| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๕-๒๒. สงฺกิลิฎฺฐตฺติกาทิวณฺณนา
5-22. Saṅkiliṭṭhattikādivaṇṇanā
สงฺกิลิฎฺฐสงฺกิเลสิกตฺติเก สพฺพํ กุสลตฺติเก วุตฺตนยานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ
Saṅkiliṭṭhasaṅkilesikattike sabbaṃ kusalattike vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.
๗๙. วิตกฺกตฺติเก ยถากมฺมูปคญาณสฺส ปริกมฺมนฺติ ทิพฺพจกฺขุปริกมฺมเมว ตสฺส อุปฺปาทนตฺถาย ปริกมฺมํฯ อุปฺปนฺนสฺส ปน วฬญฺชนกาเล ปริกมฺมํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ
79. Vitakkattike yathākammūpagañāṇassa parikammanti dibbacakkhuparikammameva tassa uppādanatthāya parikammaṃ. Uppannassa pana vaḷañjanakāle parikammaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
๘๒. ติ ตทารมฺมณภวงฺคมูลภวงฺคานํ วเสน วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ สพฺพํ ปาฬิวเสเนว เวทิตพฺพํฯ
82. Ti tadārammaṇabhavaṅgamūlabhavaṅgānaṃ vasena vuttaṃ. Sesamettha sabbaṃ pāḷivaseneva veditabbaṃ.
ทสฺสนตฺติเก ทสฺสเนน ปหาตโพฺพ ราโค อุปฺปชฺชตีติอาทีสุ ทสฺสเนน ปหาตโพฺพ ปุถุชฺชนสฺส อุปฺปชฺชติฯ ภาวนาย ปหาตโพฺพ โสตาปนฺนสฺสาปีติ เอวํ อุปริมสฺส อุปริมสฺส เหฎฺฐิมา เหฎฺฐิมา นุปฺปชฺชนฺตีติ เวทิตพฺพาฯ ทสฺสเนน ปหาตโพฺพ ธโมฺม ภาวนาย ปหาตพฺพสฺส ธมฺมสฺส เอเกนปิ ปจฺจเยน ปจฺจโย น โหติฯ เสสเมตฺถ ปาฬิํ อนุคนฺตฺวา กุสลตฺติเก วุตฺตลกฺขณวเสเนว เวทิตพฺพํฯ
Dassanattike dassanena pahātabbo rāgo uppajjatītiādīsu dassanena pahātabbo puthujjanassa uppajjati. Bhāvanāya pahātabbo sotāpannassāpīti evaṃ uparimassa uparimassa heṭṭhimā heṭṭhimā nuppajjantīti veditabbā. Dassanena pahātabbo dhammo bhāvanāya pahātabbassa dhammassa ekenapi paccayena paccayo na hoti. Sesamettha pāḷiṃ anugantvā kusalattike vuttalakkhaṇavaseneva veditabbaṃ.
ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกตฺติเก ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกาทีนํ วิภาโค อฎฺฐกถากเณฺฑ วุตฺตนเยเนว เวทิตโพฺพฯ วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจสหคโต โมโห อเหตุกตฺตา ตติยปเท ปวิโฎฺฐฯ เอวเมตฺถ เยสํ ทสฺสนภาวนาหิ ปหาตโพฺพ เหตุ อตฺถิ, เต ปหาตพฺพเหตุกาฯ เยสํ โส นตฺถิ เต เนวทสฺสเนน นภาวนายปหาตพฺพเหตุกาติ อิมํ ปหาตพฺพเหตุกวิภาคํ ญตฺวา เสสํ ทสฺสเนนปหาตพฺพตฺติเก เจว กุสลตฺติเก จ ทสฺสิตลกฺขณานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ
Dassanenapahātabbahetukattike dassanenapahātabbahetukādīnaṃ vibhāgo aṭṭhakathākaṇḍe vuttanayeneva veditabbo. Vicikicchuddhaccasahagato moho ahetukattā tatiyapade paviṭṭho. Evamettha yesaṃ dassanabhāvanāhi pahātabbo hetu atthi, te pahātabbahetukā. Yesaṃ so natthi te nevadassanena nabhāvanāyapahātabbahetukāti imaṃ pahātabbahetukavibhāgaṃ ñatvā sesaṃ dassanenapahātabbattike ceva kusalattike ca dassitalakkhaṇānusāreneva veditabbaṃ.
อาจยคามิตฺติเก จ ปฎิจฺจวารสํสฎฺฐวาเรสุ อนุโลมํ กุสลตฺติกสทิสเมวฯ เสสํ วิสฺสชฺชนโต คณนโต จ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ
Ācayagāmittike ca paṭiccavārasaṃsaṭṭhavāresu anulomaṃ kusalattikasadisameva. Sesaṃ vissajjanato gaṇanato ca yathāpāḷimeva niyyāti.
เสกฺขตฺติเก อเสโกฺข ธโมฺม เสกฺขสฺส ธมฺมสฺส น เกนจิ ปจฺจเยน ปจฺจโยฯ เสโกฺข อเสกฺขสฺส อนนฺตรปกตูปนิสฺสโย ปน โหติฯ เสสเมตฺถ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติ, ตถา ปริตฺตตฺติเกฯ
Sekkhattike asekkho dhammo sekkhassa dhammassa na kenaci paccayena paccayo. Sekkho asekkhassa anantarapakatūpanissayo pana hoti. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti, tathā parittattike.
ปริตฺตารมฺมณตฺติเก อปฺปมาณารมฺมณาเจตนาติ เสกฺขานํ โคตฺรภุเจตนา, ปจฺจเวกฺขณเจตนาติปิ วตฺตุํ วฎฺฎติฯ วิปากานํ ปริตฺตารมฺมณานนฺติ ปฎิสนฺธิยํ กมฺมํ อารมฺมณํ กตฺวา, ปวเตฺต จกฺขุวิญฺญาณาทิวเสนรูปาทิอารมฺมณํ, ตทารมฺมณวเสน ชวเนน คหิตปริตฺตารมฺมณญฺจ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปนฺนานํฯ เย ปน ‘‘โคตฺรภุจิเตฺตน นตฺถิ ปฎิสนฺธี’’ติ วทนฺติ, เต อิมินา สุเตฺตน ปฎิเสเธตพฺพาฯ เสสเมตฺถ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพํฯ หีนตฺติโก สงฺกิลิฎฺฐตฺติกสทิโสฯ
Parittārammaṇattike appamāṇārammaṇācetanāti sekkhānaṃ gotrabhucetanā, paccavekkhaṇacetanātipi vattuṃ vaṭṭati. Vipākānaṃ parittārammaṇānanti paṭisandhiyaṃ kammaṃ ārammaṇaṃ katvā, pavatte cakkhuviññāṇādivasenarūpādiārammaṇaṃ, tadārammaṇavasena javanena gahitaparittārammaṇañca ārammaṇaṃ katvā uppannānaṃ. Ye pana ‘‘gotrabhucittena natthi paṭisandhī’’ti vadanti, te iminā suttena paṭisedhetabbā. Sesamettha pāḷinayeneva veditabbaṃ. Hīnattiko saṅkiliṭṭhattikasadiso.
