| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
९. सङ्खारुपेक्खाञाणनिद्देसो
9. Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso
५४. कथं मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना 1 पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं? उप्पादं मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना 2 पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं, पवत्तं मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं, निमित्तं मुञ्चितुकम्यता…पे॰… आयूहनं मुञ्चितुकम्यता… पटिसन्धिं मुञ्चितुकम्यता… गतिं मुञ्चितुकम्यता… निब्बत्तिं मुञ्चितुकम्यता… उपपत्तिं मुञ्चितुकम्यता… जातिं मुञ्चितुकम्यता… जरं मुञ्चितुकम्यता… ब्याधिं मुञ्चितुकम्यता… मरणं मुञ्चितुकम्यता… सोकं मुञ्चितुकम्यता… परिदेवं मुञ्चितुकम्यता…पे॰… उपायासं मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं।
54. Kathaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā 3 paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ? Uppādaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā 4 paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, pavattaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nimittaṃ muñcitukamyatā…pe… āyūhanaṃ muñcitukamyatā… paṭisandhiṃ muñcitukamyatā… gatiṃ muñcitukamyatā… nibbattiṃ muñcitukamyatā… upapattiṃ muñcitukamyatā… jātiṃ muñcitukamyatā… jaraṃ muñcitukamyatā… byādhiṃ muñcitukamyatā… maraṇaṃ muñcitukamyatā… sokaṃ muñcitukamyatā… paridevaṃ muñcitukamyatā…pe… upāyāsaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
उप्पादो दुक्खन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। पवत्तं दुक्खन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं…पे॰… उपायासो दुक्खन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं।
Uppādo dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Pavattaṃ dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
उप्पादो भयन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। पवत्तं भयन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं…पे॰… उपायासो भयन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं।
Uppādo bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Pavattaṃ bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
उप्पादो सामिसन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। पवत्तं सामिसन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं…पे॰… उपायासो सामिसन्ति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं।
Uppādo sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Pavattaṃ sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
उप्पादो सङ्खाराति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। पवत्तं सङ्खाराति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं…पे॰… उपायासो सङ्खाराति – मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं।
Uppādo saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Pavattaṃ saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
उप्पादो सङ्खारा, ते सङ्खारे अज्झुपेक्खतीति – सङ्खारुपेक्खा। ये च सङ्खारा या च उपेक्खा उभोपेते सङ्खारा, ते सङ्खारे अज्झुपेक्खतीति – सङ्खारुपेक्खा। पवत्तं सङ्खारा…पे॰… निमित्तं सङ्खारा… आयूहना सङ्खारा… पटिसन्धि सङ्खारा… गति सङ्खारा… निब्बत्ति सङ्खारा… उपपत्ति सङ्खारा… जाति सङ्खारा… जरा सङ्खारा… ब्याधि सङ्खारा… मरणं सङ्खारा… सोको सङ्खारा… परिदेवो सङ्खारा…पे॰… उपायासो सङ्खारा, ते सङ्खारे अज्झुपेक्खतीति – सङ्खारुपेक्खा। ये च सङ्खारा या च उपेक्खा उभोपेते सङ्खारा, ते सङ्खारे अज्झुपेक्खतीति – सङ्खारुपेक्खा।
Uppādo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā. Pavattaṃ saṅkhārā…pe… nimittaṃ saṅkhārā… āyūhanā saṅkhārā… paṭisandhi saṅkhārā… gati saṅkhārā… nibbatti saṅkhārā… upapatti saṅkhārā… jāti saṅkhārā… jarā saṅkhārā… byādhi saṅkhārā… maraṇaṃ saṅkhārā… soko saṅkhārā… paridevo saṅkhārā…pe… upāyāso saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā. Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā.
५५. कतिहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? अट्ठहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति। पुथुज्जनस्स कतिहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? सेक्खस्स कतिहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? वीतरागस्स कतिहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? पुथुज्जनस्स द्वीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति। सेक्खस्स तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति। वीतरागस्स तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति।
55. Katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Aṭṭhahākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti. Puthujjanassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Sekkhassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Vītarāgassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Puthujjanassa dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti. Sekkhassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti. Vītarāgassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
पुथुज्जनस्स कतमेहि द्वीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? पुथुज्जनो सङ्खारुपेक्खं अभिनन्दति वा विपस्सति वा। पुथुज्जनस्स इमेहि द्वीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति। सेक्खस्स कतमेहि तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? सेक्खो सङ्खारुपेक्खं अभिनन्दति वा विपस्सति वा पटिसङ्खाय वा फलसमापत्तिं समापज्जति। सेक्खस्स इमेहि तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति। वीतरागस्स कतमेहि तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति? वीतरागो सङ्खारुपेक्खं विपस्सति वा पटिसङ्खाय वा फलसमापत्तिं समापज्जति, तदज्झुपेक्खित्वा सुञ्ञतविहारेन वा अनिमित्तविहारेन वा अप्पणिहितविहारेन वा विहरति। वीतरागस्स इमेहि तीहाकारेहि सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो होति।
Puthujjanassa katamehi dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā. Puthujjanassa imehi dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti. Sekkhassa katamehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati. Sekkhassa imehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti. Vītarāgassa katamehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti? Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati. Vītarāgassa imehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
५६. कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो एकत्तं होति? पुथुज्जनस्स सङ्खारुपेक्खं अभिनन्दतो चित्तं किलिस्सति, भावनाय परिपन्थो होति, पटिवेधस्स अन्तरायो होति, आयतिं पटिसन्धिया पच्चयो होति। सेक्खस्सपि सङ्खारुपेक्खं अभिनन्दतो चित्तं किलिस्सति, भावनाय परिपन्थो होति, उत्तरिपटिवेधस्स अन्तरायो होति, आयतिं पटिसन्धिया पच्चयो होति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो एकत्तं होति अभिनन्दट्ठेन।
56. Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti? Puthujjanassa saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripantho hoti, paṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti. Sekkhassapi saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripantho hoti, uttaripaṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti abhinandaṭṭhena.
कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो एकत्तं होति? पुथुज्जनो सङ्खारुपेक्खं अनिच्चतोपि दुक्खतोपि अनत्ततोपि विपस्सति। सेक्खोपि सङ्खारुपेक्खं अनिच्चतोपि दुक्खतोपि अनत्ततोपि विपस्सति। वीतरागोपि सङ्खारुपेक्खं अनिच्चतोपि दुक्खतोपि अनत्ततोपि विपस्सति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो एकत्तं होति अनुपस्सनट्ठेन।
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti? Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati. Sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati. Vītarāgopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti anupassanaṭṭhena.
कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति? पुथुज्जनस्स सङ्खारुपेक्खा कुसला होति। सेक्खस्सपि सङ्खारुपेक्खा कुसला होति। वीतरागस्स सङ्खारुपेक्खा अब्याकता होति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति कुसलाब्याकतट्ठेन।
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti? Puthujjanassa saṅkhārupekkhā kusalā hoti. Sekkhassapi saṅkhārupekkhā kusalā hoti. Vītarāgassa saṅkhārupekkhā abyākatā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti kusalābyākataṭṭhena.
कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति? पुथुज्जनस्स सङ्खारुपेक्खा किञ्चिकाले सुविदिता होति, किञ्चिकाले न सुविदिता होति। सेक्खस्सपि सङ्खारुपेक्खा किञ्चिकाले सुविदिता होति, किञ्चिकाले न सुविदिता होति। वीतरागस्स सङ्खारुपेक्खा अच्चन्तं सुविदिता होति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति विदितट्ठेन च अविदितट्ठेन च।
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti? Puthujjanassa saṅkhārupekkhā kiñcikāle suviditā hoti, kiñcikāle na suviditā hoti. Sekkhassapi saṅkhārupekkhā kiñcikāle suviditā hoti, kiñcikāle na suviditā hoti. Vītarāgassa saṅkhārupekkhā accantaṃ suviditā hoti. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti viditaṭṭhena ca aviditaṭṭhena ca.
कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति? पुथुज्जनो सङ्खारुपेक्खं अतित्तत्ता विपस्सति। सेक्खोपि सङ्खारुपेक्खं अतित्तत्ता विपस्सति। वीतरागो सङ्खारुपेक्खं तित्तत्ता विपस्सति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति तित्तट्ठेन च अतित्तट्ठेन च।
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti? Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ atittattā vipassati. Sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ atittattā vipassati. Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ tittattā vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti tittaṭṭhena ca atittaṭṭhena ca.
कथं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति? पुथुज्जनो सङ्खारुपेक्खं तिण्णं संयोजनानं पहानाय सोतापत्तिमग्गं पटिलाभत्थाय विपस्सति। सेक्खो सङ्खारुपेक्खं तिण्णं सञ्ञोजनानं पहीनत्ता उत्तरिपटिलाभत्थाय विपस्सति। वीतरागो सङ्खारुपेक्खं सब्बकिलेसानं पहीनत्ता दिट्ठधम्मसुखविहारत्थाय विपस्सति। एवं पुथुज्जनस्स च सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति पहीनट्ठेन च अप्पहीनट्ठेन च।
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti? Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vipassati. Sekkho saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saññojanānaṃ pahīnattā uttaripaṭilābhatthāya vipassati. Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ sabbakilesānaṃ pahīnattā diṭṭhadhammasukhavihāratthāya vipassati. Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti pahīnaṭṭhena ca appahīnaṭṭhena ca.
कथं सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति? सेक्खो सङ्खारुपेक्खं अभिनन्दति वा विपस्सति वा पटिसङ्खाय वा फलसमापत्तिं समापज्जति। वीतरागो सङ्खारुपेक्खं विपस्सति वा पटिसङ्खाय वा फलसमापत्तिं समापज्जति, तदज्झुपेक्खित्वा सुञ्ञतविहारेन वा अनिमित्तविहारेन वा अप्पणिहितविहारेन वा विहरति। एवं सेक्खस्स च वीतरागस्स च सङ्खारुपेक्खाय चित्तस्स अभिनीहारो नानत्तं होति विहारसमापत्तट्ठेन।
Kathaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti? Sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati. Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati. Evaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti vihārasamāpattaṭṭhena.
५७. कति सङ्खारुपेक्खा समथवसेन उप्पज्जन्ति? कति सङ्खारुपेक्खा विपस्सनावसेन उप्पज्जन्ति? अट्ठ सङ्खारुपेक्खा समथवसेन उप्पज्जन्ति। दस सङ्खारुपेक्खा विपस्सनावसेन उप्पज्जन्ति।
57. Kati saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti? Kati saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti? Aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti. Dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti.
कतमा अट्ठ सङ्खारुपेक्खा समथवसेन उप्पज्जन्ति? पठमं झानं पटिलाभत्थाय नीवरणे पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। दुतियं झानं पटिलाभत्थाय वितक्कविचारे पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। ततियं झानं पटिलाभत्थाय पीतिं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं । चतुत्थं झानं पटिलाभत्थाय सुखदुक्खे पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। आकासानञ्चायतनसमापत्तिं पटिलाभत्थाय रूपसञ्ञं पटिघसञ्ञं नानत्तसञ्ञं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। विञ्ञाणञ्चायतनसमापत्तिं पटिलाभत्थाय आकासानञ्चायतनसञ्ञं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तिं पटिलाभत्थाय विञ्ञाणञ्चायतनसञ्ञं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिं पटिलाभत्थाय आकिञ्चञ्ञायतनसञ्ञं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। इमा अट्ठ सङ्खारुपेक्खा समथवसेन उप्पज्जन्ति।
Katamā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti? Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ . Catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Imā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti.
कतमा दस सङ्खारुपेक्खा विपस्सनावसेन उप्पज्जन्ति? सोतापत्तिमग्गं पटिलाभत्थाय उप्पादं पवत्तं निमित्तं आयूहनं पटिसन्धिं गतिं निब्बत्तिं उपपत्तिं जातिं जरं ब्याधिं मरणं सोकं परिदेवं उपायासं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। सोतापत्तिफलसमापत्तत्थाय उप्पादं पवत्तं निमित्तं आयूहनं पटिसन्धिं…पे॰… पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। सकदागामिमग्गं पटिलाभत्थाय…पे॰… सकदागामिफलसमापत्तत्थाय…पे॰… अनागामिमग्गं पटिलाभत्थाय…पे॰… अनागामिफलसमापत्तत्थाय …पे॰… अरहत्तमग्गं पटिलाभत्थाय उप्पादं पवत्तं निमित्तं आयूहनं पटिसन्धिं गतिं निब्बत्तिं उपपत्तिं जातिं जरं ब्याधिं मरणं सोकं परिदेवं उपायासं पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। अरहत्तफलसमापत्तत्थाय…पे॰… सुञ्ञतविहारसमापत्तत्थाय…पे॰… अनिमित्तविहारसमापत्तत्थाय उप्पादं पवत्तं निमित्तं आयूहनं पटिसन्धिं…पे॰… पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं। इमा दस सङ्खारुपेक्खा विपस्सनावसेन उप्पज्जन्ति।
Katamā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti? Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… sakadāgāmiphalasamāpattatthāya…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… anāgāmiphalasamāpattatthāya …pe… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Arahattaphalasamāpattatthāya…pe… suññatavihārasamāpattatthāya…pe… animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ. Imā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti.
५८. कति सङ्खारुपेक्खा कुसला, कति अकुसला, कति अब्याकता? पन्नरस सङ्खारुपेक्खा कुसला, तिस्सो सङ्खारुपेक्खा अब्याकता। नत्थि सङ्खारुपेक्खा अकुसला।
58. Kati saṅkhārupekkhā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā? Pannarasa saṅkhārupekkhā kusalā, tisso saṅkhārupekkhā abyākatā. Natthi saṅkhārupekkhā akusalā.
पटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा, अट्ठ चित्तस्स गोचरा।
Paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā, aṭṭha cittassa gocarā;
पुथुज्जनस्स द्वे होन्ति, तयो सेक्खस्स गोचरा।
Puthujjanassa dve honti, tayo sekkhassa gocarā;
तयो च वीतरागस्स, येहि चित्तं विवट्टति॥
Tayo ca vītarāgassa, yehi cittaṃ vivaṭṭati.
अट्ठ समाधिस्स पच्चया, दस ञाणस्स गोचरा।
Aṭṭha samādhissa paccayā, dasa ñāṇassa gocarā;
अट्ठारस सङ्खारुपेक्खा, तिण्णं विमोक्खान पच्चया॥
Aṭṭhārasa saṅkhārupekkhā, tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.
इमे अट्ठारसाकारा, पञ्ञा यस्स परिच्चिता।
Ime aṭṭhārasākārā, paññā yassa pariccitā;
कुसलो सङ्खारुपेक्खासु, नानादिट्ठीसु न कम्पतीति॥
Kusalo saṅkhārupekkhāsu, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
तं ञातट्ठेन ञाणं, पजाननट्ठेन पञ्ञा। तेन वुच्चति – ‘‘मुञ्चितुकम्यतापटिसङ्खासन्तिट्ठना पञ्ञा सङ्खारुपेक्खासु ञाणं’’।
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ’’.
सङ्खारुपेक्खाञाणनिद्देसो नवमो।
Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso navamo.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ९. सङ्खारुपेक्खाञाणनिद्देसवण्णना • 9. Saṅkhārupekkhāñāṇaniddesavaṇṇanā
