Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఖుద్దకపాఠ-అట్ఠకథా • Khuddakapāṭha-aṭṭhakathā |
౧. సరణత్తయవణ్ణనా
1. Saraṇattayavaṇṇanā
బుద్ధవిభావనా
Buddhavibhāvanā
ఇదాని యం వుత్తం ‘‘బుద్ధం సరణగమనం, గమకఞ్చ విభావయే’’తి, తత్థ సబ్బధమ్మేసు అప్పటిహతఞాణనిమిత్తానుత్తరవిమోక్ఖాధిగమపరిభావితం ఖన్ధసన్తానముపాదాయ, పఞ్ఞత్తితో సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణపదట్ఠానం వా సచ్చాభిసమ్బోధిముపాదాయ పఞ్ఞత్తితో సత్తవిసేసో బుద్ధో. యథాహ –
Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘buddhaṃ saraṇagamanaṃ, gamakañca vibhāvaye’’ti, tattha sabbadhammesu appaṭihatañāṇanimittānuttaravimokkhādhigamaparibhāvitaṃ khandhasantānamupādāya, paññattito sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānaṃ vā saccābhisambodhimupādāya paññattito sattaviseso buddho. Yathāha –
‘‘బుద్ధోతి యో సో భగవా సయమ్భూ అనాచరియకో పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు సామం సచ్చాని అభిసమ్బుజ్ఝి, తత్థ చ సబ్బఞ్ఞుతం పత్తో, బలేసు చ వసీభావ’’న్తి (మహాని॰ ౧౯౨; చూళని॰ పారాయనత్థుతిగాథానిద్దేస ౯౭; పటి॰ మ॰ ౧.౧౬౧).
‘‘Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ patto, balesu ca vasībhāva’’nti (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97; paṭi. ma. 1.161).
అయం తావ అత్థతో బుద్ధవిభావనా.
Ayaṃ tāva atthato buddhavibhāvanā.
బ్యఞ్జనతో పన ‘‘బుజ్ఝితాతి బుద్ధో, బోధేతాతి బుద్ధో’’తి ఏవమాదినా నయేన వేదితబ్బో. వుత్తఞ్చేతం –
Byañjanato pana ‘‘bujjhitāti buddho, bodhetāti buddho’’ti evamādinā nayena veditabbo. Vuttañcetaṃ –
‘‘బుద్ధోతి కేనట్ఠేన బుద్ధో? బుజ్ఝితా సచ్చానీతి బుద్ధో, బోధేతా పజాయాతి బుద్ధో, సబ్బఞ్ఞుతాయ బుద్ధో, సబ్బదస్సావితాయ బుద్ధో, అనఞ్ఞనేయ్యతాయ బుద్ధో, వికసితాయ బుద్ధో, ఖీణాసవసఙ్ఖాతేన బుద్ధో, నిరుపక్కిలేససఙ్ఖాతేన బుద్ధో, ఏకన్తవీతరాగోతి బుద్ధో, ఏకన్తవీతదోసోతి బుద్ధో, ఏకన్తవీతమోహోతి బుద్ధో, ఏకన్తనిక్కిలేసోతి బుద్ధో, ఏకాయనమగ్గం గతోతి బుద్ధో, ఏకో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి బుద్ధో, అబుద్ధివిహతత్తా బుద్ధిపటిలాభా బుద్ధో. బుద్ధోతి నేతం నామం మాతరా కతం, న పితరా కతం, న భాతరా కతం, న భగినియా కతం, న మిత్తామచ్చేహి కతం, న ఞాతిసాలోహితేహి కతం, న సమణబ్రాహ్మణేహి కతం, న దేవతాహి కతం, విమోక్ఖన్తికమేతం బుద్ధానం భగవన్తానం బోధియా మూలే సహ సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణస్స పటిలాభా సచ్ఛికా పఞ్ఞత్తి యదిదం బుద్ధో’’తి (మహాని॰ ౧౯౨; చూళని॰ పారాయనత్థుతిగాథానిద్దేస ౯౭; పటి॰ మ॰ ౧.౧౬౨).
‘‘Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, anaññaneyyatāya buddho, vikasitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupakkilesasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddho. Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutaññāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ buddho’’ti (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97; paṭi. ma. 1.162).
ఏత్థ చ యథా లోకే అవగన్తా అవగతోతి వుచ్చతి, ఏవం బుజ్ఝితా సచ్చానీతి బుద్ధో. యథా పణ్ణసోసా వాతా పణ్ణసుసాతి వుచ్చన్తి, ఏవం బోధేతా పజాయాతి బుద్ధో. సబ్బఞ్ఞుతాయ బుద్ధోతి సబ్బధమ్మబుజ్ఝనసమత్థాయ బుద్ధియా బుద్ధోతి వుత్తం హోతి. సబ్బదస్సావితాయ బుద్ధోతి సబ్బధమ్మబోధనసమత్థాయ బుద్ధియా బుద్ధోతి వుత్తం హోతి. అనఞ్ఞనేయ్యతాయ బుద్ధోతి అఞ్ఞేన అబోధితో సయమేవ బుద్ధత్తా బుద్ధోతి వుత్తం హోతి. వికసితాయ బుద్ధోతి నానాగుణవికసనతో పదుమమివ వికసనట్ఠేన బుద్ధోతి వుత్తం హోతి. ఖీణాసవసఙ్ఖాతేన బుద్ధోతి ఏవమాదీహి చిత్తసఙ్కోచకరధమ్మపహానతో నిద్దాక్ఖయవిబుద్ధో పురిసో వియ సబ్బకిలేసనిద్దాక్ఖయవిబుద్ధత్తా బుద్ధోతి వుత్తం హోతి. ఏకాయనమగ్గం గతోతి బుద్ధోతి బుద్ధియత్థానం గమనత్థపరియాయతో యథా మగ్గం గతోపి పురిసో గతోతి వుచ్చతి, ఏవం ఏకాయనమగ్గం గతత్తాపి బుద్ధోతి వుచ్చతీతి దస్సేతుం వుత్తం. ఏకో అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి బుద్ధోతి న పరేహి బుద్ధత్తా బుద్ధో, కిన్తు సయమేవ అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధత్తా బుద్ధోతి వుత్తం హోతి . అబుద్ధివిహతత్తా బుద్ధిపటిలాభా బుద్ధోతి బుద్ధి బుద్ధం బోధోతి పరియాయవచనమేతం. తత్థ యథా నీలరత్తగుణయోగతో ‘‘నీలో పటో, రత్తో పటో’’తి వుచ్చతి, ఏవం బుద్ధిగుణయోగతో బుద్ధోతి ఞాపేతుం వుత్తం హోతి. తతో పరం బుద్ధోతి నేతం నామన్తి ఏవమాది అత్థమనుగతా అయం పఞ్ఞత్తీతి బోధనత్థం వుత్తన్తి ఏవరూపేన నయేన సబ్బేసం పదానం బుద్ధసద్దస్స సాధనసమత్థో అత్థో వేదితబ్బో.
Ettha ca yathā loke avagantā avagatoti vuccati, evaṃ bujjhitā saccānīti buddho. Yathā paṇṇasosā vātā paṇṇasusāti vuccanti, evaṃ bodhetā pajāyāti buddho. Sabbaññutāya buddhoti sabbadhammabujjhanasamatthāya buddhiyā buddhoti vuttaṃ hoti. Sabbadassāvitāya buddhoti sabbadhammabodhanasamatthāya buddhiyā buddhoti vuttaṃ hoti. Anaññaneyyatāya buddhoti aññena abodhito sayameva buddhattā buddhoti vuttaṃ hoti. Vikasitāya buddhoti nānāguṇavikasanato padumamiva vikasanaṭṭhena buddhoti vuttaṃ hoti. Khīṇāsavasaṅkhātena buddhoti evamādīhi cittasaṅkocakaradhammapahānato niddākkhayavibuddho puriso viya sabbakilesaniddākkhayavibuddhattā buddhoti vuttaṃ hoti. Ekāyanamaggaṃ gatoti buddhoti buddhiyatthānaṃ gamanatthapariyāyato yathā maggaṃ gatopi puriso gatoti vuccati, evaṃ ekāyanamaggaṃ gatattāpi buddhoti vuccatīti dassetuṃ vuttaṃ. Eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddhoti na parehi buddhattā buddho, kintu sayameva anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhattā buddhoti vuttaṃ hoti . Abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddhoti buddhi buddhaṃ bodhoti pariyāyavacanametaṃ. Tattha yathā nīlarattaguṇayogato ‘‘nīlo paṭo, ratto paṭo’’ti vuccati, evaṃ buddhiguṇayogato buddhoti ñāpetuṃ vuttaṃ hoti. Tato paraṃ buddhoti netaṃ nāmanti evamādi atthamanugatā ayaṃ paññattīti bodhanatthaṃ vuttanti evarūpena nayena sabbesaṃ padānaṃ buddhasaddassa sādhanasamattho attho veditabbo.
అయం బ్యఞ్జనతోపి బుద్ధవిభావనా.
Ayaṃ byañjanatopi buddhavibhāvanā.
సరణగమనగమకవిభావనా
Saraṇagamanagamakavibhāvanā
ఇదాని సరణగమనాదీసు హింసతీతి సరణం, సరణగతానం తేనేవ సరణగమనేన భయం సన్తాసం దుక్ఖం దుగ్గతిం పరిక్కిలేసం హింసతి విధమతి నీహరతి నిరోధేతీతి అత్థో. అథ వా హితే పవత్తనేన అహితా చ నివత్తనేన సత్తానం భయం హింసతీతి బుద్ధో, భవకన్తారా ఉత్తరణేన అస్సాసదానేన చ ధమ్మో, అప్పకానమ్పి కారానం విపులఫలపటిలాభకరణేన సఙ్ఘో. తస్మా ఇమినాపి పరియాయేన తం రతనత్తయం సరణం. తప్పసాదతగ్గరుతాహి విహతవిద్ధంసితకిలేసో తప్పరాయణతాకారప్పవత్తో అపరప్పచ్చయో వా చిత్తుప్పాదో సరణగమనం. తంసమఙ్గీ సత్తో తం సరణం గచ్ఛతి, వుత్తప్పకారేన చిత్తుప్పాదేన ‘‘ఏస మే సరణం, ఏస మే పరాయణ’’న్తి ఏవమేతం ఉపేతీతి అత్థో . ఉపేన్తో చ ‘‘ఏతే మయం, భన్తే, భగవన్తం సరణం గచ్ఛామ, ధమ్మఞ్చ, ఉపాసకే నో భగవా ధారేతూ’’తి తపుస్సభల్లికాదయో వియ సమాదానేన వా, ‘‘సత్థా మే, భన్తే, భగవా, సావకోహమస్మీ’’తి (సం॰ ని॰ ౨.౧౫౪) మహాకస్సపాదయో వియ సిస్సభావూపగమనేన వా, ‘‘ఏవం వుత్తే బ్రహ్మాయు బ్రాహ్మణో ఉట్ఠాయాసనా ఏకంసం ఉత్తరాసఙ్గం కరిత్వా యేన భగవా తేనఞ్జలిం పణామేత్వా తిక్ఖత్తుం ఉదానం ఉదానేసి ‘నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స. నమో తస్స…పే॰… సమ్మాసమ్బుద్ధస్సా’’’తి (మ॰ ని॰ ౨.౩౮౮) బ్రహ్మాయుఆదయో వియ తప్పోణత్తేన వా, కమ్మట్ఠానానుయోగినో వియ అత్తసన్నియ్యాతనేన వా, అరియపుగ్గలా వియ సరణగమనుపక్కిలేససముచ్ఛేదేన వాతి అనేకప్పకారం విసయతో కిచ్చతో చ ఉపేతి.
