| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
6. ஸங்கா²ரயமகங்
6. Saṅkhārayamakaṃ
1. பண்ணத்திவாரவண்ணனா
1. Paṇṇattivāravaṇṇanā
1. க²ந்தா⁴த³யோ விய புப்³பே³ அவிப⁴த்தா காயஸங்கா²ராத³யோதி தேஸங் அவிஞ்ஞாதத்தா ‘‘அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸா காயஸங்கா²ரோ’’திஆதி³னா (ஸங்॰ நி॰ 4.348) தயோ ஸங்கா²ரே விப⁴ஜதி. காயஸ்ஸ ஸங்கா²ரோதி பட²மே அத்தே² ஸாமிஅத்தே² ஏவ ஸாமிவசனங், து³தியே அத்தே² கத்துஅத்தே². வசியா ஸங்கா²ரோதி கம்மத்தே² ஸாமிவசனங். சித்தஸ்ஸ ஸங்கா²ரோதி ச கத்துஅத்தே²யேவ. ஸோ பன கரணவசனஸ்ஸ அத்தோ²தி கத்வா ‘‘கரணத்தே² ஸாமிவசனங் கத்வா’’தி வுத்தங்.
1. Khandhādayo viya pubbe avibhattā kāyasaṅkhārādayoti tesaṃ aviññātattā ‘‘assāsapassāsā kāyasaṅkhāro’’tiādinā (saṃ. ni. 4.348) tayo saṅkhāre vibhajati. Kāyassa saṅkhāroti paṭhame atthe sāmiatthe eva sāmivacanaṃ, dutiye atthe kattuatthe. Vaciyā saṅkhāroti kammatthe sāmivacanaṃ. Cittassa saṅkhāroti ca kattuattheyeva. So pana karaṇavacanassa atthoti katvā ‘‘karaṇatthe sāmivacanaṃ katvā’’ti vuttaṃ.
2-7. ஸுத்³தி⁴கஏகேகபத³வஸேன அத்தா²பா⁴வதோதி பத³ஸோத⁴னதங்மூலகசக்கவாரேஹி யோபி அத்தோ² த³ஸ்ஸிதோ த்³வீஹி பதே³ஹி லப்³ப⁴மானோ ஏகோ அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸாதி³கோ, தஸ்ஸ ஸுத்³தி⁴கேஹி காயாதி³பதே³ஹி ஸுத்³தி⁴கேன ச ஸங்கா²ரபதே³ன அவசனீயத்தா யதா² ரூபபத³ஸ்ஸ க²ந்தே⁴கதே³ஸோ க²ந்த⁴பத³ஸ்ஸ க²ந்த⁴ஸமுதா³யோ பத³ஸோத⁴னே த³ஸ்ஸிதோ யதா²தி⁴ப்பேதோ அத்தோ² அத்தி², ஏவங் ஏகேகபத³ஸ்ஸ யதா²தி⁴ப்பேதத்தா²பா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. காயோ காயஸங்கா²ரோதிஆதி³ பன வத்தப்³ப³ங் ஸியாதி யதி³ விஸுங் அதீ³பெத்வா ஸமுதி³தோ காயஸங்கா²ரஸத்³தோ³ ஏகத்த² தீ³பேதி, காயஸங்கா²ரஸத்³தோ³ காயஸங்கா²ரத்தே² வத்தமானோ க²ந்த⁴ஸத்³தோ³ விய ரூபஸத்³தே³ன காயஸத்³தே³ன விஸேஸிதப்³போ³தி அதி⁴ப்பாயேன வத³தி. ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரவாரோ ஹேஸாதி ஏதேன இமஸ்ஸ வாரஸ்ஸ பத³ஸோத⁴னேன த³ஸ்ஸிதானங் யதா²தி⁴ப்பேதானமேவ க³ஹணதோ தேஸஞ்ச காயாதி³பதே³ஹி அக்³க³ஹிதத்தா ‘‘காயோ காயஸங்கா²ரோ’’திஆதி³வசனஸ்ஸ அயுத்திங் த³ஸ்ஸேதி. இத⁴ பன ஸங்கா²ரயமகே காயாதி³பதா³னங் ஸங்கா²ரபத³ஸ்ஸ ச அஸமானாதி⁴கரணத்தா ‘‘காயோ ஸங்கா²ரோ, ஸங்கா²ரா காயோ’’திஆதி³ம்ஹி வுச்சமானே அதி⁴ப்பேதத்த²பரிச்சாகோ³ அனதி⁴ப்பேதத்த²பரிக்³க³ஹோ ச கதோ ஸியாதி ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரதங்மூலசக்கவாரா ந வுத்தா. பத³ஸோத⁴னவாரதங்மூலசக்கவாரேஹி பன அஸமானாதி⁴கரணேஹி காயாதி³பதே³ஹி ஸங்கா²ரஸத்³த³ஸ்ஸ விஸேஸனீயதாய த³ஸ்ஸிதாய ஸங்ஸயோ ஹோதி ‘‘யோ அத்த²ந்தரப்பவத்தினா காயஸத்³தே³ன விஸேஸிதோ காயஸங்கா²ரோ, ஏஸோ அத்த²ந்தரப்பவத்தீஹி வசீசித்தேஹி விஸேஸிதோ உதா³ஹு அஞ்ஞோ’’தி. ஏவங் ஸேஸேஸுபி. எத்த² தேஸங் அஞ்ஞத்த² த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘காயஸங்கா²ரோ வசீஸங்கா²ரோ’’திஆதி³னா அனுலோமபடிலோமவஸேன ச² யமகானி வுத்தானீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். அட்ட²கதா²யங் பன ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரவாரட்டா²னே வுத்தத்தா அயங் நயோ ஸுத்³த⁴ஸங்கா²ரவாரோதி வுத்தோ.
2-7. Suddhikaekekapadavasena atthābhāvatoti padasodhanataṃmūlakacakkavārehi yopi attho dassito dvīhi padehi labbhamāno eko assāsapassāsādiko, tassa suddhikehi kāyādipadehi suddhikena ca saṅkhārapadena avacanīyattā yathā rūpapadassa khandhekadeso khandhapadassa khandhasamudāyo padasodhane dassito yathādhippeto attho atthi, evaṃ ekekapadassa yathādhippetatthābhāvatoti adhippāyo. Kāyo kāyasaṅkhārotiādi pana vattabbaṃ siyāti yadi visuṃ adīpetvā samudito kāyasaṅkhārasaddo ekattha dīpeti, kāyasaṅkhārasaddo kāyasaṅkhāratthe vattamāno khandhasaddo viya rūpasaddena kāyasaddena visesitabboti adhippāyena vadati. Suddhasaṅkhāravāro hesāti etena imassa vārassa padasodhanena dassitānaṃ yathādhippetānameva gahaṇato tesañca kāyādipadehi aggahitattā ‘‘kāyo kāyasaṅkhāro’’tiādivacanassa ayuttiṃ dasseti. Idha pana saṅkhārayamake kāyādipadānaṃ saṅkhārapadassa ca asamānādhikaraṇattā ‘‘kāyo saṅkhāro, saṅkhārā kāyo’’tiādimhi vuccamāne adhippetatthapariccāgo anadhippetatthapariggaho ca kato siyāti suddhasaṅkhārataṃmūlacakkavārā na vuttā. Padasodhanavārataṃmūlacakkavārehi pana asamānādhikaraṇehi kāyādipadehi saṅkhārasaddassa visesanīyatāya dassitāya saṃsayo hoti ‘‘yo atthantarappavattinā kāyasaddena visesito kāyasaṅkhāro, eso atthantarappavattīhi vacīcittehi visesito udāhu añño’’ti. Evaṃ sesesupi. Ettha tesaṃ aññattha dassanatthaṃ ‘‘kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro’’tiādinā anulomapaṭilomavasena cha yamakāni vuttānīti daṭṭhabbaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana suddhasaṅkhāravāraṭṭhāne vuttattā ayaṃ nayo suddhasaṅkhāravāroti vutto.
பண்ணத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Paṇṇattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
2. பவத்திவாரவண்ணனா
2. Pavattivāravaṇṇanā
19. பவத்திவாரே ஸங்கா²ரானங் புக்³க³லானஞ்ச ஓகாஸத்தா ஜா²னங் பூ⁴மி ச விஸுங் ஓகாஸபா⁴வேன க³ஹிதாதி புக்³க³லவாரே ச ஓகாஸவஸேன புக்³க³லக்³க³ஹணேன தேஸங் த்³வின்னங் ஓகாஸானங் வஸேன க³ஹணங் ஹோதி, தஸ்மா ‘‘வினா விதக்கவிசாரேஹி அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸானங் உப்பாத³க்க²ணே’’தி து³தியததியஜ்ஜா²னோகாஸவஸேன க³ஹிதா புக்³க³லா விஸேஸெத்வா த³ஸ்ஸிதாதி த³ட்ட²ப்³பா³ . புன பட²மஜ்ஜா²னங் ஸமாபன்னானந்தி ஜா²னோகாஸவஸேன புக்³க³லங் த³ஸ்ஸேதி, காமாவசரானந்தி பூ⁴மோகாஸவஸேன. த்³விப்பகாரானம்பி பன தேஸங் விஸேஸனத்த²மாஹ ‘‘அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸானங் உப்பாத³க்க²ணே’’தி. தேன ரூபாரூபாவசரேஸு பட²மஜ்ஜா²னஸமாபன்னகே காமாவசரே க³ப்³ப⁴க³தாதி³கே ச நிவத்தேதி. காமாவசரானம்பி ஹி க³ப்³ப⁴க³தாதீ³னங் வினா அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸேஹி விதக்கவிசாரானங் உப்பத்தி அத்தி². அட்ட²கதா²யங் பன ஏகந்திகத்தா ரூபாரூபாவசரா நித³ஸ்ஸிதா. வினா அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸேஹி விதக்கவிசாரானங் உப்பாத³க்க²ணேதி ஏதேன பன த³ஸ்ஸிதா புக்³க³லா பட²மஜ்ஜா²னோகாஸா காமாவசராதி³ஓகாஸா ச அஸ்ஸாஸபஸ்ஸாஸவிரஹவிஸிட்டா² த³ட்ட²ப்³பா³. இமினா நயேன ஸப்³ப³த்த² புக்³க³லவிபா⁴கோ³ வேதி³தப்³போ³.
19. Pavattivāre saṅkhārānaṃ puggalānañca okāsattā jhānaṃ bhūmi ca visuṃ okāsabhāvena gahitāti puggalavāre ca okāsavasena puggalaggahaṇena tesaṃ dvinnaṃ okāsānaṃ vasena gahaṇaṃ hoti, tasmā ‘‘vinā vitakkavicārehi assāsapassāsānaṃ uppādakkhaṇe’’ti dutiyatatiyajjhānokāsavasena gahitā puggalā visesetvā dassitāti daṭṭhabbā . Puna paṭhamajjhānaṃ samāpannānanti jhānokāsavasena puggalaṃ dasseti, kāmāvacarānanti bhūmokāsavasena. Dvippakārānampi pana tesaṃ visesanatthamāha ‘‘assāsapassāsānaṃ uppādakkhaṇe’’ti. Tena rūpārūpāvacaresu paṭhamajjhānasamāpannake kāmāvacare gabbhagatādike ca nivatteti. Kāmāvacarānampi hi gabbhagatādīnaṃ vinā assāsapassāsehi vitakkavicārānaṃ uppatti atthi. Aṭṭhakathāyaṃ pana ekantikattā rūpārūpāvacarā nidassitā. Vinā assāsapassāsehi vitakkavicārānaṃ uppādakkhaṇeti etena pana dassitā puggalā paṭhamajjhānokāsā kāmāvacarādiokāsā ca assāsapassāsavirahavisiṭṭhā daṭṭhabbā. Iminā nayena sabbattha puggalavibhāgo veditabbo.
21. ‘‘பட²மஜ்ஜா²னே காமாவசரேதி காமாவசரபூ⁴மியங் உப்பன்னே பட²மஜ்ஜா²னே’’தி அட்ட²கதா²யங் வுத்தங் , ஏதஸ்மிங் பன அத்தே² ஸதி ‘‘சதுத்த²ஜ்ஜா²னே ரூபாவசரே அரூபாவசரே தத்த² சித்தஸங்கா²ரோ உப்பஜ்ஜதி, நோ ச தத்த² காயஸங்கா²ரோ உப்பஜ்ஜதீ’’தி எத்தா²பி ரூபாரூபாவசரபூ⁴மீஸு உப்பன்னே சதுத்த²ஜ்ஜா²னேதி அத்தோ² ப⁴வெய்ய, ஸோ ச அனிட்டோ² பூ⁴மீனங் ஓகாஸபா⁴வஸ்ஸேவ அக்³க³ஹிததாபத்திதோ, ஸப்³ப³சதுத்த²ஜ்ஜா²னஸ்ஸ ஓகாஸவஸேன அக்³க³ஹிததாபத்திதோ ச, தஸ்மா ஜா²னபூ⁴மோகாஸானங் ஸங்கரங் அகத்வா விஸுங் ஏவ ஓகாஸபா⁴வோ யோஜேதப்³போ³. பட²மஜ்ஜா²னோகாஸேபி ஹி காயஸங்கா²ரோ ச உப்பஜ்ஜதி வசீஸங்கா²ரோ ச உப்பஜ்ஜதி காமாவசரோகாஸே ச. யதி³பி ந ஸப்³ப³ம்ஹி பட²மஜ்ஜா²னே ஸப்³ப³ம்ஹி ச காமாவசரே த்³வயங் உப்பஜ்ஜதி, தத்த² பன தங்த்³வயுப்பத்தி அத்தீ²தி கத்வா ஏவங் வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். விஸுங் ஓகாஸத்தா ச ‘‘அங்க³மத்தவஸேன செத்தா²’’திஆதி³வசனங் ந வத்தப்³ப³ங் ஹோதீதி. இமம்ஹி ச யமகே அவிதக்கவிசாரமத்தங் து³தியஜ்ஜா²னங் விசாரவஸேன பட²மஜ்ஜா²னே ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²தீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங். முத்³த⁴பூ⁴தங் து³தியஜ்ஜா²னங் க³ஹெத்வா இதரங் அஸங்க³ஹிதந்தி வா. யஸ்ஸயத்த²கே ‘‘நிரோத⁴ஸமாபன்னான’’ந்தி ந லப்³ப⁴தி. ந ஹி தே அஸஞ்ஞஸத்தா விய ஓகாஸே ஹொந்தீதி.
21. ‘‘Paṭhamajjhāne kāmāvacareti kāmāvacarabhūmiyaṃ uppanne paṭhamajjhāne’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ , etasmiṃ pana atthe sati ‘‘catutthajjhāne rūpāvacare arūpāvacare tattha cittasaṅkhāro uppajjati, no ca tattha kāyasaṅkhāro uppajjatī’’ti etthāpi rūpārūpāvacarabhūmīsu uppanne catutthajjhāneti attho bhaveyya, so ca aniṭṭho bhūmīnaṃ okāsabhāvasseva aggahitatāpattito, sabbacatutthajjhānassa okāsavasena aggahitatāpattito ca, tasmā jhānabhūmokāsānaṃ saṅkaraṃ akatvā visuṃ eva okāsabhāvo yojetabbo. Paṭhamajjhānokāsepi hi kāyasaṅkhāro ca uppajjati vacīsaṅkhāro ca uppajjati kāmāvacarokāse ca. Yadipi na sabbamhi paṭhamajjhāne sabbamhi ca kāmāvacare dvayaṃ uppajjati, tattha pana taṃdvayuppatti atthīti katvā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Visuṃ okāsattā ca ‘‘aṅgamattavasena cetthā’’tiādivacanaṃ na vattabbaṃ hotīti. Imamhi ca yamake avitakkavicāramattaṃ dutiyajjhānaṃ vicāravasena paṭhamajjhāne saṅgahaṃ gacchatīti daṭṭhabbaṃ. Muddhabhūtaṃ dutiyajjhānaṃ gahetvā itaraṃ asaṅgahitanti vā. Yassayatthake ‘‘nirodhasamāpannāna’’nti na labbhati. Na hi te asaññasattā viya okāse hontīti.
37. ஸுத்³தா⁴வாஸானங் து³தியே சித்தே வத்தமானேதி தேஸங் பட²மதோ அவிதக்கஅவிசாரதோ து³தியே ஸவிதக்கஸவிசாரேபி ப⁴வனிகந்திஆவஜ்ஜனே வத்தமானே உப⁴யங் நுப்பஜ்ஜித்தா²தி த³ஸ்ஸெந்தேன ததோ புரிமசித்தக்க²ணேஸுபி நுப்பஜ்ஜித்தா²தி த³ஸ்ஸிதமேவ ஹோதி. யதா² பன சித்தஸங்கா²ரஸ்ஸ ஆதி³த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ஸுத்³தா⁴வாஸங் உபபஜ்ஜந்தான’’ந்தி வுத்தங், ஏவங் வசீஸங்கா²ரஸ்ஸ ஆதி³த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘து³தியே சித்தே வத்தமானே’’தி வுத்தந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
37. Suddhāvāsānaṃ dutiye citte vattamāneti tesaṃ paṭhamato avitakkaavicārato dutiye savitakkasavicārepi bhavanikantiāvajjane vattamāne ubhayaṃ nuppajjitthāti dassentena tato purimacittakkhaṇesupi nuppajjitthāti dassitameva hoti. Yathā pana cittasaṅkhārassa ādidassanatthaṃ ‘‘suddhāvāsaṃ upapajjantāna’’nti vuttaṃ, evaṃ vacīsaṅkhārassa ādidassanatthaṃ ‘‘dutiye citte vattamāne’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
பவத்திவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.
Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.
ஸங்கா²ரயமகவண்ணனா நிட்டி²தா.
Saṅkhārayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / யமகபாளி • Yamakapāḷi / 6. ஸங்கா²ரயமகங் • 6. Saṅkhārayamakaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (அட்ட²கதா²) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 6. ஸங்கா²ரயமகங் • 6. Saṅkhārayamakaṃ
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 6. ஸங்கா²ரயமகங் • 6. Saṅkhārayamakaṃ
