| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
၃. သပ္ပုရိသဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ
3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
၁၀၅. သပ္ပုရိသဓမ္မန္တိ သပ္ပုရိသဘာဝကရံ ဓမ္မံ။ သော ပန ယသ္မာ သပ္ပုရိသာနံ ပဝေဏိကော ဓမ္မော ဟောတိ။ တသ္မာ အာဟ – ‘‘သပ္ပုရိသာနံ ဓမ္မ’’န္တိ, ဧသ နယော အသပ္ပုရိသဓမ္မန္တိ ဧတ္ထာပိ။ ဧဝံ ပဓာနံ အနုဋ္ဌာတဗ္ဗဉ္စ သပ္ပုရိသဓမ္မံ အာဒိံ ကတ္ဝာ မာတိကံ ဌပေတ္ဝာ အယထာနုပုဗ္ဗိယာ နိဒ္ဒိသန္တော ‘‘ကတမော စ, ဘိက္ခဝေ, အသပ္ပုရိသဓမ္မော’’တိအာဒိမာဟ။ တထာ ပန နိဒ္ဒိသန္တော ဥဒာဟရဏပုဗ္ဗကံ ဟေတုံ ဒသ္သေတုံ, ‘‘ယထာ နာမာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တေန ဣစ္ဆိတဗ္ဗပရိစ္စာဂပုဗ္ဗကံ ဂဟေတဗ္ဗဂ္ဂဟဏံ နာမ ဉာယပဋိပတ္တိ, တသ္မာ သပ္ပုရိသဓမ္မာ သမ္ပာဒေတဗ္ဗာတိ ဒီပေန္တော သတ္ထာ အယထာနုပုဗ္ဗိယာ နိဒ္ဓာရီယတီတိ ဣမမတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ တထာ အညတ္ထာပိ ‘‘အသေဝနာ စ ဗာလာနံ, ပဏ္ဍိတာနဉ္စ သေဝနာ’’တိ။ ဧတဒေဝ ဟိ ကုလဒ္ဝယံ ‘‘ဥစ္စကုလ’’န္တိ ဝုစ္စတိ နိပ္ပရိယာယတော။ တထာဟိ အန္တိမဘဝိကာ ဗောဓိသတ္တာ တတ္ထေဝ ပဋိသန္ဓိံ ဂဏ္ဟန္တိ။ သောတိ သာမီစိပ္ပဋိပန္နော ဘိက္ခု။ အန္တရံ ကရိတ္ဝာတိ တံ ကာရဏံ ကတ္ဝာ။ ပဋိပဒာ ဟိ ဝိညူနံ ပူဇာယ ကာရဏံ, န ဥစ္စကုလီနတာ။ မဟာကုလာတိ ဝိပုလကုလာ ဥပာဒိတောဒိတကုလသမ္ပဝတ္တိကာတိ အတ္ထော။
105.Sappurisadhammanti sappurisabhāvakaraṃ dhammaṃ. So pana yasmā sappurisānaṃ paveṇiko dhammo hoti. Tasmā āha – ‘‘sappurisānaṃ dhamma’’nti, esa nayo asappurisadhammanti etthāpi. Evaṃ padhānaṃ anuṭṭhātabbañca sappurisadhammaṃ ādiṃ katvā mātikaṃ ṭhapetvā ayathānupubbiyā niddisanto ‘‘katamo ca, bhikkhave, asappurisadhammo’’tiādimāha. Tathā pana niddisanto udāharaṇapubbakaṃ hetuṃ dassetuṃ, ‘‘yathā nāmā’’tiādi vuttaṃ. Tena icchitabbapariccāgapubbakaṃ gahetabbaggahaṇaṃ nāma ñāyapaṭipatti, tasmā sappurisadhammā sampādetabbāti dīpento satthā ayathānupubbiyā niddhārīyatīti imamatthaṃ dasseti. Tathā aññatthāpi ‘‘asevanā ca bālānaṃ, paṇḍitānañca sevanā’’ti. Etadeva hi kuladvayaṃ ‘‘uccakula’’nti vuccati nippariyāyato. Tathāhi antimabhavikā bodhisattā tattheva paṭisandhiṃ gaṇhanti. Soti sāmīcippaṭipanno bhikkhu. Antaraṃ karitvāti taṃ kāraṇaṃ katvā. Paṭipadā hi viññūnaṃ pūjāya kāraṇaṃ, na uccakulīnatā. Mahākulāti vipulakulā upāditoditakulasampavattikāti attho.
၁၀၆. ယသသဒ္ဒော ပရိဝာရဝာစကော။ ယသသ္သီတိ စ သာတိသယပရိဝာရဝန္တတာ ဝုစ္စတီတိ အာဟ ‘‘ပရိဝာရသမ္ပန္နော’’တိ။ အာဓိပတေယ္ယာဘာဝတော ပရေသံ ဥပရိနတ္တိ ဧတေသံ ဤသော ဤသနံ ဣသ္သရိယန္တိ အက္ခာတဗ္ဗာတိ အပ္ပေသက္ခာ။ တေနာဟ ‘‘အပ္ပပရိဝာရာ’’တိ။ အဘာဝတ္ထော ဟိ ဣဓ အပ္ပ-သဒ္ဒော။
106.Yasasaddo parivāravācako. Yasassīti ca sātisayaparivāravantatā vuccatīti āha ‘‘parivārasampanno’’ti. Ādhipateyyābhāvato paresaṃ uparinatti etesaṃ īso īsanaṃ issariyanti akkhātabbāti appesakkhā. Tenāha ‘‘appaparivārā’’ti. Abhāvattho hi idha appa-saddo.
၁၀၇. နဝေဝ ဓုတင္ဂာနိ အာဂတာနီတိ ဧတ္ထ ယထာ ဥက္ကဋ္ဌပံသုကူလိကသ္သ တေစီဝရိကတာ သုကရာ။ ဧဝံ ဥက္ကဋ္ဌပိဏ္ဍပာတိကသ္သ သပဒာနစာရိကတာ သုကရာ။ ဧကာသနိကသ္သ စ ပတ္တပိဏ္ဍိကခလုပစ္ဆာဘတ္တိကတာ သုကရာ ဧဝာတိ – ‘‘ပံသုကူလိကော ဟောတီ’’တိအာဒိဝစနေနေဝ ပာဠိယာ အနာဂတာနမ္ပိ အာဂတဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော ပရိဟရဏသုကရတာယ တေသမ္ပိ သမာဒာနသမ္ဘဝတော။ တေနာဟ ‘‘တေရသ ဟောန္တီ’’တိ။
107.Naveva dhutaṅgāni āgatānīti ettha yathā ukkaṭṭhapaṃsukūlikassa tecīvarikatā sukarā. Evaṃ ukkaṭṭhapiṇḍapātikassa sapadānacārikatā sukarā. Ekāsanikassa ca pattapiṇḍikakhalupacchābhattikatā sukarā evāti – ‘‘paṃsukūliko hotī’’tiādivacaneneva pāḷiyā anāgatānampi āgatabhāvo veditabbo pariharaṇasukaratāya tesampi samādānasambhavato. Tenāha ‘‘terasa hontī’’ti.
၁၀၈. ကာမတဏ္ဟာဒိကာယ တာယ တဏ္ဟာယ နိဗ္ဗတ္တာတိ တမ္မယာ, ပုထုဇ္ဇနာ, ပကတိဘာဝူပဂမနေန တေသံ ဘာဝော တမ္မယတာ, တပ္ပဋိက္ခေပတော အတမ္မယတာ, နိတ္တဏ္ဟတာ။ တံယေဝ ကာရဏံ ကတ္ဝာတိ ပဌမဇ္ဈာနေပိ တဏ္ဟာပဟာနံယေဝ ကာရဏံ ကတ္ဝာ။ စိတ္တေ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာတိ အတမ္မယတာပရိယာယေန ဝုတ္တေ တဏ္ဟာယ ပဋိပက္ခဓမ္မေ သမ္ပာဒေတ္ဝာ။ န မညတီတိ မညနာနံ အရိယမဂ္ဂေန သဗ္ဗသော သမုစ္ဆိန္နတ္တာ ကိသ္မိဉ္စိ ဩကာသေ ကာမဘဝာဒိကေ ကေနစိ ဝတ္ထုနာ ဟတ္ထိအသ္သခေတ္တဝတ္ထာဒိနာ ပတ္တစီဝရဝိဟာရပရိဝေဏာဒိနာ စ ပုဂ္ဂလံ န မညတိ။ သေသံ သုဝိညေယ္ယမေဝ။
108. Kāmataṇhādikāya tāya taṇhāya nibbattāti tammayā, puthujjanā, pakatibhāvūpagamanena tesaṃ bhāvo tammayatā, tappaṭikkhepato atammayatā, nittaṇhatā. Taṃyeva kāraṇaṃ katvāti paṭhamajjhānepi taṇhāpahānaṃyeva kāraṇaṃ katvā. Citte uppādetvāti atammayatāpariyāyena vutte taṇhāya paṭipakkhadhamme sampādetvā. Na maññatīti maññanānaṃ ariyamaggena sabbaso samucchinnattā kismiñci okāse kāmabhavādike kenaci vatthunā hatthiassakhettavatthādinā pattacīvaravihārapariveṇādinā ca puggalaṃ na maññati. Sesaṃ suviññeyyameva.
သပ္ပုရိသဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။
Sappurisadhammasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၃. သပ္ပုရိသသုတ္တံ • 3. Sappurisasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. သပ္ပုရိသဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
