| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
८. सन्निधिकारकसिक्खापदं
8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ
२५२. अट्ठमे अब्भन्तरे जातो अब्भन्तरो। महाथेरोति महन्तेहि थिरगुणेहि युत्तो। इमिना ‘‘बेलट्ठो’’ति सञ्ञानामस्स सञ्ञिनामिं दस्सेति। पधानघरेति समथविपस्सनानं पदहनट्ठानघरसङ्खाते एकस्मिं आवासे। सुक्खकुरन्ति एत्थ सोसनकुरत्ता न सुक्खकुरं होति, केवलं पन असूपब्यञ्जनत्ताति आह ‘‘असूपब्यञ्जनं ओदन’’न्ति। सोसनकुरम्पि युत्तमेव। वक्खति हि ‘‘तं पिण्डपातं उदकेन तेमेत्वा’’ति। ‘‘ओदन’’न्तिइमिना कुरसद्दस्स ओदनपरियायतं दस्सेति। ओदनञ्हि करोति आयुवण्णादयोति ‘‘कुर’’न्ति वुच्चति। सोति बेलट्ठसीसो। तञ्च खोति तञ्च सुक्खकुरं आहरतीति सम्बन्धो। पच्चयगिद्धतायाति पिण्डपातपच्चये लुद्धताय। थेरो भुञ्जतीति सम्बन्धो। मनुस्सानं एकाहारस्स सत्ताहमत्तट्ठितत्ता ‘‘सत्ताह’’न्ति वुत्तं। ततोति भुञ्जनतो परन्ति सम्बन्धो। चत्तारिपीति एत्थ पिसद्देन अधिकानिपि सत्ताहानि गहेतब्बानि।
252. Aṭṭhame abbhantare jāto abbhantaro. Mahātheroti mahantehi thiraguṇehi yutto. Iminā ‘‘belaṭṭho’’ti saññānāmassa saññināmiṃ dasseti. Padhānaghareti samathavipassanānaṃ padahanaṭṭhānagharasaṅkhāte ekasmiṃ āvāse. Sukkhakuranti ettha sosanakurattā na sukkhakuraṃ hoti, kevalaṃ pana asūpabyañjanattāti āha ‘‘asūpabyañjanaṃ odana’’nti. Sosanakurampi yuttameva. Vakkhati hi ‘‘taṃ piṇḍapātaṃ udakena temetvā’’ti. ‘‘Odana’’ntiiminā kurasaddassa odanapariyāyataṃ dasseti. Odanañhi karoti āyuvaṇṇādayoti ‘‘kura’’nti vuccati. Soti belaṭṭhasīso. Tañca khoti tañca sukkhakuraṃ āharatīti sambandho. Paccayagiddhatāyāti piṇḍapātapaccaye luddhatāya. Thero bhuñjatīti sambandho. Manussānaṃ ekāhārassa sattāhamattaṭṭhitattā ‘‘sattāha’’nti vuttaṃ. Tatoti bhuñjanato paranti sambandho. Cattāripīti ettha pisaddena adhikānipi sattāhāni gahetabbāni.
२५३. इतीति इदं तयं। ‘‘सन्निधि कारो अस्सा’’ति समासो विसेसनपरनिपातवसेन गहेतब्बो। ‘‘सन्निधिकिरियन्ति अत्थो’’ति इमिना करीयतीति कारोति कम्मत्थं दस्सेति। एकरत्तन्ति अन्तिमपरिच्छेदवसेन वुत्तं तदधिकानम्पि अधिप्पेतत्ता। अस्साति ‘‘सन्निधिकारक’’न्ति पदस्स।
253.Itīti idaṃ tayaṃ. ‘‘Sannidhi kāro assā’’ti samāso visesanaparanipātavasena gahetabbo. ‘‘Sannidhikiriyanti attho’’ti iminā karīyatīti kāroti kammatthaṃ dasseti. Ekarattanti antimaparicchedavasena vuttaṃ tadadhikānampi adhippetattā. Assāti ‘‘sannidhikāraka’’nti padassa.
सन्निधिकारकस्स सत्ताहकालिकस्स निस्सग्गियपाचित्तियापत्तिया पच्चयत्ता सन्निधिकारकं यामकालिकं खादनीयभोजनीयं असमानम्पि सुद्धपाचित्तियापत्तिया पच्चयो होतीति आह ‘‘यामकालिकं वा’’ति। पटिग्गहणेति पटिग्गहणे च गहणे च। अज्झोहरितुकामताय हि पटिग्गहणे च पटिग्गहेत्वा गहणे चाति वुत्तं होति। यं पत्तं अङ्गुलिया घंसन्तस्स लेखा पञ्ञायति, सो पत्तो दुद्धोतो होति सचेति योजना उत्तरवाक्ये यंसद्दं दिस्वा पुब्बवाक्ये तंसद्दस्स गमनीयत्ता। गण्ठिकपत्तस्साति बन्धनपत्तस्स। सोति स्नेहो। पग्घरति सन्दिस्सतीति सम्बन्धो। तादिसेति दुद्धोते, गण्ठिके वा। तत्थाति धोवितपत्ते आसिञ्चित्वाति सम्बन्धो। हीति सच्चं। अब्बोहारिकाति न वोहरितब्बा, वोहरितुं न युत्ताति अत्थो। यन्ति खादनीयभोजनीयं परिच्चजन्तीति सम्बन्धो। हीति सच्चं, यस्मा वा। ततोति अपरिच्चत्तखादनीयभोजनीयतो नीहरित्वाति सम्बन्धो।
Sannidhikārakassa sattāhakālikassa nissaggiyapācittiyāpattiyā paccayattā sannidhikārakaṃ yāmakālikaṃ khādanīyabhojanīyaṃ asamānampi suddhapācittiyāpattiyā paccayo hotīti āha ‘‘yāmakālikaṃ vā’’ti. Paṭiggahaṇeti paṭiggahaṇe ca gahaṇe ca. Ajjhoharitukāmatāya hi paṭiggahaṇe ca paṭiggahetvā gahaṇe cāti vuttaṃ hoti. Yaṃ pattaṃ aṅguliyā ghaṃsantassa lekhā paññāyati, so patto duddhoto hoti saceti yojanā uttaravākye yaṃsaddaṃ disvā pubbavākye taṃsaddassa gamanīyattā. Gaṇṭhikapattassāti bandhanapattassa. Soti sneho. Paggharati sandissatīti sambandho. Tādiseti duddhote, gaṇṭhike vā. Tatthāti dhovitapatte āsiñcitvāti sambandho. Hīti saccaṃ. Abbohārikāti na voharitabbā, voharituṃ na yuttāti attho. Yanti khādanīyabhojanīyaṃ pariccajantīti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tatoti apariccattakhādanīyabhojanīyato nīharitvāti sambandho.
अकप्पियमंसेसूति निद्धारणसमुदायो। सति पच्चयेति पिपाससङ्खाते पच्चये सति। अनतिरित्तकतन्ति अतिरित्तेन अकतं सन्निधिकारकं खादनीयभोजनीयन्ति योजना। एकमेव पाचित्तियन्ति सम्बन्धो। विकप्पद्वयेति सामिसनिरामिससङ्खाते विकप्पद्वये। सब्बविकप्पेसूति विकालसन्निधिअकप्पियमंसयामकालिकपच्चयसङ्खातेसु सब्बेसु विकप्पेसु।
Akappiyamaṃsesūti niddhāraṇasamudāyo. Sati paccayeti pipāsasaṅkhāte paccaye sati. Anatirittakatanti atirittena akataṃ sannidhikārakaṃ khādanīyabhojanīyanti yojanā. Ekameva pācittiyanti sambandho. Vikappadvayeti sāmisanirāmisasaṅkhāte vikappadvaye. Sabbavikappesūti vikālasannidhiakappiyamaṃsayāmakālikapaccayasaṅkhātesu sabbesu vikappesu.
