Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
သရဏဂမနကထာ
Saraṇagamanakathā
သရဏဂမနသ္သ ဝိသယပ္ပဘေဒဖလသံကိလေသဘေဒာနံ ဝိယ ကတ္တု စ ဝိဘာဝနာ တတ္ထ ကောသလ္လာယ ဟောတီတိ ‘‘သရဏဂမနေသု ကောသလ္လတ္ထံ သရဏံ။ပေ.။ ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ ဝုတ္တံ တေန ဝိနာ သရဏဂမနသ္သေဝ အသမ္ဘဝတော။ တတ္ထ သရဏန္တိ ပဒတ္ထတော တာဝ ဟိံသတီတိ သရဏံ။ ဟိံသတ္ထသ္သ ဟိ သရသဒ္ဒသ္သ ဝသေနေတံ ပဒံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, တသ္မာ သရဏဂတာနံ တေနေဝ သရဏဂမနေန ဝဋ္ဋဘယံ စိတ္တုတ္ရာသံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ဒုဂ္ဂတိပရိယာပန္နံ သဗ္ဗမ္ပိ ဒုက္ခံ ဟနတိ, ဝိနာသေတီတိ အတ္ထော။ ရတနတ္တယသ္သေဝေတံ အဓိဝစနံ ။ အထ ဝာ ဟိတေ ပဝတ္တနေန ‘‘သမ္ပန္နသီလာ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဟရထာ’’တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၁.၆၄) အတ္ထေ နိယောဇနေန အဟိတာ စ နိဝတ္တနေန ‘‘ပာဏာတိပာတသ္သ ခော ပန ပာပကော ဝိပာကော, ပာပကံ အဘိသမ္ပရာယ’’န္တိအာဒိနာ အာဒီနဝဒသ္သနာဒိမုခေန အနတ္ထတော နိဝတ္တနေန သတ္တာနံ ဘယံ ဟိံသတိ, ဟိတာဟိတေသု အပ္ပဝတ္တိပဝတ္တိဟေတုကံ ဗ္ယသနံ အပဝတ္တိကရဏေန ဝိနာသေတိ ဗုဒ္ဓော။ ဘဝကန္တာရဥတ္တရဏေန မဂ္ဂသင္ခာတော ဓမ္မော သတ္တာနံ ဘယံ ဟိံသတိ, ဣတရော အသ္သာသဒာနေန။ အပ္ပကာနမ္ပိ ဒာနဝသေန ပူဇာဝသေန စ ဥပနီတာနံ သက္ကာရာနံ ဝိပုလဖလပဋိလာဘကရဏေန သတ္တာနံ ဘယံ ဟိံသတိ သင္ဃော အနုတ္တရဒက္ခိဏေယ္ယဘာဝတော, တသ္မာ ဣမိနာပိ ဝိဘဇိတ္ဝာ ဝုတ္တပရိယာယေန ရတနတ္တယံ သရဏံ။ ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ, သ္ဝာက္ခာတော ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သင္ဃော’’တိ ဧဝံ ပဝတ္တရတနတ္တယပသအာဒတဂ္ဂရုကတာဟိ ဝိဓုတဒိဋ္ဌိဝိစိကိစ္ဆာသမ္မောဟအသ္သဒ္ဓိယာဒိတာယ ဝိဟတကိလေသော တဒေဝ ရတနတ္တယံ သရဏံ ပရာယဏံ ဂတိ တာဏံ လေဏန္တိ ဧဝံ ပဝတ္တိယာ တပ္ပရာယဏတာကာရပ္ပဝတ္တော စိတ္တုပ္ပာဒော သရဏဂမနံ သရဏန္တိ ဂစ္ဆတိ ဧတေနာတိ ကတ္ဝာ။ တေန ယထာဝုတ္တစိတ္တုပ္ပာဒေန သမန္နာဂတော သတ္တော သရဏန္တိ ဂစ္ဆတိ, ဝုတ္တပ္ပကာရေန စိတ္တုပ္ပာဒေန ‘‘ဧတာနိ မေ တီဏိ ရတနာနိ သရဏံ, ဧတာနိ ပရာယဏ’’န္တိ ဧဝံ ဥပေတိ ဘဇတိ သေဝတိ ပယိရုပာသတိ, ဧဝံ ဝာ ဇာနာတိ, ဗုဇ္ဈတီတိ အတ္ထော။ ဧဝံ တာဝ သရဏံ, သရဏဂမနံ, ယော စ သရဏံ ဂစ္ဆတိ, ဣဒံ တယံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Saraṇagamanassa visayappabhedaphalasaṃkilesabhedānaṃ viya kattu ca vibhāvanā tattha kosallāya hotīti ‘‘saraṇagamanesu kosallatthaṃ saraṇaṃ…pe… veditabbo’’ti vuttaṃ tena vinā saraṇagamanasseva asambhavato. Tattha saraṇanti padatthato tāva hiṃsatīti saraṇaṃ. Hiṃsatthassa hi sarasaddassa vasenetaṃ padaṃ daṭṭhabbaṃ, tasmā saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena vaṭṭabhayaṃ cittutrāsaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ duggatipariyāpannaṃ sabbampi dukkhaṃ hanati, vināsetīti attho. Ratanattayassevetaṃ adhivacanaṃ . Atha vā hite pavattanena ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharathā’’tiādinā (ma. ni. 1.64) atthe niyojanena ahitā ca nivattanena ‘‘pāṇātipātassa kho pana pāpako vipāko, pāpakaṃ abhisamparāya’’ntiādinā ādīnavadassanādimukhena anatthato nivattanena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsati, hitāhitesu appavattipavattihetukaṃ byasanaṃ apavattikaraṇena vināseti buddho. Bhavakantārauttaraṇena maggasaṅkhāto dhammo sattānaṃ bhayaṃ hiṃsati, itaro assāsadānena. Appakānampi dānavasena pūjāvasena ca upanītānaṃ sakkārānaṃ vipulaphalapaṭilābhakaraṇena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsati saṅgho anuttaradakkhiṇeyyabhāvato, tasmā imināpi vibhajitvā vuttapariyāyena ratanattayaṃ saraṇaṃ. ‘‘Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti evaṃ pavattaratanattayapasaādataggarukatāhi vidhutadiṭṭhivicikicchāsammohaassaddhiyāditāya vihatakileso tadeva ratanattayaṃ saraṇaṃ parāyaṇaṃ gati tāṇaṃ leṇanti evaṃ pavattiyā tapparāyaṇatākārappavatto cittuppādo saraṇagamanaṃ saraṇanti gacchati etenāti katvā. Tena yathāvuttacittuppādena samannāgato satto saraṇanti gacchati, vuttappakārena cittuppādena ‘‘etāni me tīṇi ratanāni saraṇaṃ, etāni parāyaṇa’’nti evaṃ upeti bhajati sevati payirupāsati, evaṃ vā jānāti, bujjhatīti attho. Evaṃ tāva saraṇaṃ, saraṇagamanaṃ, yo ca saraṇaṃ gacchati, idaṃ tayaṃ veditabbaṃ.
သရဏဂမနပ္ပဘေဒေ ပန ဒုဝိဓံ သရဏဂမနံ လောကုတ္တရံ လောကိယဉ္စ။ တတ္ထ လောကုတ္တရံ ဒိဋ္ဌသစ္စာနံ မဂ္ဂက္ခဏေ သရဏဂမနုပက္ကိလေသသမုစ္ဆေဒနေန အာရမ္မဏတော နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဟုတ္ဝာ ကိစ္စတော သကလေပိ ရတနတ္တယေ ဣဇ္ဈတိ။ အတ္ထတော စတုသစ္စာဓိဂမော ဧဝ ဟိ လောကုတ္တရသရဏဂမနံ။ တတ္ထ ဟိ နိဗ္ဗာနဓမ္မော သစ္ဆိကိရိယာဘိသမယဝသေန, မဂ္ဂဓမ္မော ဘာဝနာဘိသမယဝသေန ပဋိဝိဇ္ဈိယမာနောယေဝ သရဏဂမနတ္ထံ သာဓေတိ, ဗုဒ္ဓဂုဏာ ပန သာဝကဂောစရဘူတာ ပရိညာဘိသမယဝသေန, တထာ အရိယသင္ဃဂုဏာ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ကိစ္စတော သကလေပိ ရတနတ္တယေ ဣဇ္ဈတီ’’တိ ။ ဣဇ္ဈန္တဉ္စ သဟေဝ ဣဇ္ဈတိ, န လောကိယံ ဝိယ ပဋိပာဋိယာ အသမ္မောဟပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ။ ယေ ပန ဝဒန္တိ ‘‘န သရဏဂမနံ နိဗ္ဗာနာရမ္မဏံ ဟုတ္ဝာ ပဝတ္တတိ, မဂ္ဂသ္သ အဓိဂတတ္တာ ပန အဓိဂတမေဝ ဟောတိ ဧကစ္စာနံ တေဝိဇ္ဇာဒီနံ လောကိယဝိဇ္ဇာဒယော ဝိယာ’’တိ, တေသံ လောကိယမေဝ သရဏဂမနံ သိယာ, န လောကုတ္တရံ။ တဉ္စ အယုတ္တံ ဒုဝိဓသ္သပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗတ္တာ။ လောကိယံ ပန သရဏဂမနံ ပုထုဇ္ဇနာနံ သရဏဂမနုပက္ကိလေသဝိက္ခမ္ဘနေန အာရမ္မဏတော ဗုဒ္ဓာဒိဂုဏာရမ္မဏံ ဟုတ္ဝာ ဣဇ္ဈတိ။ တံ အတ္ထတော ဗုဒ္ဓာဒီသု ဝတ္ထူသု ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’’တိအာဒိနာ သဒ္ဓာပဋိလာဘော ယထာဝုတ္တသဒ္ဓာပုဗ္ဗင္ဂမာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, ဒသသု ပုညကိရိယဝတ္ထူသု ဒိဋ္ဌိဇုကမ္မန္တိ ဝုစ္စတိ။ ဧတ္ထ စ ‘‘သဒ္ဓာပဋိလာဘော’’တိ ဣမိနာ မာတာဒီဟိ ဥသ္သာဟိတဒာရကာဒီနံ ဝိယ ဉာဏဝိပ္ပယုတ္တသရဏဂမနံ ဒသ္သိတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘သမ္မာဒိဋ္ဌီ’’တိ ဣမိနာ ပန ဉာဏသမ္ပယုတ္တံ သရဏဂမနံ ဒသ္သိတံ ဗုဒ္ဓသုဗုဒ္ဓတံ ဓမ္မသုဓမ္မတံ သင္ဃသုပ္ပဋိပတ္တိဉ္စ လောကိယာဝဗောဓဝသေနေဝ သမ္မာ ဉာယေန ဒသ္သနတော။
Saraṇagamanappabhede pana duvidhaṃ saraṇagamanaṃ lokuttaraṃ lokiyañca. Tattha lokuttaraṃ diṭṭhasaccānaṃ maggakkhaṇe saraṇagamanupakkilesasamucchedanena ārammaṇato nibbānārammaṇaṃ hutvā kiccato sakalepi ratanattaye ijjhati. Atthato catusaccādhigamo eva hi lokuttarasaraṇagamanaṃ. Tattha hi nibbānadhammo sacchikiriyābhisamayavasena, maggadhammo bhāvanābhisamayavasena paṭivijjhiyamānoyeva saraṇagamanatthaṃ sādheti, buddhaguṇā pana sāvakagocarabhūtā pariññābhisamayavasena, tathā ariyasaṅghaguṇā. Tena vuttaṃ ‘‘kiccato sakalepi ratanattaye ijjhatī’’ti . Ijjhantañca saheva ijjhati, na lokiyaṃ viya paṭipāṭiyā asammohapaṭivedhena paṭividdhattā. Ye pana vadanti ‘‘na saraṇagamanaṃ nibbānārammaṇaṃ hutvā pavattati, maggassa adhigatattā pana adhigatameva hoti ekaccānaṃ tevijjādīnaṃ lokiyavijjādayo viyā’’ti, tesaṃ lokiyameva saraṇagamanaṃ siyā, na lokuttaraṃ. Tañca ayuttaṃ duvidhassapi icchitabbattā. Lokiyaṃ pana saraṇagamanaṃ puthujjanānaṃ saraṇagamanupakkilesavikkhambhanena ārammaṇato buddhādiguṇārammaṇaṃ hutvā ijjhati. Taṃ atthato buddhādīsu vatthūsu ‘‘sammāsambuddho bhagavā’’tiādinā saddhāpaṭilābho yathāvuttasaddhāpubbaṅgamā ca sammādiṭṭhi, dasasu puññakiriyavatthūsu diṭṭhijukammanti vuccati. Ettha ca ‘‘saddhāpaṭilābho’’ti iminā mātādīhi ussāhitadārakādīnaṃ viya ñāṇavippayuttasaraṇagamanaṃ dassitanti veditabbaṃ. ‘‘Sammādiṭṭhī’’ti iminā pana ñāṇasampayuttaṃ saraṇagamanaṃ dassitaṃ buddhasubuddhataṃ dhammasudhammataṃ saṅghasuppaṭipattiñca lokiyāvabodhavaseneva sammā ñāyena dassanato.
တယိဒံ လောကိယသရဏဂမနံ စတုဓာ ပဝတ္တတိ အတ္တသန္နိယ္ယာတနေန တပ္ပရာယဏတာယ သိသ္သဘာဝူပဂမနေန ပဏိပာတေနာတိ။ တတ္ထ အတ္တသန္နိယ္ယာတနံ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတ္ဝာ အဟံ အတ္တာနံ ဗုဒ္ဓသ္သ နိယ္ယာတေမိ, ဓမ္မသ္သ, သင္ဃသ္သာ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓာဒီနံယေဝ သံသာရဒုက္ခနိတ္ထရဏတ္ထံ အတ္တနော အတ္တဘာဝသ္သ ပရိစ္စဇနံ။ တပ္ပရာယဏတာ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတ္ဝာ အဟံ ဗုဒ္ဓပရာယဏော ဓမ္မပရာယဏော သင္ဃပရာယဏောတိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ တပ္ပရာယဏဘာဝော။ သိသ္သဘာဝူပဂမနံ နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတ္ဝာ ‘အဟံ ဗုဒ္ဓသ္သ အန္တေဝာသိကော, ဓမ္မသ္သ, သင္ဃသ္သာ’တိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ သိသ္သဘာဝူပဂမော။ ပဏိပာတော နာမ ‘‘အဇ္ဇ အာဒိံ ကတ္ဝာ ‘အဟံ အဘိဝာဒနံ ပစ္စုဋ္ဌာနံ အဉ္ဇလိကမ္မံ သာမီစိကမ္မံ ဗုဒ္ဓာဒီနံယေဝ တိဏ္ဏံ ဝတ္ထူနံ ကရောမီ’တိ မံ ဓာရေထာ’’တိ ဧဝံ ဗုဒ္ဓာဒီသု ပရမနိပစ္စကာရော။ ဣမေသဉ္ဟိ စတုန္နံ အာကာရာနံ အညတရမ္ပိ ကရောန္တေန ဂဟိတံယေဝ ဟောတိ သရဏဂမနံ။
Tayidaṃ lokiyasaraṇagamanaṃ catudhā pavattati attasanniyyātanena tapparāyaṇatāya sissabhāvūpagamanena paṇipātenāti. Tattha attasanniyyātanaṃ nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ attānaṃ buddhassa niyyātemi, dhammassa, saṅghassā’’ti evaṃ buddhādīnaṃyeva saṃsāradukkhanittharaṇatthaṃ attano attabhāvassa pariccajanaṃ. Tapparāyaṇatā nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ahaṃ buddhaparāyaṇo dhammaparāyaṇo saṅghaparāyaṇoti maṃ dhārethā’’ti evaṃ tapparāyaṇabhāvo. Sissabhāvūpagamanaṃ nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ‘ahaṃ buddhassa antevāsiko, dhammassa, saṅghassā’ti maṃ dhārethā’’ti evaṃ sissabhāvūpagamo. Paṇipāto nāma ‘‘ajja ādiṃ katvā ‘ahaṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ buddhādīnaṃyeva tiṇṇaṃ vatthūnaṃ karomī’ti maṃ dhārethā’’ti evaṃ buddhādīsu paramanipaccakāro. Imesañhi catunnaṃ ākārānaṃ aññatarampi karontena gahitaṃyeva hoti saraṇagamanaṃ.
အပိစ ‘‘ဘဂဝတော အတ္တာနံ ပရိစ္စဇာမိ, ဓမ္မသ္သ သင္ဃသ္သ အတ္တာနံ ပရိစ္စဇာမိ, ဇီဝိတံ ပရိစ္စဇာမိ, ပရိစ္စတ္တောယေဝ မေ အတ္တာ, ပရိစ္စတ္တံယေဝ မေ ဇီဝိတံ, ဇီဝိတပရိယန္တိကံ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ, ဗုဒ္ဓော မေ သရဏံ လေဏံ တာဏ’’န္တိ ဧဝမ္ပိ အတ္တသန္နိယ္ယာတနံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘သတ္ထာရဉ္စ ဝတာဟံ ပသ္သာမိ, ဘဂဝန္တမေဝ ပသ္သာမိ, သုဂတဉ္စ ဝတာဟံ ပသ္သာမိ, ဘဂဝန္တမေဝ ပသ္သာမိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဉ္စ ဝတာဟံ ပသ္သာမိ, ဘဂဝန္တမေဝ ပသ္သာမီ’’တိ (သံ. နိ. ၂.၁၅၄) ဧဝံ မဟာကသ္သပတ္ထေရသ္သ သရဏဂမနံ ဝိယ သိသ္သဘာဝူပဂမနံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
Apica ‘‘bhagavato attānaṃ pariccajāmi, dhammassa saṅghassa attānaṃ pariccajāmi, jīvitaṃ pariccajāmi, pariccattoyeva me attā, pariccattaṃyeva me jīvitaṃ, jīvitapariyantikaṃ buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, buddho me saraṇaṃ leṇaṃ tāṇa’’nti evampi attasanniyyātanaṃ veditabbaṃ. ‘‘Satthārañca vatāhaṃ passāmi, bhagavantameva passāmi, sugatañca vatāhaṃ passāmi, bhagavantameva passāmi, sammāsambuddhañca vatāhaṃ passāmi, bhagavantameva passāmī’’ti (saṃ. ni. 2.154) evaṃ mahākassapattherassa saraṇagamanaṃ viya sissabhāvūpagamanaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘‘သော အဟံ ဝိစရိသ္သာမိ၊ ဂာမာ ဂာမံ ပုရာ ပုရံ။
‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
နမသ္သမာနော သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မသ္သ စ သုဓမ္မတံ။ (သံ. နိ. ၁.၂၄၆; သု. နိ. ၁၉၄)။
Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammataṃ. (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 194);
‘‘တေ မယံ ဝိစရိသ္သာမ၊ ဂာမာ ဂာမံ နဂာ နဂံ။ပေ.။ သုဓမ္မတ’’န္တိ။ (သု. နိ. ၁၈၂) –
‘‘Te mayaṃ vicarissāma, gāmā gāmaṃ nagā nagaṃ…pe… sudhammata’’nti. (su. ni. 182) –
ဧဝမ္ပိ အာဠဝကသာတာဂိရဟေမဝတာဒီနံ သရဏဂမနံ ဝိယ တပ္ပရာယဏတာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ နနု စေတေ အာဠဝကာဒယော မဂ္ဂေနေဝ အာဂတသရဏဂမနာ, ကထံ တေသံ တပ္ပရာယဏတာသရဏဂမနံ ဝုတ္တန္တိ? မဂ္ဂေနာဂတသရဏဂမနေဟိပိ ‘‘သောဟံ ဝိစရိသ္သာမိ ဂာမာ ဂာမ’’န္တိအာဒိနာ (သံ. နိ. ၁.၂၄၆; သု. နိ. ၁၉၄) တေဟိ တပ္ပရာယဏတာကာရသ္သ ပဝေဒိတတ္တာ တထာ ဝုတ္တံ။ အထ ခော ဗ္ရဟ္မာယု ဗ္ရာဟ္မဏော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင္ဂံ ကရိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒာနိ မုခေန စ ပရိစုမ္ဗတိ, ပာဏီဟိ စ ပရိသမ္ဗာဟတိ, နာမဉ္စ သာဝေတိ ‘‘ဗ္ရဟ္မာယု အဟံ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏော, ဗ္ရဟ္မာယု အဟံ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏော’’တိ (မ. နိ. ၂.၃၉၄) ဧဝမ္ပိ ပဏိပာတော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
Evampi āḷavakasātāgirahemavatādīnaṃ saraṇagamanaṃ viya tapparāyaṇatā veditabbā. Nanu cete āḷavakādayo maggeneva āgatasaraṇagamanā, kathaṃ tesaṃ tapparāyaṇatāsaraṇagamanaṃ vuttanti? Maggenāgatasaraṇagamanehipi ‘‘sohaṃ vicarissāmi gāmā gāma’’ntiādinā (saṃ. ni. 1.246; su. ni. 194) tehi tapparāyaṇatākārassa paveditattā tathā vuttaṃ. Atha kho brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati, pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti ‘‘brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo, brahmāyu ahaṃ, bho gotama, brāhmaṇo’’ti (ma. ni. 2.394) evampi paṇipāto daṭṭhabbo.
သော ပနေသ ဉာတိဘယာစရိယဒက္ခိဏေယ္ယတာဝသေန စတုဗ္ဗိဓော ဟောတိ။ တတ္ထ ဒက္ခိဏေယ္ယတာဟေတုကေန ပဏိပာတေန သရဏဂမနံ ဟောတိ, န ဣတရေဟိ ဉာတိဘယာဒိဝသပ္ပဝတ္တေဟိ တီဟိ ပဏိပာတေဟိ။ သေဋ္ဌဝသေနေဝ ဟိ သရဏံ ဂယ္ဟတိ, သေဋ္ဌဝသေန ဘိဇ္ဇတိ, တသ္မာ ယော သာကိယော ဝာ ကောလိယော ဝာ ‘‘ဗုဒ္ဓော အမ္ဟာကံ ဉာတကော’’တိ ဝန္ဒတိ, အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ။ ယော ဝာ ‘‘သမဏော ဂောတမော ရာဇပူဇိတော မဟာနုဘာဝော အဝန္ဒိယမာနော အနတ္ထမ္ပိ ကရေယ္ယာ’’တိ ဘယေန ဝန္ဒတိ, အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ။ ယောပိ ဗောဓိသတ္တကာလေ ဘဂဝတော သန္တိကေ ကိဉ္စိ ဥဂ္ဂဟိတံ သရမာနော ဗုဒ္ဓကာလေ ဝာ –
So panesa ñātibhayācariyadakkhiṇeyyatāvasena catubbidho hoti. Tattha dakkhiṇeyyatāhetukena paṇipātena saraṇagamanaṃ hoti, na itarehi ñātibhayādivasappavattehi tīhi paṇipātehi. Seṭṭhavaseneva hi saraṇaṃ gayhati, seṭṭhavasena bhijjati, tasmā yo sākiyo vā koliyo vā ‘‘buddho amhākaṃ ñātako’’ti vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ. Yo vā ‘‘samaṇo gotamo rājapūjito mahānubhāvo avandiyamāno anatthampi kareyyā’’ti bhayena vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ. Yopi bodhisattakāle bhagavato santike kiñci uggahitaṃ saramāno buddhakāle vā –
‘‘ဧကေန ဘောဂံ ဘုဉ္ဇေယ္ယ၊ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ။
‘‘Ekena bhogaṃ bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;
စတုတ္ထဉ္စ နိဓာပေယ္ယ၊ အာပဒာသု ဘဝိသ္သတီ’’တိ။ (ဒီ. နိ. ၃.၂၆၅) –
Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti. (dī. ni. 3.265) –
ဧဝရူပိံ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကံ အနုသာသနိံ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ‘‘အာစရိယော မေ’’တိ ဝန္ဒတိ, အဂ္ဂဟိတမေဝ ဟောတိ သရဏံ, သမ္ပရာယိကံ ပန နိယ္ယာနိကံ ဝာ အနုသာသနိံ ပစ္စာသီသန္တော ဒက္ခိဏေယ္ယပဏိပာတမေဝ ကရောတိ။ ယော ပန ‘‘အယံ လောကေ အဂ္ဂဒက္ခိဏေယ္ယော’’တိ ဝန္ဒတိ, တေနေဝ ဂဟိတံ ဟောတိ သရဏံ။
Evarūpiṃ diṭṭhadhammikaṃ anusāsaniṃ uggahetvā ‘‘ācariyo me’’ti vandati, aggahitameva hoti saraṇaṃ, samparāyikaṃ pana niyyānikaṃ vā anusāsaniṃ paccāsīsanto dakkhiṇeyyapaṇipātameva karoti. Yo pana ‘‘ayaṃ loke aggadakkhiṇeyyo’’ti vandati, teneva gahitaṃ hoti saraṇaṃ.
ဧဝံ ဂဟိတသရဏသ္သ စ ဥပာသကသ္သ ဝာ ဥပာသိကာယ ဝာ အညတိတ္ထိယေသု ပဗ္ဗဇိတမ္ပိ ဉာတိံ ‘‘ဉာတကော မေ အယ’’န္တိ ဝန္ဒတောပိ သရဏဂမနံ န ဘိဇ္ဇတိ, ပဂေဝ အပဗ္ဗဇိတံ။ တထာ ရာဇာနံ ဘယဝသေန ဝန္ဒတော။ သော ဟိ ရဋ္ဌပူဇိတတ္တာ အဝန္ဒိယမာနော အနတ္ထမ္ပိ ကရေယ္ယာတိ။ တထာ ယံ ကိဉ္စိ သိပ္ပသိက္ခာပကံ တိတ္ထိယမ္ပိ ‘‘အာစရိယော မေ အယ’’န္တိ ဝန္ဒတောပိ န ဘိဇ္ဇတိ။ ဧဝံ သရဏဂမနသ္သ ပဘေဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Evaṃ gahitasaraṇassa ca upāsakassa vā upāsikāya vā aññatitthiyesu pabbajitampi ñātiṃ ‘‘ñātako me aya’’nti vandatopi saraṇagamanaṃ na bhijjati, pageva apabbajitaṃ. Tathā rājānaṃ bhayavasena vandato. So hi raṭṭhapūjitattā avandiyamāno anatthampi kareyyāti. Tathā yaṃ kiñci sippasikkhāpakaṃ titthiyampi ‘‘ācariyo me aya’’nti vandatopi na bhijjati. Evaṃ saraṇagamanassa pabhedo veditabbo.
သရဏဂမနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Saraṇagamanakathā niṭṭhitā.