| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทํ
8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ
๒๕๒. อฎฺฐเม อพฺภนฺตเร ชาโต อพฺภนฺตโรฯ มหาเถโรติ มหเนฺตหิ ถิรคุเณหิ ยุโตฺตฯ อิมินา ‘‘เพลโฎฺฐ’’ติ สญฺญานามสฺส สญฺญินามิํ ทเสฺสติฯ ปธานฆเรติ สมถวิปสฺสนานํ ปทหนฎฺฐานฆรสงฺขาเต เอกสฺมิํ อาวาเสฯ สุกฺขกุรนฺติ เอตฺถ โสสนกุรตฺตา น สุกฺขกุรํ โหติ, เกวลํ ปน อสูปพฺยญฺชนตฺตาติ อาห ‘‘อสูปพฺยญฺชนํ โอทน’’นฺติฯ โสสนกุรมฺปิ ยุตฺตเมวฯ วกฺขติ หิ ‘‘ตํ ปิณฺฑปาตํ อุทเกน เตเมตฺวา’’ติฯ ‘‘โอทน’’นฺติอิมินา กุรสทฺทสฺส โอทนปริยายตํ ทเสฺสติฯ โอทนญฺหิ กโรติ อายุวณฺณาทโยติ ‘‘กุร’’นฺติ วุจฺจติฯ โสติ เพลฎฺฐสีโสฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ สุกฺขกุรํ อาหรตีติ สมฺพโนฺธฯ ปจฺจยคิทฺธตายาติ ปิณฺฑปาตปจฺจเย ลุทฺธตายฯ เถโร ภุญฺชตีติ สมฺพโนฺธฯ มนุสฺสานํ เอกาหารสฺส สตฺตาหมตฺตฎฺฐิตตฺตา ‘‘สตฺตาห’’นฺติ วุตฺตํฯ ตโตติ ภุญฺชนโต ปรนฺติ สมฺพโนฺธฯ จตฺตาริปีติ เอตฺถ ปิสเทฺทน อธิกานิปิ สตฺตาหานิ คเหตพฺพานิฯ
252. Aṭṭhame abbhantare jāto abbhantaro. Mahātheroti mahantehi thiraguṇehi yutto. Iminā ‘‘belaṭṭho’’ti saññānāmassa saññināmiṃ dasseti. Padhānaghareti samathavipassanānaṃ padahanaṭṭhānagharasaṅkhāte ekasmiṃ āvāse. Sukkhakuranti ettha sosanakurattā na sukkhakuraṃ hoti, kevalaṃ pana asūpabyañjanattāti āha ‘‘asūpabyañjanaṃ odana’’nti. Sosanakurampi yuttameva. Vakkhati hi ‘‘taṃ piṇḍapātaṃ udakena temetvā’’ti. ‘‘Odana’’ntiiminā kurasaddassa odanapariyāyataṃ dasseti. Odanañhi karoti āyuvaṇṇādayoti ‘‘kura’’nti vuccati. Soti belaṭṭhasīso. Tañca khoti tañca sukkhakuraṃ āharatīti sambandho. Paccayagiddhatāyāti piṇḍapātapaccaye luddhatāya. Thero bhuñjatīti sambandho. Manussānaṃ ekāhārassa sattāhamattaṭṭhitattā ‘‘sattāha’’nti vuttaṃ. Tatoti bhuñjanato paranti sambandho. Cattāripīti ettha pisaddena adhikānipi sattāhāni gahetabbāni.
๒๕๓. อิตีติ อิทํ ตยํฯ ‘‘สนฺนิธิ กาโร อสฺสา’’ติ สมาโส วิเสสนปรนิปาตวเสน คเหตโพฺพฯ ‘‘สนฺนิธิกิริยนฺติ อโตฺถ’’ติ อิมินา กรียตีติ กาโรติ กมฺมตฺถํ ทเสฺสติฯ เอกรตฺตนฺติ อนฺติมปริเจฺฉทวเสน วุตฺตํ ตทธิกานมฺปิ อธิเปฺปตตฺตาฯ อสฺสาติ ‘‘สนฺนิธิการก’’นฺติ ปทสฺสฯ
253.Itīti idaṃ tayaṃ. ‘‘Sannidhi kāro assā’’ti samāso visesanaparanipātavasena gahetabbo. ‘‘Sannidhikiriyanti attho’’ti iminā karīyatīti kāroti kammatthaṃ dasseti. Ekarattanti antimaparicchedavasena vuttaṃ tadadhikānampi adhippetattā. Assāti ‘‘sannidhikāraka’’nti padassa.
สนฺนิธิการกสฺส สตฺตาหกาลิกสฺส นิสฺสคฺคิยปาจิตฺติยาปตฺติยา ปจฺจยตฺตา สนฺนิธิการกํ ยามกาลิกํ ขาทนียโภชนียํ อสมานมฺปิ สุทฺธปาจิตฺติยาปตฺติยา ปจฺจโย โหตีติ อาห ‘‘ยามกาลิกํ วา’’ติฯ ปฎิคฺคหเณติ ปฎิคฺคหเณ จ คหเณ จฯ อโชฺฌหริตุกามตาย หิ ปฎิคฺคหเณ จ ปฎิคฺคเหตฺวา คหเณ จาติ วุตฺตํ โหติฯ ยํ ปตฺตํ องฺคุลิยา ฆํสนฺตสฺส เลขา ปญฺญายติ, โส ปโตฺต ทุโทฺธโต โหติ สเจติ โยชนา อุตฺตรวาเกฺย ยํสทฺทํ ทิสฺวา ปุพฺพวาเกฺย ตํสทฺทสฺส คมนียตฺตาฯ คณฺฐิกปตฺตสฺสาติ พนฺธนปตฺตสฺสฯ โสติ เสฺนโหฯ ปคฺฆรติ สนฺทิสฺสตีติ สมฺพโนฺธฯ ตาทิเสติ ทุโทฺธเต, คณฺฐิเก วาฯ ตตฺถาติ โธวิตปเตฺต อาสิญฺจิตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํฯ อโพฺพหาริกาติ น โวหริตพฺพา, โวหริตุํ น ยุตฺตาติ อโตฺถฯ ยนฺติ ขาทนียโภชนียํ ปริจฺจชนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ตโตติ อปริจฺจตฺตขาทนียโภชนียโต นีหริตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ
Sannidhikārakassa sattāhakālikassa nissaggiyapācittiyāpattiyā paccayattā sannidhikārakaṃ yāmakālikaṃ khādanīyabhojanīyaṃ asamānampi suddhapācittiyāpattiyā paccayo hotīti āha ‘‘yāmakālikaṃ vā’’ti. Paṭiggahaṇeti paṭiggahaṇe ca gahaṇe ca. Ajjhoharitukāmatāya hi paṭiggahaṇe ca paṭiggahetvā gahaṇe cāti vuttaṃ hoti. Yaṃ pattaṃ aṅguliyā ghaṃsantassa lekhā paññāyati, so patto duddhoto hoti saceti yojanā uttaravākye yaṃsaddaṃ disvā pubbavākye taṃsaddassa gamanīyattā. Gaṇṭhikapattassāti bandhanapattassa. Soti sneho. Paggharati sandissatīti sambandho. Tādiseti duddhote, gaṇṭhike vā. Tatthāti dhovitapatte āsiñcitvāti sambandho. Hīti saccaṃ. Abbohārikāti na voharitabbā, voharituṃ na yuttāti attho. Yanti khādanīyabhojanīyaṃ pariccajantīti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tatoti apariccattakhādanīyabhojanīyato nīharitvāti sambandho.
อกปฺปิยมํเสสูติ นิทฺธารณสมุทาโยฯ สติ ปจฺจเยติ ปิปาสสงฺขาเต ปจฺจเย สติฯ อนติริตฺตกตนฺติ อติริเตฺตน อกตํ สนฺนิธิการกํ ขาทนียโภชนียนฺติ โยชนาฯ เอกเมว ปาจิตฺติยนฺติ สมฺพโนฺธฯ วิกปฺปทฺวเยติ สามิสนิรามิสสงฺขาเต วิกปฺปทฺวเยฯ สพฺพวิกเปฺปสูติ วิกาลสนฺนิธิอกปฺปิยมํสยามกาลิกปจฺจยสงฺขาเตสุ สเพฺพสุ วิกเปฺปสุฯ
Akappiyamaṃsesūti niddhāraṇasamudāyo. Sati paccayeti pipāsasaṅkhāte paccaye sati. Anatirittakatanti atirittena akataṃ sannidhikārakaṃ khādanīyabhojanīyanti yojanā. Ekameva pācittiyanti sambandho. Vikappadvayeti sāmisanirāmisasaṅkhāte vikappadvaye. Sabbavikappesūti vikālasannidhiakappiyamaṃsayāmakālikapaccayasaṅkhātesu sabbesu vikappesu.