มิจฺฉตฺตตฺติเก มิจฺฉตฺตนิยโต สมฺมตฺตนิยตสฺส, สมฺมตฺตนิยโต วา มิจฺฉตฺตนิยตสฺส เกนจิ ปจฺจเยน ปจฺจโย น โหติฯ มิจฺฉตฺตนิยโต วา สมฺมตฺตนิยโต วา สหชาตาธิปติรหิโต นาม นตฺถิฯ สมฺมตฺตนิยเต เอกนฺตโต อารมฺมณปุเรชาตํ นตฺถิ, มิจฺฉตฺตนิยเต สิยา อารมฺมณปุเรชาตํฯ อนิยตํ จิตฺตํ อารพฺภ นิยตา มิจฺฉาทิฎฺฐิ อุปฺปเชฺชยฺยฯ เสสา นิยตํ อารพฺภ นิยตํ นุปฺปชฺชติ, มิจฺฉตฺตนิยตํ ครุํ กตฺวา น โกจิ ธโมฺม อุปฺปชฺชติฯ กุสโล มิจฺฉตฺตสฺส อุปนิสฺสยปจฺจโย น โหติฯ เสสเมตฺถ ปาฬิยํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ
Micchattattike micchattaniyato sammattaniyatassa, sammattaniyato vā micchattaniyatassa kenaci paccayena paccayo na hoti. Micchattaniyato vā sammattaniyato vā sahajātādhipatirahito nāma natthi. Sammattaniyate ekantato ārammaṇapurejātaṃ natthi, micchattaniyate siyā ārammaṇapurejātaṃ. Aniyataṃ cittaṃ ārabbha niyatā micchādiṭṭhi uppajjeyya. Sesā niyataṃ ārabbha niyataṃ nuppajjati, micchattaniyataṃ garuṃ katvā na koci dhammo uppajjati. Kusalo micchattassa upanissayapaccayo na hoti. Sesamettha pāḷiyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
มคฺคารมฺมณตฺติเก ปฎิจฺจวารสฺส อนุโลเม วิปากปจฺจโย นตฺถิฯ กมฺมปจฺจเยปิ อิมสฺมิํ ติเก นานากฺขณิกํ น ลพฺภติ, ตถา อุปฺปนฺนตฺติกอตีตตฺติเกสุฯ ปจฺจนีเย อเหตุกํ มคฺคารมฺมณนฺติ อเหตุกํ มคฺคารมฺมณํ, อาวชฺชนํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ เสสเมตฺถ ปาฬิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ
Maggārammaṇattike paṭiccavārassa anulome vipākapaccayo natthi. Kammapaccayepi imasmiṃ tike nānākkhaṇikaṃ na labbhati, tathā uppannattikaatītattikesu. Paccanīye ahetukaṃ maggārammaṇanti ahetukaṃ maggārammaṇaṃ, āvajjanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
อุปฺปนฺนตฺติเก จ อตีตตฺติเก จ ปฎิจฺจวาราทโย นตฺถิ, ปญฺหาวารมตฺตเมว ลพฺภติฯ กสฺมา? ปฎิจฺจวาราทโย หิ สหชาตปุเรชาตานเญฺญว โหนฺติฯ อิเม จ ติกา อตีตานาคตมิสฺสกาฯ อุปฺปนฺนตฺติเก เจตฺถ อนนฺตรภาคิยาปิ ปจฺจยา น ลพฺภนฺติฯ กสฺมา? อุปฺปนฺนตฺติเก อตีตสฺส อภาวโตฯ อุปฺปโนฺน จ อนุปฺปโนฺน จาติ อิเม เจตฺถ เทฺว ธมฺมา อุปฺปนฺนสฺส จ อนุปฺปนฺนสฺส จาติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ น เกนจิ ปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อนุปฺปโนฺน จ อุปฺปาที จาติ อิเม ปน เทฺว อุปฺปนฺนสฺส อารมฺมณูปนิสฺสยวเสน ทฺวีหิ ปจฺจเยหิ ปจฺจโยฯ เสสเมตฺถ ปาฬิยํ อาคตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ
Uppannattike ca atītattike ca paṭiccavārādayo natthi, pañhāvāramattameva labbhati. Kasmā? Paṭiccavārādayo hi sahajātapurejātānaññeva honti. Ime ca tikā atītānāgatamissakā. Uppannattike cettha anantarabhāgiyāpi paccayā na labbhanti. Kasmā? Uppannattike atītassa abhāvato. Uppanno ca anuppanno cāti ime cettha dve dhammā uppannassa ca anuppannassa cāti imesaṃ dvinnaṃ na kenaci paccayena paccayo. Anuppanno ca uppādī cāti ime pana dve uppannassa ārammaṇūpanissayavasena dvīhi paccayehi paccayo. Sesamettha pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