२५५. आमिससंसट्ठन्ति आमिसेन संसट्ठं सत्ताहकालिकं यावजीविकं।
255.Āmisasaṃsaṭṭhanti āmisena saṃsaṭṭhaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ.
२५६. चतुब्बिधकालिकस्स सरूपञ्च वचनत्थञ्च दस्सेन्तो आह ‘‘विकालभोजनसिक्खापदे’’तिआदि। तत्थ निद्दिट्ठं खादनीयभोजनीय’’न्तिइमिना यावकालिकस्स सरूपं दस्सेति। ‘‘याव…पे॰… कालिक’’न्तिइमिना वचनत्थं दस्सेति। ‘‘सद्धिं…पे॰… पान’’न्तिइमिना यामकालिकस्स सरूपं दस्सेति। ‘‘याव…पे॰… कालिक’’न्तिइमिना वचनत्थं दस्सेति। ‘‘सब्बिआदि पञ्चविधं भेसज्ज’’न्तिइमिना सत्ताहकालिकस्स सरूपं दस्सेति। ‘‘सत्ताहं…पे॰… कालिक’’न्तिइमिना वचनत्थं दस्सेति। ‘‘ठपेत्वा…पे॰… सब्बम्पी’’तिइमिना यावजीविकस्स सरूपं दस्सेति। ‘‘याव…पे॰… जीविक’’न्तिइमिना वचनत्थं दस्सेति। सब्बवचनत्थो लहुकमत्तमेव, गरुको पनेवं वेदितब्बो – याव यत्तको मज्झन्हिको कालो यावकालो, सो अस्सत्थी, तं वा कालं भुञ्जितब्बन्ति यावकालिकं। यामो कालो यामकालो, सो अस्सत्थि, तं वा कालं परिभुञ्जीतब्बन्ति यामकालिकं। सत्ताहो कालो सत्ताहकालो, सो अस्सत्थि, तं वा कालं निदहित्वा परिभुञ्जितब्बन्ति सत्ताहकालिकं। याव यत्तको जीवो यावजीवो, सो अस्सत्थि, यावजीवं वा परिहरित्वा परिभुञ्जितब्बन्ति यावजीविकन्ति।
256. Catubbidhakālikassa sarūpañca vacanatthañca dassento āha ‘‘vikālabhojanasikkhāpade’’tiādi. Tattha niddiṭṭhaṃ khādanīyabhojanīya’’ntiiminā yāvakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Saddhiṃ…pe… pāna’’ntiiminā yāmakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Sabbiādi pañcavidhaṃ bhesajja’’ntiiminā sattāhakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Sattāhaṃ…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Ṭhapetvā…pe… sabbampī’’tiiminā yāvajīvikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… jīvika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. Sabbavacanattho lahukamattameva, garuko panevaṃ veditabbo – yāva yattako majjhanhiko kālo yāvakālo, so assatthī, taṃ vā kālaṃ bhuñjitabbanti yāvakālikaṃ. Yāmo kālo yāmakālo, so assatthi, taṃ vā kālaṃ paribhuñjītabbanti yāmakālikaṃ. Sattāho kālo sattāhakālo, so assatthi, taṃ vā kālaṃ nidahitvā paribhuñjitabbanti sattāhakālikaṃ. Yāva yattako jīvo yāvajīvo, so assatthi, yāvajīvaṃ vā pariharitvā paribhuñjitabbanti yāvajīvikanti.
तत्थाति चतुब्बिधेसु कालिकेसु। सतक्खत्तुन्ति अनेकवारं। याव कालो नातिक्कमति, ताव भुञ्जन्तस्साति योजना। अहोरत्तं भुञ्जन्तस्साति सम्बन्धोति। अट्ठमं।
Tatthāti catubbidhesu kālikesu. Satakkhattunti anekavāraṃ. Yāva kālo nātikkamati, tāva bhuñjantassāti yojanā. Ahorattaṃ bhuñjantassāti sambandhoti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
