Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya

४. सरभसुत्तं

4. Sarabhasuttaṃ

६५. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा राजगहे विहरति गिज्झकूटे पब्बते। तेन खो पन समयेन सरभो नाम परिब्बाजको अचिरपक्‍कन्तो होति इमस्मा धम्मविनया। सो राजगहे परिसति ¹ एवं वाचं भासति – ‘‘अञ्‍ञातो मया समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो। अञ्‍ञाय च पनाहं समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मं एवाहं तस्मा धम्मविनया अपक्‍कन्तो’’ति। अथ खो सम्बहुला भिक्खू पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय राजगहं पिण्डाय पविसिंसु। अस्सोसुं खो ते भिक्खू सरभस्स परिब्बाजकस्स राजगहे परिसति एवं वाचं भासमानस्स – ‘‘अञ्‍ञातो मया समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो। अञ्‍ञाय च पनाहं समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मं एवाहं तस्मा धम्मविनया अपक्‍कन्तो’’ति।

65. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena sarabho nāma paribbājako acirapakkanto hoti imasmā dhammavinayā. So rājagahe parisati ² evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘‘aññāto mayā samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo. Aññāya ca panāhaṃ samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammaṃ evāhaṃ tasmā dhammavinayā apakkanto’’ti. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Assosuṃ kho te bhikkhū sarabhassa paribbājakassa rājagahe parisati evaṃ vācaṃ bhāsamānassa – ‘‘aññāto mayā samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo. Aññāya ca panāhaṃ samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammaṃ evāhaṃ tasmā dhammavinayā apakkanto’’ti.

अथ खो ते भिक्खू राजगहे पिण्डाय चरित्वा पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्‍कन्ता येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘सरभो नाम, भन्ते, परिब्बाजको अचिरपक्‍कन्तो इमस्मा धम्मविनया। सो राजगहे परिसति एवं वाचं भासति – ‘अञ्‍ञातो मया समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो। अञ्‍ञाय च पनाहं समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मं एवाहं तस्मा धम्मविनया अपक्‍कन्तो’ति। साधु भन्ते, भगवा येन सिप्पिनिकातीरं ³ परिब्बाजकारामो येन सरभो परिब्बाजको तेनुपसङ्कमतु अनुकम्पं उपादाया’’ति। अधिवासेसि भगवा तुण्हीभावेन।

Atha kho te bhikkhū rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sarabho nāma, bhante, paribbājako acirapakkanto imasmā dhammavinayā. So rājagahe parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘aññāto mayā samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo. Aññāya ca panāhaṃ samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammaṃ evāhaṃ tasmā dhammavinayā apakkanto’ti. Sādhu bhante, bhagavā yena sippinikātīraṃ ⁴ paribbājakārāmo yena sarabho paribbājako tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.

अथ खो भगवा सायन्हसमयं पटिसल्‍लाना वुट्ठितो येन सिप्पिनिकातीरं परिब्बाजकारामो येन सरभो परिब्बाजको तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि । निसज्‍ज खो भगवा सरभं परिब्बाजकं एतदवोच – ‘‘सच्‍चं किर त्वं, सरभ, एवं वदेसि – ‘अञ्‍ञातो मया समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो। अञ्‍ञाय च पनाहं समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मं एवाहं तस्मा धम्मविनया अपक्‍कन्तो’’’ति? एवं वुत्ते सरभो परिब्बाजको तुण्ही अहोसि।

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena sippinikātīraṃ paribbājakārāmo yena sarabho paribbājako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . Nisajja kho bhagavā sarabhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, sarabha, evaṃ vadesi – ‘aññāto mayā samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo. Aññāya ca panāhaṃ samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammaṃ evāhaṃ tasmā dhammavinayā apakkanto’’’ti? Evaṃ vutte sarabho paribbājako tuṇhī ahosi.

दुतियम्पि खो, भगवा सरभं परिब्बाजकं एतदवोच – ‘‘वदेहि, सरभ, किन्ति ते अञ्‍ञातो समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो? सचे ते अपरिपूरं भविस्सति, अहं परिपूरेस्सामि। सचे पन ते परिपूरं भविस्सति, अहं अनुमोदिस्सामी’’ति। दुतियम्पि खो सरभो परिब्बाजको तुण्ही अहोसि।

Dutiyampi kho, bhagavā sarabhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘vadehi, sarabha, kinti te aññāto samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo? Sace te aparipūraṃ bhavissati, ahaṃ paripūressāmi. Sace pana te paripūraṃ bhavissati, ahaṃ anumodissāmī’’ti. Dutiyampi kho sarabho paribbājako tuṇhī ahosi.

