| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๓. สรณคมนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
3. Saraṇagamaniyattheraapadānavaṇṇanā
อุภินฺนํ เทวราชูนนฺตฺยาทิกํ อายสฺมโต สรณคมนิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร อุปฺปนฺนุปฺปนฺนภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตเร ภควติ อุปฺปเนฺน อยํ หิมวเนฺต เทวราชา หุตฺวา นิพฺพตฺติ, ตสฺมิํ อปเรน ยกฺขเทวรญฺญา สทฺธิํ สงฺคามตฺถาย อุปฎฺฐิเต เทฺว อเนกยกฺขสหสฺสปริวารา ผลกาวุธาทิหตฺถา สงฺคามตฺถาย สมุปพฺยูฬฺหา อเหสุํฯ ตทา ปทุมุตฺตโร ภควา เตสุ สเตฺตสุ การุญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา อากาเสน ตตฺถ คนฺตฺวา สปริวารานํ ทฺวินฺนํ เทวราชูนํ ธมฺมํ เทเสสิฯ ตทา เต สเพฺพ ผลกาวุธานิ ฉเฑฺฑตฺวา ภควนฺตํ คารวพหุมาเนน วนฺทิตฺวา สรณมคมํสุฯ เตสํ อยํ ปฐมํ สรณมคมาสิฯ โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต วุทฺธิมนฺวาย สตฺถริ ปสโนฺน ปพฺพชิตฺวา นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Ubhinnaṃdevarājūnantyādikaṃ āyasmato saraṇagamaniyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro uppannuppannabhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttare bhagavati uppanne ayaṃ himavante devarājā hutvā nibbatti, tasmiṃ aparena yakkhadevaraññā saddhiṃ saṅgāmatthāya upaṭṭhite dve anekayakkhasahassaparivārā phalakāvudhādihatthā saṅgāmatthāya samupabyūḷhā ahesuṃ. Tadā padumuttaro bhagavā tesu sattesu kāruññaṃ uppādetvā ākāsena tattha gantvā saparivārānaṃ dvinnaṃ devarājūnaṃ dhammaṃ desesi. Tadā te sabbe phalakāvudhāni chaḍḍetvā bhagavantaṃ gāravabahumānena vanditvā saraṇamagamaṃsu. Tesaṃ ayaṃ paṭhamaṃ saraṇamagamāsi. So tena puññena devamanussesu saṃsaranto ubhayasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto vuddhimanvāya satthari pasanno pabbajitvā nacirasseva arahā ahosi.
๒๐. โส อปรภาเค ปุพฺพกุสลํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อุภินฺนํ เทวราชูนนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ สุจิโลมขรโลมอาฬวกกุมฺภีรกุเวราทโย วิย นามโคเตฺตน อปากฎา เทฺว ยกฺขราชาโน อญฺญาปเทเสน ทเสฺสโนฺต ‘‘อุภินฺนํ เทวราชูน’’นฺติอาทิมาหฯ สงฺคาโม สมุปฎฺฐิโตติ สํ สุฎฺฐุ คาโม กลหตฺถาย อุปคมนนฺติ สงฺคาโม, โส สงฺคาโม สํ สุฎฺฐุ อุปฎฺฐิโต, เอกฎฺฐาเน อุปคนฺตฺวา ฐิโตติ อโตฺถฯ อโหสิ สมุปพฺยูโฬฺหติ สํ สุฎฺฐุ อุปสมีเป ราสิภูโตติ อโตฺถฯ
20. So aparabhāge pubbakusalaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento ubhinnaṃ devarājūnantiādimāha. Tattha sucilomakharalomaāḷavakakumbhīrakuverādayo viya nāmagottena apākaṭā dve yakkharājāno aññāpadesena dassento ‘‘ubhinnaṃ devarājūna’’ntiādimāha. Saṅgāmo samupaṭṭhitoti saṃ suṭṭhu gāmo kalahatthāya upagamananti saṅgāmo, so saṅgāmo saṃ suṭṭhu upaṭṭhito, ekaṭṭhāne upagantvā ṭhitoti attho. Ahosi samupabyūḷhoti saṃ suṭṭhu upasamīpe rāsibhūtoti attho.
๒๑. สํเวเชสิ มหาชนนฺติ เตสํ ราสิภูตานํ ยกฺขานํ อากาเส นิสิโนฺน ภควา จตุสจฺจธมฺมเทสนาย สํ สุฎฺฐุ เวเชสิ, อาทีนวทสฺสเนน คณฺหาเปสิ วิญฺญาเปสิ โพเธสีติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
21.Saṃvejesi mahājananti tesaṃ rāsibhūtānaṃ yakkhānaṃ ākāse nisinno bhagavā catusaccadhammadesanāya saṃ suṭṭhu vejesi, ādīnavadassanena gaṇhāpesi viññāpesi bodhesīti attho. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
สรณคมนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Saraṇagamaniyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๓. สรณคมนิยเตฺถรอปทานํ • 3. Saraṇagamaniyattheraapadānaṃ
