| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
२. सारणीयसुत्तवण्णना
2. Sāraṇīyasuttavaṇṇanā
१२. दुतिये खत्तियस्साति जातिया खत्तियस्स। मुद्धावसित्तस्साति राजाभिसेकेन मुद्धनि अभिसित्तस्स। सारणीयानि भवन्तीति सरितब्बानि असम्मुस्सनीयानि होन्ति। जातोति निब्बत्तो। यावजीवं सारणीयन्ति दहरकाले जानितुम्पि न सक्का, अपरभागे पन मातापितुआदीहि ञातकेहि वा दासादीहि वा ‘‘त्वं असुकजनपदे असुकनगरे असुकदिवसे असुकनक्खत्ते जातो’’ति आचिक्खिते सुत्वा ततो पट्ठाय यावजीवं सरति न सम्मुस्सति। तेन वुत्तं – ‘‘यावजीवं सारणीयं होती’’ति।
12. Dutiye khattiyassāti jātiyā khattiyassa. Muddhāvasittassāti rājābhisekena muddhani abhisittassa. Sāraṇīyāni bhavantīti saritabbāni asammussanīyāni honti. Jātoti nibbatto. Yāvajīvaṃ sāraṇīyanti daharakāle jānitumpi na sakkā, aparabhāge pana mātāpituādīhi ñātakehi vā dāsādīhi vā ‘‘tvaṃ asukajanapade asukanagare asukadivase asukanakkhatte jāto’’ti ācikkhite sutvā tato paṭṭhāya yāvajīvaṃ sarati na sammussati. Tena vuttaṃ – ‘‘yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hotī’’ti.
इदं , भिक्खवे, दुतियन्ति अभिसेकट्ठानं नाम रञ्ञो बलवतुट्ठिकरं होति, तेनस्स तं यावजीवं सारणीयं। सङ्गामविजयट्ठानेपि एसेव नयो। एत्थ पन सङ्गामन्ति युद्धं। अभिविजिनित्वाति जिनित्वा सत्तुमद्दनं कत्वा। तमेव सङ्गामसीसन्ति तमेव सङ्गामट्ठानं। अज्झावसतीति अभिभवित्वा आवसति।
Idaṃ, bhikkhave, dutiyanti abhisekaṭṭhānaṃ nāma rañño balavatuṭṭhikaraṃ hoti, tenassa taṃ yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ. Saṅgāmavijayaṭṭhānepi eseva nayo. Ettha pana saṅgāmanti yuddhaṃ. Abhivijinitvāti jinitvā sattumaddanaṃ katvā. Tameva saṅgāmasīsanti tameva saṅgāmaṭṭhānaṃ. Ajjhāvasatīti abhibhavitvā āvasati.
इदानि यस्मा सम्मासम्बुद्धस्स रञ्ञो जातिट्ठानादीहि कत्तब्बकिच्चं नत्थि, इमस्मिं पन सासने तप्पटिभागे तयो पुग्गले दस्सेतुं इदं कारणं आभतं, तस्मा ते दस्सेन्तो एवमेव खो, भिक्खवेतिआदिमाह। तत्थ अनगारियं पब्बजितो होतीति एत्थ चतुपारिसुद्धिसीलम्पि पब्बज्जानिस्सितमेवाति वेदितब्बं। सारणीयं होतीति ‘‘अहं असुकरट्ठे असुकजनपदे असुकविहारे असुकमाळके असुकदिवाट्ठाने असुकचङ्कमे असुकरुक्खमूले पब्बजितो’’ति एवं यावजीवं सरितब्बमेव होति न सम्मुस्सितब्बं।
Idāni yasmā sammāsambuddhassa rañño jātiṭṭhānādīhi kattabbakiccaṃ natthi, imasmiṃ pana sāsane tappaṭibhāge tayo puggale dassetuṃ idaṃ kāraṇaṃ ābhataṃ, tasmā te dassento evameva kho, bhikkhavetiādimāha. Tattha anagāriyaṃ pabbajito hotīti ettha catupārisuddhisīlampi pabbajjānissitamevāti veditabbaṃ. Sāraṇīyaṃ hotīti ‘‘ahaṃ asukaraṭṭhe asukajanapade asukavihāre asukamāḷake asukadivāṭṭhāne asukacaṅkame asukarukkhamūle pabbajito’’ti evaṃ yāvajīvaṃ saritabbameva hoti na sammussitabbaṃ.
इदं दुक्खन्ति एत्तकं दुक्खं, न इतो उद्धं दुक्खं अत्थि। अयं दुक्खसमुदयोति एत्तको दुक्खसमुदयो, न इतो उद्धं दुक्खसमुदयो अत्थीति। सेसपदद्वयेपि एसेव नयो। एवमेत्थ चतूहि सच्चेहि सोतापत्तिमग्गो कथितो। कसिणपरिकम्मविपस्सनाञाणानि पन मग्गसन्निस्सितानेव होन्ति। सारणीयं होतीति ‘‘अहं असुकरट्ठे…पे॰… असुकरुक्खमूले सोतापन्नो जातो’’ति यावजीवं सारणीयं होति असम्मुस्सनीयं।
Idaṃdukkhanti ettakaṃ dukkhaṃ, na ito uddhaṃ dukkhaṃ atthi. Ayaṃ dukkhasamudayoti ettako dukkhasamudayo, na ito uddhaṃ dukkhasamudayo atthīti. Sesapadadvayepi eseva nayo. Evamettha catūhi saccehi sotāpattimaggo kathito. Kasiṇaparikammavipassanāñāṇāni pana maggasannissitāneva honti. Sāraṇīyaṃhotīti ‘‘ahaṃ asukaraṭṭhe…pe… asukarukkhamūle sotāpanno jāto’’ti yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti asammussanīyaṃ.
आसवानं खयाति आसवानं खयेन। चेतोविमुत्तिन्ति फलसमाधिं। पञ्ञाविमुत्तिन्ति फलपञ्ञं। सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वाति अत्तनाव अभिविसिट्ठाय पञ्ञाय पच्चक्खं कत्वा। उपसम्पज्ज विहरतीति पटिलभित्वा विहरति। सारणीयन्ति ‘‘मया असुकरट्ठे…पे॰… असुकरुक्खमूले अरहत्तं पत्त’’न्ति अत्तनो अरहत्तपत्तिट्ठानं नाम यावजीवं सारणीयं होति असम्मुस्सनीयन्ति यथानुसन्धिनाव देसनं निट्ठपेसि।
Āsavānaṃ khayāti āsavānaṃ khayena. Cetovimuttinti phalasamādhiṃ. Paññāvimuttinti phalapaññaṃ. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāva abhivisiṭṭhāya paññāya paccakkhaṃ katvā. Upasampajja viharatīti paṭilabhitvā viharati. Sāraṇīyanti ‘‘mayā asukaraṭṭhe…pe… asukarukkhamūle arahattaṃ patta’’nti attano arahattapattiṭṭhānaṃ nāma yāvajīvaṃ sāraṇīyaṃ hoti asammussanīyanti yathānusandhināva desanaṃ niṭṭhapesi.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / २. सारणीयसुत्तं • 2. Sāraṇīyasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / २. सारणीयसुत्तवण्णना • 2. Sāraṇīyasuttavaṇṇanā
