| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
५. सन्थववग्गो
5. Santhavavaggo
१. सन्थवपञ्हो
1. Santhavapañho
१. ‘‘भन्ते नागसेन, भासितम्पेतं भगवता –
1. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā –
‘‘‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो।
‘‘‘Santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo;
अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति॥
Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti.
‘‘पुन च भगवता भणितं ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति। यदि, भन्ते नागसेन, तथागतेन भणितं ‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो। अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति, तेन हि ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति यं वचनं, तं मिच्छा। यदि तथागतेन भणितं ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति, तेन हि ‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो। अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति तम्पि वचनं मिच्छा। अयम्पि उभतो कोटिको पञ्हो तवानुप्पत्तो, सो तया निब्बाहितब्बो’’ति।
‘‘Puna ca bhagavatā bhaṇitaṃ ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti. Yadi, bhante nāgasena, tathāgatena bhaṇitaṃ ‘santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo. Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti, tena hi ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatena bhaṇitaṃ ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti, tena hi ‘santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo. Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘भासितम्पेतं , महाराज, भगवता ‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो। अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति। भणितञ्च ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति। यं, महाराज, भगवता भणितं ‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो। अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति, तं सभाववचनं असेसवचनं निस्सेसवचनं निप्परियायवचनं समणानुच्छवं समणसारुप्पं समणप्पतिरूपं समणारहं समणगोचरं समणप्पटिपदा समणप्पटिपत्ति। यथा, महाराज, आरञ्ञको मिगो अरञ्ञे पवने चरमानो निरालयो अनिकेतो यथिच्छकं सयति, एवमेव खो, महाराज, भिक्खुना ‘सन्थवतो भयं जातं, निकेता जायते रजो। अनिकेतमसन्थवं, एतं वे मुनिदस्सन’न्ति चिन्तेतब्बं।
‘‘Bhāsitampetaṃ , mahārāja, bhagavatā ‘santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo. Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti. Bhaṇitañca ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti. Yaṃ, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo. Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti, taṃ sabhāvavacanaṃ asesavacanaṃ nissesavacanaṃ nippariyāyavacanaṃ samaṇānucchavaṃ samaṇasāruppaṃ samaṇappatirūpaṃ samaṇārahaṃ samaṇagocaraṃ samaṇappaṭipadā samaṇappaṭipatti. Yathā, mahārāja, āraññako migo araññe pavane caramāno nirālayo aniketo yathicchakaṃ sayati, evameva kho, mahārāja, bhikkhunā ‘santhavato bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo. Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassana’nti cintetabbaṃ.
‘‘यं पन, महाराज, भगवता भणितं ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति, तं द्वे अत्थवसे सम्पस्समानेन भगवता भणितं। कतमे द्वे? विहारदानं नाम सब्बबुद्धेहि वण्णितं अनुमतं थोमितं पसत्थं, तं ते विहारदानं दत्वा जातिजरामरणा परिमुच्चिस्सन्तीति। अयं ताव पठमो आनिसंसो विहारदाने।
‘‘Yaṃ pana, mahārāja, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti, taṃ dve atthavase sampassamānena bhagavatā bhaṇitaṃ. Katame dve? Vihāradānaṃ nāma sabbabuddhehi vaṇṇitaṃ anumataṃ thomitaṃ pasatthaṃ, taṃ te vihāradānaṃ datvā jātijarāmaraṇā parimuccissantīti. Ayaṃ tāva paṭhamo ānisaṃso vihāradāne.
‘‘पुन चपरं विहारे विज्जमाने भिक्खुनियो ब्यत्तसङ्केता भविस्सन्ति, सुलभं दस्सनं दस्सनकामानं, अनिकेते दुद्दस्सना भविस्सन्तीति। अयं दुतियो आनिसंसो विहारदाने। इमे द्वे अत्थवसे सम्पस्समानेन भगवता भणितं ‘विहारे कारये रम्मे, वासयेत्थ बहुस्सुते’ति, न तत्थ बुद्धपुत्तेन आलयो करणीयो निकेते’’ति। ‘‘साधु, भन्ते नागसेन, एवमेतं तथा सम्पटिच्छामी’’ति।
‘‘Puna caparaṃ vihāre vijjamāne bhikkhuniyo byattasaṅketā bhavissanti, sulabhaṃ dassanaṃ dassanakāmānaṃ, anikete duddassanā bhavissantīti. Ayaṃ dutiyo ānisaṃso vihāradāne. Ime dve atthavase sampassamānena bhagavatā bhaṇitaṃ ‘vihāre kāraye ramme, vāsayettha bahussute’ti, na tattha buddhaputtena ālayo karaṇīyo nikete’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
सन्थवपञ्हो पठमो।
Santhavapañho paṭhamo.