๒๕๕. อามิสสํสฎฺฐนฺติ อามิเสน สํสฎฺฐํ สตฺตาหกาลิกํ ยาวชีวิกํฯ
255.Āmisasaṃsaṭṭhanti āmisena saṃsaṭṭhaṃ sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ.
๒๕๖. จตุพฺพิธกาลิกสฺส สรูปญฺจ วจนตฺถญฺจ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘วิกาลโภชนสิกฺขาปเท’’ติอาทิฯ ตตฺถ นิทฺทิฎฺฐํ ขาทนียโภชนีย’’นฺติอิมินา ยาวกาลิกสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ ‘‘ยาว…เป.… กาลิก’’นฺติอิมินา วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘สทฺธิํ…เป.… ปาน’’นฺติอิมินา ยามกาลิกสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ ‘‘ยาว…เป.… กาลิก’’นฺติอิมินา วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘สพฺพิอาทิ ปญฺจวิธํ เภสชฺช’’นฺติอิมินา สตฺตาหกาลิกสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ ‘‘สตฺตาหํ…เป.… กาลิก’’นฺติอิมินา วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘ฐเปตฺวา…เป.… สพฺพมฺปี’’ติอิมินา ยาวชีวิกสฺส สรูปํ ทเสฺสติฯ ‘‘ยาว…เป.… ชีวิก’’นฺติอิมินา วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ สพฺพวจนโตฺถ ลหุกมตฺตเมว, ครุโก ปเนวํ เวทิตโพฺพ – ยาว ยตฺตโก มชฺฌนฺหิโก กาโล ยาวกาโล, โส อสฺสตฺถี, ตํ วา กาลํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ ยาวกาลิกํฯ ยาโม กาโล ยามกาโล, โส อสฺสตฺถิ, ตํ วา กาลํ ปริภุญฺชีตพฺพนฺติ ยามกาลิกํฯ สตฺตาโห กาโล สตฺตาหกาโล, โส อสฺสตฺถิ, ตํ วา กาลํ นิทหิตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพนฺติ สตฺตาหกาลิกํฯ ยาว ยตฺตโก ชีโว ยาวชีโว, โส อสฺสตฺถิ, ยาวชีวํ วา ปริหริตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพนฺติ ยาวชีวิกนฺติฯ
256. Catubbidhakālikassa sarūpañca vacanatthañca dassento āha ‘‘vikālabhojanasikkhāpade’’tiādi. Tattha niddiṭṭhaṃ khādanīyabhojanīya’’ntiiminā yāvakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Saddhiṃ…pe… pāna’’ntiiminā yāmakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Sabbiādi pañcavidhaṃ bhesajja’’ntiiminā sattāhakālikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Sattāhaṃ…pe… kālika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Ṭhapetvā…pe… sabbampī’’tiiminā yāvajīvikassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Yāva…pe… jīvika’’ntiiminā vacanatthaṃ dasseti. Sabbavacanattho lahukamattameva, garuko panevaṃ veditabbo – yāva yattako majjhanhiko kālo yāvakālo, so assatthī, taṃ vā kālaṃ bhuñjitabbanti yāvakālikaṃ. Yāmo kālo yāmakālo, so assatthi, taṃ vā kālaṃ paribhuñjītabbanti yāmakālikaṃ. Sattāho kālo sattāhakālo, so assatthi, taṃ vā kālaṃ nidahitvā paribhuñjitabbanti sattāhakālikaṃ. Yāva yattako jīvo yāvajīvo, so assatthi, yāvajīvaṃ vā pariharitvā paribhuñjitabbanti yāvajīvikanti.
ตตฺถาติ จตุพฺพิเธสุ กาลิเกสุฯ สตกฺขตฺตุนฺติ อเนกวารํฯ ยาว กาโล นาติกฺกมติ, ตาว ภุญฺชนฺตสฺสาติ โยชนาฯ อโหรตฺตํ ภุญฺชนฺตสฺสาติ สมฺพโนฺธติฯ อฎฺฐมํฯ
Tatthāti catubbidhesu kālikesu. Satakkhattunti anekavāraṃ. Yāva kālo nātikkamati, tāva bhuñjantassāti yojanā. Ahorattaṃ bhuñjantassāti sambandhoti. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
