| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තං
10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
160. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච – ‘‘සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිං 1 වො, භික්‌ඛවෙ, දෙසෙස්‌සාමි, තං සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
160. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘saṅkhārupapattiṃ 2 vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
161. ‘‘ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන සමන්‌නාගතො හොති, චාගෙන සමන්‌නාගතො හොති, පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා ඛත්‌තියමහාසාලානං 3 සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති . තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා 4 ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා 5 සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
161. ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā khattiyamahāsālānaṃ 6 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti . Tassa te saṅkhārā ca vihārā 7 ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā 8 saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
162. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන සමන්‌නාගතො හොති, චාගෙන සමන්‌නාගතො හොති, පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලානං…පෙ.… ගහපතිමහාසාලානං 9 සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
162. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brāhmaṇamahāsālānaṃ…pe… gahapatimahāsālānaṃ 10 sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
163. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන සමන්‌නාගතො හොති, චාගෙන සමන්‌නාගතො හොති, පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘චාතුමහාරාජිකා 11 දෙවා දීඝායුකා වණ්‌ණවන්‌තො සුඛබහුලා’ති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා චාතුමහාරාජිකානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති . සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
163. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘cātumahārājikā 12 devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
164. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන සමන්‌නාගතො හොති, චාගෙන සමන්‌නාගතො හොති, පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – තාවතිංසා දෙවා…පෙ.… යාමා දෙවා… තුසිතා දෙවා… නිම්‌මානරතී දෙවා… පරනිම්‌මිතවසවත්‌තී දෙවා දීඝායුකා වණ්‌ණවන්‌තො සුඛබහුලාති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පරනිම්‌මිතවසවත්‌තීනං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති . සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
164. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā… tusitā devā… nimmānaratī devā… paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
165. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන සමන්‌නාගතො හොති, චාගෙන සමන්‌නාගතො හොති, පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘සහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා දීඝායුකො වණ්‌ණවා සුඛබහුලො’ති. සහස්‌සො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මා සහස්‌සිලොකධාතුං 13 ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා 14 විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌ඛුමා පුරිසො එකං ආමණ්‌ඩං හත්‌ථෙ කරිත්‌වා පච්‌චවෙක්‌ඛෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, සහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා සහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සහස්‌සස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
165. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena samannāgato hoti, cāgena samannāgato hoti, paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘sahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Sahasso, bhikkhave, brahmā sahassilokadhātuṃ 15 pharitvā adhimuccitvā 16 viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso ekaṃ āmaṇḍaṃ hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, sahasso brahmā sahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
166. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ද්‌විසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා…පෙ.… තිසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා… චතුසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා… පඤ්‌චසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා දීඝායුකො වණ්‌ණවා සුඛබහුලොති. පඤ්‌චසහස්‌සො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මා පඤ්‌චසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌ඛුමා පුරිසො පඤ්‌ච ආමණ්‌ඩානි හත්‌ථෙ කරිත්‌වා පච්‌චවෙක්‌ඛෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා පඤ්‌චසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා පඤ්‌චසහස්‌සස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
166. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – dvisahasso brahmā…pe… tisahasso brahmā… catusahasso brahmā… pañcasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahuloti. Pañcasahasso, bhikkhave, brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso pañca āmaṇḍāni hatthe karitvā paccavekkheyya; evameva kho, bhikkhave, pañcasahasso brahmā pañcasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pañcasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
167. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන සමන්‌නාගතො හොති, සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘දසසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා දීඝායුකො වණ්‌ණවා සුඛබහුලො’ති. දසසහස්‌සො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මා දසසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, මණි වෙළුරියො සුභො ජාතිමා අට්‌ඨංසො සුපරිකම්‌මකතො පණ්‌ඩුකම්‌බලෙ නික්‌ඛිත්‌තො භාසතෙ ච තපතෙ ච 17 විරොචති ච; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, දසසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා දසසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා දසසහස්‌සස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
167. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena samannāgato hoti, sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘dasasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Dasasahasso, bhikkhave, brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato paṇḍukambale nikkhitto bhāsate ca tapate ca 18 virocati ca; evameva kho, bhikkhave, dasasahasso brahmā dasasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā dasasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
168. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘සතසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා දීඝායුකො වණ්‌ණවා සුඛබහුලො’ති. සතසහස්‌සො, භික්‌ඛවෙ, බ්‍රහ්‌මා සතසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, නික්‌ඛං ජම්‌බොනදං 19 දක්‌ඛකම්‌මාරපුත්‌තඋක්‌කාමුඛසුකුසලසම්‌පහට්‌ඨං පණ්‌ඩුකම්‌බලෙ නික්‌ඛිත්‌තං භාසතෙ ච තපතෙ ච විරොචති ච; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, සතසහස්‌සො බ්‍රහ්‌මා සතසහස්‌සිලොකධාතුං ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. යෙපි තත්‌ථ සත්‌තා උපපන්‌නා තෙපි ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සතසහස්‌සස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති . සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
168. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘satasahasso brahmā dīghāyuko vaṇṇavā sukhabahulo’ti. Satasahasso, bhikkhave, brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Seyyathāpi, bhikkhave, nikkhaṃ jambonadaṃ 20 dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhaṃ paṇḍukambale nikkhittaṃ bhāsate ca tapate ca virocati ca; evameva kho, bhikkhave, satasahasso brahmā satasahassilokadhātuṃ pharitvā adhimuccitvā viharati. Yepi tattha sattā upapannā tepi pharitvā adhimuccitvā viharati. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā satasahassassa brahmuno sahabyataṃ upapajjeyya’nti . So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
169. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ආභා දෙවා…පෙ.… පරිත්‌තාභා දෙවා… අප්‌පමාණාභා දෙවා… ආභස්‌සරා දෙවා දීඝායුකා වණ්‌ණවන්‌තො සුඛබහුලාති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා ආභස්‌සරානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
169. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ābhā devā…pe… parittābhā devā… appamāṇābhā devā… ābhassarā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ābhassarānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
170. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන … සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – පරිත්‌තසුභා දෙවා…පෙ.… අප්‌පමාණසුභා දෙවා… සුභකිණ්‌හා දෙවා දීඝායුකා වණ්‌ණවන්‌තො සුඛබහුලාති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා සුභකිණ්‌හානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
170. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena … sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – parittasubhā devā…pe… appamāṇasubhā devā… subhakiṇhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā subhakiṇhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
171. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – වෙහප්‌ඵලා දෙවා…පෙ.… අවිහා දෙවා… අතප්‌පා දෙවා… සුදස්‌සා දෙවා… සුදස්‌සී දෙවා… අකනිට්‌ඨා දෙවා දීඝායුකා වණ්‌ණවන්‌තො සුඛබහුලාති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා අකනිට්‌ඨානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
171. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – vehapphalā devā…pe… avihā devā… atappā devā… sudassā devā… sudassī devā… akaniṭṭhā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā akaniṭṭhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
172. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘ආකාසානඤ්‌චායතනූපගා දෙවා දීඝායුකා චිරට්‌ඨිතිකා සුඛබහුලා’ති . තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා ආකාසානඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
172. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘ākāsānañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti . Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
173. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ‘විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනූපගා දෙවා දීඝායුකා චිරට්‌ඨිතිකා සුඛබහුලා’ති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා විඤ්‌ඤාණඤ්‌චායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
173. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ‘viññāṇañcāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulā’ti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
174. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස සුතං හොති – ආකිඤ්‌චඤ්‌ඤායතනූපගා දෙවා…පෙ.… නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගා දෙවා දීඝායුකා චිරට්‌ඨිතිකා සුඛබහුලාති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං කායස්‌ස භෙදා පරං මරණා නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනූපගානං දෙවානං සහබ්‍යතං උපපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො තං චිත්‌තං දහති, තං චිත්‌තං අධිට්‌ඨාති, තං චිත්‌තං භාවෙති. තස්‌ස තෙ සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා ච එවං භාවිතා එවං බහුලීකතා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තන්‌ති. අයං, භික්‌ඛවෙ, මග්‌ගො අයං පටිපදා තත්‍රුපපත්‌තියා සංවත්‌තති.
174. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa sutaṃ hoti – ākiñcaññāyatanūpagā devā…pe… nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā dīghāyukā ciraṭṭhitikā sukhabahulāti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā nevasaññānāsaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya’nti. So taṃ cittaṃ dahati, taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti, taṃ cittaṃ bhāveti. Tassa te saṅkhārā ca vihārā ca evaṃ bhāvitā evaṃ bahulīkatā tatrupapattiyā saṃvattanti. Ayaṃ, bhikkhave, maggo ayaṃ paṭipadā tatrupapattiyā saṃvattati.
175. ‘‘පුන චපරං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සද්‌ධාය සමන්‌නාගතො හොති, සීලෙන… සුතෙන… චාගෙන… පඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො හොති. තස්‌ස එවං හොති – ‘අහො වතාහං ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරෙය්‍ය’න්‌ති. සො ආසවානං ඛයා අනාසවං චෙතොවිමුත්‌තිං පඤ්‌ඤාවිමුත්‌තිං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ සයං අභිඤ්‌ඤා සච්‌ඡිකත්‌වා උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති. අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න කත්‌ථචි උපපජ්‌ජතී’’ති 21.
175. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu saddhāya samannāgato hoti, sīlena… sutena… cāgena… paññāya samannāgato hoti. Tassa evaṃ hoti – ‘aho vatāhaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya’nti. So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaṃ, bhikkhave, bhikkhu na katthaci upapajjatī’’ti 22.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දසමං.
Saṅkhārupapattisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
අනුපදවග්‌ගො නිට්‌ඨිතො දුතියො.
Anupadavaggo niṭṭhito dutiyo.
තස්‌සුද්‌දානං –
Tassuddānaṃ –
අනුපාද-සොධන-පොරිසධම්‌මො, සෙවිතබ්‌බ-බහුධාතු-විභත්‌ති;
Anupāda-sodhana-porisadhammo, sevitabba-bahudhātu-vibhatti;
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
