| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੧੦. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
੧੬੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂਯੇવ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ વਾ ਭવੂਪਗਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ।
160.Evaṃme sutanti saṅkhārupapattisuttaṃ. Tattha saṅkhārupapattinti saṅkhārānaṃyeva upapattiṃ, na sattassa, na posassa, puññābhisaṅkhārena vā bhavūpagakkhandhānaṃ upapattiṃ.
੧੬੧. ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਿਕਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਦਹਤੀਤਿ ਠਪੇਤਿ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ વਿਹਾਰਾ ਚਾਤਿ ਸਹ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਦ੍ਧਾਦਯੋવ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ। ਤਤ੍ਰੁਪਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਾਯ। ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਸਹ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾવ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਤਸ੍ਸ ਗਤਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾ। ਯਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾ। ਯੇਸਂ ਉਭਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਗਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਆਕਾਸੇ ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਅਗ੍ਗੇਨ વਾ ਮਜ੍ਝੇਨ વਾ ਮੂਲੇਨ વਾ ਨਿਪਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਂ ਅਨਿਯਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
161.Saddhāya samannāgatoti saddhādayo pañca dhammā lokikā vaṭṭanti. Dahatīti ṭhapeti. Adhiṭṭhātīti patiṭṭhāpeti. Saṅkhārā ca vihārā cāti saha patthanāya saddhādayova pañca dhammā. Tatrupapattiyāti tasmiṃ ṭhāne nibbattanatthāya. Ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadāti saha patthanāya pañca dhammāva. Yassa hi pañca dhammā atthi, na patthanā, tassa gati anibaddhā. Yassa patthanā atthi, na pañca dhammā, tassapi anibaddhā. Yesaṃ ubhayaṃ atthi, tesaṃ gati nibaddhā. Yathā hi ākāse khittadaṇḍo aggena vā majjhena vā mūlena vā nipatissatīti niyamo natthi, evaṃ sattānaṃ paṭisandhiggahaṇaṃ aniyataṃ. Tasmā kusalaṃ kammaṃ katvā ekasmiṃ ṭhāne patthanaṃ kātuṃ vaṭṭati.
੧੬੫. ਆਮਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਆਮਲਕਂ। ਯਥਾ ਤਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋવ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੁ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।
165.Āmaṇḍanti āmalakaṃ. Yathā taṃ parisuddhacakkhussa purisassa sabbasova pākaṭaṃ hoti, evaṃ tassa brahmuno saddhiṃ tattha nibbattasattehi sahassī lokadhātu. Esa nayo sabbattha.
੧੬੭. ਸੁਭੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ। ਜਾਤਿਮਾਤਿ ਆਕਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋਤਿ ਧੋવਨਾਦੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮੋ। ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲੇ ਠਪਿਤੋ।
167.Subhoti sundaro. Jātimāti ākarasampanno. Suparikammakatoti dhovanādīhi suṭṭhukataparikammo. Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito.
੧੬੮. ਸਤਸਹਸ੍ਸੋਤਿ ਲੋਕਧਾਤੁਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ ਆਲੋਕਫਰਣਬ੍ਰਹ੍ਮਾ। ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਨ ਕਤਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ, ਨਿਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਸੁવਣ੍ਣਂ, ਊਨਕਨਿਕ੍ਖੇਨ ਕਤਂ ਪਸਾਧਨਞ੍ਹਿ ਘਟ੍ਟਨਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਰੇਕੇਨ ਕਤਂ ਘਟ੍ਟਨਮਜ੍ਜਨਂ ਖਮਤਿ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤਂ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਫਰੁਸਧਾਤੁਕਂ ਖਾਯਤਿ। ਨਿਕ੍ਖੇਨ ਕਤਂ ਘਟ੍ਟਨਮਜ੍ਜਨਞ੍ਚੇવ ਖਮਤਿ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ। ਜਮ੍ਬੋਨਦਨ੍ਤਿ ਜਮ੍ਬੁਨਦਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਜਮ੍ਬੁਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਿ ਏਕੇਕਾ ਸਾਖਾ ਪਣ੍ਣਾਸ ਪਣ੍ਣਾਸ ਯੋਜਨਾਨਿ વਡ੍ਢਿਤਾ, ਤਾਸੁ ਮਹਨ੍ਤਾ ਨਦਿਯੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਂ ਨਦੀਨਂ ਉਭਯਤੀਰੇਸੁ ਜਮ੍ਬੁਪਕ੍ਕਾਨਂ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁવਣ੍ਣਙ੍ਕੁਰਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨਦੀਜਲੇਨ વੁਯ੍ਹਮਾਨਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਜਮ੍ਬੋਨਦਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦਕ੍ਖਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤਉਕ੍ਕਾਮੁਖਸੁਕੁਸਲਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖੇਨ ਸੁਕੁਸਲੇਨ ਕਮ੍ਮਾਰਪੁਤ੍ਤੇਨ ਉਕ੍ਕਾਮੁਖੇ ਪਚਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਂ। ਉਕ੍ਕਾਮੁਖੇਤਿ ਉਦ੍ਧਨੇ। ਸਮ੍ਪਹਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਧੋਤਘਟ੍ਟਿਤਮਜ੍ਜਿਤਂ। વਤ੍ਥੋਪਮੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੭੫-੭੬) ਚ ਧਾਤੁવਿਭਙ੍ਗੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੫੭-੩੬੦) ਚ ਪਿਣ੍ਡਸੋਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਤਭਣ੍ਡਸੋਧਨਂ વੁਤ੍ਤਂ।
168.Satasahassoti lokadhātusatasahassamhi ālokapharaṇabrahmā. Nikkhanti nikkhena kataṃ piḷandhanaṃ, nikkhaṃ nāma pañcasuvaṇṇaṃ, ūnakanikkhena kataṃ pasādhanañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ na hoti, atirekena kataṃ ghaṭṭanamajjanaṃ khamati, vaṇṇavantaṃ pana na hoti, pharusadhātukaṃ khāyati. Nikkhena kataṃ ghaṭṭanamajjanañceva khamati, vaṇṇavantañca hoti. Jambonadanti jambunadiyaṃ nibbattaṃ. Mahājamburukkhassa hi ekekā sākhā paṇṇāsa paṇṇāsa yojanāni vaḍḍhitā, tāsu mahantā nadiyo sandanti, tāsaṃ nadīnaṃ ubhayatīresu jambupakkānaṃ patitaṭṭhāne suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, te nadījalena vuyhamānā anupubbena mahāsamuddaṃ pavisanti. Taṃ sandhāya jambonadanti vuttaṃ. Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti dakkhena sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ. Ukkāmukheti uddhane. Sampahaṭṭhanti dhotaghaṭṭitamajjitaṃ. Vatthopame (ma. ni. 1.75-76) ca dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357-360) ca piṇḍasodhanaṃ vuttaṃ. Imasmiṃ sutte katabhaṇḍasodhanaṃ vuttaṃ.
ਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚવਿਧਂ ਫਰਣਂ ਚੇਤੋਫਰਣਂ ਕਸਿਣਫਰਣਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਫਰਣਂ ਆਲੋਕਫਰਣਂ ਸਰੀਰਫਰਣਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚੇਤੋਫਰਣਂ ਨਾਮ ਲੋਕਧਾਤੁਸਹਸ੍ਸੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਂ। ਕਸਿਣਫਰਣਂ ਨਾਮ ਲੋਕਧਾਤੁਸਹਸ੍ਸੇ ਕਸਿਣਪਤ੍ਥਰਣਂ। ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਫਰਣਂ ਨਾਮ ਆਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਹਸ੍ਸਲੋਕਧਾਤੁਦਸ੍ਸਨਂ। ਆਲੋਕਫਰਣਮ੍ਪਿ ਏਤਦੇવ। ਸਰੀਰਫਰਣਂ ਨਾਮ ਲੋਕਧਾਤੁਸਹਸ੍ਸੇ ਸਰੀਰਪਭਾਯ ਪਤ੍ਥਰਣਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਫਰਣਾਨਿ ਅવਿਨਾਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Yaṃ pana sabbavāresu pharitvā adhimuccitvāti vuttaṃ, tattha pañcavidhaṃ pharaṇaṃ cetopharaṇaṃ kasiṇapharaṇaṃ dibbacakkhupharaṇaṃ ālokapharaṇaṃ sarīrapharaṇanti. Tattha cetopharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sattānaṃ cittajānanaṃ. Kasiṇapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse kasiṇapattharaṇaṃ. Dibbacakkhupharaṇaṃ nāma ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā sahassalokadhātudassanaṃ. Ālokapharaṇampi etadeva. Sarīrapharaṇaṃ nāma lokadhātusahasse sarīrapabhāya pattharaṇaṃ. Sabbattha imāni pañca pharaṇāni avināsentena kathetabbanti.
ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਮਣਿਓਪਮ੍ਮੇ ਕਸਿਣਫਰਣਂ વਿਯ ਨਿਕ੍ਖੋਪਮ੍ਮੇ ਸਰੀਰਫਰਣਂ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਾਦਂ વਿਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਫਰਣਂ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਫਰਣਾਨਿ ਅવਿਨਾਸੇਤ੍વਾવ ਕਥੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਦਂ ਫਰਣਪਦਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਅਥ વਾ ਫਰਤੀਤਿ ਪਤ੍ਥਰਤਿ। ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ।
Tipiṭakacūḷābhayatthero panāha – ‘‘maṇiopamme kasiṇapharaṇaṃ viya nikkhopamme sarīrapharaṇaṃ viya dissatī’’ti. Tassa vādaṃ viya aṭṭhakathā nāma natthīti paṭikkhitvā sarīrapharaṇaṃ na sabbakālikaṃ, cattārimāni pharaṇāni avināsetvāva kathetabbanti vuttaṃ. Adhimuccatīti padaṃ pharaṇapadasseva vevacanaṃ, atha vā pharatīti pattharati. Adhimuccatīti jānāti.
੧੬੯. ਆਭਾਤਿਆਦੀਸੁ ਆਭਾਦਯੋ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਾ ਦੇવਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਯੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾਦਯੋ ਦੇવਾ ਆਭਾ ਨਾਮ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਸੁਭਾਦਯੋ ਚ। ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾਦਯੋ ਚ ਸੁਭਾ ਨਾਮ। વੇਹਪ੍ਫਲਾਦਿવਾਰਾ ਪਾਕਟਾਯੇવ।
169.Ābhātiādīsu ābhādayo nāma pāṭiyekkā devā natthi, tayo parittābhādayo devā ābhā nāma, parittāsubhādayo ca. Subhakiṇhādayo ca subhā nāma. Vehapphalādivārā pākaṭāyeva.
ਇਮੇ ਤਾવ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਕਾਮਾવਚਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੁ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਨ ਆਸવਕ੍ਖਯਞ੍ਚ ਕਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ? ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਂ, ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾ ਤਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ। ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਆਸવਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ।
Ime tāva pañca dhamme bhāvetvā kāmāvacaresu nibbattatu. Brahmaloke nibbattaṃ pana āsavakkhayañca kathaṃ pāpuṇātīti? Ime pañca dhammā sīlaṃ, so imasmiṃ sīle patiṭṭhāya kasiṇaparikammaṃ katvā tā tā samāpattiyo bhāvetvā rūpībrahmaloke nibbattati, arūpajjhānāni nibbattetvā arūpībrahmaloke, samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā anāgāmiphalaṃ sacchikatvā pañcasu suddhāvāsesu nibbattati. Uparimaggaṃ bhāvetvā āsavakkhayaṃ pāpuṇātīti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dutiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧੦. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Saṅkhārupapattisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Saṅkhārupapattisuttavaṇṇanā
