๑. สนฺตุฎฺฐสุตฺตวณฺณนา

1. Santuṭṭhasuttavaṇṇanā

๑๔๔. สนฺตุโฎฺฐติ สเกน อุจฺจาวเจน ปจฺจเยน สมเมว จ ตุสฺสนโกฯ เตนาห ‘‘อิตรีตเรนา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ทุวิธํ อิตรีตรํ – ปากติกํ, ญาณสญฺชนิตญฺจาติฯ ตตฺถ ปากติกํ ปฎิกฺขิปิตฺวา ญาณสญฺชนิตเมว ทเสฺสโนฺต ‘‘ถูลสุขุมา’’ติอาทิมาหฯ อิตรํ วุจฺจติ หีนํ ปณีตโต อญฺญตฺตาฯ ตถา ปณีตมฺปิ อิตรํ หีนโต อญฺญตฺตาฯ อเปกฺขาสทฺทา หิ อิตรีตราติฯ อิติ เยน เกนจิ หีเนน วา ปณีเตน วา จีวราทิปจฺจเยน สนฺตุสฺสิโต ตถาปวโตฺต อโลโภ อิตรีตรปจฺจยสโนฺตโส, ตํสมงฺคิตาย สนฺตุโฎฺฐฯ ยถาลาภํ อตฺตโน ลาภานุรูปํ สโนฺตโส ยถาลาภสโนฺตโสฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ ลพฺภตีติ วา ลาโภ, โย โย ลาโภ ยถาลาโภ, เตน สโนฺตโส ยถาลาภสโนฺตโสฯ พลนฺติ กายพลํฯ สารุปฺปนฺติ ภิกฺขุโน อนุจฺฉวิกตาฯ

144.Santuṭṭhoti sakena uccāvacena paccayena samameva ca tussanako. Tenāha ‘‘itarītarenā’’tiādi. Tattha duvidhaṃ itarītaraṃ – pākatikaṃ, ñāṇasañjanitañcāti. Tattha pākatikaṃ paṭikkhipitvā ñāṇasañjanitameva dassento ‘‘thūlasukhumā’’tiādimāha. Itaraṃ vuccati hīnaṃ paṇītato aññattā. Tathā paṇītampi itaraṃ hīnato aññattā. Apekkhāsaddā hi itarītarāti. Iti yena kenaci hīnena vā paṇītena vā cīvarādipaccayena santussito tathāpavatto alobho itarītarapaccayasantoso, taṃsamaṅgitāya santuṭṭho. Yathālābhaṃ attano lābhānurūpaṃ santoso yathālābhasantoso. Sesapadadvayepi eseva nayo. Labbhatīti vā lābho, yo yo lābho yathālābho, tena santoso yathālābhasantoso. Balanti kāyabalaṃ. Sāruppanti bhikkhuno anucchavikatā.

ยถาลทฺธโต อญฺญสฺส อปตฺถนา นาม สิยา อปฺปิจฺฉตาย ปวตฺติอากาโรติ ตโต วินิวตฺติตเมว สโนฺตสสฺส สรูปํ ทเสฺสโนฺต ‘‘ลภโนฺตปิ น คณฺหาตี’’ติ อาหฯ ตํ ปริวเตฺตตฺวาติ ปกติทุพฺพลาทีนํ ครุจีวรํ น ผาสุภาวาวหํ สรีรพาธาวหญฺจ โหตีติ ปโยชนวเสน, นาตฺริจฺฉตาทิวเสน ปริวเตฺตตฺวาฯ ลหุกจีวรปริโภเค สโนฺตสวิโรธิ น โหตีติ อาห ‘‘ลหุเกน ยาเปโนฺตปิ สนฺตุโฎฺฐว โหตี’’ติฯ มหคฺฆจีวรํ พหูนิ วา จีวรานิ ลภิตฺวา ตานิ วิสฺสเชฺชตฺวา อญฺญสฺส คหณํ ยถาสารุปฺปนเย ฐิตตฺตา น สโนฺตสวิโรธีติ อาห ‘‘เตสํ…เป.… ธาเรโนฺตปิ สนฺตุโฎฺฐว โหตี’’ติฯ เอวํ เสสปจฺจเยสุ ยถาพลยถาสารุปฺปนิเทฺทเสสุ อปิ-สทฺทคฺคหเณ อธิปฺปาโย เวทิตโพฺพฯ

Yathāladdhato aññassa apatthanā nāma siyā appicchatāya pavattiākāroti tato vinivattitameva santosassa sarūpaṃ dassento ‘‘labhantopi na gaṇhātī’’ti āha. Taṃ parivattetvāti pakatidubbalādīnaṃ garucīvaraṃ na phāsubhāvāvahaṃ sarīrabādhāvahañca hotīti payojanavasena, nātricchatādivasena parivattetvā. Lahukacīvaraparibhoge santosavirodhi na hotīti āha ‘‘lahukena yāpentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Mahagghacīvaraṃ bahūni vā cīvarāni labhitvā tāni vissajjetvā aññassa gahaṇaṃ yathāsāruppanaye ṭhitattā na santosavirodhīti āha ‘‘tesaṃ…pe… dhārentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Evaṃ sesapaccayesu yathābalayathāsāruppaniddesesu api-saddaggahaṇe adhippāyo veditabbo.

ปกตีติ วาจาปกติอาทิกาฯ อวเสสนิทฺทาย อภิภูตตฺตา ปฎิพุชฺฌโต สหสา ปาปกา วิตกฺกา ปาตุภวนฺตีติฯ

Pakatīti vācāpakatiādikā. Avasesaniddāya abhibhūtattā paṭibujjhato sahasā pāpakā vitakkā pātubhavantīti.

มุตฺตหรีตกนฺติ โคมุตฺตปริภาวิตํ, ปูติภาเวน วา ฉฑฺฑิตตฺตา มุตฺตหรีตกํฯ พุทฺธาทีหิ วณฺณิตนฺติ ‘‘ปูติมุตฺตเภสชฺชํ นิสฺสาย ยา ปพฺพชฺชา’’ติอาทินา สมฺมาสมฺพุทฺธาทีหิ ปสตฺถํฯ

Muttaharītakanti gomuttaparibhāvitaṃ, pūtibhāvena vā chaḍḍitattā muttaharītakaṃ. Buddhādīhi vaṇṇitanti ‘‘pūtimuttabhesajjaṃ nissāya yā pabbajjā’’tiādinā sammāsambuddhādīhi pasatthaṃ.

เอโก เอกโจฺจ สนฺตุโฎฺฐ โหติ, สโนฺตสสฺส วณฺณํ น กเถติ เสยฺยถาปิ อายสฺมา พากุลเตฺถโรฯ น สนฺตุโฎฺฎ โหติ, สโนฺตสสฺส วณฺณํ กเถติ เสยฺยถาปิ เถโร อุปนโนฺท สกฺยปุโตฺตฯ เนว สนฺตุโฎฺฐ โหติ, น สโนฺตสสฺส วณฺณํ กเถติ เสยฺยถาปิ เถโร ลาฬุทายีฯ อยนฺติ อายสฺมา มหากสฺสโปฯ อเนสนนฺติ อโยนิโส มิจฺฉาชีววเสน ปจฺจยปริเยสนํฯ อุตฺตสตีติ ‘‘กถํ นุ โข ลเภยฺย’’นฺติ ชาตุตฺตาเสน อุตฺตสติฯ ตถา ปริตสฺสติฯ อยนฺติ มหากสฺสปเตฺถโรฯ เอวํ ยถาวุตฺตเอกจฺจภิกฺขุ วิย น ปริตสฺสติ, อลาภปริตฺตาเสน วิฆาตปฺปตฺติยา น ปริตฺตาสํ อาปชฺชติฯ โลโภเยว อารมฺมเณน สทฺธิํ คนฺถนเฎฺฐน พชฺฌนเฎฺฐน เคโธ โลภเคโธฯ มุจฺฉนฺติ เคธํ โมมูหตฺตภาวํฯ อาทีนวนฺติ โทสํฯ นิสฺสรณเมวาติ จีวเร อิทมตฺถิตาทสฺสนปุพฺพกํ อลคฺคภาวสงฺขาตนิยฺยานเมว ปชานโนฺตฯ ยถาลทฺธาทีนนฺติ ยถาลทฺธปิณฺฑปาตาทีนํฯ นิทฺธารเณ เจตํ สามิวจนํฯ

Eko ekacco santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti seyyathāpi āyasmā bākulatthero. Na santuṭṭo hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero upanando sakyaputto. Neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero lāḷudāyī. Ayanti āyasmā mahākassapo. Anesananti ayoniso micchājīvavasena paccayapariyesanaṃ. Uttasatīti ‘‘kathaṃ nu kho labheyya’’nti jātuttāsena uttasati. Tathā paritassati. Ayanti mahākassapatthero. Evaṃ yathāvuttaekaccabhikkhu viya na paritassati, alābhaparittāsena vighātappattiyā na parittāsaṃ āpajjati. Lobhoyeva ārammaṇena saddhiṃ ganthanaṭṭhena bajjhanaṭṭhena gedho lobhagedho. Mucchanti gedhaṃ momūhattabhāvaṃ. Ādīnavanti dosaṃ. Nissaraṇamevāti cīvare idamatthitādassanapubbakaṃ alaggabhāvasaṅkhātaniyyānameva pajānanto. Yathāladdhādīnanti yathāladdhapiṇḍapātādīnaṃ. Niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ.

ยถา มหากสฺสปเตฺถโรติ อตฺตนา วตฺตพฺพนิยาเมน วทติ, ภควตา ปน วตฺตพฺพนิยาเมน ‘‘ยถา กสฺสโป ภิกฺขู’’ติ ภวิตพฺพํฯ กสฺสเปน นิทสฺสนภูเตนฯ กถนํ นาม ภาโร ‘‘มุโตฺต โมเจยฺย’’นฺติ ปฎิญฺญานุรูปตฺตาฯ ปฎิปตฺติํ ปริปูรํ กตฺวา ปูรณํ ภาโร สตฺถุ อาณาย สิรสา สมฺปฎิจฺฉิตพฺพโตฯ

Yathā mahākassapattheroti attanā vattabbaniyāmena vadati, bhagavatā pana vattabbaniyāmena ‘‘yathā kassapo bhikkhū’’ti bhavitabbaṃ. Kassapena nidassanabhūtena. Kathanaṃ nāma bhāro ‘‘mutto moceyya’’nti paṭiññānurūpattā. Paṭipattiṃ paripūraṃ katvā pūraṇaṃ bhāro satthu āṇāya sirasā sampaṭicchitabbato.

สนฺตุฎฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ

Santuṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ๒. อโนตฺตปฺปีสุตฺตวณฺณนา • 2. Anottappīsuttavaṇṇanā

Related texts:

ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. สนฺตุฎฺฐสุตฺตํ • 1. Santuṭṭhasuttaṃ

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑. สนฺตุฎฺฐสุตฺตวณฺณนา • 1. Santuṭṭhasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact