Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൫-൨൨. സങ്കിലിട്ഠത്തികാദിവണ്ണനാ
5-22. Saṅkiliṭṭhattikādivaṇṇanā
സങ്കിലിട്ഠസങ്കിലേസികത്തികേ സബ്ബം കുസലത്തികേ വുത്തനയാനുസാരേനേവ വേദിതബ്ബം.
Saṅkiliṭṭhasaṅkilesikattike sabbaṃ kusalattike vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.
൭൯. വിതക്കത്തികേ യഥാകമ്മൂപഗഞാണസ്സ പരികമ്മന്തി ദിബ്ബചക്ഖുപരികമ്മമേവ തസ്സ ഉപ്പാദനത്ഥായ പരികമ്മം. ഉപ്പന്നസ്സ പന വളഞ്ജനകാലേ പരികമ്മം സന്ധായേതം വുത്തം. സേസമേത്ഥ യഥാപാളിമേവ നിയ്യാതി.
79. Vitakkattike yathākammūpagañāṇassa parikammanti dibbacakkhuparikammameva tassa uppādanatthāya parikammaṃ. Uppannassa pana vaḷañjanakāle parikammaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
൮൨. തി തദാരമ്മണഭവങ്ഗമൂലഭവങ്ഗാനം വസേന വുത്തം. സേസമേത്ഥ സബ്ബം പാളിവസേനേവ വേദിതബ്ബം.
82. Ti tadārammaṇabhavaṅgamūlabhavaṅgānaṃ vasena vuttaṃ. Sesamettha sabbaṃ pāḷivaseneva veditabbaṃ.
ദസ്സനത്തികേ ദസ്സനേന പഹാതബ്ബോ രാഗോ ഉപ്പജ്ജതീതിആദീസു ദസ്സനേന പഹാതബ്ബോ പുഥുജ്ജനസ്സ ഉപ്പജ്ജതി. ഭാവനായ പഹാതബ്ബോ സോതാപന്നസ്സാപീതി ഏവം ഉപരിമസ്സ ഉപരിമസ്സ ഹേട്ഠിമാ ഹേട്ഠിമാ നുപ്പജ്ജന്തീതി വേദിതബ്ബാ. ദസ്സനേന പഹാതബ്ബോ ധമ്മോ ഭാവനായ പഹാതബ്ബസ്സ ധമ്മസ്സ ഏകേനപി പച്ചയേന പച്ചയോ ന ഹോതി. സേസമേത്ഥ പാളിം അനുഗന്ത്വാ കുസലത്തികേ വുത്തലക്ഖണവസേനേവ വേദിതബ്ബം.
Dassanattike dassanena pahātabbo rāgo uppajjatītiādīsu dassanena pahātabbo puthujjanassa uppajjati. Bhāvanāya pahātabbo sotāpannassāpīti evaṃ uparimassa uparimassa heṭṭhimā heṭṭhimā nuppajjantīti veditabbā. Dassanena pahātabbo dhammo bhāvanāya pahātabbassa dhammassa ekenapi paccayena paccayo na hoti. Sesamettha pāḷiṃ anugantvā kusalattike vuttalakkhaṇavaseneva veditabbaṃ.
ദസ്സനേനപഹാതബ്ബഹേതുകത്തികേ ദസ്സനേനപഹാതബ്ബഹേതുകാദീനം വിഭാഗോ അട്ഠകഥാകണ്ഡേ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. വിചികിച്ഛുദ്ധച്ചസഹഗതോ മോഹോ അഹേതുകത്താ തതിയപദേ പവിട്ഠോ. ഏവമേത്ഥ യേസം ദസ്സനഭാവനാഹി പഹാതബ്ബോ ഹേതു അത്ഥി, തേ പഹാതബ്ബഹേതുകാ. യേസം സോ നത്ഥി തേ നേവദസ്സനേന നഭാവനായപഹാതബ്ബഹേതുകാതി ഇമം പഹാതബ്ബഹേതുകവിഭാഗം ഞത്വാ സേസം ദസ്സനേനപഹാതബ്ബത്തികേ ചേവ കുസലത്തികേ ച ദസ്സിതലക്ഖണാനുസാരേനേവ വേദിതബ്ബം.
