eva anariyaṃ nihīnaṃ, ariyehi vā anaraṇīyatāya anariyehi araṇīyatāya ca anariyaṃ pāpakaṃ ārammaṇe abhūtaguṇādisaṅkappanato ‘‘saṅkappo’’ti laddhanāmaṃ kāmavitakkādimicchāvitakkaṃ uppāditaṃ nābhijānāmīti, ‘‘khuraggeyeva mayā arahattaṃ patta’’nti aññaṃ byākāsi.
ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sañjayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੮. ਸਞ੍ਜਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 8. Sañjayattheragāthā