Idāni saraṇagamanādīsu hiṃsatīti saraṇaṃ, saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena bhayaṃ santāsaṃ dukkhaṃ duggatiṃ parikkilesaṃ hiṃsati vidhamati nīharati nirodhetīti attho. Atha vā hite pavattanena ahitā ca nivattanena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsatīti buddho, bhavakantārā uttaraṇena assāsadānena ca dhammo, appakānampi kārānaṃ vipulaphalapaṭilābhakaraṇena saṅgho. Tasmā imināpi pariyāyena taṃ ratanattayaṃ saraṇaṃ. Tappasādataggarutāhi vihataviddhaṃsitakileso tapparāyaṇatākārappavatto aparappaccayo vā cittuppādo saraṇagamanaṃ. Taṃsamaṅgī satto taṃ saraṇaṃ gacchati, vuttappakārena cittuppādena ‘‘esa me saraṇaṃ, esa me parāyaṇa’’nti evametaṃ upetīti attho . Upento ca ‘‘ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca, upāsake no bhagavā dhāretū’’ti tapussabhallikādayo viya samādānena vā, ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti (saṃ. ni. 2.154) mahākassapādayo viya sissabhāvūpagamanena vā, ‘‘evaṃ vutte brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi ‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Namo tassa…pe… sammāsambuddhassā’’’ti (ma. ni. 2.388) brahmāyuādayo viya tappoṇattena vā, kammaṭṭhānānuyogino viya attasanniyyātanena vā, ariyapuggalā viya saraṇagamanupakkilesasamucchedena vāti anekappakāraṃ visayato kiccato ca upeti.
అయం సరణగమనస్స గమకస్స చ విభావనా.
Ayaṃ saraṇagamanassa gamakassa ca vibhāvanā.
భేదాభేదఫలదీపనా
Bhedābhedaphaladīpanā
ఇదాని ‘‘భేదాభేదం ఫలఞ్చాపి, గమనీయఞ్చ దీపయే’’తి వుత్తానం భేదాదీనం అయం దీపనా, ఏవం సరణగతస్స పుగ్గలస్స దువిధో సరణగమనభేదో – సావజ్జో చ అనవజ్జో చ. అనవజ్జో కాలకిరియాయ, సావజ్జో అఞ్ఞసత్థరి వుత్తప్పకారప్పవత్తియా, తస్మిఞ్చ వుత్తప్పకారవిపరీతప్పవత్తియా. సో దువిధోపి పుథుజ్జనానమేవ. బుద్ధగుణేసు అఞ్ఞాణసంసయమిచ్ఛాఞాణప్పవత్తియా అనాదరాదిప్పవత్తియా చ తేసం సరణం సంకిలిట్ఠం హోతి. అరియపుగ్గలా పన అభిన్నసరణా చేవ అసంకిలిట్ఠసరణా చ హోన్తి. యథాహ ‘‘అట్ఠానమేతం, భిక్ఖవే, అనవకాసో, యం దిట్ఠిసమ్పన్నో పుగ్గలో అఞ్ఞం సత్థారం ఉద్దిసేయ్యా’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౨౭౬; మ॰ ని॰ ౩.౧౨౮; విభ॰ ౮౦౯). పుథుజ్జనా తు యావదేవ సరణభేదం న పాపుణన్తి, తావదేవ అభిన్నసరణా. సావజ్జోవ నేసం సరణభేదో, సంకిలేసో చ అనిట్ఠఫలదో హోతి. అనవజ్జో అవిపాకత్తా అఫలో, అభేదో పన ఫలతో ఇట్ఠమేవ ఫలం దేతి.
Idāni ‘‘bhedābhedaṃ phalañcāpi, gamanīyañca dīpaye’’ti vuttānaṃ bhedādīnaṃ ayaṃ dīpanā, evaṃ saraṇagatassa puggalassa duvidho saraṇagamanabhedo – sāvajjo ca anavajjo ca. Anavajjo kālakiriyāya, sāvajjo aññasatthari vuttappakārappavattiyā, tasmiñca vuttappakāraviparītappavattiyā. So duvidhopi puthujjanānameva. Buddhaguṇesu aññāṇasaṃsayamicchāñāṇappavattiyā anādarādippavattiyā ca tesaṃ saraṇaṃ saṃkiliṭṭhaṃ hoti. Ariyapuggalā pana abhinnasaraṇā ceva asaṃkiliṭṭhasaraṇā ca honti. Yathāha ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyyā’’ti (a. ni. 1.276; ma. ni. 3.128; vibha. 809). Puthujjanā tu yāvadeva saraṇabhedaṃ na pāpuṇanti, tāvadeva abhinnasaraṇā. Sāvajjova nesaṃ saraṇabhedo, saṃkileso ca aniṭṭhaphalado hoti. Anavajjo avipākattā aphalo, abhedo pana phalato iṭṭhameva phalaṃ deti.
యథాహ –
Yathāha –
‘‘యేకేచి బుద్ధం సరణం గతాసే, న తే గమిస్సన్తి అపాయభూమిం;
‘‘Yekeci buddhaṃ saraṇaṃ gatāse, na te gamissanti apāyabhūmiṃ;
పహాయ మానుసం దేహం, దేవకాయం పరిపూరేస్సన్తీ’’తి. (దీ॰ ని॰ ౨.౩౩౨; సం॰ ని॰ ౧.౩౭);
Pahāya mānusaṃ dehaṃ, devakāyaṃ paripūressantī’’ti. (dī. ni. 2.332; saṃ. ni. 1.37);
తత్ర చ యే సరణగమనుపక్కిలేససముచ్ఛేదేన సరణం గతా, తే అపాయం న గమిస్సన్తి. ఇతరే పన సరణగమనేన న గమిస్సన్తీతి ఏవం గాథాయ అధిప్పాయో వేదితబ్బో.
Tatra ca ye saraṇagamanupakkilesasamucchedena saraṇaṃ gatā, te apāyaṃ na gamissanti. Itare pana saraṇagamanena na gamissantīti evaṃ gāthāya adhippāyo veditabbo.
అయం తావ భేదాభేదఫలదీపనా.
Ayaṃ tāva bhedābhedaphaladīpanā.
గమనీయదీపనా
Gamanīyadīpanā
గమనీయదీపనాయం చోదకో ఆహ – ‘‘బుద్ధం సరణం గచ్ఛామీ’’తి ఏత్థ యో బుద్ధం సరణం గచ్ఛతి, ఏస బుద్ధం వా గచ్ఛేయ్య సరణం వా, ఉభయథాపి చ ఏకస్స వచనం నిరత్థకం. కస్మా? గమనకిరియాయ కమ్మద్వయాభావతో. న హేత్థ ‘‘అజం గామం నేతీ’’తిఆదీసు వియ ద్వికమ్మకత్తం అక్ఖరచిన్తకా ఇచ్ఛన్తి.
Gamanīyadīpanāyaṃ codako āha – ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha yo buddhaṃ saraṇaṃ gacchati, esa buddhaṃ vā gaccheyya saraṇaṃ vā, ubhayathāpi ca ekassa vacanaṃ niratthakaṃ. Kasmā? Gamanakiriyāya kammadvayābhāvato. Na hettha ‘‘ajaṃ gāmaṃ netī’’tiādīsu viya dvikammakattaṃ akkharacintakā icchanti.
‘‘గచ్ఛతేవ పుబ్బం దిసం, గచ్ఛతి పచ్ఛిమం దిస’’న్తిఆదీసు (సం॰ ని॰ ౧.౧౫౯; ౩.౮౭) వియ సాత్థకమేవాతి చే? న, బుద్ధసరణానం సమానాధికరణభావస్సానధిప్పేతతో. ఏతేసఞ్హి సమానాధికరణభావే అధిప్పేతే పటిహతచిత్తోపి బుద్ధం ఉపసఙ్కమన్తో బుద్ధం సరణం గతో సియా. యఞ్హి తం బుద్ధోతి విసేసితం సరణం, తమేవేస గతోతి. ‘‘ఏతం ఖో సరణం ఖేమం, ఏతం సరణముత్తమ’’న్తి (ధ॰ ప॰ ౧౯౨) వచనతో సమానాధికరణత్తమేవాతి చే? న, తత్థేవ తబ్భావతో. తత్థేవ హి గాథాపదే ఏతం బుద్ధాదిరతనత్తయం సరణగతానం భయహరణత్తసఙ్ఖాతే సరణభావే అబ్యభిచరణతో ‘‘ఖేమముత్తమఞ్చ సరణ’’న్తి అయం సమానాధికరణభావో అధిప్పేతో, అఞ్ఞత్థ తు గమిసమ్బన్ధే సతి సరణగమనస్స అప్పసిద్ధితో అనధిప్పేతోతి అసాధకమేతం. ‘‘ఏతం సరణమాగమ్మ, సబ్బదుక్ఖా పముచ్చతీ’’తి ఏత్థ గమిసమ్బన్ధేపి సరణగమనపసిద్ధితో సమానాధికరణత్తమేవాతి చే? న పుబ్బే వుత్తదోసప్పసఙ్గతో. తత్రాపి హి సమానాధికరణభావే సతి ఏతం బుద్ధధమ్మసఙ్ఘసరణం పటిహతచిత్తోపి ఆగమ్మ సబ్బదుక్ఖా పముచ్చేయ్యాతి ఏవం పుబ్బే వుత్తదోసప్పసఙ్గో ఏవ సియా, న చ నో దోసేన అత్థి అత్థోతి అసాధకమేతం. యథా ‘‘మమఞ్హి, ఆనన్ద, కల్యాణమిత్తం ఆగమ్మ జాతిధమ్మా సత్తా జాతియా పరిముచ్చన్తీ’’తి (సం॰ ని॰ ౧.౧౨౯) ఏత్థ భగవతో కల్యాణమిత్తస్స ఆనుభావేన పరిముచ్చమానా సత్తా ‘‘కల్యాణమిత్తం ఆగమ్మ పరిముచ్చన్తీ’’తి వుత్తా. ఏవమిధాపి బుద్ధధమ్మసఙ్ఘస్స సరణస్సానుభావేన ముచ్చమానో ‘‘ఏతం సరణమాగమ్మ, సబ్బదుక్ఖా పముచ్చతీ’’తి వుత్తోతి ఏవమేత్థ అధిప్పాయో వేదితబ్బో.
‘‘Gacchateva pubbaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disa’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.159; 3.87) viya sātthakamevāti ce? Na, buddhasaraṇānaṃ samānādhikaraṇabhāvassānadhippetato. Etesañhi samānādhikaraṇabhāve adhippete paṭihatacittopi buddhaṃ upasaṅkamanto buddhaṃ saraṇaṃ gato siyā. Yañhi taṃ buddhoti visesitaṃ saraṇaṃ, tamevesa gatoti. ‘‘Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttama’’nti (dha. pa. 192) vacanato samānādhikaraṇattamevāti ce? Na, tattheva tabbhāvato. Tattheva hi gāthāpade etaṃ buddhādiratanattayaṃ saraṇagatānaṃ bhayaharaṇattasaṅkhāte saraṇabhāve abyabhicaraṇato ‘‘khemamuttamañca saraṇa’’nti ayaṃ samānādhikaraṇabhāvo adhippeto, aññattha tu gamisambandhe sati saraṇagamanassa appasiddhito anadhippetoti asādhakametaṃ. ‘‘Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti ettha gamisambandhepi saraṇagamanapasiddhito samānādhikaraṇattamevāti ce? Na pubbe vuttadosappasaṅgato. Tatrāpi hi samānādhikaraṇabhāve sati etaṃ buddhadhammasaṅghasaraṇaṃ paṭihatacittopi āgamma sabbadukkhā pamucceyyāti evaṃ pubbe vuttadosappasaṅgo eva siyā, na ca no dosena atthi atthoti asādhakametaṃ. Yathā ‘‘mamañhi, ānanda, kalyāṇamittaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccantī’’ti (saṃ. ni. 1.129) ettha bhagavato kalyāṇamittassa ānubhāvena parimuccamānā sattā ‘‘kalyāṇamittaṃ āgamma parimuccantī’’ti vuttā. Evamidhāpi buddhadhammasaṅghassa saraṇassānubhāvena muccamāno ‘‘etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti vuttoti evamettha adhippāyo veditabbo.
ఏవం సబ్బథాపి న బుద్ధస్స గమనీయత్తం యుజ్జతి, న సరణస్స, న ఉభయేసం, ఇచ్ఛితబ్బఞ్చ గచ్ఛామీతి నిద్దిట్ఠస్స గమకస్స గమనీయం, తతో వత్తబ్బా ఏత్థ యుత్తీతి. వుచ్చతే –
Evaṃ sabbathāpi na buddhassa gamanīyattaṃ yujjati, na saraṇassa, na ubhayesaṃ, icchitabbañca gacchāmīti niddiṭṭhassa gamakassa gamanīyaṃ, tato vattabbā ettha yuttīti. Vuccate –
బుద్ధోయేవేత్థ గమనీయో, గమనాకారదస్సనత్థం తు తం సరణవచనం, బుద్ధం సరణన్తి గచ్ఛామి. ఏస మే సరణం, ఏస మే పరాయణం, అఘస్స, తాతా, హితస్స చ విధాతాతి ఇమినా అధిప్పాయేన ఏతం గచ్ఛామి భజామి సేవామి పయిరుపాసామి, ఏవం వా జానామి బుజ్ఝామీతి. యేసఞ్హి ధాతూనం గతిఅత్థో బుద్ధిపి తేసం అత్థోతి. ఇతి-సద్దస్స అప్పయోగా అయుత్తమితి చే? తం న. తత్థ సియా – యది చేత్థ ఏవమత్థో భవేయ్య, తతో ‘‘అనిచ్చం రూపం అనిచ్చం రూపన్తి యథాభూతం పజానాతీ’’తి ఏవమాదీసు (సం॰ ని॰ ౩.౫౫, ౮౫) వియ ఇతి-సద్దో పయుత్తో సియా, న చ పయుత్తో, తస్మా అయుత్తమేతన్తి. తఞ్చ న, కస్మా? తదత్థసమ్భవా. ‘‘యో చ బుద్ధఞ్చ ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ సరణం గతో’’తి ఏవమాదీసు (ధ॰ ప॰ ౧౯౦) వియ ఇధాపి ఇతి-సద్దస్స అత్థో సమ్భవతి, న చ విజ్జమానత్థసమ్భవా ఇతి-సద్దా సబ్బత్థ పయుజ్జన్తి, అప్పయుత్తస్సాపేత్థ పయుత్తస్స వియ ఇతి-సద్దస్స అత్థో విఞ్ఞాతబ్బో అఞ్ఞేసు చ ఏవంజాతికేసు, తస్మా అదోసో ఏవ సోతి. ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, తీహి సరణగమనేహి పబ్బజ్జ’’న్తిఆదీసు (మహావ॰ ౩౪) సరణస్సేవ గమనీయతో యం వుత్తం ‘‘గమనాకారదస్సనత్థం తు సరణవచన’’న్తి, తం న యుత్తమితి చే. తం నాయుత్తం. కస్మా? తదత్థసమ్భవా ఏవ. తత్రాపి హి తస్స అత్థో సమ్భవతి, యతో పుబ్బసదిసమేవ అప్పయుత్తోపి పయుత్తో వియ వేదితబ్బో. ఇతరథా హి పుబ్బే వుత్తదోసప్పసఙ్గో ఏవ సియా, తస్మా యథానుసిట్ఠమేవ గహేతబ్బం.
Buddhoyevettha gamanīyo, gamanākāradassanatthaṃ tu taṃ saraṇavacanaṃ, buddhaṃ saraṇanti gacchāmi. Esa me saraṇaṃ, esa me parāyaṇaṃ, aghassa, tātā, hitassa ca vidhātāti iminā adhippāyena etaṃ gacchāmi bhajāmi sevāmi payirupāsāmi, evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho buddhipi tesaṃ atthoti. Iti-saddassa appayogā ayuttamiti ce? Taṃ na. Tattha siyā – yadi cettha evamattho bhaveyya, tato ‘‘aniccaṃ rūpaṃ aniccaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti evamādīsu (saṃ. ni. 3.55, 85) viya iti-saddo payutto siyā, na ca payutto, tasmā ayuttametanti. Tañca na, kasmā? Tadatthasambhavā. ‘‘Yo ca buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ gato’’ti evamādīsu (dha. pa. 190) viya idhāpi iti-saddassa attho sambhavati, na ca vijjamānatthasambhavā iti-saddā sabbattha payujjanti, appayuttassāpettha payuttassa viya iti-saddassa attho viññātabbo aññesu ca evaṃjātikesu, tasmā adoso eva soti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādīsu (mahāva. 34) saraṇasseva gamanīyato yaṃ vuttaṃ ‘‘gamanākāradassanatthaṃ tu saraṇavacana’’nti, taṃ na yuttamiti ce. Taṃ nāyuttaṃ. Kasmā? Tadatthasambhavā eva. Tatrāpi hi tassa attho sambhavati, yato pubbasadisameva appayuttopi payutto viya veditabbo. Itarathā hi pubbe vuttadosappasaṅgo eva siyā, tasmā yathānusiṭṭhameva gahetabbaṃ.
అయం గమనీయదీపనా.
Ayaṃ gamanīyadīpanā.
ధమ్మసఙ్ఘసరణవిభావనా
Dhammasaṅghasaraṇavibhāvanā
ఇదాని యం వుత్తం ‘‘ధమ్మం సరణమిచ్చాది, ద్వయేపేస నయో మతో’’తి ఏత్థ వుచ్చతే – య్వాయం ‘‘బుద్ధం సరణం గచ్ఛామీ’’తి ఏత్థ అత్థవణ్ణనానయో వుత్తో, ‘‘ధమ్మం సరణం గచ్ఛామి, సఙ్ఘం సరణం గచ్ఛామీ’’తి ఏతస్మిమ్పి పదద్వయే ఏసోవ వేదితబ్బో. తత్రాపి హి ధమ్మసఙ్ఘానం అత్థతో బ్యఞ్జనతో చ విభావనమత్తమేవ అసదిసం, సేసం వుత్తసదిసమేవ. యతో యదేవేత్థ అసదిసం, తం వుచ్చతే – మగ్గఫలనిబ్బానాని ధమ్మోతి ఏకే. భావితమగ్గానం సచ్ఛికతనిబ్బానానఞ్చ అపాయేసు అపతనభావేన ధారణతో పరమస్సాసవిధానతో చ మగ్గవిరాగా ఏవ ఇమస్మిం అత్థే ధమ్మోతి అమ్హాకం ఖన్తి, అగ్గప్పసాదసుత్తఞ్చేవ సాధకం. వుత్తఞ్చేత్థ ‘‘యావతా, భిక్ఖవే, ధమ్మా సఙ్ఖతా , అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో తేసం అగ్గమక్ఖాయతీ’’తి ఏవమాది (అ॰ ని॰ ౪.౩౪; ఇతివు॰ ౯౦).
Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato’’ti ettha vuccate – yvāyaṃ ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha atthavaṇṇanānayo vutto, ‘‘dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti etasmimpi padadvaye esova veditabbo. Tatrāpi hi dhammasaṅghānaṃ atthato byañjanato ca vibhāvanamattameva asadisaṃ, sesaṃ vuttasadisameva. Yato yadevettha asadisaṃ, taṃ vuccate – maggaphalanibbānāni dhammoti eke. Bhāvitamaggānaṃ sacchikatanibbānānañca apāyesu apatanabhāvena dhāraṇato paramassāsavidhānato ca maggavirāgā eva imasmiṃ atthe dhammoti amhākaṃ khanti, aggappasādasuttañceva sādhakaṃ. Vuttañcettha ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā , ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti evamādi (a. ni. 4.34; itivu. 90).
చతుబ్బిధఅరియమగ్గసమఙ్గీనం చతుసామఞ్ఞఫలసమధివాసితఖన్ధసన్తానానఞ్చ పుగ్గలానం సమూహో దిట్ఠిసీలసఙ్ఘాతేన సంహతత్తా సఙ్ఘో. వుత్తఞ్చేతం భగవతా –
Catubbidhaariyamaggasamaṅgīnaṃ catusāmaññaphalasamadhivāsitakhandhasantānānañca puggalānaṃ samūho diṭṭhisīlasaṅghātena saṃhatattā saṅgho. Vuttañcetaṃ bhagavatā –
‘‘తం కిం మఞ్ఞసి, ఆనన్ద, యే వో మయా ధమ్మా అభిఞ్ఞా దేసితా, సేయ్యథిదం, చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా, అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, పస్ససి నో త్వం, ఆనన్ద, ఇమేసు ధమ్మేసు ద్వేపి భిక్ఖూ నానావాదే’’తి (మ॰ ని॰ ౩.౪౩).
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, ye vo mayā dhammā abhiññā desitā, seyyathidaṃ, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, passasi no tvaṃ, ānanda, imesu dhammesu dvepi bhikkhū nānāvāde’’ti (ma. ni. 3.43).
అయఞ్హి పరమత్థసఙ్ఘో సరణన్తి గమనీయో. సుత్తే చ ‘‘ఆహునేయ్యో పాహునేయ్యో దక్ఖిణేయ్యో అఞ్జలికరణీయో అనుత్తరం పుఞ్ఞక్ఖేత్తం లోకస్సా’’తి (ఇతివు॰ ౯౦; అ॰ ని॰ ౪.౩౪, ౧౮౧) వుత్తో. ఏతం పన సరణం గతస్స అఞ్ఞస్మిమ్పి భిక్ఖుసఙ్ఘే వా భిక్ఖునిసఙ్ఘే వా బుద్ధప్పముఖే వా సఙ్ఘే సమ్ముతిసఙ్ఘే వా చతువగ్గాదిభేదే ఏకపుగ్గలేపి వా భగవన్తం ఉద్దిస్స పబ్బజితే వన్దనాదికిరియాయ సరణగమనం నేవ భిజ్జతి న సంకిలిస్సతి, అయమేత్థ విసేసో. వుత్తావసేసన్తు ఇమస్స దుతియస్స చ సరణగమనస్స భేదాభేదాదివిధానం పుబ్బే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. అయం తావ ‘‘ధమ్మం సరణమిచ్చాది, ద్వయేపేస నయో మతో’’తి ఏతస్స వణ్ణనా.
Ayañhi paramatthasaṅgho saraṇanti gamanīyo. Sutte ca ‘‘āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34, 181) vutto. Etaṃ pana saraṇaṃ gatassa aññasmimpi bhikkhusaṅghe vā bhikkhunisaṅghe vā buddhappamukhe vā saṅghe sammutisaṅghe vā catuvaggādibhede ekapuggalepi vā bhagavantaṃ uddissa pabbajite vandanādikiriyāya saraṇagamanaṃ neva bhijjati na saṃkilissati, ayamettha viseso. Vuttāvasesantu imassa dutiyassa ca saraṇagamanassa bhedābhedādividhānaṃ pubbe vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayaṃ tāva ‘‘dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato’’ti etassa vaṇṇanā.
అనుపుబ్బవవత్థానకారణనిద్దేసో
Anupubbavavatthānakāraṇaniddeso
ఇదాని అనుపుబ్బవవత్థానే, కారణఞ్చ వినిద్దిసేతి ఏత్థ ఏతేసు చ తీసు సరణవచనేసు సబ్బసత్తానం అగ్గోతి కత్వా పఠమం బుద్ధో, తప్పభవతో తదుపదేసితతో చ అనన్తరం ధమ్మో, తస్స ధమ్మస్స ఆధారకతో తదాసేవనతో చ అన్తే సఙ్ఘో. సబ్బసత్తానం వా హితే నియోజకోతి కత్వా పఠమం బుద్ధో, తప్పభవతో సబ్బసత్తహితత్తా అనన్తరం ధమ్మో, హితాధిగమాయ పటిపన్నో అధిగతహితో చాతి కత్వా అన్తే సఙ్ఘో సరణభావేన వవత్థపేత్వా పకాసితోతి ఏవం అనుపుబ్బవవత్థానే కారణఞ్చ వినిద్దిసే.
Idāni anupubbavavatthāne, kāraṇañca viniddiseti ettha etesu ca tīsu saraṇavacanesu sabbasattānaṃ aggoti katvā paṭhamaṃ buddho, tappabhavato tadupadesitato ca anantaraṃ dhammo, tassa dhammassa ādhārakato tadāsevanato ca ante saṅgho. Sabbasattānaṃ vā hite niyojakoti katvā paṭhamaṃ buddho, tappabhavato sabbasattahitattā anantaraṃ dhammo, hitādhigamāya paṭipanno adhigatahito cāti katvā ante saṅgho saraṇabhāvena vavatthapetvā pakāsitoti evaṃ anupubbavavatthāne kāraṇañca viniddise.
ఉపమాపకాసనా
Upamāpakāsanā
ఇదాని యమ్పి వుత్తం ‘‘సరణత్తయమేతఞ్చ, ఉపమాహి పకాసయే’’తి , తమ్పి వుచ్చతే – ఏత్థ పన పుణ్ణచన్దో వియ బుద్ధో, చన్దకిరణనికరో వియ తేన దేసితో ధమ్మో, పుణ్ణచన్దకిరణసముప్పాదితపీణితో లోకో వియ సఙ్ఘో. బాలసూరియో వియ బుద్ధో, తస్స రస్మిజాలమివ వుత్తప్పకారో ధమ్మో, తేన విహతన్ధకారో లోకో వియ సఙ్ఘో. వనదాహకపురిసో వియ బుద్ధో, వనదహనగ్గి వియ కిలేసవనదహనో ధమ్మో, దడ్ఢవనత్తా ఖేత్తభూతో వియ భూమిభాగో దడ్ఢకిలేసత్తా పుఞ్ఞక్ఖేత్తభూతో సఙ్ఘో. మహామేఘో వియ బుద్ధో, సలిలవుట్ఠి వియ ధమ్మో, వుట్ఠినిపాతూపసమితరేణు వియ జనపదో ఉపసమితకిలేసరేణు సఙ్ఘో. సుసారథి వియ బుద్ధో, అస్సాజానీయవినయూపాయో వియ ధమ్మో, సువినీతస్సాజానీయసమూహో వియ సఙ్ఘో. సబ్బదిట్ఠిసల్లుద్ధరణతో సల్లకత్తో వియ బుద్ధో, సల్లుద్ధరణూపాయో వియ ధమ్మో, సముద్ధటసల్లో వియ జనో సముద్ధటదిట్ఠిసల్లో సఙ్ఘో. మోహపటలసముప్పాటనతో వా సాలాకియో వియ బుద్ధో, పటలసముప్పాటనుపాయో వియ ధమ్మో, సముప్పాటితపటలో విప్పసన్నలోచనో వియ జనో సముప్పాటితమోహపటలో విప్పసన్నఞాణలోచనో సఙ్ఘో. సానుసయకిలేసబ్యాధిహరణసమత్థతాయ వా కుసలో వేజ్జో వియ బుద్ధో, సమ్మా పయుత్తభేసజ్జమివ ధమ్మో, భేసజ్జపయోగేన సముపసన్తబ్యాధి వియ జనసముదాయో సముపసన్తకిలేసబ్యాధానుసయో సఙ్ఘో.
Idāni yampi vuttaṃ ‘‘saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye’’ti , tampi vuccate – ettha pana puṇṇacando viya buddho, candakiraṇanikaro viya tena desito dhammo, puṇṇacandakiraṇasamuppāditapīṇito loko viya saṅgho. Bālasūriyo viya buddho, tassa rasmijālamiva vuttappakāro dhammo, tena vihatandhakāro loko viya saṅgho. Vanadāhakapuriso viya buddho, vanadahanaggi viya kilesavanadahano dhammo, daḍḍhavanattā khettabhūto viya bhūmibhāgo daḍḍhakilesattā puññakkhettabhūto saṅgho. Mahāmegho viya buddho, salilavuṭṭhi viya dhammo, vuṭṭhinipātūpasamitareṇu viya janapado upasamitakilesareṇu saṅgho. Susārathi viya buddho, assājānīyavinayūpāyo viya dhammo, suvinītassājānīyasamūho viya saṅgho. Sabbadiṭṭhisalluddharaṇato sallakatto viya buddho, salluddharaṇūpāyo viya dhammo, samuddhaṭasallo viya jano samuddhaṭadiṭṭhisallo saṅgho. Mohapaṭalasamuppāṭanato vā sālākiyo viya buddho, paṭalasamuppāṭanupāyo viya dhammo, samuppāṭitapaṭalo vippasannalocano viya jano samuppāṭitamohapaṭalo vippasannañāṇalocano saṅgho. Sānusayakilesabyādhiharaṇasamatthatāya vā kusalo vejjo viya buddho, sammā payuttabhesajjamiva dhammo, bhesajjapayogena samupasantabyādhi viya janasamudāyo samupasantakilesabyādhānusayo saṅgho.
