| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. สงฺขธมสุตฺตวณฺณนา
8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā
๓๖๐. ‘‘โย โกจิ ปุริโส ปาณาติปาตี มุสาวาที, สโพฺพ โส อาปายิโก’’ติ วตฺวา ปุน ‘‘ยํพหุลํ ยํพหุลํ กโรติ, เตน ทุคฺคติํ คจฺฉตี’’ติ วทโนฺต อตฺตนาว อตฺตโน วาทํ ภินฺทติฯ เอวํ สเนฺตติ ยทิ พหุโส กเตน ปาปกเมฺมน อาปายิโก, ‘‘โย โกจิ ปาณมติปาเตตี’’ติอาทิวจนํ มิจฺฉาติฯ จตฺตาริ ปทานีติ ‘‘โย โกจิ ปาณมติปาเตตี’’ติอาทินา นเยน วุตฺตา จตฺตาโร อตฺถโกฎฺฐาสาฯ ทิฎฺฐิยา ปจฺจยา โหนฺติ ‘‘อตฺถิ โข ปน มยา’’ติอาทินา อโยนิโส อุมฺมุชฺชนฺตสฺสฯ พลสมฺปโนฺนติ สมโตฺถฯ สงฺขธมโกติ สงฺขสฺส ธมนกิเจฺจ เฉโกฯ อทุเกฺขนาติ สุเขนฯ อุปจาโรปิ อปฺปนาปิ วฎฺฎติ อุภินฺนํ สามญฺญวจนภาวโตฯ อปฺปมาณกตภาโว ลพฺภเตวฯ ตถา หิ ตํ กิเลสานํ วิกฺขมฺภนสมตฺถตาย ทีฆสนฺตานตาย วิปุลผลตาย จ ‘‘มหคฺคต’’นฺติ วุจฺจติฯ
360. ‘‘Yo koci puriso pāṇātipātī musāvādī, sabbo so āpāyiko’’ti vatvā puna ‘‘yaṃbahulaṃ yaṃbahulaṃ karoti, tena duggatiṃ gacchatī’’ti vadanto attanāva attano vādaṃ bhindati. Evaṃ santeti yadi bahuso katena pāpakammena āpāyiko, ‘‘yo koci pāṇamatipātetī’’tiādivacanaṃ micchāti. Cattāri padānīti ‘‘yo koci pāṇamatipātetī’’tiādinā nayena vuttā cattāro atthakoṭṭhāsā. Diṭṭhiyā paccayā honti ‘‘atthi kho pana mayā’’tiādinā ayoniso ummujjantassa. Balasampannoti samattho. Saṅkhadhamakoti saṅkhassa dhamanakicce cheko. Adukkhenāti sukhena. Upacāropi appanāpi vaṭṭati ubhinnaṃ sāmaññavacanabhāvato. Appamāṇakatabhāvo labbhateva. Tathā hi taṃ kilesānaṃ vikkhambhanasamatthatāya dīghasantānatāya vipulaphalatāya ca ‘‘mahaggata’’nti vuccati.
น โอหียตีติ ยสฺมิํ สนฺตาเน กามาวจรกมฺมํ, มหคฺคตกมฺมญฺจ กตูปจิตํ วิปากทาเน ลทฺธาวสรํ หุตฺวา ฐิตํ, เตสุ กามาวจรกมฺมํ อิตรํ นีหริตฺวา สยํ ตตฺถ โอหียิตฺวา อตฺตโน วิปากํ ทาตุํ น สโกฺกติ, มหคฺคตกมฺมเมว ปน อิตรํ ปฎิพาหิตฺวา อตฺตโน วิปากํ ทาตุํ สโกฺกติ ครุภาวโตฯ เตนาห ‘‘ตํ กามาวจรกมฺม’’นฺติอาทิฯ กิเลสวเสนาติ ปาปกมฺมสฺส มูลภูตกิเลสวเสนฯ ปาณาติปาตาทโย หิ โทสโมหโลภาทิมูลกิเลสสมุฎฺฐานาฯ กิเลสวเสนาติ วา กมฺมกิเลสวเสนฯ วุตฺตเญฺหตํ – ‘‘ปาณาติปาโต โข, คหปติปุตฺต, กมฺมกิเลโส’’ติอาทิ (ที. นิ. ๓.๒๔๕)ฯ ยถานุสนฺธินาว คตนฺติ ยถานุสนฺธิสงฺขาตอนุสนฺธินา โอสานํ คตํ สํกิเลสสมฺมุเขน อุฎฺฐิตาย โวทานธมฺมวเสน นิฎฺฐาปิตตฺตาฯ
Na ohīyatīti yasmiṃ santāne kāmāvacarakammaṃ, mahaggatakammañca katūpacitaṃ vipākadāne laddhāvasaraṃ hutvā ṭhitaṃ, tesu kāmāvacarakammaṃ itaraṃ nīharitvā sayaṃ tattha ohīyitvā attano vipākaṃ dātuṃ na sakkoti, mahaggatakammameva pana itaraṃ paṭibāhitvā attano vipākaṃ dātuṃ sakkoti garubhāvato. Tenāha ‘‘taṃ kāmāvacarakamma’’ntiādi. Kilesavasenāti pāpakammassa mūlabhūtakilesavasena. Pāṇātipātādayo hi dosamohalobhādimūlakilesasamuṭṭhānā. Kilesavasenāti vā kammakilesavasena. Vuttañhetaṃ – ‘‘pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso’’tiādi (dī. ni. 3.245). Yathānusandhināva gatanti yathānusandhisaṅkhātaanusandhinā osānaṃ gataṃ saṃkilesasammukhena uṭṭhitāya vodānadhammavasena niṭṭhāpitattā.
สงฺขธมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. สงฺขธมสุตฺตํ • 8. Saṅkhadhamasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘. สงฺขธมสุตฺตวณฺณนา • 8. Saṅkhadhamasuttavaṇṇanā