ततियम्पि खो भगवा सरभं परिब्बाजकं एतदवोच – (‘‘यो ⁵ खो सरभ पञ्‍ञायति समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो) ⁶ ‘‘वदेहि, सरभ, किन्ति ते अञ्‍ञातो समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो? सचे ते अपरिपूरं भविस्सति, अहं परिपूरेस्सामि। सचे पन ते परिपूरं भविस्सति, अहं अनुमोदिस्सामी’’ति। ततियम्पि खो सरभो परिब्बाजको तुण्ही अहोसि।

Tatiyampi kho bhagavā sarabhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – (‘‘yo ⁷ kho sarabha paññāyati samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo) ⁸ ‘‘vadehi, sarabha, kinti te aññāto samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo? Sace te aparipūraṃ bhavissati, ahaṃ paripūressāmi. Sace pana te paripūraṃ bhavissati, ahaṃ anumodissāmī’’ti. Tatiyampi kho sarabho paribbājako tuṇhī ahosi.

अथ खो ते परिब्बाजका सरभं परिब्बाजकं एतदवोचुं – ‘‘यदेव खो त्वं, आवुसो सरभ, समणं गोतमं याचेय्यासि तदेव ते समणो गोतमो पवारेति। वदेहावुसो सरभ, किन्ति ते अञ्‍ञातो समणानं सक्यपुत्तिकानं धम्मो? सचे ते अपरिपूरं भविस्सति, समणो गोतमो परिपूरेस्सति। सचे पन ते परिपूरं भविस्सति, समणो गोतमो अनुमोदिस्सती’’ति। एवं वुत्ते सरभो परिब्बाजको तुण्हीभूतो मङ्कुभूतो पत्तक्खन्धो अधोमुखो पज्झायन्तो अप्पटिभानो निसीदि।

Atha kho te paribbājakā sarabhaṃ paribbājakaṃ etadavocuṃ – ‘‘yadeva kho tvaṃ, āvuso sarabha, samaṇaṃ gotamaṃ yāceyyāsi tadeva te samaṇo gotamo pavāreti. Vadehāvuso sarabha, kinti te aññāto samaṇānaṃ sakyaputtikānaṃ dhammo? Sace te aparipūraṃ bhavissati, samaṇo gotamo paripūressati. Sace pana te paripūraṃ bhavissati, samaṇo gotamo anumodissatī’’ti. Evaṃ vutte sarabho paribbājako tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.

अथ खो भगवा सरभं परिब्बाजकं तुण्हीभूतं मङ्कुभूतं पत्तक्खन्धं अधोमुखं पज्झायन्तं अप्पटिभानं विदित्वा ते परिब्बाजके एतदवोच –

Atha kho bhagavā sarabhaṃ paribbājakaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā te paribbājake etadavoca –

‘‘यो खो मं, परिब्बाजका ⁹, एवं वदेय्य – ‘सम्मासम्बुद्धस्स ते पटिजानतो इमे धम्मा अनभिसम्बुद्धा’ति, तमहं तत्थ साधुकं समनुयुञ्‍जेय्यं समनुगाहेय्यं समनुभासेय्यं। सो वत मया साधुकं समनुयुञ्‍जियमानो समनुगाहियमानो समनुभासियमानो अट्ठानमेतं अनवकासो यं सो तिण्णं ठानानं नाञ्‍ञतरं ¹⁰ ठानं निगच्छेय्य, अञ्‍ञेन वा अञ्‍ञं पटिचरिस्सति, बहिद्धा कथं अपनामेस्सति, कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरिस्सति, तुण्हीभूतो मङ्कुभूतो ¹¹ पत्तक्खन्धो अधोमुखो पज्झायन्तो अप्पटिभानो निसीदिस्सति, सेय्यथापि सरभो परिब्बाजको।

‘‘Yo kho maṃ, paribbājakā ¹², evaṃ vadeyya – ‘sammāsambuddhassa te paṭijānato ime dhammā anabhisambuddhā’ti, tamahaṃ tattha sādhukaṃ samanuyuñjeyyaṃ samanugāheyyaṃ samanubhāseyyaṃ. So vata mayā sādhukaṃ samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ nāññataraṃ ¹³ ṭhānaṃ nigaccheyya, aññena vā aññaṃ paṭicarissati, bahiddhā kathaṃ apanāmessati, kopañca dosañca appaccayañca pātukarissati, tuṇhībhūto maṅkubhūto ¹⁴ pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdissati, seyyathāpi sarabho paribbājako.

‘‘यो खो मं, परिब्बाजका, एवं वदेय्य – ‘खीणासवस्स ते पटिजानतो इमे आसवा अपरिक्खीणा’ति, तमहं तत्थ साधुकं समनुयुञ्‍जेय्यं समनुगाहेय्यं समनुभासेय्यं। सो वत मया साधुकं समनुयुञ्‍जियमानो समनुगाहियमानो समनुभासियमानो अट्ठानमेतं अनवकासो यं सो तिण्णं ठानानं नाञ्‍ञतरं ठानं निगच्छेय्य, अञ्‍ञेन वा अञ्‍ञं पटिचरिस्सति, बहिद्धा कथं अपनामेस्सति, कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरिस्सति, तुण्हीभूतो मङ्कुभूतो पत्तक्खन्धो अधोमुखो पज्झायन्तो अप्पटिभानो निसीदिस्सति, सेय्यथापि सरभो परिब्बाजको।

‘‘Yo kho maṃ, paribbājakā, evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavassa te paṭijānato ime āsavā aparikkhīṇā’ti, tamahaṃ tattha sādhukaṃ samanuyuñjeyyaṃ samanugāheyyaṃ samanubhāseyyaṃ. So vata mayā sādhukaṃ samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ nāññataraṃ ṭhānaṃ nigaccheyya, aññena vā aññaṃ paṭicarissati, bahiddhā kathaṃ apanāmessati, kopañca dosañca appaccayañca pātukarissati, tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdissati, seyyathāpi sarabho paribbājako.

‘‘यो खो मं, परिब्बाजका, एवं वदेय्य – ‘यस्स खो पन ते अत्थाय धम्मो देसितो, सो न निय्याति तक्‍करस्स सम्मा दुक्खक्खयाया’ति, तमहं तत्थ साधुकं समनुयुञ्‍जेय्यं समनुगाहेय्यं समनुभासेय्यं। सो वत मया साधुकं समनुयुञ्‍जियमानो समनुगाहियमानो समनुभासियमानो अट्ठानमेतं अनवकासो यं सो तिण्णं ठानानं नाञ्‍ञतरं ठानं निगच्छेय्य, अञ्‍ञेन वा अञ्‍ञं पटिचरिस्सति, बहिद्धा कथं अपनामेस्सति, कोपञ्‍च दोसञ्‍च अप्पच्‍चयञ्‍च पातुकरिस्सति, तुण्हीभूतो मङ्कुभूतो पत्तक्खन्धो अधोमुखो पज्झायन्तो अप्पटिभानो निसीदिस्सति, सेय्यथापि सरभो परिब्बाजको’’ति। अथ खो भगवा सिप्पिनिकातीरे परिब्बाजकारामे तिक्खत्तुं सीहनादं नदित्वा वेहासं पक्‍कामि।

‘‘Yo kho maṃ, paribbājakā, evaṃ vadeyya – ‘yassa kho pana te atthāya dhammo desito, so na niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti, tamahaṃ tattha sādhukaṃ samanuyuñjeyyaṃ samanugāheyyaṃ samanubhāseyyaṃ. So vata mayā sādhukaṃ samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so tiṇṇaṃ ṭhānānaṃ nāññataraṃ ṭhānaṃ nigaccheyya, aññena vā aññaṃ paṭicarissati, bahiddhā kathaṃ apanāmessati, kopañca dosañca appaccayañca pātukarissati, tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdissati, seyyathāpi sarabho paribbājako’’ti. Atha kho bhagavā sippinikātīre paribbājakārāme tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā vehāsaṃ pakkāmi.

अथ खो ते परिब्बाजका अचिरपक्‍कन्तस्स भगवतो सरभं परिब्बाजकं समन्ततो वाचायसन्‍नितोदकेन ¹⁵ सञ्‍जम्भरिमकंसु ¹⁶ – ‘‘सेय्यथापि, आवुसो सरभ, ब्रहारञ्‍ञे जरसिङ्गालो ‘सीहनादं नदिस्सामी’ति सिङ्गालकंयेव ¹⁷ नदति, भेरण्डकंयेव नदति ¹⁸; एवमेवं खो त्वं, आवुसो सरभ, अञ्‍ञत्रेव समणेन गोतमेन ‘सीहनादं नदिस्सामी’ति सिङ्गालकंयेव नदसि भेरण्डकंयेव नदसि। सेय्यथापि, आवुसो सरभ, अम्बुकसञ्‍चरी ¹⁹ ‘पुरिसकरवितं ²⁰ रविस्सामी’ति अम्बुकसञ्‍चरिरवितंयेव रवति; एवमेवं खो त्वं, आवुसो सरभ, अञ्‍ञत्रेव समणेन गोतमेन ‘पुरिसकरवितं रविस्सामी’ति, अम्बुकसञ्‍चरिरवितंयेव रवसि। सेय्यथापि, आवुसो सरभ, उसभो सुञ्‍ञाय गोसालाय गम्भीरं नदितब्बं मञ्‍ञति; एवमेवं खो त्वं, आवुसो सरभ, अञ्‍ञत्रेव समणेन गोतमेन गम्भीरं नदितब्बं मञ्‍ञसी’’ति। अथ खो ते परिब्बाजका सरभं परिब्बाजकं समन्ततो वाचायसन्‍नितोदकेन सञ्‍जम्भरिमकंसूति। चतुत्थं।

Atha kho te paribbājakā acirapakkantassa bhagavato sarabhaṃ paribbājakaṃ samantato vācāyasannitodakena ²¹ sañjambharimakaṃsu ²² – ‘‘seyyathāpi, āvuso sarabha, brahāraññe jarasiṅgālo ‘sīhanādaṃ nadissāmī’ti siṅgālakaṃyeva ²³ nadati, bheraṇḍakaṃyeva nadati ²⁴; evamevaṃ kho tvaṃ, āvuso sarabha, aññatreva samaṇena gotamena ‘sīhanādaṃ nadissāmī’ti siṅgālakaṃyeva nadasi bheraṇḍakaṃyeva nadasi. Seyyathāpi, āvuso sarabha, ambukasañcarī ²⁵ ‘purisakaravitaṃ ²⁶ ravissāmī’ti ambukasañcariravitaṃyeva ravati; evamevaṃ kho tvaṃ, āvuso sarabha, aññatreva samaṇena gotamena ‘purisakaravitaṃ ravissāmī’ti, ambukasañcariravitaṃyeva ravasi. Seyyathāpi, āvuso sarabha, usabho suññāya gosālāya gambhīraṃ naditabbaṃ maññati; evamevaṃ kho tvaṃ, āvuso sarabha, aññatreva samaṇena gotamena gambhīraṃ naditabbaṃ maññasī’’ti. Atha kho te paribbājakā sarabhaṃ paribbājakaṃ samantato vācāyasannitodakena sañjambharimakaṃsūti. Catutthaṃ.

Next: ५. केसमुत्तिसुत्तं • 5. Kesamuttisuttaṃ

Footnotes:

1. परिसतिं (सी॰ पी॰)

2. parisatiṃ (sī. pī.)

3. सप्पिनिकातीरं (सी॰ पी॰), सप्पिनिया तीरं (स्या॰ कं॰)

4. sappinikātīraṃ (sī. pī.), sappiniyā tīraṃ (syā. kaṃ.)

5. मया (स्या॰ कं॰ पी॰)

6. ( ) सी॰ पोत्थके नत्थि

7. mayā (syā. kaṃ. pī.)

8. ( ) sī. potthake natthi

9. परिब्बाजको (पी॰ क॰)

10. अञ्‍ञतरं (क॰)

11. तुण्हीभूतो वा मङ्कुभूतो (सी॰ स्या॰ कं॰), तुण्हीभूतो वा मङ्कुभूतो वा (पी॰)

12. paribbājako (pī. ka.)

13. aññataraṃ (ka.)

14. tuṇhībhūto vā maṅkubhūto (sī. syā. kaṃ.), tuṇhībhūto vā maṅkubhūto vā (pī.)

15. वाचासत्तितोदकेन (सी॰)

16. सञ्‍चुम्भरिमकंसु (पी॰, दी॰ नि॰ १.४२१) सं॰ नि॰ २.२४३ उपरिपाठो विय

17. सेगालकंयेव (सी॰ स्या॰ कं॰ पी॰)

18. भेदण्डकं (क॰)

19. अम्बकमद्दरी (सी॰)

20. फुस्सकरवितं (सी॰), पुस्सकरवितं (स्या॰ कं॰ पी॰)

21. vācāsattitodakena (sī.)

22. sañcumbharimakaṃsu (pī., dī. ni. 1.421) saṃ. ni. 2.243 uparipāṭho viya

23. segālakaṃyeva (sī. syā. kaṃ. pī.)

24. bhedaṇḍakaṃ (ka.)

25. ambakamaddarī (sī.)

26. phussakaravitaṃ (sī.), pussakaravitaṃ (syā. kaṃ. pī.)

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ४. सरभसुत्तवण्णना • 4. Sarabhasuttavaṇṇanā

टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ४. सरभसुत्तवण्णना • 4. Sarabhasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact