| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೩. ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
೧೦೫. ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮನ್ತಿ ಸಪ್ಪುರಿಸಭಾವಕರಂ ಧಮ್ಮಂ। ಸೋ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಪವೇಣಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಆಹ – ‘‘ಸಪ್ಪುರಿಸಾನಂ ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ, ಏಸ ನಯೋ ಅಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ। ಏವಂ ಪಧಾನಂ ಅನುಟ್ಠಾತಬ್ಬಞ್ಚ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಮಾತಿಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಯಥಾನುಪುಬ್ಬಿಯಾ ನಿದ್ದಿಸನ್ತೋ ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಥಾ ಪನ ನಿದ್ದಿಸನ್ತೋ ಉದಾಹರಣಪುಬ್ಬಕಂ ಹೇತುಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಯಥಾ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಪರಿಚ್ಚಾಗಪುಬ್ಬಕಂ ಗಹೇತಬ್ಬಗ್ಗಹಣಂ ನಾಮ ಞಾಯಪಟಿಪತ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಾ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಾತಿ ದೀಪೇನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ಅಯಥಾನುಪುಬ್ಬಿಯಾ ನಿದ್ಧಾರೀಯತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಥಾ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಅಸೇವನಾ ಚ ಬಾಲಾನಂ, ಪಣ್ಡಿತಾನಞ್ಚ ಸೇವನಾ’’ತಿ। ಏತದೇವ ಹಿ ಕುಲದ್ವಯಂ ‘‘ಉಚ್ಚಕುಲ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯತೋ। ತಥಾಹಿ ಅನ್ತಿಮಭವಿಕಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಾ ತತ್ಥೇವ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸೋತಿ ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು। ಅನ್ತರಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ತಂ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ। ಪಟಿಪದಾ ಹಿ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಪೂಜಾಯ ಕಾರಣಂ, ನ ಉಚ್ಚಕುಲೀನತಾ। ಮಹಾಕುಲಾತಿ ವಿಪುಲಕುಲಾ ಉಪಾದಿತೋದಿತಕುಲಸಮ್ಪವತ್ತಿಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
105.Sappurisadhammanti sappurisabhāvakaraṃ dhammaṃ. So pana yasmā sappurisānaṃ paveṇiko dhammo hoti. Tasmā āha – ‘‘sappurisānaṃ dhamma’’nti, esa nayo asappurisadhammanti etthāpi. Evaṃ padhānaṃ anuṭṭhātabbañca sappurisadhammaṃ ādiṃ katvā mātikaṃ ṭhapetvā ayathānupubbiyā niddisanto ‘‘katamo ca, bhikkhave, asappurisadhammo’’tiādimāha. Tathā pana niddisanto udāharaṇapubbakaṃ hetuṃ dassetuṃ, ‘‘yathā nāmā’’tiādi vuttaṃ. Tena icchitabbapariccāgapubbakaṃ gahetabbaggahaṇaṃ nāma ñāyapaṭipatti, tasmā sappurisadhammā sampādetabbāti dīpento satthā ayathānupubbiyā niddhārīyatīti imamatthaṃ dasseti. Tathā aññatthāpi ‘‘asevanā ca bālānaṃ, paṇḍitānañca sevanā’’ti. Etadeva hi kuladvayaṃ ‘‘uccakula’’nti vuccati nippariyāyato. Tathāhi antimabhavikā bodhisattā tattheva paṭisandhiṃ gaṇhanti. Soti sāmīcippaṭipanno bhikkhu. Antaraṃ karitvāti taṃ kāraṇaṃ katvā. Paṭipadā hi viññūnaṃ pūjāya kāraṇaṃ, na uccakulīnatā. Mahākulāti vipulakulā upāditoditakulasampavattikāti attho.
೧೦೬. ಯಸಸದ್ದೋ ಪರಿವಾರವಾಚಕೋ। ಯಸಸ್ಸೀತಿ ಚ ಸಾತಿಸಯಪರಿವಾರವನ್ತತಾ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಿವಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ। ಆಧಿಪತೇಯ್ಯಾಭಾವತೋ ಪರೇಸಂ ಉಪರಿನತ್ತಿ ಏತೇಸಂ ಈಸೋ ಈಸನಂ ಇಸ್ಸರಿಯನ್ತಿ ಅಕ್ಖಾತಬ್ಬಾತಿ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಪರಿವಾರಾ’’ತಿ। ಅಭಾವತ್ಥೋ ಹಿ ಇಧ ಅಪ್ಪ-ಸದ್ದೋ।
106.Yasasaddo parivāravācako. Yasassīti ca sātisayaparivāravantatā vuccatīti āha ‘‘parivārasampanno’’ti. Ādhipateyyābhāvato paresaṃ uparinatti etesaṃ īso īsanaṃ issariyanti akkhātabbāti appesakkhā. Tenāha ‘‘appaparivārā’’ti. Abhāvattho hi idha appa-saddo.
೧೦೭. ನವೇವ ಧುತಙ್ಗಾನಿ ಆಗತಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಂಸುಕೂಲಿಕಸ್ಸ ತೇಚೀವರಿಕತಾ ಸುಕರಾ। ಏವಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಸ್ಸ ಸಪದಾನಚಾರಿಕತಾ ಸುಕರಾ। ಏಕಾಸನಿಕಸ್ಸ ಚ ಪತ್ತಪಿಣ್ಡಿಕಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕತಾ ಸುಕರಾ ಏವಾತಿ – ‘‘ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇನೇವ ಪಾಳಿಯಾ ಅನಾಗತಾನಮ್ಪಿ ಆಗತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ಪರಿಹರಣಸುಕರತಾಯ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಮಾದಾನಸಮ್ಭವತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತೇರಸ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ।
107.Naveva dhutaṅgāni āgatānīti ettha yathā ukkaṭṭhapaṃsukūlikassa tecīvarikatā sukarā. Evaṃ ukkaṭṭhapiṇḍapātikassa sapadānacārikatā sukarā. Ekāsanikassa ca pattapiṇḍikakhalupacchābhattikatā sukarā evāti – ‘‘paṃsukūliko hotī’’tiādivacaneneva pāḷiyā anāgatānampi āgatabhāvo veditabbo pariharaṇasukaratāya tesampi samādānasambhavato. Tenāha ‘‘terasa hontī’’ti.
೧೦೮. ಕಾಮತಣ್ಹಾದಿಕಾಯ ತಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ ತಮ್ಮಯಾ, ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪಕತಿಭಾವೂಪಗಮನೇನ ತೇಸಂ ಭಾವೋ ತಮ್ಮಯತಾ, ತಪ್ಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋ ಅತಮ್ಮಯತಾ, ನಿತ್ತಣ್ಹತಾ। ತಂಯೇವ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾತಿ ಪಠಮಜ್ಝಾನೇಪಿ ತಣ್ಹಾಪಹಾನಂಯೇವ ಕಾರಣಂ ಕತ್ವಾ। ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಅತಮ್ಮಯತಾಪರಿಯಾಯೇನ ವುತ್ತೇ ತಣ್ಹಾಯ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ। ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ಮಞ್ಞನಾನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಓಕಾಸೇ ಕಾಮಭವಾದಿಕೇ ಕೇನಚಿ ವತ್ಥುನಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಖೇತ್ತವತ್ಥಾದಿನಾ ಪತ್ತಚೀವರವಿಹಾರಪರಿವೇಣಾದಿನಾ ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ನ ಮಞ್ಞತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
108. Kāmataṇhādikāya tāya taṇhāya nibbattāti tammayā, puthujjanā, pakatibhāvūpagamanena tesaṃ bhāvo tammayatā, tappaṭikkhepato atammayatā, nittaṇhatā. Taṃyeva kāraṇaṃ katvāti paṭhamajjhānepi taṇhāpahānaṃyeva kāraṇaṃ katvā. Citte uppādetvāti atammayatāpariyāyena vutte taṇhāya paṭipakkhadhamme sampādetvā. Na maññatīti maññanānaṃ ariyamaggena sabbaso samucchinnattā kismiñci okāse kāmabhavādike kenaci vatthunā hatthiassakhettavatthādinā pattacīvaravihārapariveṇādinā ca puggalaṃ na maññati. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Sappurisadhammasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೩. ಸಪ್ಪುರಿಸಸುತ್ತಂ • 3. Sappurisasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಸಪ್ಪುರಿಸಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Sappurisadhammasuttavaṇṇanā
