Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൬. സപ്പദാസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
6. Sappadāsattheragāthāvaṇṇanā
പണ്ണവീസതീതിആദികാ ആയസ്മതോ സപ്പദാസത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ഉപചിനിത്വാ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കപിലവത്ഥുസ്മിം സുദ്ധോദനമഹാരാജസ്സ പുരോഹിതപുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, തസ്സ സപ്പദാസോതി നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ സത്ഥു ഞാതിസമാഗമേ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ കിലേസാഭിഭവേന ചേതോസമാധിം അലഭന്തോ ബ്രഹ്മചരിയം ചരിത്വാ സംവേഗജാതോ പച്ഛാ സത്ഥം ആഹരന്തോ യോനിസോ മനസികാരം വഡ്ഢേത്വാ അരഹത്തം പാപുണിത്വാ അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ –
Paṇṇavīsatītiādikā āyasmato sappadāsattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ suddhodanamahārājassa purohitaputto hutvā nibbatti, tassa sappadāsoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto satthu ñātisamāgame paṭiladdhasaddho pabbajitvā kilesābhibhavena cetosamādhiṃ alabhanto brahmacariyaṃ caritvā saṃvegajāto pacchā satthaṃ āharanto yoniso manasikāraṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇitvā aññaṃ byākaronto –
൪൦൫.
405.
‘‘പണ്ണവീസതി വസ്സാനി, യതോ പബ്ബജിതോ അഹം;
‘‘Paṇṇavīsati vassāni, yato pabbajito ahaṃ;
അച്ഛരാസങ്ഘാതമത്തമ്പി, ചേതോസന്തിമനജ്ഝഗം.
Accharāsaṅghātamattampi, cetosantimanajjhagaṃ.
൪൦൬.
406.
‘‘അലദ്ധാ ചിത്തസ്സേകഗ്ഗം, കാമരാഗേന അട്ടിതോ;
‘‘Aladdhā cittassekaggaṃ, kāmarāgena aṭṭito;
ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ കന്ദന്തോ, വിഹാരാ ഉപനിക്ഖമിം.
Bāhā paggayha kandanto, vihārā upanikkhamiṃ.
൪൦൭.
407.
‘‘സത്ഥം വാ ആഹരിസ്സാമി, കോ അത്ഥോ ജീവിതേന മേ;
‘‘Satthaṃ vā āharissāmi, ko attho jīvitena me;
കഥഞ്ഹി സിക്ഖം പച്ചക്ഖം, കാലം കുബ്ബേഥ മാദിസോ.
Kathañhi sikkhaṃ paccakkhaṃ, kālaṃ kubbetha mādiso.
൪൦൮.
408.
‘‘തദാഹം ഖുരമാദായ, മഞ്ചകമ്ഹി ഉപാവിസിം;
‘‘Tadāhaṃ khuramādāya, mañcakamhi upāvisiṃ;
പരിനീതോ ഖുരോ ആസി, ധമനിം ഛേത്തുമത്തനോ.
Parinīto khuro āsi, dhamaniṃ chettumattano.
൪൦൯.
409.
‘‘തതോ മേ മനസീകാരോ, യോനിസോ ഉദപജ്ജഥ;
‘‘Tato me manasīkāro, yoniso udapajjatha;
ആദീനവോ പാതുരഹു, നിബ്ബിദാ സമതിട്ഠഥ.
Ādīnavo pāturahu, nibbidā samatiṭṭhatha.
൪൧൦.
410.
‘‘തതോ ചിത്തം വിമുച്ചി മേ, പസ്സ ധമ്മസുധമ്മതം;
‘‘Tato cittaṃ vimucci me, passa dhammasudhammataṃ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി. –
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –
ഇമാ ഗാഥാ അഭാസി.
Imā gāthā abhāsi.
തത്ഥ പണ്ണവീസതിവസ്സാനി, യതോ പബ്ബജിതോ അഹന്തി യതോ പട്ഠായ അഹം പബ്ബജിതോ താനിമാനി പണ്ണവീസതിവസ്സാനി. അച്ഛരാസങ്ഘാതമത്തമ്പി, ചേതോസന്തിമനജ്ഝഗന്തി സോഹം ഏത്തകം കാലം ബ്രഹ്മചരിയം ചരന്തോ അച്ഛരാസങ്ഘാതമത്തമ്പി അങ്ഗുലിഫോടനമത്തമ്പി ഖണം ചേതോസന്തിം ചേതസോ സമാധാനം ന ലഭിം.
Tattha paṇṇavīsativassāni, yato pabbajito ahanti yato paṭṭhāya ahaṃ pabbajito tānimāni paṇṇavīsativassāni. Accharāsaṅghātamattampi, cetosantimanajjhaganti sohaṃ ettakaṃ kālaṃ brahmacariyaṃ caranto accharāsaṅghātamattampi aṅguliphoṭanamattampi khaṇaṃ cetosantiṃ cetaso samādhānaṃ na labhiṃ.
ഏവം പന അലദ്ധാ ചിത്തസ്സേകഗ്ഗതം, തത്ഥ കാരണമാഹ ‘‘കാമരാഗേന അട്ടിതോ’’തി. തത്ഥ അട്ടിതോതി പീളിതോ, അഭിഭൂതോതി അത്ഥോ. ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ കന്ദന്തോതി ‘‘ഇദമിധ അതിവിയ അയുത്തം വത്തതി, യദാഹം നിയ്യാനികേ സാസനേ പബ്ബജിത്വാ അത്താനം കിലേസപങ്കതോ ഉദ്ധരിതും ന സക്കോമീ’’തി ഉദ്ധംമുഖോ ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ കന്ദമാനോ. വിഹാരാ ഉപനിക്ഖമിന്തി വസനകവിഹാരതോ ബഹി നിക്ഖന്തോ.
Evaṃ pana aladdhā cittassekaggataṃ, tattha kāraṇamāha ‘‘kāmarāgena aṭṭito’’ti. Tattha aṭṭitoti pīḷito, abhibhūtoti attho. Bāhā paggayha kandantoti ‘‘idamidha ativiya ayuttaṃ vattati, yadāhaṃ niyyānike sāsane pabbajitvā attānaṃ kilesapaṅkato uddharituṃ na sakkomī’’ti uddhaṃmukho bāhā paggayha kandamāno. Vihārā upanikkhaminti vasanakavihārato bahi nikkhanto.
യേനാധിപ്പായേന നിക്ഖന്തോ, തം ദസ്സേതും ‘‘സത്ഥം വാ ആഹരിസ്സാമീ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ സത്ഥം വാ ആഹരിസ്സാമീതി വാ-സദ്ദോ വികപ്പനത്ഥോ. തേന ‘‘രുക്ഖാ വാ പപതിസ്സാമി, ഉബ്ബന്ധിത്വാ വാ മരിസ്സാമീ’’തിആദികേ മരണപ്പകാരേ സങ്ഗണ്ഹാതി. സിക്ഖന്തി അധിസീലസിക്ഖം. പച്ചക്ഖന്തി പച്ചാചിക്ഖന്തോ പരിച്ചജന്തോ. ‘‘പച്ചക്ഖാ’’തിപി പാളി, പച്ചക്ഖായാതി അത്ഥോ. കാലന്തി മരണം. കഥഞ്ഹി നാമ മാദിസോ സിക്ഖാപച്ചക്ഖാനേന കാലം കരേയ്യാതി അത്ഥോ. സിക്ഖാപച്ചക്ഖാനഞ്ഹി അരിയസ്സ വിനയേ മരണം നാമ. യഥാഹ ഭഗവാ – ‘‘മരണഞ്ഹേതം , ഭിക്ഖവേ, യോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തതീ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൬൩). ‘‘സിക്ഖം പച്ചക്ഖാ’’തി പന പാഠേ കഥഞ്ഹി നാമ മാദിസോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ കാലം കരേയ്യ, സിക്ഖാസമങ്ഗീ ഏവ പന ഹുത്വാ കാലം കരേയ്യ? തസ്മാ സത്ഥം വാ ആഹരിസ്സാമി, കോ അത്ഥോ ജീവിതേന മേതി യോജനാ.
Yenādhippāyena nikkhanto, taṃ dassetuṃ ‘‘satthaṃ vā āharissāmī’’tiādi vuttaṃ. Tattha satthaṃ vā āharissāmīti vā-saddo vikappanattho. Tena ‘‘rukkhā vā papatissāmi, ubbandhitvā vā marissāmī’’tiādike maraṇappakāre saṅgaṇhāti. Sikkhanti adhisīlasikkhaṃ. Paccakkhanti paccācikkhanto pariccajanto. ‘‘Paccakkhā’’tipi pāḷi, paccakkhāyāti attho. Kālanti maraṇaṃ. Kathañhi nāma mādiso sikkhāpaccakkhānena kālaṃ kareyyāti attho. Sikkhāpaccakkhānañhi ariyassa vinaye maraṇaṃ nāma. Yathāha bhagavā – ‘‘maraṇañhetaṃ , bhikkhave, yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattatī’’ti (ma. ni. 3.63). ‘‘Sikkhaṃ paccakkhā’’ti pana pāṭhe kathañhi nāma mādiso sikkhaṃ paccakkhāya kālaṃ kareyya, sikkhāsamaṅgī eva pana hutvā kālaṃ kareyya? Tasmā satthaṃ vā āharissāmi, ko attho jīvitena meti yojanā.
തദാഹന്തി യദാ കിലേസാഭിഭവേന സമണധമ്മം കാതും അസമത്ഥതായ ജീവിതേ നിബ്ബിന്ദന്തോ തദാ. ഖുരന്തി നിസിതഖുരം, ഖുരസദിസം വാ സത്ഥകം. മഞ്ചകമ്ഹി ഉപാവിസിന്തി പരേസം നിവാരണഭയേന ഓവരകം പവിസിത്വാ മഞ്ചകേ നിസീദിം. പരിനീതോതി ഉപനീതോ, ഗലേ ഠപിതോതി അധിപ്പായോ. ധമനിന്തി ‘‘കണ്ഠേ ധമനിം, കണ്ഠധമനിം ഗലവലയ’’ന്തിപി വദന്തി. ഛേത്തുന്തി ഛിന്ദിതും.
Tadāhanti yadā kilesābhibhavena samaṇadhammaṃ kātuṃ asamatthatāya jīvite nibbindanto tadā. Khuranti nisitakhuraṃ, khurasadisaṃ vā satthakaṃ. Mañcakamhi upāvisinti paresaṃ nivāraṇabhayena ovarakaṃ pavisitvā mañcake nisīdiṃ. Parinītoti upanīto, gale ṭhapitoti adhippāyo. Dhamaninti ‘‘kaṇṭhe dhamaniṃ, kaṇṭhadhamaniṃ galavalaya’’ntipi vadanti. Chettunti chindituṃ.
തതോ മേ മനസീകാരോ, യോനിസോ ഉദപജ്ജഥാതി ‘‘യദാഹം മരിസ്സാമീ’’തി കണ്ഠേ ധമനിം ഛിന്ദിതും ഖുരം ഉപനേസിം, തതോ പരം ‘‘അരോഗം നു ഖോ മേ സീല’’ന്തി പച്ചവേക്ഖന്തസ്സ അക്ഖണ്ഡം അച്ഛിദ്ദം സുപരിസുദ്ധം സീലം ദിസ്വാ പീതി ഉപ്പജ്ജി, പീതിമനസ്സ കായോ പസ്സമ്ഭി, പസ്സദ്ധകായസ്സ നിരാമിസം സുഖം അനുഭവന്തസ്സ ചിത്തസ്സ സമാഹിതതായ വിപസ്സനാവസേന യോനിസോ മനസികാരോ ഉപ്പജ്ജി. അഥ വാ തതോതി കണ്ഠേ ഖുരസ്സ ഉപനയതോ വണേ ജാതേ ഉപ്പന്നം വേദനം വിക്ഖമ്ഭേന്തോ വിപസ്സനായ വസേന യോനിസോമനസികാരോ ഉപ്പജ്ജി. ഇദാനി തതോ പരം മഗ്ഗഫലപച്ചവേക്ഖണഞാണം ഉപ്പന്നഭാവം ദസ്സേതും ‘‘ആദീനവോ പാതുരഹൂ’’തിആദി വുത്തം. തം ഹേട്ഠാ വുത്തത്ഥമേവ.
Tato me manasīkāro, yoniso udapajjathāti ‘‘yadāhaṃ marissāmī’’ti kaṇṭhe dhamaniṃ chindituṃ khuraṃ upanesiṃ, tato paraṃ ‘‘arogaṃ nu kho me sīla’’nti paccavekkhantassa akkhaṇḍaṃ acchiddaṃ suparisuddhaṃ sīlaṃ disvā pīti uppajji, pītimanassa kāyo passambhi, passaddhakāyassa nirāmisaṃ sukhaṃ anubhavantassa cittassa samāhitatāya vipassanāvasena yoniso manasikāro uppajji. Atha vā tatoti kaṇṭhe khurassa upanayato vaṇe jāte uppannaṃ vedanaṃ vikkhambhento vipassanāya vasena yonisomanasikāro uppajji. Idāni tato paraṃ maggaphalapaccavekkhaṇañāṇaṃ uppannabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘ādīnavo pāturahū’’tiādi vuttaṃ. Taṃ heṭṭhā vuttatthameva.
സപ്പദാസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sappadāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൬. സപ്പദാസത്ഥേരഗാഥാ • 6. Sappadāsattheragāthā