| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๓. สงฺขารสุตฺตวณฺณนา
3. Saṅkhārasuttavaṇṇanā
๒๓. ตติเย วิวิเธหิ อากาเรหิ อาพาธนโต พฺยาพาโธว พฺยาพชฺฌํ, กายิกํ เจตสิกญฺจ ทุกฺขํฯ สห พฺยาพเชฺฌน วตฺตตีติ สพฺยาพชฺฌํฯ เตนาห ‘‘สทุกฺข’’นฺติฯ เจตนาราสินฺติ ปุพฺพเจตนาทิราสิํฯ เจตนํ ปุนปฺปุนํ ปวเตฺตโนฺต ‘‘ราสิํ กโรติ ปิณฺฑํ กโรตี’’ติ จ วุโตฺตฯ สทุกฺขนฺติ นิรนฺตรทุกฺขํฯ เตนาห ‘‘สาพาธํ นิรสฺสาท’’นฺติฯ อตฺถีติ อุชุกํ ทุกฺขเวทนา นตฺถีติ อวตฺตพฺพตฺตา วุตฺตํฯ อนิฎฺฐสภาวตฺตา อนิฎฺฐารมฺมณตฺตา จ ทุกฺขปกฺขิกาว สา ทฎฺฐพฺพาฯ น หิ อกุสลวิปากา อิฎฺฐา นาม อตฺถี, กุสลวิปากา ปน อุเปกฺขาเวทนา ตตฺถ อปฺปาวสราฯ อฎฺฐกถายํ ปน นิรยสฺส ทุกฺขพหุลตฺตา ทุกฺขสฺส จ ตตฺถ พลวตาย สา อโพฺพหาริกฎฺฐาเน ฐิตาติ วุตฺตํฯ อุปมํ กตฺวา อาหโฎ วิเสโส วิย สามญฺญสฺส ยถา อโยปิณฺฑิโรหิโน วิย รูปานนฺติฯ ปฎิภาคอุปมาติ ปฎิพิมฺพอุปมาฯ
23. Tatiye vividhehi ākārehi ābādhanato byābādhova byābajjhaṃ, kāyikaṃ cetasikañca dukkhaṃ. Saha byābajjhena vattatīti sabyābajjhaṃ. Tenāha ‘‘sadukkha’’nti. Cetanārāsinti pubbacetanādirāsiṃ. Cetanaṃ punappunaṃ pavattento ‘‘rāsiṃ karoti piṇḍaṃ karotī’’ti ca vutto. Sadukkhanti nirantaradukkhaṃ. Tenāha ‘‘sābādhaṃ nirassāda’’nti. Atthīti ujukaṃ dukkhavedanā natthīti avattabbattā vuttaṃ. Aniṭṭhasabhāvattā aniṭṭhārammaṇattā ca dukkhapakkhikāva sā daṭṭhabbā. Na hi akusalavipākā iṭṭhā nāma atthī, kusalavipākā pana upekkhāvedanā tattha appāvasarā. Aṭṭhakathāyaṃ pana nirayassa dukkhabahulattā dukkhassa ca tattha balavatāya sā abbohārikaṭṭhāne ṭhitāti vuttaṃ. Upamaṃ katvā āhaṭo viseso viya sāmaññassa yathā ayopiṇḍirohino viya rūpānanti. Paṭibhāgaupamāti paṭibimbaupamā.
เต อคฺคเหตฺวาติ เหฎฺฐิมพฺรหฺมโลเก อคฺคเหตฺวาฯ โวมิสฺสกสุขทุกฺขนฺติ วิมิสฺสกสุขทุกฺขํ ปีติมิสฺสกภาวโตฯ กมฺมนฺติ ปาปกมฺมํฯ กมฺมสีเสน ผลํ วทติฯ กามเญฺจตฺถ ‘‘อพฺยาพชฺฌํ โลกํ อุปปชฺชตี’’ติ อาคตํ, ‘‘อพฺยาพชฺฌา ผสฺสา ผุสนฺตี’’ติ ปน วจเนน โลกุตฺตรผสฺสาปิ สงฺคยฺหนฺตีติ ‘‘ตีณิ สุจริตานิ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกานิ กถิตานี’’ติ วุตฺตํฯ
Te aggahetvāti heṭṭhimabrahmaloke aggahetvā. Vomissakasukhadukkhanti vimissakasukhadukkhaṃ pītimissakabhāvato. Kammanti pāpakammaṃ. Kammasīsena phalaṃ vadati. Kāmañcettha ‘‘abyābajjhaṃ lokaṃ upapajjatī’’ti āgataṃ, ‘‘abyābajjhā phassā phusantī’’ti pana vacanena lokuttaraphassāpi saṅgayhantīti ‘‘tīṇi sucaritāni lokiyalokuttaramissakāni kathitānī’’ti vuttaṃ.
สงฺขารสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Saṅkhārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๓. สงฺขารสุตฺตํ • 3. Saṅkhārasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๓. สงฺขารสุตฺตวณฺณนา • 3. Saṅkhārasuttavaṇṇanā