అథ వా సుదేసకో వియ బుద్ధో, సుమగ్గో వియ ఖేమన్తభూమి వియ చ ధమ్మో, మగ్గప్పటిపన్నో ఖేమన్తభూమిప్పత్తో వియ సఙ్ఘో. సునావికో వియ బుద్ధో, నావా వియ ధమ్మో, పారప్పత్తో సమ్పత్తికో వియ జనో సఙ్ఘో. హిమవా వియ బుద్ధో, తప్పభవోసధమివ ధమ్మో, ఓసధూపభోగేన నిరామయో వియ జనో సఙ్ఘో. ధనదో వియ బుద్ధో, ధనం వియ ధమ్మో, యథాధిప్పాయం లద్ధధనో వియ జనో సమ్మాలద్ధఅరియధనో సఙ్ఘో. నిధిదస్సనకో వియ బుద్ధో, నిధి వియ ధమ్మో, నిధిప్పత్తో వియ జనో సఙ్ఘో.
Atha vā sudesako viya buddho, sumaggo viya khemantabhūmi viya ca dhammo, maggappaṭipanno khemantabhūmippatto viya saṅgho. Sunāviko viya buddho, nāvā viya dhammo, pārappatto sampattiko viya jano saṅgho. Himavā viya buddho, tappabhavosadhamiva dhammo, osadhūpabhogena nirāmayo viya jano saṅgho. Dhanado viya buddho, dhanaṃ viya dhammo, yathādhippāyaṃ laddhadhano viya jano sammāladdhaariyadhano saṅgho. Nidhidassanako viya buddho, nidhi viya dhammo, nidhippatto viya jano saṅgho.
అపిచ అభయదో వియ వీరపురిసో బుద్ధో, అభయమివ ధమ్మో, సమ్పత్తాభయో వియ జనో అచ్చన్తసబ్బభయో సఙ్ఘో. అస్సాసకో వియ బుద్ధో, అస్సాసో వియ ధమ్మో, అస్సత్థజనో వియ సఙ్ఘో. సుమిత్తో వియ బుద్ధో, హితూపదేసో వియ ధమ్మో, హితూపయోగేన పత్తసదత్థో వియ జనో సఙ్ఘో. ధనాకరో వియ బుద్ధో, ధనసారో వియ ధమ్మో, ధనసారూపభోగో వియ జనో సఙ్ఘో. రాజకుమారన్హాపకో వియ బుద్ధో, సీసన్హానసలిలం వియ ధమ్మో, సున్హాతరాజకుమారవగ్గో వియ సద్ధమ్మసలిలసున్హాతో సఙ్ఘో. అలఙ్కారకారకో వియ బుద్ధో, అలఙ్కారో వియ ధమ్మో, అలఙ్కతరాజపుత్తగణో వియ సద్ధమ్మాలఙ్కతో సఙ్ఘో. చన్దనరుక్ఖో వియ బుద్ధో, తప్పభవగన్ధో వియ ధమ్మో, చన్దనుపభోగేన సన్తపరిళాహో వియ జనో సద్ధమ్మూపభోగేన సన్తపరిళాహో సఙ్ఘో. దాయజ్జసమ్పదానకో వియ పితా బుద్ధో, దాయజ్జం వియ ధమ్మో, దాయజ్జహరో పుత్తవగ్గో వియ సద్ధమ్మదాయజ్జహరో సఙ్ఘో. వికసితపదుమం వియ బుద్ధో, తప్పభవమధు వియ ధమ్మో, తదుపభోగీభమరగణో వియ సఙ్ఘో. ఏవం సరణత్తయమేతఞ్చ, ఉపమాహి పకాసయే.
Apica abhayado viya vīrapuriso buddho, abhayamiva dhammo, sampattābhayo viya jano accantasabbabhayo saṅgho. Assāsako viya buddho, assāso viya dhammo, assatthajano viya saṅgho. Sumitto viya buddho, hitūpadeso viya dhammo, hitūpayogena pattasadattho viya jano saṅgho. Dhanākaro viya buddho, dhanasāro viya dhammo, dhanasārūpabhogo viya jano saṅgho. Rājakumāranhāpako viya buddho, sīsanhānasalilaṃ viya dhammo, sunhātarājakumāravaggo viya saddhammasalilasunhāto saṅgho. Alaṅkārakārako viya buddho, alaṅkāro viya dhammo, alaṅkatarājaputtagaṇo viya saddhammālaṅkato saṅgho. Candanarukkho viya buddho, tappabhavagandho viya dhammo, candanupabhogena santapariḷāho viya jano saddhammūpabhogena santapariḷāho saṅgho. Dāyajjasampadānako viya pitā buddho, dāyajjaṃ viya dhammo, dāyajjaharo puttavaggo viya saddhammadāyajjaharo saṅgho. Vikasitapadumaṃ viya buddho, tappabhavamadhu viya dhammo, tadupabhogībhamaragaṇo viya saṅgho. Evaṃ saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye.
ఏత్తావతా చ యా పుబ్బే ‘‘కేన కత్థ కదా కస్మా, భాసితం సరణత్తయ’’న్తిఆదీహి చతూహి గాథాహి అత్థవణ్ణనాయ మాతికా నిక్ఖిత్తా, సా అత్థతో పకాసితా హోతీతి.
Ettāvatā ca yā pubbe ‘‘kena kattha kadā kasmā, bhāsitaṃ saraṇattaya’’ntiādīhi catūhi gāthāhi atthavaṇṇanāya mātikā nikkhittā, sā atthato pakāsitā hotīti.
పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దకపాఠ-అట్ఠకథాయ
Paramatthajotikāya khuddakapāṭha-aṭṭhakathāya
సరణత్తయవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Saraṇattayavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఖుద్దకపాఠపాళి • Khuddakapāṭhapāḷi / ౧. సరణత్తయం • 1. Saraṇattayaṃ