| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
८. सङ्खधमसुत्तवण्णना
8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā
३६०. अट्ठमे यंबहुलं यंबहुलन्ति इमिना निगण्ठो अत्तनाव अत्तनो वादं भिन्दति। तस्मा भगवा एवं सन्ते न कोचि आपायिकोतिआदिमाह। पुरिमानि पन चत्तारि पदानि दिट्ठिया पच्चया होन्ति। तस्मा तेसुपि आदीनवं दस्सेन्तो इध, गामणि, एकच्चो सत्था एवंवादी होतीतिआदिमाह। तत्थ अहम्पम्हीति अहम्पि अम्हि।
360. Aṭṭhame yaṃbahulaṃ yaṃbahulanti iminā nigaṇṭho attanāva attano vādaṃ bhindati. Tasmā bhagavā evaṃ sante na koci āpāyikotiādimāha. Purimāni pana cattāri padāni diṭṭhiyā paccayā honti. Tasmā tesupi ādīnavaṃ dassento idha, gāmaṇi, ekacco satthā evaṃvādī hotītiādimāha. Tattha ahampamhīti ahampi amhi.
मेत्तासहगतेनातिआदीसु यं वत्तब्बं, तं सब्बं सद्धिं भावनानयेन विसुद्धिमग्गे वुत्तमेव। सेय्यथापि, गामणि, बलवा सङ्खधमोतिआदि पन इध अपुब्बं। तत्थ बलवाति बलसम्पन्नो। सङ्खधमोति सङ्खधमको। अप्पकसिरेनाति अकिच्छेन अदुक्खेन। दुब्बलो हि सङ्खधमो सङ्खं धमन्तोपि न सक्कोति चतस्सो दिसा सरेन विञ्ञापेतुं, नास्स सङ्खसद्दो सब्बतो फरति, बलवतो पन विप्फारिको होति, तस्मा ‘‘बलवा’’ति आह।
Mettāsahagatenātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ saddhiṃ bhāvanānayena visuddhimagge vuttameva. Seyyathāpi, gāmaṇi, balavā saṅkhadhamotiādi pana idha apubbaṃ. Tattha balavāti balasampanno. Saṅkhadhamoti saṅkhadhamako. Appakasirenāti akicchena adukkhena. Dubbalo hi saṅkhadhamo saṅkhaṃ dhamantopi na sakkoti catasso disā sarena viññāpetuṃ, nāssa saṅkhasaddo sabbato pharati, balavato pana vipphāriko hoti, tasmā ‘‘balavā’’ti āha.
मेत्ताय चेतोविमुत्तियाति एत्थ ‘‘मेत्ता’’ति वुत्ते उपचारोपि अप्पनापि वट्टति, ‘‘चेतोविमुत्ती’’ति वुत्ते पन अप्पनाव वट्टति। यं पमाणकतं कम्मन्ति पमाणकतं कम्मं नाम कामावचरं वुच्चति, अप्पमाणकतं कम्मं नाम रूपावचरं। तञ्हि पमाणं अतिक्कमित्वा ओधिसकअनोधिसकदिसाफरणवसेन वड्ढेत्वा कतत्ता अप्पमाणकतन्ति वुच्चति।
Mettāya cetovimuttiyāti ettha ‘‘mettā’’ti vutte upacāropi appanāpi vaṭṭati, ‘‘cetovimuttī’’ti vutte pana appanāva vaṭṭati. Yaṃ pamāṇakataṃ kammanti pamāṇakataṃ kammaṃ nāma kāmāvacaraṃ vuccati, appamāṇakataṃ kammaṃ nāma rūpāvacaraṃ. Tañhi pamāṇaṃ atikkamitvā odhisakaanodhisakadisāpharaṇavasena vaḍḍhetvā katattā appamāṇakatanti vuccati.
न तं तत्रावसिस्सति, न तं तत्रावतिट्ठतीति तं कामावचरकम्मं तस्मिं रूपारूपावचरकम्मे न ओहीयति न तिट्ठति। किं वुत्तं होति? तं कामावचरकम्मं तस्स रूपारूपावचरकम्मस्स अन्तरा लग्गितुं वा ठातुं वा रूपारूपावचरकम्मं फरित्वा परियादियित्वा अत्तनो ओकासं गहेत्वा पतिट्ठातुं वा न सक्कोति। अथ खो रूपारूपावचरकम्ममेव कामावचरं महोघो विय परित्तं उदकं फरित्वा परियादियित्वा अत्तनो ओकासं कत्वा तिट्ठति, तस्स विपाकं पटिबाहित्वा सयमेव ब्रह्मसहब्यतं उपनेतीति। इति इदं सुत्तं आदिम्हि किलेसवसेन वुट्ठाय अवसाने ब्रह्मविहारवसेन गहितत्ता यथानुसन्धिनाव गतं।
Na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhatīti taṃ kāmāvacarakammaṃ tasmiṃ rūpārūpāvacarakamme na ohīyati na tiṭṭhati. Kiṃ vuttaṃ hoti? Taṃ kāmāvacarakammaṃ tassa rūpārūpāvacarakammassa antarā laggituṃ vā ṭhātuṃ vā rūpārūpāvacarakammaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ gahetvā patiṭṭhātuṃ vā na sakkoti. Atha kho rūpārūpāvacarakammameva kāmāvacaraṃ mahogho viya parittaṃ udakaṃ pharitvā pariyādiyitvā attano okāsaṃ katvā tiṭṭhati, tassa vipākaṃ paṭibāhitvā sayameva brahmasahabyataṃ upanetīti. Iti idaṃ suttaṃ ādimhi kilesavasena vuṭṭhāya avasāne brahmavihāravasena gahitattā yathānusandhināva gataṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ८. सङ्खधमसुत्तं • 8. Saṅkhadhamasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. सङ्खधमसुत्तवण्णना • 8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā
