Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౪౪౨] ౪. సఙ్ఖజాతకవణ్ణనా

    [442] 4. Saṅkhajātakavaṇṇanā

    బహుస్సుతోతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో సబ్బపరిక్ఖారదానం ఆరబ్భ కథేసి. సావత్థియం కిరేకో ఉపాసకో తథాగతస్స ధమ్మదేసనం సుత్వా పసన్నచిత్తో స్వాతనాయ నిమన్తేత్వా అత్తనో ఘరద్వారే మణ్డపం కారేత్వా అలఙ్కరిత్వా పునదివసే తథాగతస్స కాలం ఆరోచాపేసి. సత్థా పఞ్చసతభిక్ఖుపరివారో తత్థ గన్త్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. ఉపాసకో సపుత్తదారో సపరిజనో బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స మహాదానం దత్వా పున స్వాతనాయాతి ఏవం సత్తాహం నిమన్తేత్వా మహాదానం పవత్తేత్వా సత్తమే దివసే సబ్బపరిక్ఖారం అదాసి. తం పన దదమానో ఉపాహనదానం ఉస్సన్నం కత్వా అదాసి. దసబలస్స దిన్నో ఉపాహనసఙ్ఘాటో సహస్సగ్ఘనకో అహోసి, ద్విన్నం అగ్గసావకానం పఞ్చసతగ్ఘనకో, సేసానం పఞ్చన్నం భిక్ఖుసతానం సతగ్ఘనకో. ఇతి సో సబ్బపరిక్ఖారదానం దత్వా అత్తనో పరిసాయ సద్ధిం భగవతో సన్తికే నిసీది. అథస్స సత్థా మధురేన సరేన అనుమోదనం కరోన్తో ‘‘ఉపాసక, ఉళారం తే సబ్బపరిక్ఖారదానం, అత్తమనో హోహి, పుబ్బే అనుప్పన్నే బుద్ధే పచ్చేకబుద్ధస్స ఏకం ఉపాహనసఙ్ఘాటం దత్వా నావాయ భిన్నాయ అప్పతిట్ఠే మహాసముద్దేపి ఉపాహనదాననిస్సన్దేన పతిట్ఠం లభింసు, త్వం పన బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స సబ్బపరిక్ఖారదానం అదాసి, తస్స తే ఉపాహనదానస్స ఫలం కస్మా న పతిట్ఠా భవిస్సతీ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Bahussutoti idaṃ satthā jetavane viharanto sabbaparikkhāradānaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko upāsako tathāgatassa dhammadesanaṃ sutvā pasannacitto svātanāya nimantetvā attano gharadvāre maṇḍapaṃ kāretvā alaṅkaritvā punadivase tathāgatassa kālaṃ ārocāpesi. Satthā pañcasatabhikkhuparivāro tattha gantvā paññatte āsane nisīdi. Upāsako saputtadāro saparijano buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā puna svātanāyāti evaṃ sattāhaṃ nimantetvā mahādānaṃ pavattetvā sattame divase sabbaparikkhāraṃ adāsi. Taṃ pana dadamāno upāhanadānaṃ ussannaṃ katvā adāsi. Dasabalassa dinno upāhanasaṅghāṭo sahassagghanako ahosi, dvinnaṃ aggasāvakānaṃ pañcasatagghanako, sesānaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ satagghanako. Iti so sabbaparikkhāradānaṃ datvā attano parisāya saddhiṃ bhagavato santike nisīdi. Athassa satthā madhurena sarena anumodanaṃ karonto ‘‘upāsaka, uḷāraṃ te sabbaparikkhāradānaṃ, attamano hohi, pubbe anuppanne buddhe paccekabuddhassa ekaṃ upāhanasaṅghāṭaṃ datvā nāvāya bhinnāya appatiṭṭhe mahāsamuddepi upāhanadānanissandena patiṭṭhaṃ labhiṃsu, tvaṃ pana buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sabbaparikkhāradānaṃ adāsi, tassa te upāhanadānassa phalaṃ kasmā na patiṭṭhā bhavissatī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే అయం బారాణసీ మోళినీ నామ అహోసి. మోళినినగరే బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే సఙ్ఖో నామ బ్రాహ్మణో అడ్ఢో మహద్ధనో మహాభోగో పహూతవిత్తుపకరణో పహూతధనధఞ్ఞసువణ్ణరజతో చతూసు నగరద్వారేసు నగరమజ్ఝే నివేసనద్వారే చాతి ఛసు ఠానేసు ఛ దానసాలాయో కారేత్వా దేవసికం ఛసతసహస్సాని విస్సజ్జేన్తో కపణద్ధికానం మహాదానం పవత్తేసి. సో ఏకదివసం చిన్తేసి ‘‘అహం గేహే ధనే ఖీణే దాతుం న సక్ఖిస్సామి, అపరిక్ఖీణేయేవ ధనే నావాయ సువణ్ణభూమిం గన్త్వా ధనం ఆహరిస్సామీ’’తి. సో నావం బన్ధాపేత్వా భణ్డస్స పూరాపేత్వా పుత్తదారం ఆమన్తేత్వా ‘‘యావాహం ఆగచ్ఛామి , తావ మే దానం అనుపచ్ఛిన్దిత్వా పవత్తేయ్యాథా’’తి వత్వా దాసకమ్మకరపరివుతో ఛత్తం ఆదాయ ఉపాహనం ఆరుయ్హ మజ్ఝన్హికసమయే పట్టనగామాభిముఖో పాయాసి. తస్మిం ఖణే గన్ధమాదనే ఏకో పచ్చేకబుద్ధో ఆవజ్జేత్వా తం ధనాహరణత్థాయ గచ్ఛన్తం దిస్వా ‘‘మహాపురిసో ధనం ఆహరితుం గచ్ఛతి, భవిస్సతి ను ఖో అస్స సముద్దే అన్తరాయో, నో’’తి ఆవజ్జేత్వా ‘‘భవిస్సతీ’’తి ఞత్వా ‘‘ఏస మం దిస్వా ఛత్తఞ్చ ఉపాహనఞ్చ మయ్హం దత్వా ఉపాహనదాననిస్సన్దేన సముద్దే భిన్నాయ నావాయ పతిట్ఠం లభిస్సతి, కరిస్సామిస్స అనుగ్గహ’’న్తి ఆకాసేనాగన్త్వా తస్సావిదూరే ఓతరిత్వా చణ్డవాతాతపే అఙ్గారసన్థరసదిసం ఉణ్హవాలుకం మద్దన్తో తస్స అభిముఖో ఆగచ్ఛి.

    Atīte ayaṃ bārāṇasī moḷinī nāma ahosi. Moḷininagare brahmadatte rajjaṃ kārente saṅkho nāma brāhmaṇo aḍḍho mahaddhano mahābhogo pahūtavittupakaraṇo pahūtadhanadhaññasuvaṇṇarajato catūsu nagaradvāresu nagaramajjhe nivesanadvāre cāti chasu ṭhānesu cha dānasālāyo kāretvā devasikaṃ chasatasahassāni vissajjento kapaṇaddhikānaṃ mahādānaṃ pavattesi. So ekadivasaṃ cintesi ‘‘ahaṃ gehe dhane khīṇe dātuṃ na sakkhissāmi, aparikkhīṇeyeva dhane nāvāya suvaṇṇabhūmiṃ gantvā dhanaṃ āharissāmī’’ti. So nāvaṃ bandhāpetvā bhaṇḍassa pūrāpetvā puttadāraṃ āmantetvā ‘‘yāvāhaṃ āgacchāmi , tāva me dānaṃ anupacchinditvā pavatteyyāthā’’ti vatvā dāsakammakaraparivuto chattaṃ ādāya upāhanaṃ āruyha majjhanhikasamaye paṭṭanagāmābhimukho pāyāsi. Tasmiṃ khaṇe gandhamādane eko paccekabuddho āvajjetvā taṃ dhanāharaṇatthāya gacchantaṃ disvā ‘‘mahāpuriso dhanaṃ āharituṃ gacchati, bhavissati nu kho assa samudde antarāyo, no’’ti āvajjetvā ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘esa maṃ disvā chattañca upāhanañca mayhaṃ datvā upāhanadānanissandena samudde bhinnāya nāvāya patiṭṭhaṃ labhissati, karissāmissa anuggaha’’nti ākāsenāgantvā tassāvidūre otaritvā caṇḍavātātape aṅgārasantharasadisaṃ uṇhavālukaṃ maddanto tassa abhimukho āgacchi.

    సో తం దిస్వావ ‘‘పుఞ్ఞక్ఖేత్తం మే ఆగతం, అజ్జ మయా ఏత్థ దానబీజం రోపేతుం వట్టతీ’’తి తుట్ఠచిత్తో వేగేన తం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా ‘‘భన్తే, మయ్హం అనుగ్గహత్థాయ థోకం మగ్గా ఓక్కమ్మ ఇమం రుక్ఖమూలం ఉపసఙ్కమథా’’తి వత్వా తస్మిం రుక్ఖమూలం ఉపసఙ్కమన్తే రుక్ఖమూలే వాలుకం ఉస్సాపేత్వా ఉత్తరాసఙ్గం పఞ్ఞపేత్వా పచ్చేకబుద్ధం నిసీదాపేత్వా వన్దిత్వా వాసితపరిస్సావితేన ఉదకేన పాదే ధోవిత్వా గన్ధతేలేన మక్ఖేత్వా అత్తనో ఉపాహనా ఓముఞ్చిత్వా పప్ఫోటేత్వా గన్ధతేలేన మక్ఖేత్వా తస్స పాదేసు పటిముఞ్చిత్వా ‘‘భన్తే, ఇమా ఉపాహనా ఆరుయ్హ ఛత్తం మత్థకే కత్వా గచ్ఛథా’’తి ఛత్తుపాహనం అదాసి. సో అస్స అనుగ్గహత్థాయ తం గహేత్వా పసాదసంవడ్ఢనత్థం పస్సన్తస్సేవస్స ఉప్పతిత్వా గన్ధమాదనమేవ అగమాసి. బోధిసత్తోపి తం దిస్వా అతివియ పసన్నచిత్తో పట్టనం గన్త్వా నావం అభిరుహి. అథస్స మహాసముద్దం పటిపన్నస్స సత్తమే దివసే నావా వివరం అదాసి, ఉదకం ఉస్సిఞ్చితుం నాసక్ఖింసు. మహాజనో మరణభయభీతో అత్తనో అత్తనో దేవతా నమస్సిత్వా మహావిరవం విరవి. మహాసత్తో ఏకం ఉపట్ఠాకం గహేత్వా సకలసరీరం తేలేన మక్ఖేత్వా సప్పినా సద్ధిం సక్ఖరచుణ్ణం యావదత్థం ఖాదిత్వా తమ్పి ఖాదాపేత్వా తేన సద్ధిం కూపకయట్ఠిమత్థకం ఆరుయ్హ ‘‘ఇమాయ దిసాయ అమ్హాకం నగర’’న్తి దిసం వవత్థపేత్వా మచ్ఛకచ్ఛపపరిపన్థతో అత్తానం మోచేన్తో తేన సద్ధిం ఉసభమత్తం అతిక్కమిత్వా పతి. మహాజనో వినాసం పాపుణి. మహాసత్తో పన ఉపట్ఠాకేన సద్ధిం సముద్దం తరితుం ఆరభి. తస్స తరన్తస్సేవ సత్తమో దివసో జాతో. సో తస్మిమ్పి కాలే లోణోదకేన ముఖం విక్ఖాలేత్వా ఉపోసథికో అహోసియేవ.

    So taṃ disvāva ‘‘puññakkhettaṃ me āgataṃ, ajja mayā ettha dānabījaṃ ropetuṃ vaṭṭatī’’ti tuṭṭhacitto vegena taṃ upasaṅkamitvā vanditvā ‘‘bhante, mayhaṃ anuggahatthāya thokaṃ maggā okkamma imaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamathā’’ti vatvā tasmiṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamante rukkhamūle vālukaṃ ussāpetvā uttarāsaṅgaṃ paññapetvā paccekabuddhaṃ nisīdāpetvā vanditvā vāsitaparissāvitena udakena pāde dhovitvā gandhatelena makkhetvā attano upāhanā omuñcitvā papphoṭetvā gandhatelena makkhetvā tassa pādesu paṭimuñcitvā ‘‘bhante, imā upāhanā āruyha chattaṃ matthake katvā gacchathā’’ti chattupāhanaṃ adāsi. So assa anuggahatthāya taṃ gahetvā pasādasaṃvaḍḍhanatthaṃ passantassevassa uppatitvā gandhamādanameva agamāsi. Bodhisattopi taṃ disvā ativiya pasannacitto paṭṭanaṃ gantvā nāvaṃ abhiruhi. Athassa mahāsamuddaṃ paṭipannassa sattame divase nāvā vivaraṃ adāsi, udakaṃ ussiñcituṃ nāsakkhiṃsu. Mahājano maraṇabhayabhīto attano attano devatā namassitvā mahāviravaṃ viravi. Mahāsatto ekaṃ upaṭṭhākaṃ gahetvā sakalasarīraṃ telena makkhetvā sappinā saddhiṃ sakkharacuṇṇaṃ yāvadatthaṃ khāditvā tampi khādāpetvā tena saddhiṃ kūpakayaṭṭhimatthakaṃ āruyha ‘‘imāya disāya amhākaṃ nagara’’nti disaṃ vavatthapetvā macchakacchapaparipanthato attānaṃ mocento tena saddhiṃ usabhamattaṃ atikkamitvā pati. Mahājano vināsaṃ pāpuṇi. Mahāsatto pana upaṭṭhākena saddhiṃ samuddaṃ tarituṃ ārabhi. Tassa tarantasseva sattamo divaso jāto. So tasmimpi kāle loṇodakena mukhaṃ vikkhāletvā uposathiko ahosiyeva.

    తదా పన చతూహి లోకపాలేహి మణిమేఖలా నామ దేవధీతా ‘‘సచే సముద్దే నావాయ భిన్నాయ తిసరణగతా వా సీలసమ్పన్నా వా మాతాపితుపట్ఠాకా వా మనుస్సా దుక్ఖప్పత్తా హోన్తి, తే రక్ఖేయ్యాసీ’’తి సముద్దే ఆరక్ఖణత్థాయ ఠపితా హోతి. సా అత్తనో ఇస్సరియేన సత్తాహమనుభవిత్వా పమజ్జిత్వా సత్తమే దివసే సముద్దం ఓలోకేన్తీ సీలాచారసంయుత్తం సఙ్ఖబ్రాహ్మణం దిస్వా ‘‘ఇమస్స సత్తమో దివసో సముద్దే పతితస్స, సచే సో మరిస్సతి అతివియ గారయ్హా మే భవిస్సతీ’’తి సంవిగ్గమానహదయా హుత్వా ఏకం సువణ్ణపాతిం నానగ్గరసభోజనస్స పూరేత్వా వాతవేగేన తత్థ గన్త్వా తస్స పురతో ఆకాసే ఠత్వా ‘‘బ్రాహ్మణ, త్వం సత్తాహం నిరాహారో, ఇదం దిబ్బభోజనం భుఞ్జా’’తి ఆహ. సో తం ఓలోకేత్వా ‘‘అపనేహి తవ భత్తం, అహం ఉపోసథికో’’తి ఆహ. అథస్స ఉపట్ఠాకో పచ్ఛతో ఆగతో దేవతం అదిస్వా సద్దమేవ సుత్వా ‘‘అయం బ్రాహ్మణో పకతిసుఖుమాలో సత్తాహం నిరాహారతాయ దుక్ఖితో మరణభయేన విలపతి మఞ్ఞే, అస్సాసేస్సామి న’’న్తి చిన్తేత్వా పఠమం గాథమాహ –

    Tadā pana catūhi lokapālehi maṇimekhalā nāma devadhītā ‘‘sace samudde nāvāya bhinnāya tisaraṇagatā vā sīlasampannā vā mātāpitupaṭṭhākā vā manussā dukkhappattā honti, te rakkheyyāsī’’ti samudde ārakkhaṇatthāya ṭhapitā hoti. Sā attano issariyena sattāhamanubhavitvā pamajjitvā sattame divase samuddaṃ olokentī sīlācārasaṃyuttaṃ saṅkhabrāhmaṇaṃ disvā ‘‘imassa sattamo divaso samudde patitassa, sace so marissati ativiya gārayhā me bhavissatī’’ti saṃviggamānahadayā hutvā ekaṃ suvaṇṇapātiṃ nānaggarasabhojanassa pūretvā vātavegena tattha gantvā tassa purato ākāse ṭhatvā ‘‘brāhmaṇa, tvaṃ sattāhaṃ nirāhāro, idaṃ dibbabhojanaṃ bhuñjā’’ti āha. So taṃ oloketvā ‘‘apanehi tava bhattaṃ, ahaṃ uposathiko’’ti āha. Athassa upaṭṭhāko pacchato āgato devataṃ adisvā saddameva sutvā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo pakatisukhumālo sattāhaṃ nirāhāratāya dukkhito maraṇabhayena vilapati maññe, assāsessāmi na’’nti cintetvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౩౯.

    39.

    ‘‘బహుస్సుతో సుతధమ్మోసి సఙ్ఖ, దిట్ఠా తయా సమణబ్రాహ్మణా చ;

    ‘‘Bahussuto sutadhammosi saṅkha, diṭṭhā tayā samaṇabrāhmaṇā ca;

    అథక్ఖణే దస్సయసే విలాపం, అఞ్ఞో ను కో తే పటిమన్తకో మయా’’తి.

    Athakkhaṇe dassayase vilāpaṃ, añño nu ko te paṭimantako mayā’’ti.

    తత్థ సుతధమ్మోసీతి ధమ్మోపి తయా ధమ్మికసమణబ్రాహ్మణానం సన్తికే సుతో అసి. దిట్ఠా తయాతి తేసం పచ్చయే దేన్తేన వేయ్యావచ్చం కరోన్తేన ధమ్మికసమణబ్రాహ్మణా చ తయా దిట్ఠా. ఏవం అకరోన్తో హి పస్సన్తోపి తే న పస్సతియేవ. అథక్ఖణేతి అథ అక్ఖణే సల్లపన్తస్స కస్సచి అభావేన వచనస్స అనోకాసే. దస్సయసేతి ‘‘అహం ఉపోసథికో’’తి వదన్తో విలాపం దస్సేసి. పటిమన్తకోతి మయా అఞ్ఞో కో తవ పటిమన్తకో పటివచనదాయకో, కింకారణా ఏవం విప్పలపసీతి?

    Tattha sutadhammosīti dhammopi tayā dhammikasamaṇabrāhmaṇānaṃ santike suto asi. Diṭṭhā tayāti tesaṃ paccaye dentena veyyāvaccaṃ karontena dhammikasamaṇabrāhmaṇā ca tayā diṭṭhā. Evaṃ akaronto hi passantopi te na passatiyeva. Athakkhaṇeti atha akkhaṇe sallapantassa kassaci abhāvena vacanassa anokāse. Dassayaseti ‘‘ahaṃ uposathiko’’ti vadanto vilāpaṃ dassesi. Paṭimantakoti mayā añño ko tava paṭimantako paṭivacanadāyako, kiṃkāraṇā evaṃ vippalapasīti?

    సో తస్స వచనం సుత్వా ‘‘ఇమస్స దేవతా న పఞ్ఞాయతి మఞ్ఞే’’తి చిన్తేత్వా ‘‘సమ్మ, నాహం మరణస్స భాయామి, అత్థి పన మే అఞ్ఞో పటిమన్తకో’’తి వత్వా దుతియం గాథమాహ –

    So tassa vacanaṃ sutvā ‘‘imassa devatā na paññāyati maññe’’ti cintetvā ‘‘samma, nāhaṃ maraṇassa bhāyāmi, atthi pana me añño paṭimantako’’ti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ౪౦.

    40.

    ‘‘సుబ్భూ సుభా సుప్పటిముక్కకమ్బు, పగ్గయ్హ సోవణ్ణమయాయ పాతియా;

    ‘‘Subbhū subhā suppaṭimukkakambu, paggayha sovaṇṇamayāya pātiyā;

    ‘భుఞ్జస్సు భత్తం’ ఇతి మం వదేతి, సద్ధావిత్తా, తమహం నోతి బ్రూమీ’’తి.

    ‘Bhuñjassu bhattaṃ’ iti maṃ vadeti, saddhāvittā, tamahaṃ noti brūmī’’ti.

    తత్థ సుబ్భూతి సుభముఖా. సుభాతి పాసాదికా ఉత్తమరూపధరా. సుప్పటిముక్కకమ్బూతి పటిముక్కసువణ్ణాలఙ్కారా. పగ్గయ్హాతి సువణ్ణపాతియా భత్తం గహేత్వా ఉక్ఖిపిత్వా. సద్ధావిత్తాతి సద్ధా చేవ తుట్ఠచిత్తా చ. ‘‘సద్ధం చిత్త’’న్తిపి పాఠో, తస్సత్థో సద్ధన్తి సద్దహన్తం, చిత్తన్తి తుట్ఠచిత్తం. తమహం నోతీతి తమహం దేవతం ఉపోసథికత్తా పటిక్ఖిపన్తో నోతి బ్రూమి, న విప్పలపామి సమ్మాతి.

    Tattha subbhūti subhamukhā. Subhāti pāsādikā uttamarūpadharā. Suppaṭimukkakambūti paṭimukkasuvaṇṇālaṅkārā. Paggayhāti suvaṇṇapātiyā bhattaṃ gahetvā ukkhipitvā. Saddhāvittāti saddhā ceva tuṭṭhacittā ca. ‘‘Saddhaṃ citta’’ntipi pāṭho, tassattho saddhanti saddahantaṃ, cittanti tuṭṭhacittaṃ. Tamahaṃnotīti tamahaṃ devataṃ uposathikattā paṭikkhipanto noti brūmi, na vippalapāmi sammāti.

    అథస్స సో తతియం గాథమాహ –

    Athassa so tatiyaṃ gāthamāha –

    ౪౧.

    41.

    ‘‘ఏతాదిసం బ్రాహ్మణ దిస్వాన యక్ఖం, పుచ్ఛేయ్య పోసో సుఖమాసిసానో;

    ‘‘Etādisaṃ brāhmaṇa disvāna yakkhaṃ, puccheyya poso sukhamāsisāno;

    ఉట్ఠేహి నం పఞ్జలికాభిపుచ్ఛ, దేవీ నుసి త్వం ఉద మానుసీ నూ’’తి.

    Uṭṭhehi naṃ pañjalikābhipuccha, devī nusi tvaṃ uda mānusī nū’’ti.

    తత్థ సుఖమాసిసానోతి ఏతాదిసం యక్ఖం దిస్వా అత్తనో సుఖం ఆసీసన్తో పణ్డితో పురిసో ‘‘అమ్హాకం సుఖం భవిస్సతి, న భవిస్సతీ’’తి పుచ్ఛేయ్య. ఉట్ఠేహీతి ఉదకతో ఉట్ఠానాకారం దస్సేన్తో ఉట్ఠహ. పఞ్జలికాభిపుచ్ఛాతి అఞ్జలికో హుత్వా అభిపుచ్ఛ. ఉద మానుసీతి ఉదాహు మహిద్ధికా మానుసీ త్వన్తి.

    Tattha sukhamāsisānoti etādisaṃ yakkhaṃ disvā attano sukhaṃ āsīsanto paṇḍito puriso ‘‘amhākaṃ sukhaṃ bhavissati, na bhavissatī’’ti puccheyya. Uṭṭhehīti udakato uṭṭhānākāraṃ dassento uṭṭhaha. Pañjalikābhipucchāti añjaliko hutvā abhipuccha. Uda mānusīti udāhu mahiddhikā mānusī tvanti.

    బోధిసత్తో ‘‘యుత్తం కథేసీ’’తి తం పుచ్ఛన్తో చతుత్థం గాథమాహ –

    Bodhisatto ‘‘yuttaṃ kathesī’’ti taṃ pucchanto catutthaṃ gāthamāha –

    ౪౨.

    42.

    ‘‘యం త్వం సుఖేనాభిసమేక్ఖసే మం, భుఞ్జస్సు భత్తం ఇతి మం వదేసి;

    ‘‘Yaṃ tvaṃ sukhenābhisamekkhase maṃ, bhuñjassu bhattaṃ iti maṃ vadesi;

    పుచ్ఛామి తం నారి మహానుభావే, దేవీ నుసి త్వం ఉద మానుసీ నూ’’తి.

    Pucchāmi taṃ nāri mahānubhāve, devī nusi tvaṃ uda mānusī nū’’ti.

    తత్థ యం త్వన్తి యస్మా త్వం సుఖేన మం అభిసమేక్ఖసే, పియచక్ఖూహి ఓలోకేసి. పుచ్ఛామి తన్తి తేన కారణేన తం పుచ్ఛామి.

    Tattha yaṃ tvanti yasmā tvaṃ sukhena maṃ abhisamekkhase, piyacakkhūhi olokesi. Pucchāmi tanti tena kāraṇena taṃ pucchāmi.

    తతో దేవధీతా ద్వే గాథా అభాసి –

    Tato devadhītā dve gāthā abhāsi –

    ౪౩.

    43.

    ‘‘దేవీ అహం సఙ్ఖ మహానుభావా, ఇధాగతా సాగరవారిమజ్ఝే;

    ‘‘Devī ahaṃ saṅkha mahānubhāvā, idhāgatā sāgaravārimajjhe;

    అనుకమ్పికా నో చ పదుట్ఠచిత్తా, తవేవ అత్థాయ ఇధాగతాస్మి.

    Anukampikā no ca paduṭṭhacittā, taveva atthāya idhāgatāsmi.

    ౪౪.

    44.

    ‘‘ఇధన్నపానం సయనాసనఞ్చ, యానాని నానావివిధాని సఙ్ఖ;

    ‘‘Idhannapānaṃ sayanāsanañca, yānāni nānāvividhāni saṅkha;

    సబ్బస్స త్యాహం పటిపాదయామి, యం కిఞ్చి తుయ్హం మనసాభిపత్థిత’’న్తి.

    Sabbassa tyāhaṃ paṭipādayāmi, yaṃ kiñci tuyhaṃ manasābhipatthita’’nti.

    తత్థ ఇధాతి ఇమస్మిం మహాసముద్దే. నానావివిధానీతి బహూని చ అనేకప్పకారాని చ హత్థియానఅస్సయానాదీని అత్థి. సబ్బస్స త్యాహన్తి తస్స అన్నపానాదినో సబ్బస్స సామికం కత్వా తం తే అన్నపానాదిం పటిపాదయామి దదామి. యం కిఞ్చీతి అఞ్ఞమ్పి యం కిఞ్చి మనసా ఇచ్ఛితం, తం సబ్బం తే దమ్మీతి.

    Tattha idhāti imasmiṃ mahāsamudde. Nānāvividhānīti bahūni ca anekappakārāni ca hatthiyānaassayānādīni atthi. Sabbassa tyāhanti tassa annapānādino sabbassa sāmikaṃ katvā taṃ te annapānādiṃ paṭipādayāmi dadāmi. Yaṃ kiñcīti aññampi yaṃ kiñci manasā icchitaṃ, taṃ sabbaṃ te dammīti.

    తం సుత్వా మహాసత్తో ‘‘అయం దేవధీతా సముద్దపిట్ఠే మయ్హం ‘ఇదఞ్చిదఞ్చ దమ్మీ’తి వదతి, కిం ను ఖో ఏసా మయా కతేన పుఞ్ఞకమ్మేన దాతుకామా, ఉదాహు అత్తనో బలేన, పుచ్ఛిస్సామి తావ న’’న్తి చిన్తేత్వా పుచ్ఛన్తో సత్తమం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘ayaṃ devadhītā samuddapiṭṭhe mayhaṃ ‘idañcidañca dammī’ti vadati, kiṃ nu kho esā mayā katena puññakammena dātukāmā, udāhu attano balena, pucchissāmi tāva na’’nti cintetvā pucchanto sattamaṃ gāthamāha –

    ౪౫.

    45.

    ‘‘యం కిఞ్చి యిట్ఠఞ్చ హుతఞ్చ మయ్హం, సబ్బస్స నో ఇస్సరా త్వం సుగత్తే;

    ‘‘Yaṃ kiñci yiṭṭhañca hutañca mayhaṃ, sabbassa no issarā tvaṃ sugatte;

    సుస్సోణి సుబ్భము సువిలగ్గమజ్ఝే, కిస్స మే కమ్మస్స అయం విపాకో’’తి.

    Sussoṇi subbhamu suvilaggamajjhe, kissa me kammassa ayaṃ vipāko’’ti.

    తత్థ యిట్ఠన్తి దానవసేన యజితం. హుతన్తి ఆహునపాహునవసేన దిన్నం. సబ్బస్స నో ఇస్సరా త్వన్తి తస్స అమ్హాకం పుఞ్ఞకమ్మస్స త్వం ఇస్సరా, ‘‘ఇమస్స అయం విపాకో, ఇమస్స అయ’’న్తి బ్యాకరితుం సమత్థాతి అత్థో. సుస్సోణీతి సున్దరఊరులక్ఖణే. సుబ్భమూతి సున్దరభముకే . సువిలగ్గమజ్ఝేతి సుట్ఠువిలగ్గితతనుమజ్ఝే. కిస్స మేతి మయా కతకమ్మేసు కతరకమ్మస్స అయం విపాకో, యేనాహం అప్పతిట్ఠే సముద్దే పతిట్ఠం లభామీతి.

    Tattha yiṭṭhanti dānavasena yajitaṃ. Hutanti āhunapāhunavasena dinnaṃ. Sabbassa no issarā tvanti tassa amhākaṃ puññakammassa tvaṃ issarā, ‘‘imassa ayaṃ vipāko, imassa aya’’nti byākarituṃ samatthāti attho. Sussoṇīti sundaraūrulakkhaṇe. Subbhamūti sundarabhamuke . Suvilaggamajjheti suṭṭhuvilaggitatanumajjhe. Kissa meti mayā katakammesu katarakammassa ayaṃ vipāko, yenāhaṃ appatiṭṭhe samudde patiṭṭhaṃ labhāmīti.

