Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
సన్థతచతుక్కభేదకథావణ్ణనా
Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
౬౧-౨. పటిపన్నకస్సాతి ఆరద్ధవిపస్సకస్స. ఉపాదిన్నకన్తి కాయిన్ద్రియం సన్ధాయ వుత్తం. ఉపాదిన్నకేన ఫుసతీతి ఉపాదిన్నకేన ఫుసీయతి ఘట్టీయతీతి ఏవం కమ్మని య-కారలోపేన అత్థో వేదితబ్బో. అథ వా ఏవం కరోన్తో కిఞ్చి ఉపాదిన్నకం ఉపాదిన్నకేన న ఫుసతి న ఘట్టేతీతి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. లేసం ఓడ్డేస్సన్తీతి లేసం సముట్ఠాపేస్సన్తి, పరికప్పేస్సన్తీతి వుత్తం హోతి. సన్థతాదిభేదేహి భిన్దిత్వాతి సన్థతాదివిసేసనేహి విసేసేత్వా, సన్థతాదీహి చతూహి యోజేత్వాతి వుత్తం హోతి.
61-2.Paṭipannakassāti āraddhavipassakassa. Upādinnakanti kāyindriyaṃ sandhāya vuttaṃ. Upādinnakena phusatīti upādinnakena phusīyati ghaṭṭīyatīti evaṃ kammani ya-kāralopena attho veditabbo. Atha vā evaṃ karonto kiñci upādinnakaṃ upādinnakena na phusati na ghaṭṭetīti evamettha attho daṭṭhabbo. Lesaṃ oḍḍessantīti lesaṃ samuṭṭhāpessanti, parikappessantīti vuttaṃ hoti. Santhatādibhedehi bhinditvāti santhatādivisesanehi visesetvā, santhatādīhi catūhi yojetvāti vuttaṃ hoti.
సన్థతాయాతి ఏకదేసే సముదాయవోహారో ‘‘పటో దడ్ఢో’’తిఆదీసు వియ. తథా హి పటస్స ఏకదేసేపి దడ్ఢే ‘‘పటో దడ్ఢో’’తి వోహరన్తి , ఏవం ఇత్థియా వచ్చమగ్గాదీసు కిస్మిఞ్చి మగ్గే సన్థతే ఇత్థీ ‘‘సన్థతా’’తి వుచ్చతి. తేనాహ ‘‘సన్థతా నామా’’తిఆది. వత్థాదీని అన్తో అప్పవేసేత్వా బహి ఠపేత్వా బన్ధనం సన్ధాయ ‘‘పలివేఠేత్వా’’తి వుత్తం. ఏకదేసే సముదాయవోహారవసేనేవ భిక్ఖుపి ‘‘సన్థతో’’తి వుచ్చతీతి ఆహ ‘‘సన్థతో నామా’’తిఆది. యత్తకే పవిట్ఠేతి తిలఫలమత్తే పవిట్ఠే. అక్ఖిఆదిమ్హి సన్థతేపి యథావత్థుకమేవాతి ఆహ ‘‘థుల్లచ్చయక్ఖేత్తే థుల్లచ్చయం, దుక్కటక్ఖేత్తే దుక్కటమేవ హోతీ’’తి.
Santhatāyāti ekadese samudāyavohāro ‘‘paṭo daḍḍho’’tiādīsu viya. Tathā hi paṭassa ekadesepi daḍḍhe ‘‘paṭo daḍḍho’’ti voharanti , evaṃ itthiyā vaccamaggādīsu kismiñci magge santhate itthī ‘‘santhatā’’ti vuccati. Tenāha ‘‘santhatā nāmā’’tiādi. Vatthādīni anto appavesetvā bahi ṭhapetvā bandhanaṃ sandhāya ‘‘paliveṭhetvā’’ti vuttaṃ. Ekadese samudāyavohāravaseneva bhikkhupi ‘‘santhato’’ti vuccatīti āha ‘‘santhato nāmā’’tiādi. Yattake paviṭṭheti tilaphalamatte paviṭṭhe. Akkhiādimhi santhatepi yathāvatthukamevāti āha ‘‘thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭameva hotī’’ti.
ఖాణుం ఘట్టేన్తస్స దుక్కటన్తి ఇత్థినిమిత్తస్స అన్తో ఖాణుం పవేసేత్వా సమతలం అతిరిత్తం వా ఖాణుం ఘట్టేన్తస్స దుక్కటం పవేసాభావతో. సచే పన ఈసకం అన్తో పవిసిత్వా ఠితం ఖాణుకమేవ అఙ్గజాతేన ఛుపతి, పారాజికమేవ. తస్స తలన్తి వేళునళాదికస్స అన్తోతలం. వినీతవత్థూసు ‘‘తేన ఖో పన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు సీవథికం గన్త్వా ఛిన్నసీసం పస్సిత్వా వట్టకతే ముఖే అచ్ఛుపన్తం అఙ్గజాతం పవేసేసి. తస్స కుక్కుచ్చం అహోసి…పే॰… అనాపత్తి భిక్ఖు పారాజికస్స, ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి వుత్తత్తా తస్స సుత్తస్స అనులోమతో ‘‘ఆకాసగతమేవ కత్వా పవేసేత్వా నీహరతి, దుక్కట’’న్తి (పారా॰ ౭౩) వుత్తం. బహిద్ధా ఖాణుకేతి అన్తోపవేసితవేణుపబ్బాదికస్స బహి నిక్ఖన్తఖాణుకే. మేథునరాగేన ఇన్ద్రియబద్ధఆనిన్ద్రియబద్ధసన్తానేసు యత్థ కత్థచి ఉపక్కమన్తస్స న సక్కా అనాపత్తియా భవితున్తి ‘‘దుక్కటమేవా’’తి వుత్తం. తేనేవ వినీతవత్థుమ్హి అట్ఠికేసు ఉపక్కమన్తస్స దుక్కటం వుత్తం.
Khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭanti itthinimittassa anto khāṇuṃ pavesetvā samatalaṃ atirittaṃ vā khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ pavesābhāvato. Sace pana īsakaṃ anto pavisitvā ṭhitaṃ khāṇukameva aṅgajātena chupati, pārājikameva. Tassa talanti veḷunaḷādikassa antotalaṃ. Vinītavatthūsu ‘‘tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sīvathikaṃ gantvā chinnasīsaṃ passitvā vaṭṭakate mukhe acchupantaṃ aṅgajātaṃ pavesesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… anāpatti bhikkhu pārājikassa, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā tassa suttassa anulomato ‘‘ākāsagatameva katvā pavesetvā nīharati, dukkaṭa’’nti (pārā. 73) vuttaṃ. Bahiddhā khāṇuketi antopavesitaveṇupabbādikassa bahi nikkhantakhāṇuke. Methunarāgena indriyabaddhaānindriyabaddhasantānesu yattha katthaci upakkamantassa na sakkā anāpattiyā bhavitunti ‘‘dukkaṭamevā’’ti vuttaṃ. Teneva vinītavatthumhi aṭṭhikesu upakkamantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ.
సన్థతచతుక్కభేదకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / సన్థతచతుక్కభేదకకథావణ్ణనా • Santhatacatukkabhedakakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / సన్థతచతుక్కభేదకథావణ్ణనా • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā