Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
သရဏဂမနဖလကထာ
Saraṇagamanaphalakathā
ဧတ္ထ စ လောကုတ္တရသ္သ သရဏဂမနသ္သ စတ္တာရိ သာမညဖလာနိ ဝိပာကဖလံ အရိယမဂ္ဂသ္သေဝ လောကုတ္တရသရဏဂမနန္တိ အဓိပ္ပေတတ္တာ။ သကလသ္သ ပန ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ အနုပ္ပာဒနိရောဓော အာနိသံသဖလံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –
Ettha ca lokuttarassa saraṇagamanassa cattāri sāmaññaphalāni vipākaphalaṃ ariyamaggasseva lokuttarasaraṇagamananti adhippetattā. Sakalassa pana vaṭṭadukkhassa anuppādanirodho ānisaṃsaphalaṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘ယော စ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဓမ္မဉ္စ၊ သင္ဃဉ္စ သရဏံ ဂတော။
‘‘Yo ca buddhañca dhammañca, saṅghañca saraṇaṃ gato;
စတ္တာရိ အရိယသစ္စာနိ၊ သမ္မပ္ပညာယ ပသ္သတိ။
Cattāri ariyasaccāni, sammappaññāya passati.
‘‘ဒုက္ခံ ဒုက္ခသမုပ္ပာဒံ၊ ဒုက္ခသ္သ စ အတိက္ကမံ။
‘‘Dukkhaṃ dukkhasamuppādaṃ, dukkhassa ca atikkamaṃ;
အရိယဉ္စဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ၊ ဒုက္ခူပသမဂာမိနံ။
Ariyañcaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, dukkhūpasamagāminaṃ.
‘‘ဧတံ ခော သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏမုတ္တမံ။
‘‘Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttamaṃ;
ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စတီ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၁၉၀-၁၉၂)။
Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti. (dha. pa. 190-192);
အပိစ နိစ္စတော အနုပဂမနာဒိဝသေန ပေတသ္သ အာနိသံသဖလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –
Apica niccato anupagamanādivasena petassa ānisaṃsaphalaṃ veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘အဋ္ဌာနမေတံ, ဘိက္ခဝေ, အနဝကာသော, ယံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နော ပုဂ္ဂလော ကဉ္စိ သင္ခာရံ နိစ္စတော ဥပဂစ္ဆေယ္ယ, သုခတော ဥပဂစ္ဆေယ္ယ, ကဉ္စိ ဓမ္မံ အတ္တတော ဥပဂစ္ဆေယ္ယ, မာတရံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ, ပိတရံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ, အရဟန္တံ ဇီဝိတာ ဝောရောပေယ္ယ, ပဒုဋ္ဌစိတ္တော တထာဂတသ္သ လောဟိတံ ဥပ္ပာဒေယ္ယ, သင္ဃံ ဘိန္ဒေယ္ယ, အညံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိသေယ္ယ, နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၁၂၈; အ. နိ. ၁.၂၇၆)။
‘‘Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, sukhato upagaccheyya, kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, mātaraṃ jīvitā voropeyya, pitaraṃ jīvitā voropeyya, arahantaṃ jīvitā voropeyya, paduṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, saṅghaṃ bhindeyya, aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti (ma. ni. 3.128; a. ni. 1.276).
လောကိယသ္သ ပန သရဏဂမနသ္သ ဘဝသမ္ပဒာပိ ဘောဂသမ္ပဒာပိ ဖလမေဝ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –
Lokiyassa pana saraṇagamanassa bhavasampadāpi bhogasampadāpi phalameva. Vuttañhetaṃ –
‘‘ယေ ကေစိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာသေ၊
‘‘Ye keci buddhaṃ saraṇaṃ gatāse,
န တေ ဂမိသ္သန္တိ အပာယဘူမိံ။
Na te gamissanti apāyabhūmiṃ;
ပဟာယ မာနုသံ ဒေဟံ၊
Pahāya mānusaṃ dehaṃ,
ဒေဝကာယံ ပရိပူရေသ္သန္တီ’’တိ။(ဒီ. နိ. ၂.၃၃၂; သံ. နိ. ၁.၃၇)။
Devakāyaṃ paripūressantī’’ti.(dī. ni. 2.332; saṃ. ni. 1.37);
အပရမ္ပိ ဝုတ္တံ –
Aparampi vuttaṃ –
‘‘အထ ခော သက္ကော ဒေဝာနမိန္ဒော အသီတိယာ ဒေဝတာသဟသ္သေဟိ သဒ္ဓိံ ယေနာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော တေနုပသင္ကမိ။ပေ.။ ဧကမန္တံ ဌိတံ ခော သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနော ဧတဒဝောစ ‘သာဓု ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဗုဒ္ဓသရဏဂမနံ ဟောတိ, ဗုဒ္ဓသရဏဂမနဟေတု ခော, ဒေဝာနမိန္ဒ, ဧဝမိဓေကစ္စေ သတ္တာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ တေ အညေ ဒေဝေ ဒသဟိ ဌာနေဟိ အဓိဂဏ္ဟန္တိ ဒိဗ္ဗေန အာယုနာ ဒိဗ္ဗေန ဝဏ္ဏေန သုခေန ယသေန အာဓိပတေယ္ယေန ဒိဗ္ဗေဟိ ရူပေဟိ သဒ္ဒေဟိ ဂန္ဓေဟိ ရသေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟီ’’’တိ (သံ. နိ. ၄.၃၄၁)။
‘‘Atha kho sakko devānamindo asītiyā devatāsahassehi saddhiṃ yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sakkaṃ devānamindaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca ‘sādhu kho, devānaminda, buddhasaraṇagamanaṃ hoti, buddhasaraṇagamanahetu kho, devānaminda, evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. Te aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena sukhena yasena ādhipateyyena dibbehi rūpehi saddehi gandhehi rasehi phoṭṭhabbehī’’’ti (saṃ. ni. 4.341).
ဧသ နယော ဓမ္မေ သင္ဃေ စ။
Esa nayo dhamme saṅghe ca.
အပိစ ဝေလာမသုတ္တာဒိဝသေနပိ သရဏဂမနသ္သ ဖလဝိသေသော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ ဝေလာမသုတ္တေ (အ. နိ. ၉.၂၀) ‘‘ကရီသသ္သ စတုတ္ထဘာဂပ္ပမာဏာနံ စတုရာသီတိသဟသ္သသင္ခ္ယာနံ သုဝဏ္ဏပာတိရူပိယပာတိကံသပာတီနံ ယထာက္ကမံ ရူပိယသုဝဏ္ဏဟိရညပူရာနံ သဗ္ဗာလင္ကာရပဋိမဏ္ဍိတာနံ စတုရာသီတိယာ ဟတ္ထိသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ အသ္သသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ ရထသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ ဓေနုသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ ကညာသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ ပလ္လင္ကသဟသ္သာနံ စတုရာသီတိယာ ဝတ္ထကောဋိသဟသ္သာနံ အပရိမာဏသ္သ စ ခဇ္ဇဘောဇ္ဇာဒိဘေဒသ္သ အာဟာရသ္သ ပရိစ္စဇနဝသေန သတ္တမာသာဓိကာနိ သတ္တ သံဝစ္ဆရာနိ နိရန္တရံ ပဝတ္တဝေလာမမဟာဒာနတော ဧကသ္သ သောတာပန္နသ္သ ဒိန္နံ မဟပ္ဖလတရံ, တတော သတံ သောတာပန္နာနံ ဒိန္နဒာနတော ဧကသ္သ သကဒာဂာမိနော, တတော ဧကသ္သ အနာဂာမိနော, တတော ဧကသ္သ အရဟတော, တတော ဧကသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ, တတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ, တတော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ သင္ဃသ္သ ဒိန္နဒာနံ မဟပ္ဖလတရံ, တတော စာတုဒ္ဒိသံ သင္ဃံ ဥဒ္ဒိသ္သ ဝိဟာရကရဏံ, တတော သရဏဂမနံ မဟပ္ဖလတရ’’န္တိ ပကာသိတံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ –
Apica velāmasuttādivasenapi saraṇagamanassa phalaviseso veditabbo. Tathā hi velāmasutte (a. ni. 9.20) ‘‘karīsassa catutthabhāgappamāṇānaṃ caturāsītisahassasaṅkhyānaṃ suvaṇṇapātirūpiyapātikaṃsapātīnaṃ yathākkamaṃ rūpiyasuvaṇṇahiraññapūrānaṃ sabbālaṅkārapaṭimaṇḍitānaṃ caturāsītiyā hatthisahassānaṃ caturāsītiyā assasahassānaṃ caturāsītiyā rathasahassānaṃ caturāsītiyā dhenusahassānaṃ caturāsītiyā kaññāsahassānaṃ caturāsītiyā pallaṅkasahassānaṃ caturāsītiyā vatthakoṭisahassānaṃ aparimāṇassa ca khajjabhojjādibhedassa āhārassa pariccajanavasena sattamāsādhikāni satta saṃvaccharāni nirantaraṃ pavattavelāmamahādānato ekassa sotāpannassa dinnaṃ mahapphalataraṃ, tato sataṃ sotāpannānaṃ dinnadānato ekassa sakadāgāmino, tato ekassa anāgāmino, tato ekassa arahato, tato ekassa paccekasambuddhassa, tato sammāsambuddhassa, tato buddhappamukhassa saṅghassa dinnadānaṃ mahapphalataraṃ, tato cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa vihārakaraṇaṃ, tato saraṇagamanaṃ mahapphalatara’’nti pakāsitaṃ. Vuttañhetaṃ –
‘‘ယံ, ဂဟပတိ, ဝေလာမော ဗ္ရာဟ္မဏော ဒာနံ အဒာသိ မဟာဒာနံ, ယော စေကံ ဒိဋ္ဌိသမ္ပန္နံ ဘောဇေယ္ယ, ဣဒံ တတော မဟပ္ဖလတရ’’န္တိ (အ. နိ. ၉.၂၀) –
‘‘Yaṃ, gahapati, velāmo brāhmaṇo dānaṃ adāsi mahādānaṃ, yo cekaṃ diṭṭhisampannaṃ bhojeyya, idaṃ tato mahapphalatara’’nti (a. ni. 9.20) –
အာဒိ။ ဧဝံ သရဏဂမနဖလံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Ādi. Evaṃ saraṇagamanaphalaṃ veditabbaṃ.
သရဏဂမနဖလကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Saraṇagamanaphalakathā niṭṭhitā.