| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา
8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
๒๕๓. อปรชฺชุ สนฺนิธิ นาม โหตีติ อโตฺถฯ อชฺช ปฎิคฺคหิตนฺติ น เกวลํ ปฎิคฺคหิตเมว, อถ โข อุคฺคหิตกมฺปิ, เตเนว อฎฺฐกถายํ ‘‘ปฎิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสาติ เอวํ สนฺนิธิกตํ ยํ กิญฺจิ ยาวกาลิกํ วา ยามกาลิกํ วา อโชฺฌหริตุกามตาย คณฺหนฺตสฺส ปฎิคฺคหเณ ตาว อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ยทิ ตํ ปฐมเมว ปฎิคฺคหิตํ, ‘‘ปฎิคฺคหเณ ตาวา’’ติ น วตฺตพฺพํ, ตสฺมา เวทิตพฺพเมตํ ‘‘อตฺตโน กาเล คหิตํ อชฺช ปฎิคฺคหิต’นฺติ วุตฺต’’นฺติฯ
253. Aparajju sannidhi nāma hotīti attho. Ajja paṭiggahitanti na kevalaṃ paṭiggahitameva, atha kho uggahitakampi, teneva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti evaṃ sannidhikataṃ yaṃ kiñci yāvakālikaṃ vā yāmakālikaṃ vā ajjhoharitukāmatāya gaṇhantassa paṭiggahaṇe tāva āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ. Yadi taṃ paṭhamameva paṭiggahitaṃ, ‘‘paṭiggahaṇe tāvā’’ti na vattabbaṃ, tasmā veditabbametaṃ ‘‘attano kāle gahitaṃ ajja paṭiggahita’nti vutta’’nti.
เอตฺถาห – ยถา ปญฺจ เภสชฺชานิ อุคฺคหิตกานิ อนธิเปฺปตานิฯ สตฺตาหาติกฺกเม อนาปตฺติ อนโชฺฌหรณียตฺตา, ตถา อิธาปิ อุคฺคหิตกํ นาธิเปฺปตนฺติ? เอตฺถ วุจฺจติ – เภสชฺชสิกฺขาปเท (ปารา. ๖๑๘ อาทโย) อุคฺคหิตกํ นาธิเปฺปตนฺติ ยุตฺตํ อตฺตโน กาลาติกฺกมนมเตฺตน ตตฺถ อาปตฺติปฺปสงฺคโตฯ เอตฺถ น ยุตฺตํ อตฺตโน กาลาติกฺกมนมเตฺตน อาปตฺติปฺปสงฺคาภาวโตฯ อโชฺฌหรเณเนว หิ เอตฺถ อาปตฺตีติ อธิปฺปาโย, ตสฺมา อนุคณฺฐิปทมเตน อชฺช อุคฺคเหตฺวา ปุนทิวเส ภุญฺชโนฺต เทฺว อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ
Etthāha – yathā pañca bhesajjāni uggahitakāni anadhippetāni. Sattāhātikkame anāpatti anajjhoharaṇīyattā, tathā idhāpi uggahitakaṃ nādhippetanti? Ettha vuccati – bhesajjasikkhāpade (pārā. 618 ādayo) uggahitakaṃ nādhippetanti yuttaṃ attano kālātikkamanamattena tattha āpattippasaṅgato. Ettha na yuttaṃ attano kālātikkamanamattena āpattippasaṅgābhāvato. Ajjhoharaṇeneva hi ettha āpattīti adhippāyo, tasmā anugaṇṭhipadamatena ajja uggahetvā punadivase bhuñjanto dve āpattiyo āpajjati.
ตตฺรายํ วิจารณา – อตฺตนา ภุญฺชิตุกาโม อชฺช อุคฺคเหตฺวา ปุนทิวเส ภุญฺชติ, เทฺว อาปตฺติโย อาปชฺชติฯ สามเณราทีนํเยว อตฺถาย อุคฺคเหตฺวา คหิตํ ปุนทิวเส ปฎิคฺคเหตฺวา ภุญฺชโนฺต อาปตฺติยา น กาเรตโพฺพติฯ ปฎิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสาติ เอตฺถายมธิปฺปาโย – สเจ เพลฎฺฐสีโส วิย ทุติยตติยาทิทิวสตฺถาย อชฺช ปฎิคฺคเหตฺวา สามเณราทีนํ โคปนตฺถาย เทติ, ตสฺส ปุนทิวเส อโชฺฌหรณตฺถํ ปฎิคฺคหเณ อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสาติ สมฺภวติฯ สยเมว สเจ ตํ โคเปตฺวา ฐเปติ, ปุนทิวเส ปติตํ กจวรํ ทิสฺวา วิมติวเสน วา ปฎิคฺคณฺหโต ปฎิคฺคหณโตว อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสาติ สมฺภวติฯ โน เจ ปฎิคฺคณฺหาติ, ตํ ทุกฺกฎํ นตฺถิฯ ‘‘อิทญฺหิ ‘เอกํ ปาทํ อติกฺกาเมติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสา’ติอาทิ วิยา’’ติ วุตฺตํฯ โย ปน เอกปฺปหาเรเนว เทฺวปิ ปาเท อติกฺกาเมติ, ตสฺส ตํ ถุลฺลจฺจยํ นตฺถิ, เอวํสมฺปทมิทนฺติ เวทิตพฺพํฯ เอตฺถ ปฎิคฺคหิตภาวํ อวิชหนฺตเมว สนฺนิธิํ ชเนตีติ ธมฺมสิริเตฺถโร, ตํ ‘‘ปฎิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสา’’ติ ปาฬิยา วิรุชฺฌติฯ กปาเลน ปีโต ปน เสฺนโห อโพฺพหาริโกฯ กิญฺจาปิ อุเณฺห โอตาเปนฺตสฺส ปคฺฆรติ, ตถาปิ ‘‘เภสชฺชสิกฺขาปเท วิยา’’ติ วุตฺตํฯ อิตรถา กปาเลน ปีตา สปฺปิอาทโยปิ สตฺตาหาติกฺกเม อาปตฺติํ ชเนยฺยุนฺติฯ สยํ ปฎิคฺคเหตฺวาติ อิธาปิ ปุเพฺพ วุตฺตวิธิเยวฯ ทุโทฺธตปตฺตกถาปิ เอเตน สเมติ วิย ฯ อาหารตฺถายาติ กาเลปิ ลพฺภติฯ ปกติอามิเสติ กปฺปิยามิเสฯ สามิเสน มุเขน อโชฺฌหรโต เทฺวติ ‘‘หิโยฺย ปฎิคฺคหิตยามกาลิกํ อชฺช ปุเรภตฺตํ สามิเสน มุเขน อโชฺฌหรโต เทฺว ปาจิตฺติยานี’’ติ ลิขิตํฯ อชฺช ปฎิคฺคหิตํ ยาวกาลิกมฺปิ หิ ยามาติกฺกนฺตปานเกน สํสฎฺฐํ สนฺนิธิํ กโรติฯ อกปฺปิยมํเสสุ มนุสฺสมํเส ถุลฺลจฺจยํ, เสสมํเส ทุกฺกฎญฺจ วฑฺฒติฯ
Tatrāyaṃ vicāraṇā – attanā bhuñjitukāmo ajja uggahetvā punadivase bhuñjati, dve āpattiyo āpajjati. Sāmaṇerādīnaṃyeva atthāya uggahetvā gahitaṃ punadivase paṭiggahetvā bhuñjanto āpattiyā na kāretabboti. Paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti etthāyamadhippāyo – sace belaṭṭhasīso viya dutiyatatiyādidivasatthāya ajja paṭiggahetvā sāmaṇerādīnaṃ gopanatthāya deti, tassa punadivase ajjhoharaṇatthaṃ paṭiggahaṇe āpatti dukkaṭassāti sambhavati. Sayameva sace taṃ gopetvā ṭhapeti, punadivase patitaṃ kacavaraṃ disvā vimativasena vā paṭiggaṇhato paṭiggahaṇatova āpatti dukkaṭassāti sambhavati. No ce paṭiggaṇhāti, taṃ dukkaṭaṃ natthi. ‘‘Idañhi ‘ekaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti thullaccayassā’tiādi viyā’’ti vuttaṃ. Yo pana ekappahāreneva dvepi pāde atikkāmeti, tassa taṃ thullaccayaṃ natthi, evaṃsampadamidanti veditabbaṃ. Ettha paṭiggahitabhāvaṃ avijahantameva sannidhiṃ janetīti dhammasiritthero, taṃ ‘‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’’ti pāḷiyā virujjhati. Kapālena pīto pana sneho abbohāriko. Kiñcāpi uṇhe otāpentassa paggharati, tathāpi ‘‘bhesajjasikkhāpade viyā’’ti vuttaṃ. Itarathā kapālena pītā sappiādayopi sattāhātikkame āpattiṃ janeyyunti. Sayaṃ paṭiggahetvāti idhāpi pubbe vuttavidhiyeva. Duddhotapattakathāpi etena sameti viya . Āhāratthāyāti kālepi labbhati. Pakatiāmiseti kappiyāmise. Sāmisena mukhena ajjhoharato dveti ‘‘hiyyo paṭiggahitayāmakālikaṃ ajja purebhattaṃ sāmisena mukhena ajjhoharato dve pācittiyānī’’ti likhitaṃ. Ajja paṭiggahitaṃ yāvakālikampi hi yāmātikkantapānakena saṃsaṭṭhaṃ sannidhiṃ karoti. Akappiyamaṃsesu manussamaṃse thullaccayaṃ, sesamaṃse dukkaṭañca vaḍḍhati.
๒๕๕. สตฺตาหกาลิกํ ยาวชีวิกํ อาหารตฺถายาติ กาเลปิ ทุกฺกฎเมว สนฺนิธิํ อนาปชฺชนโตติ เกจิฯ ตทหุ ปฎิคฺคหิตํ ตทหุ ปุเรภตฺตํ วฎฺฎตีติ เจ? น, ปาฬิยมฺปิ อฎฺฐกถายมฺปิ วิเสสสฺส นตฺถิตายฯ เภสชฺชสิกฺขาปเท ปุเรภตฺตํ ยถาสุขํ ปริภุญฺชนํ วุตฺตนฺติ เจ? อาหาเร สปฺปิอาทิ สงฺคหํ ยาติ, เตน ตคฺคติกวเสน วุตฺตํ, น เภสชฺชวเสน วุตฺตนฺติ อุปติโสฺสฯ
255.Sattāhakālikaṃ yāvajīvikaṃ āhāratthāyāti kālepi dukkaṭameva sannidhiṃ anāpajjanatoti keci. Tadahu paṭiggahitaṃ tadahu purebhattaṃ vaṭṭatīti ce? Na, pāḷiyampi aṭṭhakathāyampi visesassa natthitāya. Bhesajjasikkhāpade purebhattaṃ yathāsukhaṃ paribhuñjanaṃ vuttanti ce? Āhāre sappiādi saṅgahaṃ yāti, tena taggatikavasena vuttaṃ, na bhesajjavasena vuttanti upatisso.
สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Sannidhikārakasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๘. สนฺนิธิการกสิกฺขาปทํ • 8. Sannidhikārakasikkhāpadaṃ
