| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๓. สปฺปุริสธมฺมสุตฺตวณฺณนา
3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
๑๐๕. เอวํ เม สุตนฺติ สปฺปุริสธมฺมสุตฺตํฯ ตตฺถ สปฺปุริสธมฺมนฺติ สปฺปุริสานํ ธมฺมํฯ อสปฺปุริสธมฺมนฺติ ปาปปุริสานํ ธมฺมํฯ เอวํ มาติกํ ฐเปตฺวาปิ ปุน ยถา นาม มคฺคกุสโล ปุริโส วามํ มุญฺจิตฺวา ทกฺขิณํ คณฺหาติฯ ปฐมํ มุญฺจิตพฺพํ กเถติ, เอวํ ปหาตพฺพํ ธมฺมํ ปฐมํ เทเสโนฺต กตโม จ, ภิกฺขเว, อสปฺปุริสธโมฺมติอาทิมาหฯ ตตฺถ อุจฺจากุลาติ ขตฺติยกุลา วา พฺราหฺมณกุลา วาฯ เอตเทว หิ กุลทฺวยํ ‘‘อุจฺจากุล’’นฺติ วุจฺจติฯ โส ตตฺถ ปุโชฺชติ โส ภิกฺขุ เตสุ ภิกฺขูสุ ปูชารโหฯ อนฺตรํ กริตฺวาติ อพฺภนฺตรํ กตฺวาฯ
105.Evaṃme sutanti sappurisadhammasuttaṃ. Tattha sappurisadhammanti sappurisānaṃ dhammaṃ. Asappurisadhammanti pāpapurisānaṃ dhammaṃ. Evaṃ mātikaṃ ṭhapetvāpi puna yathā nāma maggakusalo puriso vāmaṃ muñcitvā dakkhiṇaṃ gaṇhāti. Paṭhamaṃ muñcitabbaṃ katheti, evaṃ pahātabbaṃ dhammaṃ paṭhamaṃ desento katamo ca, bhikkhave, asappurisadhammotiādimāha. Tattha uccākulāti khattiyakulā vā brāhmaṇakulā vā. Etadeva hi kuladvayaṃ ‘‘uccākula’’nti vuccati. So tattha pujjoti so bhikkhu tesu bhikkhūsu pūjāraho. Antaraṃ karitvāti abbhantaraṃ katvā.
มหากุลาติ ขตฺติยกุลา วา พฺราหฺมณกุลา วา เวสฺสกุลา วาฯ อิทเมว หิ กุลตฺตยํ ‘‘มหากุล’’นฺติ วุจฺจติฯ มหาโภคกุลาติ มหเนฺตหิ โภเคหิ สมนฺนาคตา กุลาฯ อุฬารโภคกุลาติ อุฬาเรหิ ปณีเตหิ โภเคหิ สมฺปนฺนกุลาฯ อิมสฺมิํ ปททฺวเย จตฺตาริปิ กุลานิ ลพฺภนฺติฯ ยตฺถ กตฺถจิ กุเล ชาโต หิ ปุญฺญพเลหิ มหาโภโคปิ อุฬารโภโคปิ โหติเยวฯ
Mahākulāti khattiyakulā vā brāhmaṇakulā vā vessakulā vā. Idameva hi kulattayaṃ ‘‘mahākula’’nti vuccati. Mahābhogakulāti mahantehi bhogehi samannāgatā kulā. Uḷārabhogakulāti uḷārehi paṇītehi bhogehi sampannakulā. Imasmiṃ padadvaye cattāripi kulāni labbhanti. Yattha katthaci kule jāto hi puññabalehi mahābhogopi uḷārabhogopi hotiyeva.
๑๐๖. ยสสฺสีติ ปริวารสมฺปโนฺนฯ อปฺปญฺญาตาติ รตฺติํ ขิตฺตสรา วิย สงฺฆมชฺฌาทีสุ น ปญฺญายนฺติฯ อเปฺปสกฺขาติ อปฺปปริวาราฯ
106.Yasassīti parivārasampanno. Appaññātāti rattiṃ khittasarā viya saṅghamajjhādīsu na paññāyanti. Appesakkhāti appaparivārā.
๑๐๗. อารญฺญิโกติ สมาทินฺนอารญฺญิกธุตโงฺคฯ เสสธุตเงฺคสุปิ เอเสว นโยฯ อิมสฺมิญฺจ สุเตฺต ปาฬิยํ นเวว ธุตงฺคานิ อาคตานิ, วิตฺถาเรน ปเนตานิ เตรส โหนฺติฯ เตสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ สพฺพํ สพฺพากาเรน วิสุทฺธิมเคฺค ธุตงฺคนิเทฺทเส วุตฺตเมวฯ
107.Āraññikoti samādinnaāraññikadhutaṅgo. Sesadhutaṅgesupi eseva nayo. Imasmiñca sutte pāḷiyaṃ naveva dhutaṅgāni āgatāni, vitthārena panetāni terasa honti. Tesu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ sabbākārena visuddhimagge dhutaṅganiddese vuttameva.
๑๐๘. อตมฺมยตาติ ตมฺมยตา วุจฺจติ ตณฺหา, นิตฺตณฺหาติ อโตฺถฯ อตมฺมยตเญฺญว อนฺตรํ กริตฺวาติ นิตฺตณฺหตํเยว การณํ กตฺวา อพฺภนฺตรํ วา กตฺวา, จิเตฺต อุปฺปาเทตฺวาติ อโตฺถฯ
108.Atammayatāti tammayatā vuccati taṇhā, nittaṇhāti attho. Atammayataññeva antaraṃ karitvāti nittaṇhataṃyeva kāraṇaṃ katvā abbhantaraṃ vā katvā, citte uppādetvāti attho.
นิโรธวาเร ยสฺมา อนาคามิขีณาสวาว ตํ สมาปตฺติํ สมาปชฺชนฺติ, ปุถุชฺชนสฺส สา นตฺถิ, ตสฺมา อสปฺปุริสวาโร ปริหีโนฯ น กญฺจิ มญฺญตีติ กญฺจิ ปุคฺคลํ ตีหิ มญฺญนาหิ น มญฺญติฯ น กุหิญฺจิ มญฺญตีติ กิสฺมิญฺจิ โอกาเส น มญฺญติฯ น เกนจิ มญฺญตีติ เกนจิ วตฺถุนาปิ ตํ ปุคฺคลํ น มญฺญติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Nirodhavāre yasmā anāgāmikhīṇāsavāva taṃ samāpattiṃ samāpajjanti, puthujjanassa sā natthi, tasmā asappurisavāro parihīno. Na kañci maññatīti kañci puggalaṃ tīhi maññanāhi na maññati. Nakuhiñci maññatīti kismiñci okāse na maññati. Na kenaci maññatīti kenaci vatthunāpi taṃ puggalaṃ na maññati. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
สปฺปุริสธมฺมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sappurisadhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๓. สปฺปุริสสุตฺตํ • 3. Sappurisasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๓. สปฺปุริสธมฺมสุตฺตวณฺณนา • 3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