    తం సుత్వా దేవధీతా ‘‘అయం బ్రాహ్మణో ‘యం తేన కుసలం కతం, తం కమ్మం న జానాతీ’తి అఞ్ఞాయ పుచ్ఛతి మఞ్ఞే, కథయిస్సామి దానిస్సా’’తి తం కథేన్తీ అట్ఠమం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā devadhītā ‘‘ayaṃ brāhmaṇo ‘yaṃ tena kusalaṃ kataṃ, taṃ kammaṃ na jānātī’ti aññāya pucchati maññe, kathayissāmi dānissā’’ti taṃ kathentī aṭṭhamaṃ gāthamāha –

    ౪౬.

    46.

    ‘‘ఘమ్మే పథే బ్రాహ్మణ ఏకభిక్ఖుం, ఉగ్ఘట్టపాదం తసితం కిలన్తం;

    ‘‘Ghamme pathe brāhmaṇa ekabhikkhuṃ, ugghaṭṭapādaṃ tasitaṃ kilantaṃ;

    పటిపాదయీ సఙ్ఖ ఉపాహనాని, సా దక్ఖిణా కామదుహా తవజ్జా’’తి.

    Paṭipādayī saṅkha upāhanāni, sā dakkhiṇā kāmaduhā tavajjā’’ti.

    తత్థ ఏకభిక్ఖున్తి ఏకం పచ్చేకబుద్ధం సన్ధాయాహ. ఉగ్ఘట్టపాదన్తి ఉణ్హవాలుకాయ ఘట్టితపాదం. తసితన్తి పిపాసితం. పటిపాదయీతి పటిపాదేసి, యోజేసీతి అత్థో. కామదుహాతి సబ్బకామదాయికా.

    Tattha ekabhikkhunti ekaṃ paccekabuddhaṃ sandhāyāha. Ugghaṭṭapādanti uṇhavālukāya ghaṭṭitapādaṃ. Tasitanti pipāsitaṃ. Paṭipādayīti paṭipādesi, yojesīti attho. Kāmaduhāti sabbakāmadāyikā.

    తం సుత్వా మహాసత్తో ‘‘ఏవరూపేపి నామ అప్పతిట్ఠే మహాసముద్దే మయా దిన్నఉపాహనదానం మమ సబ్బకామదదం జాతం, అహో సుదిన్నం మే పచ్చేకబుద్ధస్స దాన’’న్తి తుట్ఠచిత్తో నవమం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā mahāsatto ‘‘evarūpepi nāma appatiṭṭhe mahāsamudde mayā dinnaupāhanadānaṃ mama sabbakāmadadaṃ jātaṃ, aho sudinnaṃ me paccekabuddhassa dāna’’nti tuṭṭhacitto navamaṃ gāthamāha –

    ౪౭.

    47.

    ‘‘సా హోతు నావా ఫలకూపపన్నా, అనవస్సుతా ఏరకవాతయుత్తా;

    ‘‘Sā hotu nāvā phalakūpapannā, anavassutā erakavātayuttā;

    అఞ్ఞస్స యానస్స న హేత్థ భూమి, అజ్జేవ మం మోళినిం పాపయస్సూ’’తి.

    Aññassa yānassa na hettha bhūmi, ajjeva maṃ moḷiniṃ pāpayassū’’ti.

    తస్సత్థో – దేవతే, ఏవం సన్తే మయ్హం ఏకం నావం మాపేహి, ఖుద్దకం పన ఏకదోణికనావం మాపేహి, యం నావం మాపేస్ససి, సా హోతు నావా బహూహి సుసిబ్బితేహి ఫలకేహి ఉపపన్నా, ఉదకపవేసనస్సాభావేన అనవస్సుతా, ఏరకేన సమ్మా గహేత్వా గచ్ఛన్తేన వాతేన యుత్తా, ఠపేత్వా దిబ్బనావం అఞ్ఞస్స యానస్స ఏత్థ భూమి నత్థి, తాయ పన దిబ్బనావాయ అజ్జేవ మం మోళినినగరం పాపయస్సూతి.

    Tassattho – devate, evaṃ sante mayhaṃ ekaṃ nāvaṃ māpehi, khuddakaṃ pana ekadoṇikanāvaṃ māpehi, yaṃ nāvaṃ māpessasi, sā hotu nāvā bahūhi susibbitehi phalakehi upapannā, udakapavesanassābhāvena anavassutā, erakena sammā gahetvā gacchantena vātena yuttā, ṭhapetvā dibbanāvaṃ aññassa yānassa ettha bhūmi natthi, tāya pana dibbanāvāya ajjeva maṃ moḷininagaraṃ pāpayassūti.

    దేవధీతా తస్స వచనం సుత్వా తుట్ఠచిత్తా సత్తరతనమయం నావం మాపేసి. సా దీఘతో అట్ఠఉసభా అహోసి విత్థారతో చతుఉసభా, గమ్భీరతో వీసతియట్ఠికా. తస్సా ఇన్దనీలమయా తయో కూపకా, సోవణ్ణమయాని యోత్తాని రజతమయాని పత్తాని సోవణ్ణమయాని చ ఫియారిత్తాని అహేసుం. దేవతా తం నావం సత్తన్నం రతనానం పూరేత్వా బ్రాహ్మణం ఆలిఙ్గిత్వా అలఙ్కతనావాయ ఆరోపేసి, ఉపట్ఠాకం పనస్స న ఓలోకేసి. బ్రాహ్మణో అత్తనా కతకల్యాణతో తస్స పత్తిం అదాసి, సో అనుమోది. తదా దేవతా తమ్పి ఆలిఙ్గిత్వా నావాయ పతిట్ఠాపేసి. అథ నం నావం మోళినినగరం నేత్వా బ్రాహ్మణస్స ఘరే ధనం పతిట్ఠాపేత్వా అత్తనో వసనట్ఠానమేవ అగమాసి. సత్థా అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా –

    Devadhītā tassa vacanaṃ sutvā tuṭṭhacittā sattaratanamayaṃ nāvaṃ māpesi. Sā dīghato aṭṭhausabhā ahosi vitthārato catuusabhā, gambhīrato vīsatiyaṭṭhikā. Tassā indanīlamayā tayo kūpakā, sovaṇṇamayāni yottāni rajatamayāni pattāni sovaṇṇamayāni ca phiyārittāni ahesuṃ. Devatā taṃ nāvaṃ sattannaṃ ratanānaṃ pūretvā brāhmaṇaṃ āliṅgitvā alaṅkatanāvāya āropesi, upaṭṭhākaṃ panassa na olokesi. Brāhmaṇo attanā katakalyāṇato tassa pattiṃ adāsi, so anumodi. Tadā devatā tampi āliṅgitvā nāvāya patiṭṭhāpesi. Atha naṃ nāvaṃ moḷininagaraṃ netvā brāhmaṇassa ghare dhanaṃ patiṭṭhāpetvā attano vasanaṭṭhānameva agamāsi. Satthā abhisambuddho hutvā –

    ౪౮.

    48.

    ‘‘సా తత్థ విత్తా సుమనా పతీతా, నావం సుచిత్తం అభినిమ్మినిత్వా;

    ‘‘Sā tattha vittā sumanā patītā, nāvaṃ sucittaṃ abhinimminitvā;

    ఆదాయ సఙ్ఖం పురిసేన సద్ధిం, ఉపానయీ నగరం సాధురమ్మ’’న్తి. –

    Ādāya saṅkhaṃ purisena saddhiṃ, upānayī nagaraṃ sādhuramma’’nti. –

    ఇమం ఓసానగాథం అభాసి.

    Imaṃ osānagāthaṃ abhāsi.

    తత్థ సాతి భిక్ఖవే, సా దేవతా తత్థ సముద్దమజ్ఝే తస్స వచనం సుత్వా విత్తిసఙ్ఖాతాయ పీతియా సమన్నాగతత్తా విత్తా. సుమనాతి సున్దరమనా పామోజ్జేన పతీతచిత్తా హుత్వా విచిత్రనావం నిమ్మినిత్వా బ్రాహ్మణం పరిచారకేన సద్ధిం ఆదాయ సాధురమ్మం అతిరమణీయం నగరం ఉపానయీతి.

    Tattha ti bhikkhave, sā devatā tattha samuddamajjhe tassa vacanaṃ sutvā vittisaṅkhātāya pītiyā samannāgatattā vittā. Sumanāti sundaramanā pāmojjena patītacittā hutvā vicitranāvaṃ nimminitvā brāhmaṇaṃ paricārakena saddhiṃ ādāya sādhurammaṃ atiramaṇīyaṃ nagaraṃ upānayīti.

    బ్రాహ్మణోపి యావజీవం అపరిమితధనం గేహం అజ్ఝావసన్తో దానం దత్వా సీలం రక్ఖిత్వా జీవితపరియోసానే సపరిసో దేవనగరం పరిపూరేసి.

    Brāhmaṇopi yāvajīvaṃ aparimitadhanaṃ gehaṃ ajjhāvasanto dānaṃ datvā sīlaṃ rakkhitvā jīvitapariyosāne sapariso devanagaraṃ paripūresi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే ఉపాసకో సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne upāsako sotāpattiphale patiṭṭhahi.

    తదా దేవధీతా ఉప్పలవణ్ణా అహోసి, ఉపట్ఠాకపురిసో ఆనన్దో, సఙ్ఖబ్రాహ్మణో పన అహమేవ అహోసిన్తి.

    Tadā devadhītā uppalavaṇṇā ahosi, upaṭṭhākapuriso ānando, saṅkhabrāhmaṇo pana ahameva ahosinti.

    సఙ్ఖజాతకవణ్ణనా చతుత్థా.

    Saṅkhajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౪౨. సఙ్ఖజాతకం • 442. Saṅkhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact