| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
160. එවං මෙ සුතන්‌ති සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තං. තත්‌ථ සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තින්‌ති සඞ්‌ඛාරානංයෙව උපපත්‌තිං, න සත්‌තස්‌ස, න පොසස්‌ස, පුඤ්‌ඤාභිසඞ්‌ඛාරෙන වා භවූපගක්‌ඛන්‌ධානං උපපත්‌තිං.
160.Evaṃme sutanti saṅkhārupapattisuttaṃ. Tattha saṅkhārupapattinti saṅkhārānaṃyeva upapattiṃ, na sattassa, na posassa, puññābhisaṅkhārena vā bhavūpagakkhandhānaṃ upapattiṃ.
161. සද්‌ධාය සමන්‌නාගතොති සද්‌ධාදයො පඤ්‌ච ධම්‌මා ලොකිකා වට්‌ටන්‌ති. දහතීති ඨපෙති. අධිට්‌ඨාතීති පතිට්‌ඨාපෙති. සඞ්‌ඛාරා ච විහාරා චාති සහ පත්‌ථනාය සද්‌ධාදයොව පඤ්‌ච ධම්‌මා. තත්‍රුපපත්‌තියාති තස්‌මිං ඨානෙ නිබ්‌බත්‌තනත්‌ථාය. අයං මග්‌ගො අයං පටිපදාති සහ පත්‌ථනාය පඤ්‌ච ධම්‌මාව. යස්‌ස හි පඤ්‌ච ධම්‌මා අත්‌ථි, න පත්‌ථනා, තස්‌ස ගති අනිබද්‌ධා. යස්‌ස පත්‌ථනා අත්‌ථි, න පඤ්‌ච ධම්‌මා, තස්‌සපි අනිබද්‌ධා. යෙසං උභයං අත්‌ථි, තෙසං ගති නිබද්‌ධා. යථා හි ආකාසෙ ඛිත්‌තදණ්‌ඩො අග්‌ගෙන වා මජ්‌ඣෙන වා මූලෙන වා නිපතිස්‌සතීති නියමො නත්‌ථි, එවං සත්‌තානං පටිසන්‌ධිග්‌ගහණං අනියතං. තස්‌මා කුසලං කම්‌මං කත්‌වා එකස්‌මිං ඨානෙ පත්‌ථනං කාතුං වට්‌ටති.
161.Saddhāya samannāgatoti saddhādayo pañca dhammā lokikā vaṭṭanti. Dahatīti ṭhapeti. Adhiṭṭhātīti patiṭṭhāpeti. Saṅkhārā ca vihārā cāti saha patthanāya saddhādayova pañca dhammā. Tatrupapattiyāti tasmiṃ ṭhāne nibbattanatthāya. Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadāti saha patthanāya pañca dhammāva. Yassa hi pañca dhammā atthi, na patthanā, tassa gati anibaddhā. Yassa patthanā atthi, na pañca dhammā, tassapi anibaddhā. Yesaṃ ubhayaṃ atthi, tesaṃ gati nibaddhā. Yathā hi ākāse khittadaṇḍo aggena vā majjhena vā mūlena vā nipatissatīti niyamo natthi, evaṃ sattānaṃ paṭisandhiggahaṇaṃ aniyataṃ. Tasmā kusalaṃ kammaṃ katvā ekasmiṃ ṭhāne patthanaṃ kātuṃ vaṭṭati.
165. ආමණ්‌ඩන්‌ති ආමලකං. යථා තං පරිසුද්‌ධචක්‌ඛුස්‌ස පුරිසස්‌ස සබ්‌බසොව පාකටං හොති, එවං තස්‌ස බ්‍රහ්‌මුනො සද්‌ධිං තත්‌ථ නිබ්‌බත්‌තසත්‌තෙහි සහස්‌සී ලොකධාතු. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ.
165.Āmaṇḍanti āmalakaṃ. Yathā taṃ parisuddhacakkhussa purisassa sabbasova pākaṭaṃ hoti, evaṃ tassa brahmuno saddhiṃ tattha nibbattasattehi sahassī lokadhātu. Esa nayo sabbattha.
167. සුභොති සුන්‌දරො. ජාතිමාති ආකරසම්‌පන්‌නො. සුපරිකම්‌මකතොති ධොවනාදීහි සුට්‌ඨුකතපරිකම්‌මො. පණ්‌ඩුකම්‌බලෙ නික්‌ඛිත්‌තොති රත්‌තකම්‌බලෙ ඨපිතො.
167.Subhoti sundaro. Jātimāti ākarasampanno. Suparikammakatoti dhovanādīhi suṭṭhukataparikammo. Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito.
168. සතසහස්‌සොති ලොකධාතුසතසහස්‌සම්‌හි ආලොකඵරණබ්‍රහ්‌මා. නික්‌ඛන්‌ති නික්‌ඛෙන කතං පිළන්‌ධනං, නික්‌ඛං නාම පඤ්‌චසුවණ්‌ණං, ඌනකනික්‌ඛෙන කතං පසාධනඤ්‌හි ඝට්‌ටනමජ්‌ජනක්‌ඛමං න හොති, අතිරෙකෙන කතං ඝට්‌ටනමජ්‌ජනං ඛමති, වණ්‌ණවන්‌තං පන න හොති, ඵරුසධාතුකං ඛායති. නික්‌ඛෙන කතං ඝට්‌ටනමජ්‌ජනඤ්‌චෙව ඛමති, වණ්‌ණවන්‌තඤ්‌ච හොති. ජම්‌බොනදන්‌ති ජම්‌බුනදියං නිබ්‌බත්‌තං. මහාජම්‌බුරුක්‌ඛස්‌ස හි එකෙකා සාඛා පණ්‌ණාස පණ්‌ණාස යොජනානි වඩ්‌ඪිතා, තාසු මහන්‌තා නදියො සන්‌දන්‌ති, තාසං නදීනං උභයතීරෙසු ජම්‌බුපක්‌කානං පතිතට්‌ඨානෙ සුවණ්‌ණඞ්‌කුරා උට්‌ඨහන්‌ති, තෙ නදීජලෙන වුය්‌හමානා අනුපුබ්‌බෙන මහාසමුද්‌දං පවිසන්‌ති. තං සන්‌ධාය ජම්‌බොනදන්‌ති වුත්‌තං. දක්‌ඛකම්‌මාරපුත්‌තඋක්‌කාමුඛසුකුසලසම්‌පහට්‌ඨන්‌ති දක්‌ඛෙන සුකුසලෙන කම්‌මාරපුත්‌තෙන උක්‌කාමුඛෙ පචිත්‌වා සම්‌පහට්‌ඨං. උක්‌කාමුඛෙති උද්‌ධනෙ. සම්‌පහට්‌ඨන්‌ති ධොතඝට්‌ටිතමජ්‌ජිතං. වත්‌ථොපමෙ (ම. නි. 1.75-76) ච ධාතුවිභඞ්‌ගෙ (ම. නි. 3.357-360) ච පිණ්‌ඩසොධනං වුත්‌තං. ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ කතභණ්‌ඩසොධනං වුත්‌තං.
168.Satasahassoti lokadhātusatasahassamhi ālokapharaṇabrahmā. Nikkhanti nikkhena kataṃ piḷandhanaṃ, nikkhaṃ nāma pañcasuvaṇṇaṃ, ūnakanikkhena kataṃ pasādhanañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ na hoti, atirekena kataṃ ghaṭṭanamajjanaṃ khamati, vaṇṇavantaṃ pana na hoti, pharusadhātukaṃ khāyati. Nikkhena kataṃ ghaṭṭanamajjanañceva khamati, vaṇṇavantañca hoti. Jambonadanti jambunadiyaṃ nibbattaṃ. Mahājamburukkhassa hi ekekā sākhā paṇṇāsa paṇṇāsa yojanāni vaḍḍhitā, tāsu mahantā nadiyo sandanti, tāsaṃ nadīnaṃ ubhayatīresu jambupakkānaṃ patitaṭṭhāne suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, te nadījalena vuyhamānā anupubbena mahāsamuddaṃ pavisanti. Taṃ sandhāya jambonadanti vuttaṃ. Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti dakkhena sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ. Ukkāmukheti uddhane. Sampahaṭṭhanti dhotaghaṭṭitamajjitaṃ. Vatthopame (ma. ni. 1.75-76) ca dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357-360) ca piṇḍasodhanaṃ vuttaṃ. Imasmiṃ sutte katabhaṇḍasodhanaṃ vuttaṃ.
යං පන සබ්‌බවාරෙසු ඵරිත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වාති වුත්‌තං, තත්‌ථ පඤ්‌චවිධං ඵරණං චෙතොඵරණං කසිණඵරණං දිබ්‌බචක්‌ඛුඵරණං ආලොකඵරණං සරීරඵරණන්‌ති. තත්‌ථ චෙතොඵරණං නාම ලොකධාතුසහස්‌සෙ සත්‌තානං චිත්‌තජානනං. කසිණඵරණං නාම ලොකධාතුසහස්‌සෙ කසිණපත්‌ථරණං. දිබ්‌බචක්‌ඛුඵරණං නාම ආලොකං වඩ්‌ඪෙත්‌වා දිබ්‌බෙන චක්‌ඛුනා සහස්‌සලොකධාතුදස්‌සනං. ආලොකඵරණම්‌පි එතදෙව. සරීරඵරණං නාම ලොකධාතුසහස්‌සෙ සරීරපභාය පත්‌ථරණං. සබ්‌බත්‌ථ ඉමානි පඤ්‌ච ඵරණානි අවිනාසෙන්‌තෙන කථෙතබ්‌බන්‌ති.
Yaṃ pana sabbavāresu pharitvā adhimuccitvāti vuttaṃ, tattha pañcavidhaṃ pharaṇaṃ cetopharaṇaṃ kasiṇapharaṇaṃ dibbacakkhupharaṇaṃ ālokapharaṇaṃ sarīrapharaṇanti. Tattha cetopharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sattānaṃ cittajānanaṃ. Kasiṇapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse kasiṇapattharaṇaṃ. Dibbacakkhupharaṇaṃ nāma ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā sahassalokadhātudassanaṃ. Ālokapharaṇampi etadeva. Sarīrapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sarīrapabhāya pattharaṇaṃ. Sabbattha imāni pañca pharaṇāni avināsentena kathetabbanti.
තිපිටකචූළාභයත්‌ථෙරො පනාහ – ‘‘මණිඔපම්‌මෙ කසිණඵරණං විය නික්‌ඛොපම්‌මෙ සරීරඵරණං විය දිස්‌සතී’’ති. තස්‌ස වාදං විය අට්‌ඨකථා නාම නත්‌ථීති පටික්‌ඛිත්‌වා සරීරඵරණං න සබ්‌බකාලිකං, චත්‌තාරිමානි ඵරණානි අවිනාසෙත්‌වාව කථෙතබ්‌බන්‌ති වුත්‌තං. අධිමුච්‌චතීති පදං ඵරණපදස්‌සෙව වෙවචනං, අථ වා ඵරතීති පත්‌ථරති. අධිමුච්‌චතීති ජානාති.
Tipiṭakacūḷābhayatthero panāha – ‘‘maṇiopamme kasiṇapharaṇaṃ viya nikkhopamme sarīrapharaṇaṃ viya dissatī’’ti. Tassa vādaṃ viya aṭṭhakathā nāma natthīti paṭikkhitvā sarīrapharaṇaṃ na sabbakālikaṃ, cattārimāni pharaṇāni avināsetvāva kathetabbanti vuttaṃ. Adhimuccatīti padaṃ pharaṇapadasseva vevacanaṃ, atha vā pharatīti pattharati. Adhimuccatīti jānāti.
169. ආභාතිආදීසු ආභාදයො නාම පාටියෙක්‌කා දෙවා නත්‌ථි, තයො පරිත්‌තාභාදයො දෙවා ආභා නාම, පරිත්‌තාසුභාදයො ච. සුභකිණ්‌හාදයො ච සුභා නාම. වෙහප්‌ඵලාදිවාරා පාකටායෙව.
169.Ābhātiādīsu ābhādayo nāma pāṭiyekkā devā natthi, tayo parittābhādayo devā ābhā nāma, parittāsubhādayo ca. Subhakiṇhādayo ca subhā nāma. Vehapphalādivārā pākaṭāyeva.
ඉමෙ තාව පඤ්‌ච ධම්‌මෙ භාවෙත්‌වා කාමාවචරෙසු නිබ්‌බත්‌තතු. බ්‍රහ්‌මලොකෙ නිබ්‌බත්‌තං පන ආසවක්‌ඛයඤ්‌ච කථං පාපුණාතීති? ඉමෙ පඤ්‌ච ධම්‌මා සීලං, සො ඉමස්‌මිං සීලෙ පතිට්‌ඨාය කසිණපරිකම්‌මං කත්‌වා තා තා සමාපත්‌තියො භාවෙත්‌වා රූපීබ්‍රහ්‌මලොකෙ නිබ්‌බත්‌තති, අරූපජ්‌ඣානානි නිබ්‌බත්‌තෙත්‌වා අරූපීබ්‍රහ්‌මලොකෙ, සමාපත්‌තිපදට්‌ඨානං විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අනාගාමිඵලං සච්‌ඡිකත්‌වා පඤ්‌චසු සුද්‌ධාවාසෙසු නිබ්‌බත්‌තති. උපරිමග්‌ගං භාවෙත්‌වා ආසවක්‌ඛයං පාපුණාතීති.
Ime tāva pañca dhamme bhāvetvā kāmāvacaresu nibbattatu. Brahmaloke nibbattaṃ pana āsavakkhayañca kathaṃ pāpuṇātīti? Ime pañca dhammā sīlaṃ, so imasmiṃ sīle patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā tā tā samāpattiyo bhāvetvā rūpībrahmaloke nibbattati, arūpajjhānāni nibbattetvā arūpībrahmaloke, samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmiphalaṃ sacchikatvā pañcasu suddhāvāsesu nibbattati. Uparimaggaṃ bhāvetvā āsavakkhayaṃ pāpuṇātīti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
දුතියවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තං • 10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. සඞ්‌ඛාරුපපත්‌තිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
