| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๖. สปฺปสุตฺตวณฺณนา
6. Sappasuttavaṇṇanā
๑๔๒. ฉเฎฺฐ โสณฺฑิกากิลญฺชนฺติ สุราการกานํ ปิฎฺฐปตฺถรณกกิลญฺชํฯ โกสลิกา กํสปาตีติ โกสลรโญฺญ รถจกฺกปฺปมาณา ปริโภคปาติ ฯ คฬคฬายเนฺตติ คชฺชเนฺตฯ กมฺมารคคฺคริยาติ กมฺมารุทฺธนปณาฬิยาฯ ธมมานายาติ ภสฺตวาเตน ปูริยมานายฯ อิติ วิทิตฺวาติ – ‘‘สมโณ โคตโม ปธานมนุยุโตฺต สุเขน นิสิโนฺน, ฆฎฺฎยิสฺสามิ น’’นฺติ วุตฺตปฺปการํ อตฺตภาวํ มาเปตฺวา นิยามภูมิยํ อิโต จิโต จ สญฺจรนฺตํ วิชฺชุลตาโลเกน ทิสฺวา, ‘‘โก นุ โข เอโส สโตฺต’’ติ? อาวเชฺชโนฺต, ‘‘มาโร อย’’นฺติ เอวํ วิทิตฺวาฯ
142. Chaṭṭhe soṇḍikākilañjanti surākārakānaṃ piṭṭhapattharaṇakakilañjaṃ. Kosalikā kaṃsapātīti kosalarañño rathacakkappamāṇā paribhogapāti . Gaḷagaḷāyanteti gajjante. Kammāragaggariyāti kammāruddhanapaṇāḷiyā. Dhamamānāyāti bhastavātena pūriyamānāya. Iti viditvāti – ‘‘samaṇo gotamo padhānamanuyutto sukhena nisinno, ghaṭṭayissāmi na’’nti vuttappakāraṃ attabhāvaṃ māpetvā niyāmabhūmiyaṃ ito cito ca sañcarantaṃ vijjulatālokena disvā, ‘‘ko nu kho eso satto’’ti? Āvajjento, ‘‘māro aya’’nti evaṃ viditvā.
สุญฺญเคหานีติ สุญฺญาคารานิฯ เสยฺยาติ เสยฺยตฺถายฯ ฐสฺสามิ จงฺกมิสฺสามิ นิสีทิสฺสามิ นิปชฺชิสฺสามีติ เอตทตฺถาย โย สุญฺญาคารานิ เสวตีติ อโตฺถฯ โส มุนิ อตฺตสญฺญโตติ โส พุทฺธมุนิ หตฺถปาทกุกฺกุจฺจาภาเวน สํยตตฺตภาโวฯ โวสฺสชฺช จเรยฺย ตตฺถ โสติ โส ตสฺมิํ อตฺตภาเว อาลยํ นิกนฺติํ โวสฺสชฺชิตฺวา ปหาย จเรยฺยฯ ปติรูปํ หิ ตถาวิธสฺส ตนฺติ ตาทิสสฺส ตํสณฺฐิตสฺส พุทฺธมุนิโน ตํ อตฺตภาเว นิกนฺติํ โวสฺสชฺชิตฺวา จรณํ นาม ปติรูปํ ยุตฺตํ อนุจฺฉวิกํฯ
Suññagehānīti suññāgārāni. Seyyāti seyyatthāya. Ṭhassāmi caṅkamissāmi nisīdissāmi nipajjissāmīti etadatthāya yo suññāgārāni sevatīti attho. So muni attasaññatoti so buddhamuni hatthapādakukkuccābhāvena saṃyatattabhāvo. Vossajja careyya tattha soti so tasmiṃ attabhāve ālayaṃ nikantiṃ vossajjitvā pahāya careyya. Patirūpaṃ hi tathāvidhassa tanti tādisassa taṃsaṇṭhitassa buddhamunino taṃ attabhāve nikantiṃ vossajjitvā caraṇaṃ nāma patirūpaṃ yuttaṃ anucchavikaṃ.
จรกาติ สีหพฺยคฺฆาทิกา สญฺจรณสตฺตาฯ เภรวาติ สวิญฺญาณกอวิญฺญาณกเภรวาฯ ตตฺถ สวิญฺญาณกา สีหพฺยคฺฆาทโย, อวิญฺญาณกา รตฺติภาเค ขาณุวมฺมิกาทโยฯ เตปิ หิ ตสฺมิํ กาเล ยกฺขา วิย อุปฎฺฐหนฺติ, รชฺชุวลฺลิยาทีนิ สพฺพานิ สปฺปา วิย อุปฎฺฐหนฺติฯ ตตฺถาติ เตสุ เภรเวสุ สุญฺญาคารคโต พุทฺธมุนิ โลมจลนมตฺตกมฺปิ น กโรติฯ
Carakāti sīhabyagghādikā sañcaraṇasattā. Bheravāti saviññāṇakaaviññāṇakabheravā. Tattha saviññāṇakā sīhabyagghādayo, aviññāṇakā rattibhāge khāṇuvammikādayo. Tepi hi tasmiṃ kāle yakkhā viya upaṭṭhahanti, rajjuvalliyādīni sabbāni sappā viya upaṭṭhahanti. Tatthāti tesu bheravesu suññāgāragato buddhamuni lomacalanamattakampi na karoti.
อิทานิ อฎฺฐานปริกปฺปํ ทเสฺสโนฺต นภํ ผเลยฺยาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ผเลยฺยาติ กากปทํ วิย หีรหีรโส ผเลยฺยฯ จเลยฺยาติ โปกฺขรปเตฺต วาตาหโต อุทกพินฺทุ วิย จเลยฺยฯ สลฺลมฺปิ เจ อุรสิ ปกปฺปเยยฺยุนฺติ ติขิณสตฺติสลฺลํ เจปิ อุรสฺมิํ จาเรเยยฺยุํฯ อุปธีสูติ ขนฺธูปธีสุฯ ตาณํ น กโรนฺตีติ ติขิเณ สเลฺล อุรสฺมิํ จาริยมาเน ภเยน คุมฺพนฺตรกนฺทราทีนิ ปวิสนฺตา ตาณํ กโรนฺติ นามฯ พุทฺธา ปน สมุจฺฉินฺนสพฺพภยา เอวรูปํ ตาณํ นาม น กโรนฺติฯ ฉฎฺฐํฯ
Idāni aṭṭhānaparikappaṃ dassento nabhaṃ phaleyyātiādimāha. Tattha phaleyyāti kākapadaṃ viya hīrahīraso phaleyya. Caleyyāti pokkharapatte vātāhato udakabindu viya caleyya. Sallampi ce urasi pakappayeyyunti tikhiṇasattisallaṃ cepi urasmiṃ cāreyeyyuṃ. Upadhīsūti khandhūpadhīsu. Tāṇaṃ na karontīti tikhiṇe salle urasmiṃ cāriyamāne bhayena gumbantarakandarādīni pavisantā tāṇaṃ karonti nāma. Buddhā pana samucchinnasabbabhayā evarūpaṃ tāṇaṃ nāma na karonti. Chaṭṭhaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๖. สปฺปสุตฺตํ • 6. Sappasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๖. สปฺปสุตฺตวณฺณนา • 6. Sappasuttavaṇṇanā
