| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៣. សារន្ទទសុត្តំ
3. Sārandadasuttaṃ
១៤៣. ឯកំ សមយំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ។ អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ វេសាលិំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ តេន ខោ បន សមយេន បញ្ចមត្តានំ លិច្ឆវិសតានំ សារន្ទទេ ចេតិយេ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘‘បញ្ចន្នំ រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ កតមេសំ បញ្ចន្នំ? ហត្ថិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, អស្សរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, មណិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, ឥត្ថិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, គហបតិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិ’’ន្តិ។
143. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena pañcamattānaṃ licchavisatānaṃ sārandade cetiye sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti.
អថ ខោ តេ លិច្ឆវី មគ្គេ បុរិសំ ឋបេសុំ 1 – ‘‘យទា ត្វំ 2, អម្ភោ បុរិស, បស្សេយ្យាសិ ភគវន្តំ, អថ អម្ហាកំ អារោចេយ្យាសី’’តិ។ អទ្ទសា ខោ សោ បុរិសោ ភគវន្តំ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តំ; ទិស្វាន យេន តេ លិច្ឆវី តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តេ លិច្ឆវី ឯតទវោច – ‘‘អយំ សោ, ភន្តេ, ភគវា គច្ឆតិ អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ; យស្សទានិ កាលំ មញ្ញថា’’តិ។
Atha kho te licchavī magge purisaṃ ṭhapesuṃ 3 – ‘‘yadā tvaṃ 4, ambho purisa, passeyyāsi bhagavantaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti. Addasā kho so puriso bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘ayaṃ so, bhante, bhagavā gacchati arahaṃ sammāsambuddho; yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.
អថ ខោ តេ លិច្ឆវី យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ តេ លិច្ឆវី ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ –
Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te licchavī bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘សាធុ, ភន្តេ, យេន សារន្ទទំ ចេតិយំ តេនុបសង្កមតុ អនុកម្បំ ឧបាទាយា’’តិ។ អធិវាសេសិ ភគវា តុណ្ហីភាវេន។ អថ ខោ ភគវា យេន សារន្ទទំ ចេតិយំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ និសជ្ជ ខោ ភគវា តេ លិច្ឆវី ឯតទវោច – ‘‘កាយ នុត្ថ, លិច្ឆវី, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា, កា ច បន វោ អន្តរាកថា វិប្បកតា’’តិ? ‘‘ឥធ, ភន្តេ, អម្ហាកំ សន្និសិន្នានំ សន្និបតិតានំ អយមន្តរាកថា ឧទបាទិ – ‘បញ្ចន្នំ រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ កតមេសំ បញ្ចន្នំ ? ហត្ថិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, អស្សរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, មណិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, ឥត្ថិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, គហបតិរតនស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិ’’’ន្តិ។
‘‘Sādhu, bhante, yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho bhagavā yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā te licchavī etadavoca – ‘‘kāya nuttha, licchavī, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’’nti.
‘‘កាមាធិមុត្តានំ វត, ភោ, លិច្ឆវីនំ 5 កាមំយេវ អារព្ភ អន្តរាកថា ឧទបាទិ។ បញ្ចន្នំ, លិច្ឆវី, រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ កតមេសំ បញ្ចន្នំ? តថាគតស្ស អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, តថាគតប្បវេទិតស្ស ធម្មវិនយស្ស ទេសេតា បុគ្គលោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, តថាគតប្បវេទិតស្ស ធម្មវិនយស្ស ទេសិតស្ស វិញ្ញាតា បុគ្គលោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, តថាគតប្បវេទិតស្ស ធម្មវិនយស្ស ទេសិតស្ស វិញ្ញាតា 6 ធម្មានុធម្មប្បដិបន្នោ បុគ្គលោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ, កតញ្ញូ កតវេទី បុគ្គលោ ទុល្លភោ លោកស្មិំ។ ឥមេសំ ខោ, លិច្ឆវី, បញ្ចន្នំ រតនានំ បាតុភាវោ ទុល្លភោ លោកស្មិ’’ន្តិ។ តតិយំ។
‘‘Kāmādhimuttānaṃ vata, bho, licchavīnaṃ 7 kāmaṃyeva ārabbha antarākathā udapādi. Pañcannaṃ, licchavī, ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desetā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā 8 dhammānudhammappaṭipanno puggalo dullabho lokasmiṃ, kataññū katavedī puggalo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ kho, licchavī, pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៣. សារន្ទទសុត្តវណ្ណនា • 3. Sārandadasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ២-៣. អារភតិសុត្តាទិវណ្ណនា • 2-3. Ārabhatisuttādivaṇṇanā