Dassanenapahātabbahetukattike dassanenapahātabbahetukādīnaṃ vibhāgo aṭṭhakathākaṇḍe vuttanayeneva veditabbo. Vicikicchuddhaccasahagato moho ahetukattā tatiyapade paviṭṭho. Evamettha yesaṃ dassanabhāvanāhi pahātabbo hetu atthi, te pahātabbahetukā. Yesaṃ so natthi te nevadassanena nabhāvanāyapahātabbahetukāti imaṃ pahātabbahetukavibhāgaṃ ñatvā sesaṃ dassanenapahātabbattike ceva kusalattike ca dassitalakkhaṇānusāreneva veditabbaṃ.
ആചയഗാമിത്തികേ ച പടിച്ചവാരസംസട്ഠവാരേസു അനുലോമം കുസലത്തികസദിസമേവ. സേസം വിസ്സജ്ജനതോ ഗണനതോ ച യഥാപാളിമേവ നിയ്യാതി.
Ācayagāmittike ca paṭiccavārasaṃsaṭṭhavāresu anulomaṃ kusalattikasadisameva. Sesaṃ vissajjanato gaṇanato ca yathāpāḷimeva niyyāti.
സേക്ഖത്തികേ അസേക്ഖോ ധമ്മോ സേക്ഖസ്സ ധമ്മസ്സ ന കേനചി പച്ചയേന പച്ചയോ. സേക്ഖോ അസേക്ഖസ്സ അനന്തരപകതൂപനിസ്സയോ പന ഹോതി. സേസമേത്ഥ യഥാപാളിമേവ നിയ്യാതി, തഥാ പരിത്തത്തികേ.
Sekkhattike asekkho dhammo sekkhassa dhammassa na kenaci paccayena paccayo. Sekkho asekkhassa anantarapakatūpanissayo pana hoti. Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti, tathā parittattike.
പരിത്താരമ്മണത്തികേ അപ്പമാണാരമ്മണാചേതനാതി സേക്ഖാനം ഗോത്രഭുചേതനാ, പച്ചവേക്ഖണചേതനാതിപി വത്തും വട്ടതി. വിപാകാനം പരിത്താരമ്മണാനന്തി പടിസന്ധിയം കമ്മം ആരമ്മണം കത്വാ, പവത്തേ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദിവസേനരൂപാദിആരമ്മണം, തദാരമ്മണവസേന ജവനേന ഗഹിതപരിത്താരമ്മണഞ്ച ആരമ്മണം കത്വാ ഉപ്പന്നാനം. യേ പന ‘‘ഗോത്രഭുചിത്തേന നത്ഥി പടിസന്ധീ’’തി വദന്തി, തേ ഇമിനാ സുത്തേന പടിസേധേതബ്ബാ. സേസമേത്ഥ പാളിനയേനേവ വേദിതബ്ബം. ഹീനത്തികോ സങ്കിലിട്ഠത്തികസദിസോ.
Parittārammaṇattike appamāṇārammaṇācetanāti sekkhānaṃ gotrabhucetanā, paccavekkhaṇacetanātipi vattuṃ vaṭṭati. Vipākānaṃ parittārammaṇānanti paṭisandhiyaṃ kammaṃ ārammaṇaṃ katvā, pavatte cakkhuviññāṇādivasenarūpādiārammaṇaṃ, tadārammaṇavasena javanena gahitaparittārammaṇañca ārammaṇaṃ katvā uppannānaṃ. Ye pana ‘‘gotrabhucittena natthi paṭisandhī’’ti vadanti, te iminā suttena paṭisedhetabbā. Sesamettha pāḷinayeneva veditabbaṃ. Hīnattiko saṅkiliṭṭhattikasadiso.
മിച്ഛത്തത്തികേ മിച്ഛത്തനിയതോ സമ്മത്തനിയതസ്സ, സമ്മത്തനിയതോ വാ മിച്ഛത്തനിയതസ്സ കേനചി പച്ചയേന പച്ചയോ ന ഹോതി. മിച്ഛത്തനിയതോ വാ സമ്മത്തനിയതോ വാ സഹജാതാധിപതിരഹിതോ നാമ നത്ഥി. സമ്മത്തനിയതേ ഏകന്തതോ ആരമ്മണപുരേജാതം നത്ഥി, മിച്ഛത്തനിയതേ സിയാ ആരമ്മണപുരേജാതം. അനിയതം ചിത്തം ആരബ്ഭ നിയതാ മിച്ഛാദിട്ഠി ഉപ്പജ്ജേയ്യ. സേസാ നിയതം ആരബ്ഭ നിയതം നുപ്പജ്ജതി, മിച്ഛത്തനിയതം ഗരും കത്വാ ന കോചി ധമ്മോ ഉപ്പജ്ജതി. കുസലോ മിച്ഛത്തസ്സ ഉപനിസ്സയപച്ചയോ ന ഹോതി. സേസമേത്ഥ പാളിയം വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം.
Micchattattike micchattaniyato sammattaniyatassa, sammattaniyato vā micchattaniyatassa kenaci paccayena paccayo na hoti. Micchattaniyato vā sammattaniyato vā sahajātādhipatirahito nāma natthi. Sammattaniyate ekantato ārammaṇapurejātaṃ natthi, micchattaniyate siyā ārammaṇapurejātaṃ. Aniyataṃ cittaṃ ārabbha niyatā micchādiṭṭhi uppajjeyya. Sesā niyataṃ ārabbha niyataṃ nuppajjati, micchattaniyataṃ garuṃ katvā na koci dhammo uppajjati. Kusalo micchattassa upanissayapaccayo na hoti. Sesamettha pāḷiyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
മഗ്ഗാരമ്മണത്തികേ പടിച്ചവാരസ്സ അനുലോമേ വിപാകപച്ചയോ നത്ഥി. കമ്മപച്ചയേപി ഇമസ്മിം തികേ നാനാക്ഖണികം ന ലബ്ഭതി, തഥാ ഉപ്പന്നത്തികഅതീതത്തികേസു. പച്ചനീയേ അഹേതുകം മഗ്ഗാരമ്മണന്തി അഹേതുകം മഗ്ഗാരമ്മണം, ആവജ്ജനം സന്ധായേതം വുത്തം. സേസമേത്ഥ പാളിഅനുസാരേനേവ വേദിതബ്ബം.
Maggārammaṇattike paṭiccavārassa anulome vipākapaccayo natthi. Kammapaccayepi imasmiṃ tike nānākkhaṇikaṃ na labbhati, tathā uppannattikaatītattikesu. Paccanīye ahetukaṃ maggārammaṇanti ahetukaṃ maggārammaṇaṃ, āvajjanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
ഉപ്പന്നത്തികേ ച അതീതത്തികേ ച പടിച്ചവാരാദയോ നത്ഥി, പഞ്ഹാവാരമത്തമേവ ലബ്ഭതി. കസ്മാ? പടിച്ചവാരാദയോ ഹി സഹജാതപുരേജാതാനഞ്ഞേവ ഹോന്തി. ഇമേ ച തികാ അതീതാനാഗതമിസ്സകാ. ഉപ്പന്നത്തികേ ചേത്ഥ അനന്തരഭാഗിയാപി പച്ചയാ ന ലബ്ഭന്തി. കസ്മാ? ഉപ്പന്നത്തികേ അതീതസ്സ അഭാവതോ. ഉപ്പന്നോ ച അനുപ്പന്നോ ചാതി ഇമേ ചേത്ഥ ദ്വേ ധമ്മാ ഉപ്പന്നസ്സ ച അനുപ്പന്നസ്സ ചാതി ഇമേസം ദ്വിന്നം ന കേനചി പച്ചയേന പച്ചയോ. അനുപ്പന്നോ ച ഉപ്പാദീ ചാതി ഇമേ പന ദ്വേ ഉപ്പന്നസ്സ ആരമ്മണൂപനിസ്സയവസേന ദ്വീഹി പച്ചയേഹി പച്ചയോ. സേസമേത്ഥ പാളിയം ആഗതനയേനേവ വേദിതബ്ബം.
Uppannattike ca atītattike ca paṭiccavārādayo natthi, pañhāvāramattameva labbhati. Kasmā? Paṭiccavārādayo hi sahajātapurejātānaññeva honti. Ime ca tikā atītānāgatamissakā. Uppannattike cettha anantarabhāgiyāpi paccayā na labbhanti. Kasmā? Uppannattike atītassa abhāvato. Uppanno ca anuppanno cāti ime cettha dve dhammā uppannassa ca anuppannassa cāti imesaṃ dvinnaṃ na kenaci paccayena paccayo. Anuppanno ca uppādī cāti ime pana dve uppannassa ārammaṇūpanissayavasena dvīhi paccayehi paccayo. Sesamettha pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
അതീതത്തികേ പച്ചുപ്പന്നം അതീതാനാഗതസ്സ, അതീതാനാഗതഞ്ച അതീതാനാഗതസ്സ ന കേനചി പച്ചയേന പച്ചയോ. നിബ്ബാനം പന ദ്വീസുപി ഇമേസു തികേസു നേവ പച്ചയതോ ന പച്ചയുപ്പന്നതോ ലബ്ഭതി. സേസമിധാപി പാളിയം ആഗതനയേനേവ വേദിതബ്ബം.
Atītattike paccuppannaṃ atītānāgatassa, atītānāgatañca atītānāgatassa na kenaci paccayena paccayo. Nibbānaṃ pana dvīsupi imesu tikesu neva paccayato na paccayuppannato labbhati. Sesamidhāpi pāḷiyaṃ āgatanayeneva veditabbaṃ.
അജ്ഝത്തത്തികേ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാപദം ന ഗഹിതം. അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാസങ്ഖാതാ ഹി ഉഭോ രാസയോ നേവ ഏകതോ പച്ചയാ ഹോന്തി, ന പച്ചയുപ്പന്നാ; തസ്മാ ഹത്ഥതലേ ഠപിതസ്സ സാസപസ്സ വണ്ണോപി ഹത്ഥതലവണ്ണേന സദ്ധിം ഏകതോ ആരമ്മണം ന ഹോതീതി വേദിതബ്ബോ. യഥാ ച അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാപദം, ഏവമേത്ഥ അജ്ഝത്താരമ്മണത്തികേപി അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരമ്മണപദം ന ലബ്ഭതി. സേസം യഥാപാളിമേവ നിയ്യാതി.
Ajjhattattike ajjhattabahiddhāpadaṃ na gahitaṃ. Ajjhattabahiddhāsaṅkhātā hi ubho rāsayo neva ekato paccayā honti, na paccayuppannā; tasmā hatthatale ṭhapitassa sāsapassa vaṇṇopi hatthatalavaṇṇena saddhiṃ ekato ārammaṇaṃ na hotīti veditabbo. Yathā ca ajjhattabahiddhāpadaṃ, evamettha ajjhattārammaṇattikepi ajjhattabahiddhārammaṇapadaṃ na labbhati. Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
സനിദസ്സനത്തികേപി പാളിവസേനേവ അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോ. ഗണനാപേത്ഥ പാളിയം ആഗതവാരേ സങ്ഖിപിത്വാ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ സംസന്ദനേസു സംസന്ദിത്വാ വേദിതബ്ബാതി.
Sanidassanattikepi pāḷivaseneva attho gahetabbo. Gaṇanāpettha pāḷiyaṃ āgatavāre saṅkhipitvā heṭṭhā vuttanayeneva saṃsandanesu saṃsanditvā veditabbāti.
ധമ്മാനുലോമേ തികപട്ഠാനവണ്ണനാ.
Dhammānulome tikapaṭṭhānavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi
൫. സംകിലിട്ഠത്തികം • 5. Saṃkiliṭṭhattikaṃ
൬. വിതക്കത്തികം • 6. Vitakkattikaṃ
൭. പീതിത്തികം • 7. Pītittikaṃ
൮. ദസ്സനേനപഹാതബ്ബത്തികം • 8. Dassanenapahātabbattikaṃ
൯. ദസ്സനേനപഹാതബ്ബഹേതുകത്തികം • 9. Dassanenapahātabbahetukattikaṃ
൧൦. ആചയഗാമിത്തികം • 10. Ācayagāmittikaṃ
൧൧. സേക്ഖത്തികം • 11. Sekkhattikaṃ
൧൨. പരിത്തത്തികം • 12. Parittattikaṃ
൧൩. പരിത്താരമ്മണത്തികം • 13. Parittārammaṇattikaṃ
൧൪. ഹീനത്തികം • 14. Hīnattikaṃ
൧൫. മിച്ഛത്തനിയതത്തികം • 15. Micchattaniyatattikaṃ
൧൬. മഗ്ഗാരമ്മണത്തികം • 16. Maggārammaṇattikaṃ
൧൭. ഉപ്പന്നത്തികം • 17. Uppannattikaṃ
൧൮. അതീതത്തികം • 18. Atītattikaṃ
൧൯. അതീതാരമ്മണത്തികം • 19. Atītārammaṇattikaṃ
൨൦. അജ്ഝത്തത്തികം • 20. Ajjhattattikaṃ
൨൧. അജ്ഝത്താരമ്മണത്തികം • 21. Ajjhattārammaṇattikaṃ
൨൨. സനിദസ്സനസപ്പടിഘത്തികം • 22. Sanidassanasappaṭighattikaṃ