| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
४. सन्ततरसुत्तवण्णना
4. Santatarasuttavaṇṇanā
७३. चतुत्थे रूपेहीति रूपावचरधम्मेहि। सन्ततराति अतिसयेन सन्ता। रूपावचरधम्मा हि किलेसविक्खम्भनतो वितक्कादिओळारिकङ्गप्पहानतो समाधिभूमिभावतो च सन्ता नाम, आरुप्पा पन तेहिपि अङ्गसन्तताय चेव आरम्मणसन्तताय च अतिसयेन सन्तवुत्तिका, तेन सन्ततराति वुत्ता। निरोधोति निब्बानं। सङ्खारावसेससुखुमभावप्पत्तितोपि हि चतुत्थारुप्पतो फलसमापत्तियोव सन्ततरा किलेसदरथपटिपस्सद्धितो निब्बानारम्मणतो च, किमङ्गं पन सब्बसङ्खारसमथो निब्बानं। तेन वुत्तं ‘‘आरुप्पेहि निरोधो सन्ततरो’’ति।
73. Catutthe rūpehīti rūpāvacaradhammehi. Santatarāti atisayena santā. Rūpāvacaradhammā hi kilesavikkhambhanato vitakkādioḷārikaṅgappahānato samādhibhūmibhāvato ca santā nāma, āruppā pana tehipi aṅgasantatāya ceva ārammaṇasantatāya ca atisayena santavuttikā, tena santatarāti vuttā. Nirodhoti nibbānaṃ. Saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattitopi hi catutthāruppato phalasamāpattiyova santatarā kilesadarathapaṭipassaddhito nibbānārammaṇato ca, kimaṅgaṃ pana sabbasaṅkhārasamatho nibbānaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘āruppehi nirodho santataro’’ti.
गाथासु रूपूपगाति रूपभवूपगा। रूपभवो हि इध रूपन्ति वुत्तो, ‘‘रूपूपपत्तिया मग्गं भावेती’’तिआदीसु विय। अरूपट्ठायिनोति अरूपावचरा। निरोधं अप्पजानन्ता, आगन्तारो पुनब्भवन्ति एतेन रूपारूपावचरधम्मेहि निरोधस्स सन्तभावमेव दस्सेति। अरूपेसु असण्ठिताति अरूपरागेन अरूपभवेसु अप्पतिट्ठहन्ता, तेपि परिजानन्ताति अत्थो। निरोधे ये विमुच्चन्तीति एत्थ येति निपातमत्तं। सेसं हेट्ठा वुत्तनयमेव।
Gāthāsu rūpūpagāti rūpabhavūpagā. Rūpabhavo hi idha rūpanti vutto, ‘‘rūpūpapattiyā maggaṃ bhāvetī’’tiādīsu viya. Arūpaṭṭhāyinoti arūpāvacarā. Nirodhaṃ appajānantā, āgantāro punabbhavanti etena rūpārūpāvacaradhammehi nirodhassa santabhāvameva dasseti. Arūpesu asaṇṭhitāti arūparāgena arūpabhavesu appatiṭṭhahantā, tepi parijānantāti attho. Nirodhe ye vimuccantīti ettha yeti nipātamattaṃ. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
चतुत्थसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi / ४. सन्ततरसुत्तं • 4. Santatarasuttaṃ
