| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना
8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
२५२. अट्ठमसिक्खापदे – बेलट्ठसीसो नाम जटिलसहस्सब्भन्तरो महाथेरो। अरञ्ञे विहरतीति जेतवनस्स अविदूरे पधानघरे एकस्मिं आवासे वसति। सुक्खकुरन्ति असूपब्यञ्जनं ओदनं। सो किर अन्तोगामे भुञ्जित्वा पच्छा पिण्डाय चरित्वा तादिसं ओदनं आहरति, तञ्च खो अप्पिच्छताय, न पच्चयगिद्धताय। थेरो किर सत्ताहं निरोधसमापत्तिया वीतिनामेत्वा समापत्तितो वुट्ठाय तं पिण्डपातं उदकेन तेमेत्वा भुञ्जति, ततो पुन सत्ताहं समापत्तिया निसीदति। एवं द्वेपि तीणिपि चत्तारिपि सत्ताहानि वीतिनामेत्वा गामं पिण्डाय पविसति। तेन वुत्तं – ‘‘चिरेन गामं पिण्डाय पविसती’’ति।
252. Aṭṭhamasikkhāpade – belaṭṭhasīso nāma jaṭilasahassabbhantaro mahāthero. Araññe viharatīti jetavanassa avidūre padhānaghare ekasmiṃ āvāse vasati. Sukkhakuranti asūpabyañjanaṃ odanaṃ. So kira antogāme bhuñjitvā pacchā piṇḍāya caritvā tādisaṃ odanaṃ āharati, tañca kho appicchatāya, na paccayagiddhatāya. Thero kira sattāhaṃ nirodhasamāpattiyā vītināmetvā samāpattito vuṭṭhāya taṃ piṇḍapātaṃ udakena temetvā bhuñjati, tato puna sattāhaṃ samāpattiyā nisīdati. Evaṃ dvepi tīṇipi cattāripi sattāhāni vītināmetvā gāmaṃ piṇḍāya pavisati. Tena vuttaṃ – ‘‘cirena gāmaṃ piṇḍāya pavisatī’’ti.
२५३. कारो करणं किरियाति अत्थतो एकं, सन्निधिकारो अस्साति सन्निधिकारं; सन्निधिकारमेव सन्निधिकारकं। पटिग्गहेत्वा एकरत्तं वीतिनामितस्सेतं अधिवचनं। तेनेवस्स पदभाजने वुत्तं – ‘‘सन्निधिकारकं नाम अज्ज पटिग्गहितं अपरज्जू’’ति।
253. Kāro karaṇaṃ kiriyāti atthato ekaṃ, sannidhikāro assāti sannidhikāraṃ; sannidhikārameva sannidhikārakaṃ. Paṭiggahetvā ekarattaṃ vītināmitassetaṃ adhivacanaṃ. Tenevassa padabhājane vuttaṃ – ‘‘sannidhikārakaṃ nāma ajja paṭiggahitaṃ aparajjū’’ti.
पटिग्गण्हाति आपत्ति दुक्कटस्साति एवं सन्निधिकतं यंकिञ्चि यावकालिकं वा यामकालिकं वा अज्झोहरितुकामताय गण्हन्तस्स पटिग्गहणे ताव आपत्ति दुक्कटस्स। अज्झोहरतो पन एकमेकस्मिं अज्झोहारे पाचित्तियं। सचेपि पत्तो दुद्धोतो होति, यं अङ्गुलिया घंसन्तस्स लेखा पञ्ञायति, गण्ठिकपत्तस्स वा गण्ठिकन्तरे स्नेहो पविट्ठो होति, सो उण्हे ओतापेन्तस्स पग्घरति, उण्हयागुया वा गहिताय सन्दिस्सति, तादिसे पत्तेपि पुनदिवसे भुञ्जन्तस्स पाचित्तियं। तस्मा पत्तं धोवित्वा पुन तत्थ अच्छोदकं वा आसिञ्चित्वा अङ्गुलिया वा घंसित्वा निस्नेहभावो जानितब्बो। सचे हि उदके वा स्नेहभावो पत्ते वा अङ्गुलिलेखा पञ्ञायति, दुद्धोतो होति। तेलवण्णपत्ते पन अङ्गुलिलेखा पञ्ञायति, सा अब्बोहारिका। यं भिक्खू निरपेक्खा सामणेरानं परिच्चजन्ति, तञ्चे सामणेरा निदहित्वा देन्ति, सब्बं वट्टति। सयं पटिग्गहेत्वा अपरिच्चत्तमेव हि दुतियदिवसे न वट्टति। ततो हि एकसित्थम्पि अज्झोहरतो पाचित्तियमेव।
Paṭiggaṇhāti āpatti dukkaṭassāti evaṃ sannidhikataṃ yaṃkiñci yāvakālikaṃ vā yāmakālikaṃ vā ajjhoharitukāmatāya gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva āpatti dukkaṭassa. Ajjhoharato pana ekamekasmiṃ ajjhohāre pācittiyaṃ. Sacepi patto duddhoto hoti, yaṃ aṅguliyā ghaṃsantassa lekhā paññāyati, gaṇṭhikapattassa vā gaṇṭhikantare sneho paviṭṭho hoti, so uṇhe otāpentassa paggharati, uṇhayāguyā vā gahitāya sandissati, tādise pattepi punadivase bhuñjantassa pācittiyaṃ. Tasmā pattaṃ dhovitvā puna tattha acchodakaṃ vā āsiñcitvā aṅguliyā vā ghaṃsitvā nisnehabhāvo jānitabbo. Sace hi udake vā snehabhāvo patte vā aṅgulilekhā paññāyati, duddhoto hoti. Telavaṇṇapatte pana aṅgulilekhā paññāyati, sā abbohārikā. Yaṃ bhikkhū nirapekkhā sāmaṇerānaṃ pariccajanti, tañce sāmaṇerā nidahitvā denti, sabbaṃ vaṭṭati. Sayaṃ paṭiggahetvā apariccattameva hi dutiyadivase na vaṭṭati. Tato hi ekasitthampi ajjhoharato pācittiyameva.
अकप्पियमंसेसु मनुस्समंसे थुल्लच्चयेन सद्विं पाचित्तियं, अवसेसेसु दुक्कटेन सद्धिं। यामकालिकं सति पच्चये अज्झोहरतो पाचित्तियं। आहारत्थाय अज्झोहरतो दुक्कटेन सद्धिं पाचित्तियं। सचे पवारितो हुत्वा अनतिरित्तकतं अज्झोहरति, पकतिआमिसे द्वे पाचित्तियानि, मनुस्समंसे थुल्लच्चयेन सद्धिं द्वे, सेसअकप्पियमंसे दुक्कटेन सद्धिं, यामकालिकं सति पच्चये सामिसेन मुखेन अज्झोहरतो द्वे, निरामिसेन एकमेव। आहारत्थाय अज्झोहरतो विकप्पद्वयेपि दुक्कटं वड्ढति। सचे विकाले अज्झोहरति, पकतिभोजने सन्निधिपच्चया च विकालभोजनपच्चया च द्वे पाचित्तियानि, अकप्पियमंसेसु थुल्लच्चयञ्च दुक्कटञ्च वड्ढति। यामकालिकेसु विकालपच्चया अनापत्ति, अनतिरित्तपच्चया पन विकाले सब्बविकप्पेसु अनापत्ति।
Akappiyamaṃsesu manussamaṃse thullaccayena sadviṃ pācittiyaṃ, avasesesu dukkaṭena saddhiṃ. Yāmakālikaṃ sati paccaye ajjhoharato pācittiyaṃ. Āhāratthāya ajjhoharato dukkaṭena saddhiṃ pācittiyaṃ. Sace pavārito hutvā anatirittakataṃ ajjhoharati, pakatiāmise dve pācittiyāni, manussamaṃse thullaccayena saddhiṃ dve, sesaakappiyamaṃse dukkaṭena saddhiṃ, yāmakālikaṃ sati paccaye sāmisena mukhena ajjhoharato dve, nirāmisena ekameva. Āhāratthāya ajjhoharato vikappadvayepi dukkaṭaṃ vaḍḍhati. Sace vikāle ajjhoharati, pakatibhojane sannidhipaccayā ca vikālabhojanapaccayā ca dve pācittiyāni, akappiyamaṃsesu thullaccayañca dukkaṭañca vaḍḍhati. Yāmakālikesu vikālapaccayā anāpatti, anatirittapaccayā pana vikāle sabbavikappesu anāpatti.
२५५. सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थायाति आहारत्थाय पटिग्गण्हतो पटिग्गहणपच्चया ताव दुक्कटं, अज्झोहरतो पन सचे निरामिसं होति, अज्झोहारे अज्झोहारे दुक्कटं। अथ आमिससंसट्ठं पटिग्गहेत्वा ठपितं होति, यथावत्थुकं पाचित्तियमेव।
255.Sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāyāti āhāratthāya paṭiggaṇhato paṭiggahaṇapaccayā tāva dukkaṭaṃ, ajjhoharato pana sace nirāmisaṃ hoti, ajjhohāre ajjhohāre dukkaṭaṃ. Atha āmisasaṃsaṭṭhaṃ paṭiggahetvā ṭhapitaṃ hoti, yathāvatthukaṃ pācittiyameva.
२५६. अनापत्ति यावकालिकन्तिआदिम्हि विकालभोजनसिक्खापदे निद्दिट्ठं खादनीयभोजनीयं याव मज्झन्तिकसङ्खातो कालो, ताव भुञ्जितब्बतो यावकालिकं। सद्धिं अनुलोमपानेहि अट्ठविधं पानं याव रत्तिया पच्छिमयामसङ्खातो यामो, ताव परिभुञ्जितब्बतो यामो कालो अस्साति यामकालिकं। सप्पिआदि पञ्चविधं भेसज्जं सत्ताहं निधेतब्बतो सत्ताहो कालो अस्साति सत्ताहकालिकं। ठपेत्वा उदकं अवसेसं सब्बम्पि यावजीवं परिहरित्वा सति पच्चये परिभुञ्जितब्बतो यावजीवकन्ति वुच्चति ।
256.Anāpatti yāvakālikantiādimhi vikālabhojanasikkhāpade niddiṭṭhaṃ khādanīyabhojanīyaṃ yāva majjhantikasaṅkhāto kālo, tāva bhuñjitabbato yāvakālikaṃ. Saddhiṃ anulomapānehi aṭṭhavidhaṃ pānaṃ yāva rattiyā pacchimayāmasaṅkhāto yāmo, tāva paribhuñjitabbato yāmo kālo assāti yāmakālikaṃ. Sappiādi pañcavidhaṃ bhesajjaṃ sattāhaṃ nidhetabbato sattāho kālo assāti sattāhakālikaṃ. Ṭhapetvā udakaṃ avasesaṃ sabbampi yāvajīvaṃ pariharitvā sati paccaye paribhuñjitabbato yāvajīvakanti vuccati .
तत्थ अरुणोदयेव पटिग्गहितं यावकालिकं सतक्खत्तुम्पि निदहित्वा यावकालो नातिक्कमति ताव, यामकालिकं एकं अहोरत्तं, सत्ताहकालिकं सत्तरत्तं, इतरं सति पच्चये, यावजीवम्पि परिभुञ्जन्तस्स अनापत्ति। सेसमेत्थ उत्तानमेव। अट्ठकथासु पन इमस्मिं ठाने पानकथा कप्पियानुलोमकथा ‘‘कप्पति नु खो यावकालिकेन यामकालिक’’न्तिआदिकथा च कप्पियभूमिकथा च वित्थारिता, तं मयं आगतट्ठानेयेव कथयिस्साम।
Tattha aruṇodayeva paṭiggahitaṃ yāvakālikaṃ satakkhattumpi nidahitvā yāvakālo nātikkamati tāva, yāmakālikaṃ ekaṃ ahorattaṃ, sattāhakālikaṃ sattarattaṃ, itaraṃ sati paccaye, yāvajīvampi paribhuñjantassa anāpatti. Sesamettha uttānameva. Aṭṭhakathāsu pana imasmiṃ ṭhāne pānakathā kappiyānulomakathā ‘‘kappati nu kho yāvakālikena yāmakālika’’ntiādikathā ca kappiyabhūmikathā ca vitthāritā, taṃ mayaṃ āgataṭṭhāneyeva kathayissāma.
एळकलोमसमुट्ठानं – कायतो च कायचित्ततो च समुट्ठाति, किरियं, नोसञ्ञाविमोक्खं, अचित्तकं, पण्णत्तिवज्जं, कायकम्मं, तिचित्तं, तिवेदनन्ति।
Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ – kāyato ca kāyacittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
सन्निधिकारकसिक्खापदं अट्ठमं।
Sannidhikārakasikkhāpadaṃ aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ८. सन्निधिकारकसिक्खापदं • 8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ
