| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
3. සාරන්‌දදසුත්‌තං
3. Sārandadasuttaṃ
143. එකං සමයං භගවා වෙසාලියං විහරති මහාවනෙ කූටාගාරසාලායං. අථ ඛො භගවා පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය වෙසාලිං පිණ්‌ඩාය පාවිසි. තෙන ඛො පන සමයෙන පඤ්‌චමත්‌තානං ලිච්‌ඡවිසතානං සාරන්‌දදෙ චෙතියෙ සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘‘පඤ්‌චන්‌නං රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. කතමෙසං පඤ්‌චන්‌නං? හත්‌ථිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, අස්‌සරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, මණිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, ඉත්‌ථිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, ගහපතිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. ඉමෙසං පඤ්‌චන්‌නං රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මි’’න්‌ති.
143. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena pañcamattānaṃ licchavisatānaṃ sārandade cetiye sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti.
අථ ඛො තෙ ලිච්‌ඡවී මග්‌ගෙ පුරිසං ඨපෙසුං 1 – ‘‘යදා ත්‌වං 2, අම්‌භො පුරිස, පස්‌සෙය්‍යාසි භගවන්‌තං, අථ අම්‌හාකං ආරොචෙය්‍යාසී’’ති. අද්‌දසා ඛො සො පුරිසො භගවන්‌තං දූරතොව ආගච්‌ඡන්‌තං; දිස්‌වාන යෙන තෙ ලිච්‌ඡවී තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා තෙ ලිච්‌ඡවී එතදවොච – ‘‘අයං සො, භන්‌තෙ, භගවා ගච්‌ඡති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො; යස්‌සදානි කාලං මඤ්‌ඤථා’’ති.
Atha kho te licchavī magge purisaṃ ṭhapesuṃ 3 – ‘‘yadā tvaṃ 4, ambho purisa, passeyyāsi bhagavantaṃ, atha amhākaṃ āroceyyāsī’’ti. Addasā kho so puriso bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ; disvāna yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘ayaṃ so, bhante, bhagavā gacchati arahaṃ sammāsambuddho; yassadāni kālaṃ maññathā’’ti.
අථ ඛො තෙ ලිච්‌ඡවී යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨංසු. එකමන්‌තං ඨිතා ඛො තෙ ලිච්‌ඡවී භගවන්‌තං එතදවොචුං –
Atha kho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te licchavī bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘සාධු, භන්‌තෙ, යෙන සාරන්‌දදං චෙතියං තෙනුපසඞ්‌කමතු අනුකම්‌පං උපාදායා’’ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො භගවා යෙන සාරන්‌දදං චෙතියං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි. නිසජ්‌ජ ඛො භගවා තෙ ලිච්‌ඡවී එතදවොච – ‘‘කාය නුත්‌ථ, ලිච්‌ඡවී, එතරහි කථාය සන්‌නිසින්‌නා, කා ච පන වො අන්‌තරාකථා විප්‌පකතා’’ති? ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං සන්‌නිසින්‌නානං සන්‌නිපතිතානං අයමන්‌තරාකථා උදපාදි – ‘පඤ්‌චන්‌නං රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. කතමෙසං පඤ්‌චන්‌නං ? හත්‌ථිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, අස්‌සරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, මණිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, ඉත්‌ථිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, ගහපතිරතනස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. ඉමෙසං පඤ්‌චන්‌නං රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මි’’’න්‌ති.
‘‘Sādhu, bhante, yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho bhagavā yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā te licchavī etadavoca – ‘‘kāya nuttha, licchavī, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ ? Hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, itthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’’nti.
‘‘කාමාධිමුත්‌තානං වත, භො, ලිච්‌ඡවීනං 5 කාමංයෙව ආරබ්‌භ අන්‌තරාකථා උදපාදි. පඤ්‌චන්‌නං, ලිච්‌ඡවී, රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. කතමෙසං පඤ්‌චන්‌නං? තථාගතස්‌ස අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, තථාගතප්‌පවෙදිතස්‌ස ධම්‌මවිනයස්‌ස දෙසෙතා පුග්‌ගලො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, තථාගතප්‌පවෙදිතස්‌ස ධම්‌මවිනයස්‌ස දෙසිතස්‌ස විඤ්‌ඤාතා පුග්‌ගලො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, තථාගතප්‌පවෙදිතස්‌ස ධම්‌මවිනයස්‌ස දෙසිතස්‌ස විඤ්‌ඤාතා 6 ධම්‌මානුධම්‌මප්‌පටිපන්‌නො පුග්‌ගලො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං, කතඤ්‌ඤූ කතවෙදී පුග්‌ගලො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මිං. ඉමෙසං ඛො, ලිච්‌ඡවී, පඤ්‌චන්‌නං රතනානං පාතුභාවො දුල්‌ලභො ලොකස්‌මි’’න්‌ති. තතියං.
‘‘Kāmādhimuttānaṃ vata, bho, licchavīnaṃ 7 kāmaṃyeva ārabbha antarākathā udapādi. Pañcannaṃ, licchavī, ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ. Katamesaṃ pañcannaṃ? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desetā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā puggalo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā 8 dhammānudhammappaṭipanno puggalo dullabho lokasmiṃ, kataññū katavedī puggalo dullabho lokasmiṃ. Imesaṃ kho, licchavī, pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 3. සාරන්‌දදසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Sārandadasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 2-3. ආරභතිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 2-3. Ārabhatisuttādivaṇṇanā