อตีตตฺติเก ปจฺจุปฺปนฺนํ อตีตานาคตสฺส, อตีตานาคตญฺจ อตีตานาคตสฺส น เกนจิ ปจฺจเยน ปจฺจโยฯ นิพฺพานํ ปน ทฺวีสุปิ อิเมสุ ติเกสุ เนว ปจฺจยโต น ปจฺจยุปฺปนฺนโต ลพฺภติฯ เสสมิธาปิ ปาฬิยํ อาคตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ
Atītattike paccuppannaṃ atītānāgatassa, atītānāgatañca atītānāgatassa na kenaci paccayena paccayo. Nibbānaṃ pana dvīsupi imesu tikesu neva paccayato na paccayuppannato labbhati. Sesamidhāpi pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
อชฺฌตฺตตฺติเก อชฺฌตฺตพหิทฺธาปทํ น คหิตํฯ อชฺฌตฺตพหิทฺธาสงฺขาตา หิ อุโภ ราสโย เนว เอกโต ปจฺจยา โหนฺติ, น ปจฺจยุปฺปนฺนา; ตสฺมา หตฺถตเล ฐปิตสฺส สาสปสฺส วโณฺณปิ หตฺถตลวเณฺณน สทฺธิํ เอกโต อารมฺมณํ น โหตีติ เวทิตโพฺพฯ ยถา จ อชฺฌตฺตพหิทฺธาปทํ, เอวเมตฺถ อชฺฌตฺตารมฺมณตฺติเกปิ อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณปทํ น ลพฺภติฯ เสสํ ยถาปาฬิเมว นิยฺยาติฯ
Ajjhattattike ajjhattabahiddhāpadaṃ na gahitaṃ. Ajjhattabahiddhāsaṅkhātā hi ubho rāsayo neva ekato paccayā honti, na paccayuppannā; tasmā hatthatale ṭhapitassa sāsapassa vaṇṇopi hatthatalavaṇṇena saddhiṃ ekato ārammaṇaṃ na hotīti veditabbo. Yathā ca ajjhattabahiddhāpadaṃ, evamettha ajjhattārammaṇattikepi ajjhattabahiddhārammaṇapadaṃ na labbhati. Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
สนิทสฺสนตฺติเกปิ ปาฬิวเสเนว อโตฺถ คเหตโพฺพฯ คณนาเปตฺถ ปาฬิยํ อาคตวาเร สงฺขิปิตฺวา เหฎฺฐา วุตฺตนเยเนว สํสนฺทเนสุ สํสนฺทิตฺวา เวทิตพฺพาติฯ
Sanidassanattikepi pāḷivaseneva attho gahetabbo. Gaṇanāpettha pāḷiyaṃ āgatavāre saṅkhipitvā heṭṭhā vuttanayeneva saṃsandanesu saṃsanditvā veditabbāti.
ธมฺมานุโลเม ติกปฎฺฐานวณฺณนาฯ
Dhammānulome tikapaṭṭhānavaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ปฎฺฐานปาฬิ • Paṭṭhānapāḷi
๕. สํกิลิฎฺฐตฺติกํ • 5. Saṃkiliṭṭhattikaṃ
๖. วิตกฺกตฺติกํ • 6. Vitakkattikaṃ
๗. ปีติตฺติกํ • 7. Pītittikaṃ
๘. ทสฺสเนนปหาตพฺพตฺติกํ • 8. Dassanenapahātabbattikaṃ
๙. ทสฺสเนนปหาตพฺพเหตุกตฺติกํ • 9. Dassanenapahātabbahetukattikaṃ
๑๐. อาจยคามิตฺติกํ • 10. Ācayagāmittikaṃ
๑๑. เสกฺขตฺติกํ • 11. Sekkhattikaṃ
๑๒. ปริตฺตตฺติกํ • 12. Parittattikaṃ
๑๓. ปริตฺตารมฺมณตฺติกํ • 13. Parittārammaṇattikaṃ
๑๔. หีนตฺติกํ • 14. Hīnattikaṃ
๑๕. มิจฺฉตฺตนิยตตฺติกํ • 15. Micchattaniyatattikaṃ
๑๖. มคฺคารมฺมณตฺติกํ • 16. Maggārammaṇattikaṃ
๑๗. อุปฺปนฺนตฺติกํ • 17. Uppannattikaṃ
๑๘. อตีตตฺติกํ • 18. Atītattikaṃ
๑๙. อตีตารมฺมณตฺติกํ • 19. Atītārammaṇattikaṃ
๒๐. อชฺฌตฺตตฺติกํ • 20. Ajjhattattikaṃ
๒๑. อชฺฌตฺตารมฺมณตฺติกํ • 21. Ajjhattārammaṇattikaṃ
๒๒. สนิทสฺสนสปฺปฎิฆตฺติกํ • 22. Sanidassanasappaṭighattikaṃ
