Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदवण्णना

    8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā

    २५३. अपरज्‍जु सन्‍निधि नाम होतीति अत्थो। अज्‍ज पटिग्गहितन्ति न केवलं पटिग्गहितमेव, अथ खो उग्गहितकम्पि, तेनेव अट्ठकथायं ‘‘पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्साति एवं सन्‍निधिकतं यं किञ्‍चि यावकालिकं वा यामकालिकं वा अज्झोहरितुकामताय गण्हन्तस्स पटिग्गहणे ताव आपत्ति दुक्‍कटस्सा’’ति वुत्तं। यदि तं पठममेव पटिग्गहितं, ‘‘पटिग्गहणे तावा’’ति न वत्तब्बं, तस्मा वेदितब्बमेतं ‘‘अत्तनो काले गहितं अज्‍ज पटिग्गहित’न्ति वुत्त’’न्ति।

    253. Aparajju sannidhi nāma hotīti attho. Ajja paṭiggahitanti na kevalaṃ paṭiggahitameva, atha kho uggahitakampi, teneva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti evaṃ sannidhikataṃ yaṃ kiñci yāvakālikaṃ vā yāmakālikaṃ vā ajjhoharitukāmatāya gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ. Yadi taṃ paṭhamameva paṭiggahitaṃ, ‘‘paṭiggahaṇe tāvā’’ti na vattabbaṃ, tasmā veditabbametaṃ ‘‘attano kāle gahitaṃ ajja paṭiggahita’nti vutta’’nti.

    एत्थाह – यथा पञ्‍च भेसज्‍जानि उग्गहितकानि अनधिप्पेतानि। सत्ताहातिक्‍कमे अनापत्ति अनज्झोहरणीयत्ता, तथा इधापि उग्गहितकं नाधिप्पेतन्ति? एत्थ वुच्‍चति – भेसज्‍जसिक्खापदे (पारा॰ ६१८ आदयो) उग्गहितकं नाधिप्पेतन्ति युत्तं अत्तनो कालातिक्‍कमनमत्तेन तत्थ आपत्तिप्पसङ्गतो। एत्थ न युत्तं अत्तनो कालातिक्‍कमनमत्तेन आपत्तिप्पसङ्गाभावतो। अज्झोहरणेनेव हि एत्थ आपत्तीति अधिप्पायो, तस्मा अनुगण्ठिपदमतेन अज्‍ज उग्गहेत्वा पुनदिवसे भुञ्‍जन्तो द्वे आपत्तियो आपज्‍जति।

    Etthāha – yathā pañca bhesajjāni uggahitakāni anadhippetāni. Sattāhātikkame anāpatti anajjhoharaṇīyattā, tathā idhāpi uggahitakaṃ nādhippetanti? Ettha vuccati – bhesajjasikkhāpade (pārā. 618 ādayo) uggahitakaṃ nādhippetanti yuttaṃ attano kālātikkamanamattena tattha āpattippasaṅgato. Ettha na yuttaṃ attano kālātikkamanamattena āpattippasaṅgābhāvato. Ajjhoharaṇeneva hi ettha āpattīti adhippāyo, tasmā anugaṇṭhipadamatena ajja uggahetvā punadivase bhuñjanto dve āpattiyo āpajjati.

    तत्रायं विचारणा – अत्तना भुञ्‍जितुकामो अज्‍ज उग्गहेत्वा पुनदिवसे भुञ्‍जति, द्वे आपत्तियो आपज्‍जति। सामणेरादीनंयेव अत्थाय उग्गहेत्वा गहितं पुनदिवसे पटिग्गहेत्वा भुञ्‍जन्तो आपत्तिया न कारेतब्बोति। पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्साति एत्थायमधिप्पायो – सचे बेलट्ठसीसो विय दुतियततियादिदिवसत्थाय अज्‍ज पटिग्गहेत्वा सामणेरादीनं गोपनत्थाय देति, तस्स पुनदिवसे अज्झोहरणत्थं पटिग्गहणे आपत्ति दुक्‍कटस्साति सम्भवति। सयमेव सचे तं गोपेत्वा ठपेति, पुनदिवसे पतितं कचवरं दिस्वा विमतिवसेन वा पटिग्गण्हतो पटिग्गहणतोव आपत्ति दुक्‍कटस्साति सम्भवति। नो चे पटिग्गण्हाति, तं दुक्‍कटं नत्थि। ‘‘इदञ्हि ‘एकं पादं अतिक्‍कामेति, आपत्ति थुल्‍लच्‍चयस्सा’तिआदि विया’’ति वुत्तं। यो पन एकप्पहारेनेव द्वेपि पादे अतिक्‍कामेति, तस्स तं थुल्‍लच्‍चयं नत्थि, एवंसम्पदमिदन्ति वेदितब्बं। एत्थ पटिग्गहितभावं अविजहन्तमेव सन्‍निधिं जनेतीति धम्मसिरित्थेरो, तं ‘‘पटिग्गण्हाति, आपत्ति दुक्‍कटस्सा’’ति पाळिया विरुज्झति। कपालेन पीतो पन स्नेहो अब्बोहारिको। किञ्‍चापि उण्हे ओतापेन्तस्स पग्घरति, तथापि ‘‘भेसज्‍जसिक्खापदे विया’’ति वुत्तं। इतरथा कपालेन पीता सप्पिआदयोपि सत्ताहातिक्‍कमे आपत्तिं जनेय्युन्ति। सयं पटिग्गहेत्वाति इधापि पुब्बे वुत्तविधियेव। दुद्धोतपत्तकथापि एतेन समेति विय । आहारत्थायाति कालेपि लब्भति। पकतिआमिसेति कप्पियामिसे। सामिसेन मुखेन अज्झोहरतो द्वेति ‘‘हिय्यो पटिग्गहितयामकालिकं अज्‍ज पुरेभत्तं सामिसेन मुखेन अज्झोहरतो द्वे पाचित्तियानी’’ति लिखितं। अज्‍ज पटिग्गहितं यावकालिकम्पि हि यामातिक्‍कन्तपानकेन संसट्ठं सन्‍निधिं करोति। अकप्पियमंसेसु मनुस्समंसे थुल्‍लच्‍चयं, सेसमंसे दुक्‍कटञ्‍च वड्ढति।

    Tatrāyaṃ vicāraṇā – attanā bhuñjitukāmo ajja uggahetvā punadivase bhuñjati, dve āpattiyo āpajjati. Sāmaṇerādīnaṃyeva atthāya uggahetvā gahitaṃ punadivase paṭiggahetvā bhuñjanto āpattiyā na kāretabboti. Paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti etthāyamadhippāyo – sace belaṭṭhasīso viya dutiyatatiyādidivasatthāya ajja paṭiggahetvā sāmaṇerādīnaṃ gopanatthāya deti, tassa punadivase ajjhoharaṇatthaṃ paṭiggahaṇe āpatti dukkaṭassāti sambhavati. Sayameva sace taṃ gopetvā ṭhapeti, punadivase patitaṃ kacavaraṃ disvā vimativasena vā paṭiggaṇhato paṭiggahaṇatova āpatti dukkaṭassāti sambhavati. No ce paṭiggaṇhāti, taṃ dukkaṭaṃ natthi. ‘‘Idañhi ‘ekaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti thullaccayassā’tiādi viyā’’ti vuttaṃ. Yo pana ekappahāreneva dvepi pāde atikkāmeti, tassa taṃ thullaccayaṃ natthi, evaṃsampadamidanti veditabbaṃ. Ettha paṭiggahitabhāvaṃ avijahantameva sannidhiṃ janetīti dhammasiritthero, taṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’’ti pāḷiyā virujjhati. Kapālena pīto pana sneho abbohāriko. Kiñcāpi uṇhe otāpentassa paggharati, tathāpi ‘‘bhesajjasikkhāpade viyā’’ti vuttaṃ. Itarathā kapālena pītā sappiādayopi sattāhātikkame āpattiṃ janeyyunti. Sayaṃ paṭiggahetvāti idhāpi pubbe vuttavidhiyeva. Duddhotapattakathāpi etena sameti viya . Āhāratthāyāti kālepi labbhati. Pakatiāmiseti kappiyāmise. Sāmisena mukhena ajjhoharato dveti ‘‘hiyyo paṭiggahitayāmakālikaṃ ajja purebhattaṃ sāmisena mukhena ajjhoharato dve pācittiyānī’’ti likhitaṃ. Ajja paṭiggahitaṃ yāvakālikampi hi yāmātikkantapānakena saṃsaṭṭhaṃ sannidhiṃ karoti. Akappiyamaṃsesu manussamaṃse thullaccayaṃ, sesamaṃse dukkaṭañca vaḍḍhati.

    २५५. सत्ताहकालिकं यावजीविकं आहारत्थायाति कालेपि दुक्‍कटमेव सन्‍निधिं अनापज्‍जनतोति केचि। तदहु पटिग्गहितं तदहु पुरेभत्तं वट्टतीति चे? न, पाळियम्पि अट्ठकथायम्पि विसेसस्स नत्थिताय। भेसज्‍जसिक्खापदे पुरेभत्तं यथासुखं परिभुञ्‍जनं वुत्तन्ति चे? आहारे सप्पिआदि सङ्गहं याति, तेन तग्गतिकवसेन वुत्तं, न भेसज्‍जवसेन वुत्तन्ति उपतिस्सो

    255.Sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāyāti kālepi dukkaṭameva sannidhiṃ anāpajjanatoti keci. Tadahu paṭiggahitaṃ tadahu purebhattaṃ vaṭṭatīti ce? Na, pāḷiyampi aṭṭhakathāyampi visesassa natthitāya. Bhesajjasikkhāpade purebhattaṃ yathāsukhaṃ paribhuñjanaṃ vuttanti ce? Āhāre sappiādi saṅgahaṃ yāti, tena taggatikavasena vuttaṃ, na bhesajjavasena vuttanti upatisso.

    सन्‍निधिकारकसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।

    Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo

    अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदवण्णना • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā

    टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ८. सन्‍निधिकारकसिक्खापदं • 8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact