| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੭. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā
੪੭. ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਂ ਸਙ੍ਖਤਂ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਮવਾਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਅਤ੍ਤਲਾਭੋ। વਯੋਤਿ ਭਙ੍ਗੋ। ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਪਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅવਤ੍ਥਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾવਤ੍ਥਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਜਰਾਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਏવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਭਙ੍ਗਾ ਸਮਾਨਕ੍ਖਣਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾવਤ੍ਥਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਭਙ੍ਗਾਭਿਮੁਖਾવਤ੍ਥਾ ਜਰਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯੇ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਠਿਤਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾવਤ੍ਥਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾ ਭਙ੍ਗਾવਤ੍ਥਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਾਭਿਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਾ ਚ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੋ। ਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ।
47. Sattame samecca sambhūya paccayehi kataṃ saṅkhataṃ. Nimittānīti sañjānanassa nimittāni. Hetupaccayasamavāye uppajjanaṃ uppādo, attalābho. Vayoti bhaṅgo. Ṭhitassāti uppādakkhaṇato uddhaṃ ṭhitikkhaṇapattassa. Sā panassa avatthā uppādāvatthāya bhinnāti katvā aññathattaṃ jarāti ca vuttā. Yasmā dhammo uppajjamāno eva bhijjati, tathā sati uppādabhaṅgā samānakkhaṇā siyuṃ, na ca taṃ yujjati, tasmā uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgābhimukhāvatthā jarāti veditabbā. Ye pana ‘‘saṅkhārānaṃ ṭhiti natthī’’ti vadanti, tesaṃ taṃ micchā. Yathā hi tasseva dhammassa uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgāvatthā icchitā, aññathā ‘‘aññaṃ uppajjati, aññaṃ nirujjhatī’’ti āpajjati, evaṃ uppajjamānassa bhaṅgābhimukhā dhammā icchitabbā. Sā ca ṭhitikkhaṇo. Na hi uppajjamāno bhijjatīti sakkā viññātunti.
ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਯਦਿ ਏવਂ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਲਕ੍ਖਣਕਥਾ ਹਿ ਯਾવਦੇવ ਸਮ੍ਮਸਨਤ੍ਥਾ। ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਨ ਠਾਨਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ। ਕਸ੍ਮਾ? ਉਪ੍ਪਾਦਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વਿਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਏવਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਨਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ। ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯਪਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਸਙ੍ਖਤਂ, ਸਙ੍ਖਤਂ ਨ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਨੇਸਂ ਭੇਦਦਸ੍ਸਨਂ। ਅવਤ੍ਥਾવਤੋ ਹਿ ਅવਤ੍ਥਾ ਭਿਨ੍ਨਾવਾਤਿ । ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦવਯੇਹਿ ਤਾવ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੁ, ਜਰਾਯ ਪਨ ਤਂ ਕਥਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ? ਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਸਭਾવਭੇਦੇਨਾਤਿ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ। ਸਙ੍ਖਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਏવਂ ਤੇਸਂ ਅਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ। ਇਦਾਨਿ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਉਪਮਾਹਿ વਿਭਾવੇਤਿ।
Saṅkhatanti tebhūmakā dhammā paccayasamuppannattā. Yadi evaṃ maggaphaladhammā kathanti āha ‘‘maggaphalāni panā’’tiādi. Lakkhaṇakathā hi yāvadeva sammasanatthā. Uppādakkhaṇe uppādo, na ṭhānabhaṅgakkhaṇesu. Kasmā? Uppādauppādakkhaṇānaṃ aññamaññaṃ paricchinnattā. Yathā hi uppādasaṅkhātena vikārena uppādakkhaṇo paricchinno, evaṃ uppādakkhaṇenapi uppādo paricchinno. Sesadvayepi eseva nayo. Dhammappavattimattatāyapi kālassa lokasamaññāvaseneva vuttaṃ. Lakkhaṇaṃ na saṅkhataṃ, saṅkhataṃ na lakkhaṇanti nesaṃ bhedadassanaṃ. Avatthāvato hi avatthā bhinnāvāti . Paricchinnanti ettha uppādavayehi tāva saṅkhataṃ paricchinnaṃ hotu, jarāya pana taṃ kathaṃ paricchinnanti vuccati? Na vuccati paricchedo pubbantāparantamattena, atha kho sabhāvabhedenāti nāyaṃ doso. Saṅkhataṃ dhammajātaṃ paricchinnaṃ tabbantaṃ dhammajātaṃ saṅkhatanti paññāyati evaṃ tesaṃ abhāvena nibbānametanti lakkhitabbato sañjānitabbato. Idāni ‘‘yathā hī’’tiādinā yathāvuttamattaṃ upamāhi vibhāveti.
ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੭. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Saṅkhatalakkhaṇasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Saṅkhatalakkhaṇasuttavaṇṇanā
