| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
๔. สนฺตตรสุตฺตวณฺณนา
4. Santatarasuttavaṇṇanā
๗๓. จตุเตฺถ รูเปหีติ รูปาวจรธเมฺมหิฯ สนฺตตราติ อติสเยน สนฺตาฯ รูปาวจรธมฺมา หิ กิเลสวิกฺขมฺภนโต วิตกฺกาทิโอฬาริกงฺคปฺปหานโต สมาธิภูมิภาวโต จ สนฺตา นาม, อารุปฺปา ปน เตหิปิ องฺคสนฺตตาย เจว อารมฺมณสนฺตตาย จ อติสเยน สนฺตวุตฺติกา, เตน สนฺตตราติ วุตฺตาฯ นิโรโธติ นิพฺพานํฯ สงฺขาราวเสสสุขุมภาวปฺปตฺติโตปิ หิ จตุตฺถารุปฺปโต ผลสมาปตฺติโยว สนฺตตรา กิเลสทรถปฎิปสฺสทฺธิโต นิพฺพานารมฺมณโต จ, กิมงฺคํ ปน สพฺพสงฺขารสมโถ นิพฺพานํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘อารุเปฺปหิ นิโรโธ สนฺตตโร’’ติฯ
73. Catutthe rūpehīti rūpāvacaradhammehi. Santatarāti atisayena santā. Rūpāvacaradhammā hi kilesavikkhambhanato vitakkādioḷārikaṅgappahānato samādhibhūmibhāvato ca santā nāma, āruppā pana tehipi aṅgasantatāya ceva ārammaṇasantatāya ca atisayena santavuttikā, tena santatarāti vuttā. Nirodhoti nibbānaṃ. Saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattitopi hi catutthāruppato phalasamāpattiyova santatarā kilesadarathapaṭipassaddhito nibbānārammaṇato ca, kimaṅgaṃ pana sabbasaṅkhārasamatho nibbānaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘āruppehi nirodho santataro’’ti.
คาถาสุ รูปูปคาติ รูปภวูปคาฯ รูปภโว หิ อิธ รูปนฺติ วุโตฺต, ‘‘รูปูปปตฺติยา มคฺคํ ภาเวตี’’ติอาทีสุ วิยฯ อรูปฎฺฐายิโนติ อรูปาวจราฯ นิโรธํ อปฺปชานนฺตา, อาคนฺตาโร ปุนพฺภวนฺติ เอเตน รูปารูปาวจรธเมฺมหิ นิโรธสฺส สนฺตภาวเมว ทเสฺสติฯ อรูเปสุ อสณฺฐิตาติ อรูปราเคน อรูปภเวสุ อปฺปติฎฺฐหนฺตา, เตปิ ปริชานนฺตาติ อโตฺถฯ นิโรเธ เย วิมุจฺจนฺตีติ เอตฺถ เยติ นิปาตมตฺตํฯ เสสํ เหฎฺฐา วุตฺตนยเมวฯ
Gāthāsu rūpūpagāti rūpabhavūpagā. Rūpabhavo hi idha rūpanti vutto, ‘‘rūpūpapattiyā maggaṃ bhāvetī’’tiādīsu viya. Arūpaṭṭhāyinoti arūpāvacarā. Nirodhaṃ appajānantā, āgantāro punabbhavanti etena rūpārūpāvacaradhammehi nirodhassa santabhāvameva dasseti. Arūpesu asaṇṭhitāti arūparāgena arūpabhavesu appatiṭṭhahantā, tepi parijānantāti attho. Nirodhe ye vimuccantīti ettha yeti nipātamattaṃ. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi / ๔. สนฺตตรสุตฺตํ • 4. Santatarasuttaṃ
