Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
੨. ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ
2. Saṅkhabrāhmaṇacariyāvaṇṇanā
੧੧-੧੨. ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਨਾਪਰਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਅਪਰਂ, ਨ ਕੇવਲਮਿਦਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਚਰਿਯਮੇવ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਨ ਅਪਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਚਰਿਯਮ੍ਪਿ ਪવਕ੍ਖਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਣੋਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਙ੍ਖਸવ੍ਹਯੋਤਿ ਸਙ੍ਖਨਾਮੋ। ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਿਤੁਕਾਮੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਭੂਮਿਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾવਾਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਿਤੁਕਾਮੋ। ਉਪਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਟ੍ਟਨਨ੍ਤਿ ਤਾਮਲਿਤ੍ਤਿਪਟ੍ਟਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਾਮਿ। ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਸਯਮੇવ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਸਯਮ੍ਭੁਂ। ਕਿਲੇਸਮਾਰਾਦੀਸੁ ਕੇਨਚਿਪਿ ਨ ਪਰਾਜਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਜਿਤਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਰਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਤਾਯ ਕਠਿਨਭੂਮਿਯਾਤਿ ਘਮ੍ਮਸਨ੍ਤਾਪੇਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾਯ ਸਕ੍ਖਰવਾਲੁਕਾਨਿਚਿਤਤ੍ਤਾ ਖਰਾਯ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ।
11-12. Dutiyasmiṃ punāparanti puna aparaṃ, na kevalamidaṃ akitticariyameva, atha kho puna aparaṃ aññaṃ saṅkhacariyampi pavakkhissaṃ, suṇohīti adhippāyo. Ito paresupi eseva nayo. Saṅkhasavhayoti saṅkhanāmo. Mahāsamuddaṃ taritukāmoti suvaṇṇabhūmiṃ gantuṃ nāvāya mahāsamuddaṃ taritukāmo. Upagacchāmi paṭṭananti tāmalittipaṭṭanaṃ uddissa gacchāmi. Sayambhuñāṇena paccekabodhiyā adhigatattā sayameva bhūtanti sayambhuṃ. Kilesamārādīsu kenacipi na parājitanti aparājitaṃ, tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā ṭhitanti attho. Tattāya kaṭhinabhūmiyāti ghammasantāpena santattāya sakkharavālukānicitattā kharāya kakkhaḷāya bhūmiyā .
੧੩. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ। ਇਮਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਇਦਾਨਿ વਕ੍ਖਮਾਨਂ ‘‘ਇਦਂ ਖੇਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਅਤ੍ਥਂ। વਿਚਿਨ੍ਤਯਿਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭੂਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਾ વਦਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ –
13.Tanti taṃ paccekabuddhaṃ. Imamatthanti imaṃ idāni vakkhamānaṃ ‘‘idaṃ khetta’’ntiādikaṃ atthaṃ. Vicintayinti tadā saṅkhabrāhmaṇabhūto cintesinti satthā vadati. Tatrāyaṃ anupubbikathā –
ਅਤੀਤੇ ਅਯਂ ਬਾਰਾਣਸੀ ਮੋਲ਼ਿਨੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਮੋਲ਼ਿਨੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਚਤੂਸੁ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਸੁ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇਤਿ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਛ ਦਾਨਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਛਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਾਦੀਨਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਗੇਹੇ ਧਨੇ ਖੀਣੇ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇਯੇવ ਧਨੇ ਨਾવਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਭੂਮਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਨਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਨਾવਂ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવਾਹਂ ਆਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਾવ ਮੇ ਦਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪਰਿવੁਤੋ ਉਪਾਹਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਛਤ੍ਤੇਨ ਧਾਰਿਯਮਾਨੇਨ ਪਟ੍ਟਨਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ।
Atīte ayaṃ bārāṇasī moḷinī nāma ahosi. Moḷinīnagare brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto saṅkho nāma brāhmaṇo hutvā aḍḍho mahaddhano catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe attano nivesanadvāreti chasu ṭhānesu cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassāni vissajjento kapaṇaddhikādīnaṃ mahādānaṃ pavattesi. So ekadivasaṃ cintesi – ‘‘ahaṃ gehe dhane khīṇe dānaṃ dātuṃ na sakkhissāmi, aparikkhīṇeyeva dhane nāvāya suvaṇṇabhūmiṃ gantvā dhanaṃ āharissāmī’’ti. So nāvaṃ bhaṇḍassa pūrāpetvā puttadāraṃ āmantetvā ‘‘yāvāhaṃ āgacchissāmi, tāva me dānaṃ anupacchindantā pavatteyyāthā’’ti vatvā dāsakammakaraparivuto upāhanaṃ āruyha chattena dhāriyamānena paṭṭanagāmābhimukho pāyāsi.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ਏਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਧਨਾਹਰਣਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਧਨਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਅਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਨੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਉਪਾਹਨਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਦਤ੍વਾ ਉਪਾਹਨਦਾਨਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਨਾવਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ ਚਣ੍ਡવਾਤਾਤਪੇਨ ਅਙ੍ਗਾਰਸਨ੍ਥਤਸਦਿਸਂ ਉਣ੍ਹવਾਲੁਕਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖਂ ਆਗਞ੍ਛਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਮੇ ਆਗਤਂ, ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਏਤ੍ਥ ਬੀਜਂ ਰੋਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਮਹਂ ਪਟਿਪਥੇ ਦਿਸ੍વਾ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਚਿਨ੍ਤਯਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
Tasmiṃ khaṇe gandhamādane eko paccekabuddho sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nirodhasamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento taṃ dhanāharaṇatthaṃ gacchantaṃ disvā ‘‘mahāpuriso dhanaṃ āharituṃ gacchati, bhavissati nu kho assa mahāsamudde antarāyo, no’’ti āvajjetvā ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘esa maṃ disvā chattañca upāhanañca mayhaṃ datvā upāhanadānanissandena samudde bhinnāya nāvāya patiṭṭhaṃ labhissati, karissāmissa anuggaha’’nti ākāsena gantvā tassa avidūre otaritvā majjhanhikasamaye caṇḍavātātapena aṅgārasanthatasadisaṃ uṇhavālukaṃ maddanto tassa abhimukhaṃ āgañchi. So taṃ disvāva haṭṭhatuṭṭho ‘‘puññakkhettaṃ me āgataṃ, ajja mayā ettha bījaṃ ropetuṃ vaṭṭatī’’ti cintesi. Tena vuttaṃ ‘‘tamahaṃ paṭipathe disvā, imamatthaṃ vicintayi’’ntiādi.
ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਖਿਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ ਮਹਪ੍ਫਲਭਾવਕਰਣੇਨ ਤਾਯਤੀਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣવਿਰੁਹਨਭੂਮਿ। ਇਧ ਪਨ ਖੇਤ੍ਤਂ વਿਯਾਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ’’ਤਿ।
Tattha idaṃ khettantiādi cintitākāradassanaṃ. Khettanti khittaṃ bījaṃ mahapphalabhāvakaraṇena tāyatīti khettaṃ, pubbaṇṇāparaṇṇaviruhanabhūmi. Idha pana khettaṃ viyāti khettaṃ, aggadakkhiṇeyyo paccekabuddho. Tenevāha ‘‘puññakāmassa jantuno’’ti.
੧੪. ਮਹਾਗਮਨ੍ਤਿ વਿਪੁਲਫਲਾਗਮਂ, ਸਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਾਯਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬੀਜਂ ਨ ਰੋਪੇਤੀਤਿ ਬੀਜਂ ਨ વਪਤਿ।
14.Mahāgamanti vipulaphalāgamaṃ, sassasampattidāyakanti attho. Bījaṃ na ropetīti bījaṃ na vapati.
੧੫.
15.
ਖੇਤ੍ਤવਰੁਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤવਰੇਸੁਪਿ ਉਤ੍ਤਮਂ। ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹਿ વਿਸੇਸਤੋ ਅਰਿਯਸਾવਕਾ ਖੇਤ੍ਤવਰਾ, ਤਤੋਪਿ ਅਗ੍ਗਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਖੇਤ੍ਤવਰੁਤ੍ਤਮੋ। ਕਾਰਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਰਂ। ਯਦਿ ਨ ਕਰੋਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਦਮੀਦਿਸਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪੂਜਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਯਦਿ ਨ ਕਰੋਮਿ, ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਨਾਮਾਹਂ ਨ ਭવੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ।
Khettavaruttamanti khettavaresupi uttamaṃ. Sīlādiguṇasampannā hi visesato ariyasāvakā khettavarā, tatopi aggabhūto paccekabuddho khettavaruttamo. Kāranti sakkāraṃ. Yadi na karomīti sambandho. Idaṃ vuttaṃ hoti – idamīdisaṃ anuttaraṃ puññakkhettaṃ labhitvā tattha pūjāsakkāraṃ yadi na karomi, puññena atthiko nāmāhaṃ na bhaveyyanti.
੧੬-੧੭. ਯਥਾ ਅਮਚ੍ਚੋਤਿਆਦੀਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਗਾਥਾਨਂ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਨਾਮ ਯੋ ਕੋਚਿ ਰਞ੍ਞਾ ਮੁਦ੍ਦਾਧਿਕਾਰੇ ਠਪਿਤੋ ਲਞ੍ਛਨਧਰੋ ਅਮਚ੍ਚਪੁਰਿਸੋ ਸੇਨਾਪਤਿ વਾ ਸੋ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਜਨੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਬਲਕਾਯਾਦੀਸੁ ਰਞ੍ਞੋ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਧਨਧਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ વਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤਿ। ਸੋ ਮੁਦ੍ਦਿਤੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਮੁਦ੍ਦਾਧਿਕਾਰਲਦ੍ਧવਿਭવਤੋ ਪਰਿਧਂਸਤਿ, ਏવਮੇવ ਅਹਮ੍ਪਿ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਰਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਪੁਞ੍ਞਫਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪੁਞ੍ਞਕਾਮੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ વਿਪੁਲਫਲਭਾવਕਰਣੇਨ વਿਪੁਲਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਯਦਿ ਨ ਦਦਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਤੋ ਆਯਤਿਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਤੋ ਚ ਪਰਿਧਂਸਾਮਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਮਯਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ।
16-17.Yathā amaccotiādīnaṃ dvinnaṃ gāthānaṃ ayaṃ saṅkhepattho – yathā nāma yo koci raññā muddādhikāre ṭhapito lañchanadharo amaccapuriso senāpati vā so antepure jane bahiddhā ca balakāyādīsu rañño yathānusiṭṭhaṃ na paṭipajjati na tesaṃ dhanadhaññaṃ deti, taṃ taṃ kattabbaṃ vattaṃ parihāpeti. So muddito parihāyati muddādhikāraladdhavibhavato paridhaṃsati, evameva ahampi puññakammassa rato laddhabbapuññaphalasaṅkhātaṃ puññakāmo dakkhiṇāya vipulaphalabhāvakaraṇena vipulaṃ disvāna taṃ dakkhiṇaṃ uḷāraṃ dakkhiṇeyyaṃ labhitvā tassa dānaṃ yadi na dadāmi puññato āyatiṃ puññaphalato ca paridhaṃsāmi. Tasmā idha mayā puññaṃ kātabbamevāti.
ਏવਂ ਪਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਦੂਰਤੋવ ਉਪਾਹਨਾ ਓਰੋਹਿਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ વਾਲੁਕਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾਸਿਤਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤੇਨ ਉਦਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ, ਗਨ੍ਧਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਾਹਨਂ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ, ਗਨ੍ਧਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਉਪਾਹਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ, ਇਮਂ ਛਤ੍ਤਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਸਾਦਸਂવਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ વੇਹਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Evaṃ pana cintetvā mahāpuriso dūratova upāhanā orohitvā vegena upasaṅkamitvā vanditvā ‘‘bhante, mayhaṃ anuggahatthāya imaṃ rukkhamūlaṃ upagacchathā’’ti vatvā tasmiṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamante tattha vālukaṃ ussāpetvā uttarāsaṅgaṃ paññāpetvā paccekabuddhe tattha nisinne vanditvā vāsitaparissāvitena udakena tassa pāde dhovitvā, gandhatelena makkhetvā, attano upāhanaṃ puñchitvā, gandhatelena makkhetvā, tassa pāde paṭimuñcitvā ‘‘bhante, imaṃ upāhanaṃ āruyha, imaṃ chattaṃ matthake katvā gacchathā’’ti chattupāhanaṃ adāsi. Sopissa anuggahatthāya taṃ gahetvā pasādasaṃvaḍḍhanatthaṃ passantasseva vehāsaṃ uppatitvā gandhamādanaṃ agamāsi. Tena vuttaṃ –
੧੮.
18.
‘‘ਏવਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾਨ, ਓਰੋਹਿਤ੍વਾ ਉਪਾਹਨਾ।
‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, orohitvā upāhanā;
ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਾਨਿ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਅਦਾਸਿਂ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
Tassa pādāni vanditvā, adāsiṃ chattupāhana’’nti.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਟ੍ਟਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾવਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਨਾવਾ વਿવਰਮਦਾਸਿ। ਉਦਕਂ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਮਹਾਜਨੋ ਮਰਣਭਯਭੀਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਤਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾવਿਰવਂ વਿਰવਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਖਰਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਖਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੂਪਕਯਟ੍ਠਿਮਤ੍ਥਕਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ‘‘ਇਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਸਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਪਰਿਪਨ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਸਭਮਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇવ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾ ਗਤਾ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਾਲੇ ਲੋਣੋਦਕੇਨ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਿਕੋ ਅਹੋਸਿਯੇવ।
Bodhisatto taṃ disvā ativiya pasannacitto paṭṭanaṃ gantvā nāvaṃ abhiruhi. Athassa mahāsamuddaṃ tarantassa sattame divase nāvā vivaramadāsi. Udakaṃ ussiñcituṃ nāsakkhiṃsu. Mahājano maraṇabhayabhīto attano attano devatā namassitvā mahāviravaṃ viravi. Bodhisatto ekaṃ upaṭṭhākaṃ gahetvā sakalasarīraṃ telena makkhetvā sappinā saddhiṃ sakkharacuṇṇāni yāvadatthaṃ khāditvā tampi khādāpetvā tena saddhiṃ kūpakayaṭṭhimatthakaṃ āruyha ‘‘imāya disāya amhākaṃ nagara’’nti disaṃ vavatthapetvā macchakacchapaparipanthato attānaṃ saccādhiṭṭhānena pamocento tena saddhiṃ usabhamattaṭṭhānaṃ atikkamitvā patitvā samuddaṃ tarituṃ ārabhi. Mahājano pana tattheva vināsaṃ pāpuṇi. Tassa tarantasseva satta divasā gatā. So tasmimpi kāle loṇodakena mukhaṃ vikkhāletvā uposathiko ahosiyeva.
ਤਦਾ ਪਨ ਈਦਿਸਾਨਂ ਪੁਰਿਸવਿਸੇਸਾਨਂ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਚਤੂਹਿ ਲੋਕਪਾਲੇਹਿ ਠਪਿਤਾ ਮਣਿਮੇਖਲਾ ਨਾਮ ਦੇવਧੀਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਚਾਯਂ ਇਧ ਮਰਿਸ੍ਸ, ਅਤਿવਿਯ ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਅਭવਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਦਂ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਉਪੋਸਥਿਕੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ –
Tadā pana īdisānaṃ purisavisesānaṃ rakkhaṇatthāya catūhi lokapālehi ṭhapitā maṇimekhalā nāma devadhītā attano issariyena sattāhaṃ pamajjitvā sattame divase taṃ disvā ‘‘sacāyaṃ idha marissa, ativiya gārayhā abhavissa’’nti saṃviggahadayā suvaṇṇapātiyā dibbabhojanassa pūretvā vegenāgantvā ‘‘brāhmaṇa, idaṃ dibbabhojanaṃ bhuñjā’’ti āha. So taṃ ulloketvā ‘‘nāhaṃ bhuñjāmi, uposathikomhī’’ti paṭikkhipitvā taṃ pucchanto –
‘‘ਯਂ ਤ੍વਂ ਸੁਖੇਨਾਭਿਸਮੇਕ੍ਖਸੇ ਮਂ, ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਭਤ੍ਤਂ ਇਤਿ ਮਂ વਦੇਸਿ।
‘‘Yaṃ tvaṃ sukhenābhisamekkhase maṃ, bhuñjassu bhattaṃ iti maṃ vadesi;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਨਾਰਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੇ, ਦੇવੀ ਨੁਸਿ ਤ੍વਂ ਉਦ ਮਾਨੁਸੀ ਨੂ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੨) –
Pucchāmi taṃ nāri mahānubhāve, devī nusi tvaṃ uda mānusī nū’’ti. (jā. 1.10.42) –
ਆਹ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿવਚਨਂ ਦੇਨ੍ਤੀ –
Āha. Sā tassa paṭivacanaṃ dentī –
‘‘ਦੇવੀ ਅਹਂ ਸਙ੍ਖ ਮਹਾਨੁਭਾવਾ, ਇਧਾਗਤਾ ਸਾਗਰવਾਰਿਮਜ੍ਝੇ।
‘‘Devī ahaṃ saṅkha mahānubhāvā, idhāgatā sāgaravārimajjhe;
ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਕਾ ਨੋ ਚ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ, ਤવੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਇਧਾਗਤਾਸ੍ਮਿ॥
Anukampikā no ca paduṭṭhacittā, taveva atthāya idhāgatāsmi.
‘‘ਇਧਨ੍ਨਪਾਨਂ ਸਯਨਾਸਨਞ੍ਚ, ਯਾਨਾਨਿ ਨਾਨਾવਿવਿਧਾਨਿ ਸਙ੍ਖ।
‘‘Idhannapānaṃ sayanāsanañca, yānāni nānāvividhāni saṅkha;
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤ੍ਯਾਹਂ ਪਟਿਪਾਦਯਾਮਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨਸਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੩-੪੪) –
Sabbassa tyāhaṃ paṭipādayāmi, yaṃ kiñci tuyhaṃ manasābhipatthita’’nti. (jā. 1.10.43-44) –
ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਦੇવਧੀਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦਪਿਟ੍ਠੇ ਮਯ੍ਹਂ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਦਮ੍ਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਯਞ੍ਚੇਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਮਮ ਪੁਞ੍ਞੇਨੇવ, ਤਂ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਯਂ ਦੇવਧੀਤਾ ਜਾਨਾਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਉਦਾਹੁ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਾવ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
Imā gāthā abhāsi. Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘ayaṃ devadhītā samuddapiṭṭhe mayhaṃ ‘idañcidañca dammī’ti vadati, yañcesā mayhaṃ deti, tampi mama puññeneva, taṃ pana puññaṃ ayaṃ devadhītā jānāti nu kho, udāhu na jānāti, pucchissāmi tāva na’’nti cintetvā pucchanto imaṃ gāthamāha –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੁਤਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰਾ ਤ੍વਂ ਸੁਗਤ੍ਤੇ।
‘‘Yaṃ kiñci yiṭṭhañca hutañca mayhaṃ, sabbassa no issarā tvaṃ sugatte;
ਸੁਸ੍ਸੋਣਿ ਸੁਬ੍ਭੂਰੁ વਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਸ੍ਸ ਮੇ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੫)।
Sussoṇi subbhūru vilaggamajjhe, kissa me kammassa ayaṃ vipāko’’ti. (jā. 1.10.45);
ਤਤ੍ਥ ਯਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਾਨવਸੇਨ ਯਜਿਤਂ। ਹੁਤਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨਪਾਹੁਨવਸੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰਾ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤ੍વਂ ਇਸ੍ਸਰਾ, ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕੋ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ। ਸੁਸ੍ਸੋਣੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਜਘਨੇ। ਸੁਬ੍ਭੂਰੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇਹਿ ਭਮੁਕੇਹਿ ਊਰੂਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ। વਿਲਗ੍ਗਮਜ੍ਝੇਤਿ વਿਲਗ੍ਗਤਨੁਮਜ੍ਝੇ। ਕਿਸ੍ਸ ਮੇਤਿ ਮਯਾ ਕਤਕਮ੍ਮੇਸੁ ਕਤਰਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ, ਯੇਨਾਹਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਜ੍ਜ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਾਮੀਤਿ।
Tattha yiṭṭhanti dānavasena yajitaṃ. Hutanti āhunapāhunavasena dinnaṃ. Sabbassa no issarā tvanti amhākaṃ puññakammassa sabbassa tvaṃ issarā, ‘‘ayaṃ imassa vipāko, ayaṃ imassā’’ti byākarituṃ samatthā. Sussoṇīti sundarajaghane. Subbhūrūti sundarehi bhamukehi ūrūhi ca samannāgate. Vilaggamajjheti vilaggatanumajjhe. Kissa meti mayā katakammesu katarakammassa ayaṃ vipāko, yenāhaṃ appatiṭṭhe mahāsamudde ajja patiṭṭhaṃ labhāmīti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਧੀਤਾ ‘‘ਅਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘ਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾવਾਭਿਰੁਹਨਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਦਾਨਪੁਞ੍ਞਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤੀ –
Taṃ sutvā devadhītā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo ‘yaṃ attanā kusalakammaṃ kataṃ, taṃ kammaṃ na jānātī’ti saññāya pucchati maññe, kathessāmi na’’nti nāvābhiruhanadivase paccekabuddhassa chattupāhanadānapuññameva tassa kāraṇanti kathentī –
‘‘ਘਮ੍ਮੇ ਪਥੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਉਗ੍ਘਟ੍ਟਪਾਦਂ ਤਸਿਤਂ ਕਿਲਨ੍ਤਂ।
‘‘Ghamme pathe brāhmaṇa ekabhikkhuṃ, ugghaṭṭapādaṃ tasitaṃ kilantaṃ;
ਪਟਿਪਾਦਯੀ ਸਙ੍ਖ ਉਪਾਹਨਾਨਿ, ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਕਾਮਦੁਹਾ ਤવਜ੍ਜਾ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੬) –
Paṭipādayī saṅkha upāhanāni, sā dakkhiṇā kāmaduhā tavajjā’’ti. (jā. 1.10.46) –
ਗਾਥਮਾਹ।
Gāthamāha.
ਤਤ੍ਥ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਉਗ੍ਘਟ੍ਟਪਾਦਨ੍ਤਿ ਉਣ੍ਹવਾਲੁਕਾਯ ਘਟ੍ਟਪਾਦਂ, વਿਬਾਧਿਤਪਾਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸਿਤਨ੍ਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤਂ। ਪਟਿਪਾਦਯੀਤਿ ਪਟਿਪਾਦੇਸਿ ਯੋਜੇਸਿ। ਕਾਮਦੁਹਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਾਯਿਕਾ।
Tattha ekabhikkhunti ekaṃ paccekabuddhaṃ sandhāyāha. Ugghaṭṭapādanti uṇhavālukāya ghaṭṭapādaṃ, vibādhitapādanti attho. Tasitanti pipāsitaṃ. Paṭipādayīti paṭipādesi yojesi. Kāmaduhāti sabbakāmadāyikā.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਏવਰੂਪੇਪਿ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਦਾਨਂ ਮਮ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਜਾਤਂ ਅਹੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ –
Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘evarūpepi nāma appatiṭṭhe mahāsamudde mayā dinnaṃ chattupāhanadānaṃ mama sabbakāmadadaṃ jātaṃ aho sudinna’’nti tuṭṭhacitto –
‘‘ਸਾ ਹੋਤੁ ਨਾવਾ ਫਲਕੂਪਪਨ੍ਨਾ, ਅਨવਸ੍ਸੁਤਾ ਏਰਕવਾਤਯੁਤ੍ਤਾ।
‘‘Sā hotu nāvā phalakūpapannā, anavassutā erakavātayuttā;
ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਭੂਮਿ, ਅਜ੍ਜੇવ ਮਂ ਮੋਲ਼ਿਨਿਂ ਪਾਪਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੭) –
Aññassa yānassa na hettha bhūmi, ajjeva maṃ moḷiniṃ pāpayassū’’ti. (jā. 1.10.47) –
ਗਾਥਮਾਹ।
Gāthamāha.
ਤਤ੍ਥ ਫਲਕੂਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਮਹਾਨਾવਤਾਯ ਬਹੂਹਿ ਫਲਕੇਹਿ ਉਪੇਤਾ। ਉਦਕਪ੍ਪવੇਸਨਾਭਾવੇਨ ਅਨવਸ੍ਸੁਤਾ। ਸਮ੍ਮਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਨਕવਾਤੇਨ ਏਰਕવਾਤਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha phalakūpapannāti mahānāvatāya bahūhi phalakehi upetā. Udakappavesanābhāvena anavassutā. Sammā gahetvā gamanakavātena erakavātayuttā.
ਦੇવਧੀਤਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠਾ ਦੀਘਤੋ ਅਟ੍ਠਉਸਭਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਤੁਉਸਭਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤੋ વੀਸਤਿਯਟ੍ਠਿਕਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਨਾવਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਕੂਪਫਿਯਾਰਿਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦਨੀਲਰਜਤਸੁવਣ੍ਣਮਯਾਦੀਨਿ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਰਤਨਾਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍વਾ ਨਾવਂ ਆਰੋਪੇਸਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਲ੍ਯਾਣਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਦਾਸਿ, ਸੋ ਅਨੁਮੋਦਿ। ਅਥ ਦੇવਧੀਤਾ ਤਮ੍ਪਿ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍વਾ ਨਾવਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਨਾવਂ ਮੋਲ਼ਿਨੀਨਗਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਘਰੇ ਧਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Devadhītā tassa vacanaṃ sutvā tuṭṭhahaṭṭhā dīghato aṭṭhausabhaṃ vitthārato catuusabhaṃ gambhīrato vīsatiyaṭṭhikaṃ sattaratanamayaṃ nāvaṃ māpetvā kūpaphiyārittayuttāni indanīlarajatasuvaṇṇamayādīni nimminitvā sattannaṃ ratanānaṃ pūretvā brāhmaṇaṃ āliṅgetvā nāvaṃ āropesi, upaṭṭhākaṃ panassa na olokesi. Brāhmaṇo attanā katakalyāṇato tassa pattiṃ adāsi, so anumodi. Atha devadhītā tampi āliṅgetvā nāvāya patiṭṭhāpetvā taṃ nāvaṃ moḷinīnagaraṃ netvā brāhmaṇassa ghare dhanaṃ patiṭṭhāpetvā attano vasanaṭṭhānameva agamāsi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਸਾ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਤਾ ਸੁਮਨਾ ਪਤੀਤਾ, ਨਾવਂ ਸੁਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ।
‘‘Sā tattha vittā sumanā patītā, nāvaṃ sucittaṃ abhinimminitvā;
ਆਦਾਯ ਸਙ੍ਖਂ ਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਉਪਾਨਯੀ ਨਗਰਂ ਸਾਧੁਰਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੪੮)।
Ādāya saṅkhaṃ purisena saddhiṃ, upānayī nagaraṃ sādhuramma’’nti. (jā. 1.10.48);
ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਨਿਰੋਧਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਭਾવੇਨ ਸਤ੍ਤਸੁ ਚੇਤਨਾਸੁ ਆਦਿਚੇਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਾ ਅਤਿਉਲ਼ਾਰਫਲਾ ਚ ਜਾਤਾ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਫਲਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਪਰਿਮਾਣਫਲਞ੍ਹਿ ਤਂ ਦਾਨਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Mahāpurisassa hi cittasampattiyā paccekabuddhassa ca nirodhato vuṭṭhitabhāvena sattasu cetanāsu ādicetanā diṭṭhadhammavedanīyā atiuḷāraphalā ca jātā. Idampi tassa dānassa appamattaphalanti daṭṭhabbaṃ. Aparimāṇaphalañhi taṃ dānaṃ bodhisambhārabhūtaṃ. Tena vuttaṃ –
੧੯.
19.
‘‘ਤੇਨੇવਾਹਂ ਸਤਗੁਣਤੋ, ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਸੁਖੇਧਿਤੋ।
‘‘Tenevāhaṃ sataguṇato, sukhumālo sukhedhito;
ਅਪਿ ਚ ਦਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਅਦਾਸਹ’’ਨ੍ਤਿ॥
Api ca dānaṃ paripūrento, evaṃ tassa adāsaha’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਤੇਨਾਤਿ ਤਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਤੋ, ਸਤਗੁਣਤੋਤਿ ਸਤਗੁਣੇਨ ਅਹਂ ਤਦਾ ਸਙ੍ਖਭੂਤੋ ਸੁਖੁਮਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਖੇਧਿਤੋ ਸੁਖਸਂવਡ੍ਢੋ, ਅਪਿ ਚ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਦਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਏવਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਪਾਰਮੀ ਪਰਿਪੂਰੇਤੂਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਂ ਅਦਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਭਾવਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪવੇਦੇਸਿ।
Tattha tenāti tato paccekabuddhato, sataguṇatoti sataguṇena ahaṃ tadā saṅkhabhūto sukhumālo, tasmā sukhedhito sukhasaṃvaḍḍho, api ca evaṃ santepi dānaṃ paripūrento, evaṃ mayhaṃ dānapāramī paripūretūti tassa paccekabuddhassa attano sarīradukkhaṃ anapekkhitvā chattupāhanaṃ adāsinti attano dānajjhāsayassa uḷārabhāvaṃ satthā pavedesi.
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਅਮਿਤਧਨਗੇਹਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਦਾਨਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਾਨਿ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਪਰਿਸੋ ਦੇવਨਗਰਂ ਪੂਰੇਸਿ।
Bodhisattopi yāvajīvaṃ amitadhanagehaṃ ajjhāvasanto bhiyyosomattāya dānāni datvā sīlāni rakkhitvā āyupariyosāne sapariso devanagaraṃ pūresi.
ਤਦਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਅਹੋਸਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ, ਲੋਕਨਾਥੋ ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
Tadā devadhītā uppalavaṇṇā ahosi, puriso ānandatthero, lokanātho saṅkhabrāhmaṇo.
ਤਸ੍ਸ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਨਿਚ੍ਚਸੀਲਉਪੋਸਥਸੀਲਾਦਿવਸੇਨ ਸੀਲਪਾਰਮੀ ਦਾਨਸੀਲਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮવਸੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ, ਦਾਨਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨવਸੇਨ ਤਥਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਤਰਣવਾਯਾਮવਸੇਨ ਚ વੀਰਿਯਪਾਰਮੀ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿવਸੇਨ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮੀ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮੀ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਚਲਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮੀ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮੀ, ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਕਤવਿਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ, ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਹਾਯ ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪવਤ੍ਤਾਪਨਪੁਰੇਚਰਾ ਸਹਜਾਤਾ ਚ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਤਿ ਇਮਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ।
Tassa suvisuddhaniccasīlauposathasīlādivasena sīlapāramī dānasīlādīnaṃ paṭipakkhato nikkhantattā kusaladhammavasena nekkhammapāramī, dānādinipphādanatthaṃ abbhussahanavasena tathā mahāsamuddataraṇavāyāmavasena ca vīriyapāramī, tadatthaṃ adhivāsanakhantivasena khantipāramī, paṭiññānurūpappaṭipattiyā saccapāramī, sabbattha acalasamādānādhiṭṭhānavasena adhiṭṭhānapāramī, sabbasattesu hitajjhāsayavasena mettāpāramī, sattasaṅkhārakatavippakāresu majjhattabhāvappattiyā upekkhāpāramī, sabbapāramīnaṃ upakārānupakāre dhamme jānitvā anupakāre dhamme pahāya upakāradhammesu pavattāpanapurecarā sahajātā ca upāyakosallabhūtā paññā paññāpāramīti imāpi pāramiyo labbhanti.
ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤਿਉਲ਼ਾਰਭਾવੇਨ ਦਾਨਪਾਰਮੀવਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਪવਤ੍ਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦਯੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਗੁਣਾ ਇਧਾਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭੋਗਸੁਖਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ‘‘ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਾਨਸਮ੍ਭਾਰਸਂਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸਮੁਦ੍ਦਤਰਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਮੁਦ੍ਦਪਤਿਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪੋਸਥਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੀਲਖਣ੍ਡਭਯੇਨ ਦੇવਧੀਤਾਯਪਿ ਉਪਗਤਾਯ ਆਹਾਰਾਨਾਹਰਣਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਦਾਨਿ વਕ੍ਖਮਾਨੇਸੁ ਸੇਸਚਰਿਤੇਸੁ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਗੁਣਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ । ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇવ વਕ੍ਖਾਮ। ਤੇਨੇਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ –
Dānajjhāsayassa pana atiuḷārabhāvena dānapāramīvasena desanā pavattā. Yasmā cettha dasa pāramiyo labbhanti, tasmā heṭṭhā vuttā mahākaruṇādayo bodhisattaguṇā idhāpi yathārahaṃ niddhāretabbā. Tathā attano bhogasukhaṃ anapekkhitvā mahākaruṇāya ‘‘dānapāramiṃ pūressāmī’’ti dānasambhārasaṃharaṇatthaṃ samuddataraṇaṃ, tattha ca samuddapatitassapi uposathādhiṭṭhānaṃ, sīlakhaṇḍabhayena devadhītāyapi upagatāya āhārānāharaṇanti evamādayo mahāsattassa guṇā veditabbā. Idāni vakkhamānesu sesacaritesu imināva nayena guṇaniddhāraṇaṃ veditabbaṃ . Tattha tattha visesamattameva vakkhāma. Tenetaṃ vuccati –
‘‘ਏવਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਹੇਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਚ ਮਹੇਸਿਨੋ…ਪੇ॰…।
‘‘Evaṃ acchariyā hete, abbhutā ca mahesino…pe…;
ਪਗੇવਾਨੁਕਿਰਿਯਾ ਤੇਸਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਧਮ੍ਮਤੋ’’ਤਿ॥
Pagevānukiriyā tesaṃ, dhammassa anudhammato’’ti.
ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅkhabrāhmaṇacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਪਾਲ਼ਿ • Cariyāpiṭakapāḷi / ੨. ਸਙ੍ਖਚਰਿਯਾ • 2. Saṅkhacariyā