Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya

    १०. सङ्खारुपपत्तिसुत्तं

    10. Saṅkhārupapattisuttaṃ

    १६०. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति। ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्‍चस्सोसुं। भगवा एतदवोच – ‘‘सङ्खारुपपत्तिं 1 वो, भिक्खवे, देसेस्सामि, तं सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो ते भिक्खू भगवतो पच्‍चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –

    160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘saṅkhārupapattiṃ 2 vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –

    १६१. ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन समन्‍नागतो होति, चागेन समन्‍नागतो होति, पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा खत्तियमहासालानं 3 सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति । तस्स ते सङ्खारा च विहारा 4 च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया 5 संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    161. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ 6 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti . Tassa te saṅkhārā ca vihārā 7 ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā 8 saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६२. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन समन्‍नागतो होति, चागेन समन्‍नागतो होति, पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा ब्राह्मणमहासालानं…पे॰… गहपतिमहासालानं 9 सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    162. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ…pe… gahapatimahāsālānaṃ 10 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६३. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन समन्‍नागतो होति, चागेन समन्‍नागतो होति, पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘चातुमहाराजिका 11 देवा दीघायुका वण्णवन्तो सुखबहुला’ति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा चातुमहाराजिकानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति । सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    163. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 12 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६४. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन समन्‍नागतो होति, चागेन समन्‍नागतो होति, पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – तावतिंसा देवा…पे॰… यामा देवा… तुसिता देवा… निम्मानरती देवा… परनिम्मितवसवत्ती देवा दीघायुका वण्णवन्तो सुखबहुलाति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा परनिम्मितवसवत्तीनं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति । सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    164. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā… tusitā devā… nimmānaratī devā… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६५. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन समन्‍नागतो होति, चागेन समन्‍नागतो होति, पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘सहस्सो ब्रह्मा दीघायुको वण्णवा सुखबहुलो’ति। सहस्सो, भिक्खवे, ब्रह्मा सहस्सिलोकधातुं 13 फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा 14 विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। सेय्यथापि, भिक्खवे, चक्खुमा पुरिसो एकं आमण्डं हत्थे करित्वा पच्‍चवेक्खेय्य; एवमेव खो, भिक्खवे, सहस्सो ब्रह्मा सहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा सहस्सस्स ब्रह्मुनो सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    165. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Sahasso, bhikkhave, brahmā sahassilokadhātuṃ 15 pharitvā adhimuccitvā 16 viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, sahasso brahmā sahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६६. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – द्विसहस्सो ब्रह्मा…पे॰… तिसहस्सो ब्रह्मा… चतुसहस्सो ब्रह्मा… पञ्‍चसहस्सो ब्रह्मा दीघायुको वण्णवा सुखबहुलोति। पञ्‍चसहस्सो, भिक्खवे, ब्रह्मा पञ्‍चसहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। सेय्यथापि, भिक्खवे, चक्खुमा पुरिसो पञ्‍च आमण्डानि हत्थे करित्वा पच्‍चवेक्खेय्य; एवमेव खो, भिक्खवे, पञ्‍चसहस्सो ब्रह्मा पञ्‍चसहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा पञ्‍चसहस्सस्स ब्रह्मुनो सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    166. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – dvisahasso brahmā…pe… tisahasso brahmā… catusahasso brahmā… pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Pañcasahasso, bhikkhave, brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso pañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pañcasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६७. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन समन्‍नागतो होति, सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘दससहस्सो ब्रह्मा दीघायुको वण्णवा सुखबहुलो’ति। दससहस्सो, भिक्खवे, ब्रह्मा दससहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। सेय्यथापि, भिक्खवे, मणि वेळुरियो सुभो जातिमा अट्ठंसो सुपरिकम्मकतो पण्डुकम्बले निक्खित्तो भासते च तपते च 17 विरोचति च; एवमेव खो, भिक्खवे, दससहस्सो ब्रह्मा दससहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा दससहस्सस्स ब्रह्मुनो सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    167. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Dasasahasso, bhikkhave, brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale nikkhitto bhāsate ca tapate ca 18 virocati ca; evameva kho, bhikkhave, dasasahasso brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā dasasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६८. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘सतसहस्सो ब्रह्मा दीघायुको वण्णवा सुखबहुलो’ति। सतसहस्सो, भिक्खवे, ब्रह्मा सतसहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। सेय्यथापि, भिक्खवे, निक्खं जम्बोनदं 19 दक्खकम्मारपुत्तउक्‍कामुखसुकुसलसम्पहट्ठं पण्डुकम्बले निक्खित्तं भासते च तपते च विरोचति च; एवमेव खो, भिक्खवे, सतसहस्सो ब्रह्मा सतसहस्सिलोकधातुं फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। येपि तत्थ सत्ता उपपन्‍ना तेपि फरित्वा अधिमुच्‍चित्वा विहरति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा सतसहस्सस्स ब्रह्मुनो सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति । सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    168. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Satasahasso, bhikkhave, brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, nikkhaṃ jambonadaṃ 20 dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evameva kho, bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā satasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १६९. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – आभा देवा…पे॰… परित्ताभा देवा… अप्पमाणाभा देवा… आभस्सरा देवा दीघायुका वण्णवन्तो सुखबहुलाति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा आभस्सरानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    169. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ābhā devā…pe… parittābhā devā… appamāṇābhā devā… ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७०. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन … सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – परित्तसुभा देवा…पे॰… अप्पमाणसुभा देवा… सुभकिण्हा देवा दीघायुका वण्णवन्तो सुखबहुलाति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा सुभकिण्हानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    170. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena … sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – parittasubhā devā…pe… appamāṇasubhā devā… subhakiṇhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā subhakiṇhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७१. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – वेहप्फला देवा…पे॰… अविहा देवा… अतप्पा देवा… सुदस्सा देवा… सुदस्सी देवा… अकनिट्ठा देवा दीघायुका वण्णवन्तो सुखबहुलाति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा अकनिट्ठानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    171. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – vehapphalā devā…pe… avihā devā… atappā devā… sudassā devā… sudassī devā… akaniṭṭhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā akaniṭṭhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७२. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘आकासानञ्‍चायतनूपगा देवा दीघायुका चिरट्ठितिका सुखबहुला’ति । तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा आकासानञ्‍चायतनूपगानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    172. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti . Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७३. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – ‘विञ्‍ञाणञ्‍चायतनूपगा देवा दीघायुका चिरट्ठितिका सुखबहुला’ति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा विञ्‍ञाणञ्‍चायतनूपगानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    173. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७४. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स सुतं होति – आकिञ्‍चञ्‍ञायतनूपगा देवा…पे॰… नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनूपगा देवा दीघायुका चिरट्ठितिका सुखबहुलाति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं कायस्स भेदा परं मरणा नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनूपगानं देवानं सहब्यतं उपपज्‍जेय्य’न्ति। सो तं चित्तं दहति, तं चित्तं अधिट्ठाति, तं चित्तं भावेति। तस्स ते सङ्खारा च विहारा च एवं भाविता एवं बहुलीकता तत्रुपपत्तिया संवत्तन्ति। अयं, भिक्खवे, मग्गो अयं पटिपदा तत्रुपपत्तिया संवत्तति।

    174. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ākiñcaññāyatanūpagā devā…pe… nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.

    १७५. ‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सद्धाय समन्‍नागतो होति, सीलेन… सुतेन… चागेन… पञ्‍ञाय समन्‍नागतो होति। तस्स एवं होति – ‘अहो वताहं आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरेय्य’न्ति। सो आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति। अयं, भिक्खवे, भिक्खु न कत्थचि उपपज्‍जती’’ति 21।

    175. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti. So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjatī’’ti 22.

    इदमवोच भगवा। अत्तमना ते भिक्खू भगवतो भासितं अभिनन्दुन्ति।

    Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    सङ्खारुपपत्तिसुत्तं निट्ठितं दसमं।

    Saṅkhārupapattisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

    अनुपदवग्गो निट्ठितो दुतियो।

    Anupadavaggo niṭṭhito dutiyo.

    तस्सुद्दानं –

    Tassuddānaṃ –

    अनुपाद-सोधन-पोरिसधम्मो, सेवितब्ब-बहुधातु-विभत्ति।

    Anupāda-sodhana-porisadhammo, sevitabba-bahudhātu-vibhatti;

    बुद्धस्स कित्तिनाम-चत्तारीसेन, आनापानो कायगतो उपपत्ति 23॥

    Buddhassa kittināma-cattārīsena, ānāpāno kāyagato upapatti 24.




    Next: १. चूळसुञ्‍ञतसुत्तं • 1. Cūḷasuññatasuttaṃ




    Footnotes:
    1. सङ्खारूपपत्तिं (स्या॰ कं॰), सङ्खारुप्पत्तिं (सी॰ पी॰)
    2. saṅkhārūpapattiṃ (syā. kaṃ.), saṅkhāruppattiṃ (sī. pī.)
    3. खत्तियमहासालानं वा (स्या॰ कं॰ पी॰)
    4. विहारो (सी॰ पी॰)
    5. तत्रूपपत्तिया (स्या॰ कं॰), तत्रुप्पत्तिया (सी॰ पी॰)
    6. khattiyamahāsālānaṃ vā (syā. kaṃ. pī.)
    7. vihāro (sī. pī.)
    8. tatrūpapattiyā (syā. kaṃ.), tatruppattiyā (sī. pī.)
    9. ब्राह्मणमहासालानं वा गहपतिमहासालानं वा (स्या॰ कं॰ पी॰)
    10. brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā (syā. kaṃ. pī.)
    11. चातुम्महाराजिका (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    12. cātummahārājikā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. सहस्सिं लोकधातुं (सी॰)
    14. अधिमुञ्‍चित्वा (क॰)
    15. sahassiṃ lokadhātuṃ (sī.)
    16. adhimuñcitvā (ka.)
    17. भासति च तपति च (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    18. bhāsati ca tapati ca (sī. syā. kaṃ. pī.)
    19. नेक्खं (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)
    20. nekkhaṃ (sī. syā. kaṃ. pī.)
    21. न कत्थचि उपपज्‍जति, न कुहिञ्‍चि उपपज्‍जतीति (सी॰ पी॰), न कत्थचि उपपज्‍जति, न कुहिञ्‍चि उपसम्पज्‍ज विहरतीति। (क॰)
    22. na katthaci upapajjati, na kuhiñci upapajjatīti (sī. pī.), na katthaci upapajjati, na kuhiñci upasampajja viharatīti. (ka.)
    23. इतो परं स्या॰ कं॰ क॰ पोत्थकेसु एवम्पि दिस्सति –-§चन्दके विमले परिसुद्धे, पुण्णसम्मोदिनिरोधअत्तनो।§दन्धा बहुजनसेवितं धम्मवरं, यं अनुपदं वग्गवरं दुतियाति
    24. ito paraṃ syā. kaṃ. ka. potthakesu evampi dissati –-§candake vimale parisuddhe, puṇṇasammodinirodhaattano;§dandhā bahujanasevitaṃ dhammavaraṃ, yaṃ anupadaṃ vaggavaraṃ dutiyāti



    Related texts:



    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / १०. सङ्खारुपपत्तिसुत्तवण्णना • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / १०. सङ्खारुपपत्तिसुत्तवण्णना • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact