| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
२. उपोसथक्खन्धकं
2. Uposathakkhandhakaṃ
सन्निपातानुजाननादिकथा
Sannipātānujānanādikathā
१३२. उपोसथक्खन्धके – अञ्ञतित्थियाति एत्थ तित्थं वुच्चति लद्धि; अञ्ञं तित्थं अञ्ञतित्थं; अञ्ञतित्थं एतेसं अत्थीति अञ्ञतित्थिया; इतो अञ्ञलद्धिकाति वुत्तं होति। धम्मं भासन्तीति यं तेसं कत्तब्बाकत्तब्बं, तं कथेन्ति। ते लभन्तीति ते मनुस्सा लभन्ति। मूगसूकराति थूलसरीरसूकरा।
132. Uposathakkhandhake – aññatitthiyāti ettha titthaṃ vuccati laddhi; aññaṃ titthaṃ aññatitthaṃ; aññatitthaṃ etesaṃ atthīti aññatitthiyā; ito aññaladdhikāti vuttaṃ hoti. Dhammaṃ bhāsantīti yaṃ tesaṃ kattabbākattabbaṃ, taṃ kathenti. Te labhantīti te manussā labhanti. Mūgasūkarāti thūlasarīrasūkarā.
१३५. अनज्झापन्नो वा होति आपज्जित्वा वा वुट्ठितोति एत्थ यं आपत्तिं भिक्खु अनज्झापन्नो वा होति, आपज्जित्वा वा वुट्ठितो, अयं असन्ती नाम आपत्तीति एवमत्थो वेदितब्बो। सम्पजानमुसावादे किं होतीति य्वायं सम्पजानमुसावादो अस्स होतीति वुत्तो, सो आपत्तितो किं होति, कतरा आपत्ति होतीति अत्थो। दुक्कटं होतीति दुक्कटापत्ति होति; सा च खो न मुसावादलक्खणेन; भगवतो पन वचनेन वचीद्वारे अकिरियसमुट्ठाना आपत्ति होतीति वेदितब्बा। वक्खति हि –
135.Anajjhāpanno vā hoti āpajjitvā vā vuṭṭhitoti ettha yaṃ āpattiṃ bhikkhu anajjhāpanno vā hoti, āpajjitvā vā vuṭṭhito, ayaṃ asantī nāma āpattīti evamattho veditabbo. Sampajānamusāvāde kiṃ hotīti yvāyaṃ sampajānamusāvādo assa hotīti vutto, so āpattito kiṃ hoti, katarā āpatti hotīti attho. Dukkaṭaṃ hotīti dukkaṭāpatti hoti; sā ca kho na musāvādalakkhaṇena; bhagavato pana vacanena vacīdvāre akiriyasamuṭṭhānā āpatti hotīti veditabbā. Vakkhati hi –
‘‘अनालपन्तो मनुजेन केनचि,
‘‘Anālapanto manujena kenaci,
वाचागिरं नो च परे भणेय्य।
Vācāgiraṃ no ca pare bhaṇeyya;
आपज्जेय्य वाचसिकं न कायिकं,
Āpajjeyya vācasikaṃ na kāyikaṃ,
पञ्हा मेसा कुसलेहि चिन्तिता’’ति॥ (परि॰ ४७९)।
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 479);
अन्तरायिकोति अन्तरायकरो। किस्स फासु होतीति किमत्थाय फासु होति। पठमस्स झानस्स अधिगमायाति पठमस्स झानस्स अधिगमनत्थाय तस्स भिक्खुनो फासु होति सुखं होति। एस नयो सब्बत्थ। इति भगवा उद्देसतो च निद्देसतो च पठमं पातिमोक्खुद्देसं दस्सेसि।
Antarāyikoti antarāyakaro. Kissa phāsu hotīti kimatthāya phāsu hoti. Paṭhamassa jhānassa adhigamāyāti paṭhamassa jhānassa adhigamanatthāya tassa bhikkhuno phāsu hoti sukhaṃ hoti. Esa nayo sabbattha. Iti bhagavā uddesato ca niddesato ca paṭhamaṃ pātimokkhuddesaṃ dassesi.
१३६. देवसिकन्ति दिवसे दिवसे। चातुद्दसे वा पन्नरसे वाति एकस्स उतुनो ततिये च सत्तमे च पक्खे द्विक्खत्तुं चातुद्दसे अवसेसे छक्खत्तुं पन्नरसे; अयं ताव एको अत्थो। अयं पन पकतिचारित्तवसेन वुत्तो ‘‘सकिं पक्खस्स चातुद्दसे वा पन्नरसे वा’’ति वचनतो पन तथारूपे पच्चये सति यस्मिं तस्मिं चातुद्दसे वा पन्नरसे वा उद्दिसितुं वट्टति, आवासिकानं भिक्खूनं चातुद्दसो होति, आगन्तुकानं पन्नरसो। सचे आवासिका बहुतरा होन्ति, आगन्तुकेहि आवासिकानं अनुवत्तितब्ब’’न्ति वचनतोपि चेतं वेदितब्बं।
136.Devasikanti divase divase. Cātuddase vā pannarase vāti ekassa utuno tatiye ca sattame ca pakkhe dvikkhattuṃ cātuddase avasese chakkhattuṃ pannarase; ayaṃ tāva eko attho. Ayaṃ pana pakaticārittavasena vutto ‘‘sakiṃ pakkhassa cātuddase vā pannarase vā’’ti vacanato pana tathārūpe paccaye sati yasmiṃ tasmiṃ cātuddase vā pannarase vā uddisituṃ vaṭṭati, āvāsikānaṃ bhikkhūnaṃ cātuddaso hoti, āgantukānaṃ pannaraso. Sace āvāsikā bahutarā honti, āgantukehi āvāsikānaṃ anuvattitabba’’nti vacanatopi cetaṃ veditabbaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
६८. सन्निपातानुजानना • 68. Sannipātānujānanā
६९. पातिमोक्खुद्देसानुजानना • 69. Pātimokkhuddesānujānanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सन्निपातानुजाननादिकथावण्णना • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / सन्निपातानुजाननादिकथावण्णना • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सन्निपातानुजाननादिकथावण्णना • Sannipātānujānanādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ६८. सन्निपातानुजाननादिकथा • 68. Sannipātānujānanādikathā
